TEORIA KONSUMETA Krzywa popytu jest rezultatem decyzji podejmowanych przez wszystkich ch!tnych i gotowych do nabycia danego dobra. Nale"y zatem wyja#ni$, w jaki sposób suma decyzji nabywców uk%ada si! w krzyw& popytu. Konsument nigdy nie ma pe%nej swobody wyboru dotycz&cej zakupu ró"nych dóbr. Racjonalnie dzia%aj&cy konsument b!dzie d&"y% do zmaksymalizowania u"yteczno#ci z konsumpcji danego koszyka dóbr przy posiadanym dochodzie w okre#lonym czasie. Ponadto decyzje konsumenta s& uwarunkowane s& cenami, preferencjami, gustami i mod&. Preferencje konsumenta wyra"one s& przez uk%ad krzywych oboj!tno#ci. Ka"da z nich ukazuje kombinacje ilo#ciowe obu dóbr, zapewniaj&ce konsumentowi taki sam poziom u"yteczno#ci. Konsument potrafi prawid%owo uszeregowa$ ró"ne koszyki dóbr pod wzgl!dem u"yteczno#ci. Zgodnie z I-ym prawem Gossena wraz ze wzrostem konsumpcji danego dobra przy zachowaniu ceteris paribus u"yteczno#$ kra'cowa MU ka"dej nast!pnej jednostki dobra maleje. U!yteczno"# kra$cow% definiuje si! jako przyrost u"yteczno#ci ca%kowitej TU spowodowany przyrostem konsumpcji danego dobra o jednostk!, czyli Konsumowana Ilo"# (x puszki coli) Ca&kowita u!yteczno"# U(x) = 22x - x 2 U!yteczno"# kra$cowa MU x = 22-2x 1 21 20 2 40 18 3 57 16 4 72 14 5 85 12 6 96 10 18
TU U(x) = 22x - x 2 72 A 58 (a) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 puszki coli MU 20 (b) 14 MU x = 22-2x 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 puszki coli 19
odzie! c 2 A c 1 B U 4 C E D U 3 U 1 U 2 0 f 1 f 2 f 3 f 4 f 5!ywno"# Szczególne funkcje u"yteczno#ci y y U 1 U 2 U 3 x U = x + 2y MRS x,y = - 1/2 U = (x,y) = a min (x,y) 1 MRS x,y = 0 U 3 U 2 U 1 x Doskona&e substytuty doskona&e dobra komplementarne lody AGNIESZKA lody TOMEK piwo piwo 1 Oznaczenie interpretuje si! jako przyj!cie minimalnej warto#ci z dwóch liczb w nawiasach, a sta%a a wskazuje na minimalny poziom funcji u"yteczno#ci.. 20
OGRANICZENIE BUD#ETOWE I = P X X + P Y Y Ograniczenie bud!etowe (linia bud"etowa) obiektywizuje wybór, poniewa" rozgranicza to, co jest osi&galne od tego, co jest nieosi&galne. Inaczej, linia bud"etowa to zbiór kombinacji zakupów ró"nych koszyków dóbr powoduj&cych ten sam wydatek. odzie" Dochód nominalny I=constans P " ( P o = constans P " ) odzie" I realny ) I realny ( I 3 I 2 I 1 I 1 I 2 I 3 "ywno#$ P o ( P " = constans P o ) I 1 I realny ) I 3 I realny ( I 2 I 2 I 3 I 1 Ceny odzie"y Po i "ywno#ci P" = constans Dochód nominalny zmienia si! I realny( I realny ) odzie" odzie" I 3 I 1 I 2 I 2 I 1 I 3 0 "ywno#$ 0 21
odzie" Po( P" ) odzie" Po) P"( I 1 I 2 I 2 I 1 0 "ywno#$ Nachylenie krzywych oboj!tno#ci wynika z relacji u"yteczno#ci konsumowanych dóbr, czyli wynosi MU x \MU y. Nachylenie linii bud"etowej jest wynikiem relacji cen i wynosi P x \P y. II-gie prawo Gossena wskazuje optymaln& konsumpcj! z punktu widzenia maksymalizacji u"yteczno#ci ca%kowitej z posiadanego dochodu. Konsument jest w równowadze (maksymalizuje u"yteczno#$, znajduje si! w najlepszym po%o"eniu), gdy u"yteczno#ci kra'cowe uzyskane z ostatniej zakupionej jednostki ró"nych dóbr s& sobie równe. Z racjonalnego zachowania konsumenta wynika, "e w punkcie równowagi nachylenia krzywej oboj!tno#ci i linii bud"etowej, tote" Równowaga konsumenta Y Y E E U 4 U 3 U 2 A U 1 I 0 X E X 22
C 3 I 2 E 1 U 3 P 2 E 2 Prof. Teresa Kami!ska Wyprowadzenie indywidualnej krzywej popytu Zak&adaj%c sta&y poziom dochodu, preferencji i cen pozosta&ych dóbr, jak zmiana ceny wp&ynie na wielko"# konsumpcji!ywno"ci. C P F U U E 3 P 3 E 3 E 2 E 1 the PCC P 2 E 2 1 2 U 3 d F I 3 I 2 I 1 P 1 E 1 C 0 F 1 F 2 F 3 F 0 1,5 4 9 F P C P 3 E 3 the price consumption curve I 1 C 2 E 2 U 2 I 3 C 1 E 3 U 1 P 1 E 1 d C 0 F 0 C 1 C 2 C 3 C 23
24
Przyk&ad Dwaj konsumenci Piotr i Adam w kolejnych dwóch miesi&cach wydaj& ca%y dochód na zakup dóbr: Piotr na dobra A i B, Adam na dobra X i Y. Informacje dotycz&ce ich sytuacji podane s& w tabeli: Piotr informacje I miesi&c II miesi&c Cena dobra A 3,5 3,5 Cena dobra B 10,5 3,5 Dochód nominalny Wielko#$ popytu na dobro A 30 60 Wielko#$ popytu na dobro B 20 Adam Cena dobra X Cena dobra Y Dochód nominalny Wielko#$ popytu na dobro X Wielko#$ popytu na dobro Y 20 10 100 20 50 1 a) wykorzystuj&c dane z tabeli wykre#l na osobnych wykresach linie bud"etowe i krzywe oboj!tno#ci konsumentów w obu miesi&cach. Piotr Adam b) uzupe%nij tabel! o brakuj&ce wielko#ci. c) Poka" wielko#$ efektu substytucyjnego i dochodowego zmiany ceny dobra wg Hicks na wykresie pokazuj&cym sytuacj! Piotra orz wielko#$ efektu substytucyjnego i dochodowego zmiany ceny wg S%uckiego na wykresie pokazuj&cym sytuacj! Adama. Dobro B jest dla jest dla Piotra dobrem. Dobro Y jest dla Adama dobrem. d) wyprowad* krzywe indywidualnego popytu dla obu konsumentów. 25
Piotr Adam 26