RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 27431 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:..08 08848031.4 (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono:.03.11 Europejski Biuletyn Patentowy 11/13 EP 27431 B1 (13) (1) T3 Int.Cl. A23F 3/16 (06.01) A23F 3/18 (06.01) A23F 3/ (06.01) (4) Tytuł wynalazku: Sposób wytwarzania produktów herbacianych oraz produkty możliwe do otrzymania w ten sposób () Pierwszeństwo: 0.11.07 EP 07119988 0.11.07 EP 07119984 12.11.07 EP 071448 12.11.07 EP 071447 19.12.07 EP 071286 07.02.08 EP 081 02..08 EP 081677 02..08 EP 0816776 (43) Zgłoszenie ogłoszono: 21.07. w Europejskim Biuletynie Patentowym nr /29 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono:.09.11 Wiadomości Urzędu Patentowego 11/09 (73) Uprawniony z patentu: Unilever N.V., Rotterdam, NL (72) Twórca(y) wynalazku: PL/EP 27431 T3 STEVEN PETER COLLIVER, Sharnbrook Bedfordshire, GB DAVID GEORGE SHARP, Sharnbrook Bedfordshire, GB IAN SMITH, Sharnbrook Bedfordshire, GB (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Danuta Wydrzyńska PRZEDSIĘBIORSTWO RZECZNIKÓW PATENTOWYCH PATPOL SP. Z O.O. SKR. POCZT. 37 02-770 Warszawa 1 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).
EP27431B1 Opis DZIEDZINA WYNALAZKU [0001] Obecny wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania produktów z herbaty. W szczególności, obecny wynalazek dotyczy sposobu za pomocą którego wytłacza się sok o łodygi. Wynalazek dotyczy również soku wytłaczanego z łodygi. TŁO WYNALAZKU [0002] Herbata jest napojem tradycyjnie wytwarzanym przez zaparzanie suszonych liści rośliny Camellia sinensis we wrzącej wodzie. Herbata jest (z wyłączeniem wody) prawdopodobnie najbardziej popularnym napojem na świecie, a w niektórych częściach świata tradycyjnie uważa się że ma potencjał prozdrowotny. Ostatnio, szerokie badania laboratoryjne oraz badania epidemiologiczne wykazały, że wiele związków występujących w herbacie wykazuje bioaktywność i że mogą być one użyteczne, na przykład, do leczenia różnych chorób i/lub do polepszania funkcjonowania fizycznego lub psychicznego. [0003] Wykazano, że szczególnie wartościowe są związki polifenolowe takie jak katechiny i teaflawiny. Niektóre z korzystnych właściwości występujących w herbacie polifenoli mogą być bezpośrednio związane z ich właściwościami antyutleniającymi. Przytaczane korzystne właściwości obejmują obniżanie poziomu lipidów we krwi (np. cholesterolu), działanie przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe. [0004] Innym związkiem występującym w herbacie, dla którego wykazano bioaktywność jest aminokwas teanina. Na przykład, istnieją doniesienia że teanina stymuluje fale alfa w mózgu ssaków i nadaje osobom zrelaksowany ale uważny stan umysłu. [000] Poza związkami bioaktywnymi, herbata zawiera również związki, które są cenione ze względu na właściwości sensoryczne. W szczególności, herbata ma unikalny aromat i jest bogata w związki aromatyczne. [0006] Chociaż niektóre z korzystnych właściwości związków występujących w herbacie mogą być odczuwalne w ilościach konsumpcyjnych tak niskich jak kilka kubków dziennie, wiele osób nie osiąga nawet tej niewielkiej ilości konsumpcji w długim okresie czasu. Ponadto, napoje herbaciane są mniej wygodne do przygotowania niż napoje przygotowywane z nie-herbacianych prekursorów napojów, takich jak kawa typu instant, z powodu stosunkowo wolnego zaparzania liści herbaty i wolnego rozpuszczania proszków herbacianych. Istnieje również zwiększające się zapotrzebowanie konsumentów na produkty, które wywołują nowe wrażenia sensoryczne, ale które pochodzą z naturalnych źródeł. [0007] Zatem uprzednio podejmowano wiele prób zapewnienia produktów o zwiększonej zawartości związków pochodzących z herbaty. W wielu przypadkach, w poprzednich próbach wykorzystywano sposób, w którym związki pochodzące z herbaty były ekstrahowane z liści herbaty przy zastosowaniu rozpuszczalnika takiego jak woda. Na przykład, WO 06/03711 (Unilever) ujawnia sposób korzystnego ekstrahowania teaniny z herbacianego materiału roślinnego, który polega na krótkiej ekstrakcji zimną wodą. Jedną z wad znanych procesów jest zużycie czasu i energii do usunięcia dużych ilości rozpuszczalnika wymaganego przy wyczerpującej ekstrakcji. 1
EP27431B1 [0008] Łodyga jest bogatym źródłem składników aktywnych herbaty. WO 06/021317 (Unilever) ujawnia sposób obejmujący etapy: (i) zbioru źródła substancji roślinnej herbaty, obejmującej substancję łodygi i liścia; (ii) fizyczne oddzielania substancji łodygi od substancji liścia, w celu zapewnienia roślinnego źródła herbaty bogatego w łodygi; (iii) poddawanie źródła łodyg co najmniej jednemu procesowi jednostkowemu konwencjonalnego przetwarzania herbaty, wybranego spośród więdnięcia, maceracji, miażdżenia, obróbki parą, fermentacji, palenia i zaparzania. [0009] Zatem uznano, że istnieje potrzeba zapewnienia nowych substancji wzbogaconych w związki pochodzące z herbaty. Uznano również że istnieje zapotrzebowanie na sposób otrzymywania związków pochodzących z herbaty z łodygi herbaty, który nie wymaga zastosowania dużych ilości rozpuszczalnika. Stwierdzono, że można sprostać takiej potrzebie, poprzez zastosowanie sposobu w którym sok jest wytłaczany z łodygi herbaty. DEFINICJE Herbata [00] "Herbata" dla celów obecnego wynalazku oznacza substancję z Camellia sinensis odm. Sinensis i/lub Camellia sinensis odm. assamica. [0011] Łodyga oznacza wydłużoną substancję roślinną herbaty, która nie stanowi części właściwego liścia. [0012] "Herbata liściasta" dla celów tego wynalazku oznacza produkt herbaciany, który zawiera liście i/lub łodygę herbaty w niezaparzonej formie i który został wysuszony do zawartości wilgoci poniżej % wagowych, a zazwyczaj ma zawartość wody w zakresie od 1 do % wagowych (tj. gotowa herbata "made tea"). [0013] "Zielona herbata" odnosi się do herbaty zasadniczo niesfermentowanej. "Czarna herbata" odnosi się do herbaty zasadniczo sfermentowanej. "Herbata oolong" odnosi się do herbaty częściowo sfermentowanej. [0014] "Fermentacja" oznacza proces oksydacyjny i hydrolityczny, któremu podlega herbata podczas kontaktu pewnych endogennych enzymów i substratów, na przykład w wyniku mechanicznego rozerwania komórek podczas maceracji substancji herbacianej. Podczas tego procesu, bezbarwne katechiny w substancji ulegają przekształceniu w złożoną mieszaninę żółtych i pomarańczowych do ciemno brązowych substancji polifenolowych. [00] "Świeża substancja herbaciana" oznacza łodygę i/lub mieszaninę łodyg i liści herbaty, które nie były suszone do zawartości wody poniżej % wagowych i zwykle mają zawartość wody w zakresie od 60 do 90%. [0016] "Związek pochodzący z herbaty" oznacza każdy związek pochodzący z substancji herbacianej z wyjątkiem wody. Zatem, związki pochodzące z herbaty obejmują wszystkie substancje stałe i substancje lotne występujące w herbacie. Wytłaczanie soku. [0017] Stosowane tu określenie " wytłaczanie soku" odnosi się do wyciskania soku ze świeżego materiału herbaty przy zastosowaniu siły fizycznej, w przeciwieństwie do ekstrakcji substancji stałych z herbaty przy zastosowaniu rozpuszczalnika. Zatem określenie "wytłaczanie" obejmuje takie środki jak: wyciskanie, tłoczenie, wyżymanie, wirowanie i wytłaczanie. W etapie wytłaczania, możliwy jest dodatek niewielkiej ilości rozpuszczalnika (na przykład wody) do świeżej substancji herbacianej. Jednak, aby zapobiec znacznej 2
EP27431B1 ekstrakcji substancji stałych z herbaty przez rozpuszczalnik, zawartość wilgoci w liściach podczas wytłaczania jest taka jak w świeżej substancji herbacianej, jak opisano wyżej. Innymi słowy, podczas etapu wytłaczania zawartość wilgoci w substancji herbacianej wynosi pomiędzy a 90% wagowych, bardziej korzystnie pomiędzy 60 a 90 %. Jest również korzystne, aby świeża substancja herbaciana nie miała kontaktu z nie-wodnym rozpuszczalnikiem (jak na przykład alkohole) przed lub w trakcie wytłaczania, ze względu na problemy dotyczące środowiska oraz problemy ekonomiczne związane z takimi rozpuszczalnikami Polifenol [0018] Stosowane tu określenie "polifenol" odnosi się do jednej lub więcej klas związków, zwierających wiele grup hydroksylowych przyłączonych do jednej lub więcej grup aromatycznych. Zwykle polifenole herbaty obejmują katechinę, teaflawinę i tearubiginę. [0019] Stosowane tu określenie "katechina" jest używane jako określenie ogólne dla katechiny, gallokatechiny, galusanu katechiny, galusanu gallokatechiny, epikatechiny, epigallokatechiny, galusanu epikatechiny, galusanu epigallokatechiny ich mieszanin. [00] Stosowane tu określenie "teaflawina" jest używane jako określenie ogólne teaflawiny, izoteaflawiny, neoteaflawiny, 3-galusanu teaflawiny, 3'-galusanu teaflawiny, 3,3'-digalusanu teaflawiny, kwasu epiteaflawinowego, 3'-galusanu kwasu epiteaflawinowego, kwasu teaflawinowego, 3'-galusanu kwasu teaflawinowego i ich mieszanin. Struktury tych związków są dobrze znane (patrz, na przykład, structures xixx w rozdziale17 "Tea - Cultivation to consumption", K.C. Wilson i M.N. Clifford (Eds), 1992, Chapman & Hall, London, str. -601). Określenie teaflawiny obejmuje sole tych związków. Korzystnymi teaflawinami są teaflawina, 3-galusan teaflawiny, 3'-galusan teaflawiny, 3,3'-digalusan teaflawiny i ich mieszaniny, ponieważ te teaflawiny występują w herbacie w największych ilościach. Napój [0021] Stosowane tu określenie "napój" odnosi się do zasadniczo wodnej kompozycji pitnej, odpowiedniej do konsumpcji dla ludzi. Określenie napój na bazie herbaty dotyczy napoju który zawiera co najmniej 0.01% wag. substancji stałych z herbaty w stosunku do wagi napoju. Korzystnie napój na bazie herbaty zawiera od 0,04 do 3% substancji stałych z herbaty, bardziej korzystnie od 0.06 do 2%, najbardziej korzystnie od 0.1 do 1%. Wzbogacanie i oczyszczanie [0022] Jeżeli dana kompozycja jest określana jako wzbogacona w związek pochodzący z herbaty, oznacza to, że frakcja wagowa związku pochodzącego z herbaty w mieszaninie związków pochodzących z herbaty występującej w kompozycji, stanowi co najmniej jeden i pół krotność frakcji wagowej związku pochodzącego z herbaty w mieszaninie związków pochodzących z herbaty w soku z herbaty bezpośrednio po wytłaczaniu. Może być to wyrażone jak przedstawiono w równaniu (1): 3
EP27431B1 gdzie R oznacza współczynnik wzbogacenia określonego związku pochodzącego z herbaty w danej kompozycji, ctc oznacza masę określonego związku pochodzącego z herbaty w danej kompozycji, ctotal oznacza całkowitą masę związków pochodzących z herbaty w danej kompozycji, mtc oznacza masę określonego związku pochodzącego z herbaty w soku z herbaty oraz mtotal oznacza całkowitą masę związków pochodzących z herbaty w soku z herbaty. [0023] Podobnie "oczyszczanie" odnosi się do zwiększania frakcji wagowej określonego związku pochodzącego z herbaty w kompozycji. STRESZCZENIE WYNALAZKU [0024] Niespodziewanie stwierdzono, że sok może być w łatwy sposób wytłaczany z łodyg herbaty oraz że zawiera dużą ilość związków pochodzących z herbaty mając stosunkowo niską zawartość wody. Zatem sok zapewnia doskonałe źródło związków pochodzących z herbaty i wymaga mniej energii do suszenia niż konwencjonalne ekstrakty z herbaty. [00] Zatem, w pierwszym aspekcie, obecny wynalazek zapewnia sposób obejmujący następujące etapy: a) zapewnianie świeżej substancji herbacianej bogatej w łodygi, oraz b) wytłaczanie soku ze świeżej substancji herbacianej z wytworzeniem pozostałości łodygi oraz soku z herbaty zawierającego mieszaninę związków pochodzących z herbaty; [0026] W kolejnym aspekcie, obecny wynalazek zapewnia sok z herbaty otrzymywany i/lub możliwy do otrzymania poprzez sposób z wynalazku. [0027] W jeszcze innym aspekcie, obecny wynalazek zapewnia napój otrzymywany i/lub możliwy do otrzymania poprzez rozcieńczanie soku z herbaty. SZCZEGÓŁOWY OPIS WYNALAZKU Świeża substancja herbaciana [0028] Etap (a) sposobu obejmuje zapewnienie świeżej substancji herbacianej bogatej w łodygi. [0029] Świeża substancja herbaciana jest korzystnie zapewniana poprzez sposób obejmujący fizyczne oddzielanie łodyg herbaty od liści herbaty. [00] Jest korzystne aby fizyczne oddzielanie łodyg i liści odbywało się w pierwszym etapie, jednak jest możliwe aby fizyczne oddzielanie łodyg i liści miało miejsce po więdnięciu lub nawet po fermentacji i/lub obróbce parą i/lub paleniu świeżej substancji herbacianej. [0031] Rozdzielanie można przeprowadzić na wiele różnych sposobów, na przykład ręcznie. Jednak jest korzystne aby rozdzielanie przeprowadzić z zastosowaniem maszyny, takiej jak opisana w GB 893 1 (COLOMBO COMMERCIAL CO. Ltd). Taka maszyna może działać na zasadzie młócenia zerwanego świeżego materiału roślinnego herbaty a następnie zastosowania nadmuchu powietrza na spadający strumień zmłóconego materiału, aby zapewnić dwa strumienie, jeden bogaty w łodygi i inny bogaty w liście. [0032] Etap fizycznego rozdzielania zapewnia świeży materiał herbaty bogaty w łodygi, to jest zawierający więcej łodyg niż otrzymanoby jedynie przez zrywanie świeżej herbaty. Korzystnie, świeży materiał herbaty 4
EP27431B1 zawiera co najmniej 0% wagowych łodyg, bardziej korzystnie co najmniej 7%, a najbardziej korzystnie od 90 do 0%. Wytłaczanie soku [0033] Etap (b) sposobu z wynalazku obejmuje wytłaczanie soku ze świeżego materiału herbaty, w celu uzyskania pozostałości łodyg i soku z herbaty zawierającego mieszaninę związków pochodzących z herbaty. [0034] Jeżeli ilość wytłoczonego soku jest zbyt mała, oddzielenie soku od pozostałości łodygi staje się trudne i/lub prowadzi to do niewydajnego procesu. Zatem jest korzystne, aby ilość wytłoczonego soku wynosiła co najmniej ml na kilogram świeżego materiału herbaty, bardziej korzystnie co najmniej ml, jeszcze bardziej korzystnie co najmniej 0 ml, a najbardziej korzystnie od 7 do 600 ml. Odnosząc się do objętości soku wytłoczonego na jednostkę masy materiału herbaty, należy zauważyć, że masa materiału herbaty jest wyrażona na podstawie "takiej jaka jest", a nie na podstawie suchej masy. Zatem, masa obejmuje wszelką wilgoć występującą w materiale. [00] Etap wytłaczania może być przeprowadzony w jakikolwiek dogodny sposób, o ile pozwala on na oddzielenie soku z herbaty od pozostałości łodygi i daje odpowiednią ilość soku. Urządzenia stosowane do wytłaczania soku mogą obejmować na przykład: prasę hydrauliczną, prasę pneumatyczną, prasę śrubową, prasę taśmową, wytłaczarkę lub ich kombinację. [0036] Sok może być otrzymywany ze świeżego materiału herbaty poprzez jednokrotne lub wielokrotne tłoczenie materiału. Korzystnie, sok jest otrzymywany poprzez jednokrotne tłoczenie, co umożliwia prosty i szybki proces. [0037] W celu zminimalizowania degradacji wartościowych związków pochodzących z herbaty, korzystne jest, aby etap wytłaczania był przeprowadzany w temperaturze otoczenia. Na przykład, temperatura materiału herbaty może wynosić od do C, bardziej korzystnie od do C. [0038] Czas i ciśnienie stosowane w etapie wytłaczania mogą być zróżnicowane, aby dostarczyć wymaganą ilość soku. Jednak zazwyczaj, ciśnienie zastosowane do wytłaczania soku będzie się mieścić w zakresie od 0. MPa (73 psi) do MPa (140 psi). Czas w którym stosowanie jest ciśnienie zwykle będzie się mieścił w zakresie od 1 sekundy do 1 godziny, bardziej korzystnie od sekund do minut, a najbardziej korzystnie od sekund to minut. [0039] Przed wytłaczaniem, świeży materiał herbaty może być poddawany obróbce wstępnej, obejmującej na przykład proces jednostkowy wybrany spośród: obróbki termicznej w celu dezaktywacji enzymów fermentacyjnych, maceracji, poddawania więdnięciu, fermentacji, rozmrażania sublimacyjnego lub ich kombinacji. [00] Jeżeli sok z herbaty i/lub pozostałość łodygi mają być użyte do otrzymywania związku pochodzącego z zielonej herbaty (na przykład katechiny) jest korzystne, aby świeży materiał był poddawany obróbce termicznej w celu dezaktywacji enzymów fermentacyjnych przed wytłaczaniem. Odpowiednie rodzaje obróbki termicznej obejmują obróbkę parą i/lub palenie w rondlach. [0041] Jeżeli sok z herbaty i/lub pozostałość łodygi mają być użyte do otrzymywania związku pochodzącego z czarnej herbaty lub z herbaty oolong (na przykład teaflawina i/lub tearubigina) jest korzystne, aby świeży materiał nie był poddawany obróbce termicznej w celu dezaktywacji enzymów fermentacyjnych przed wytłaczaniem. Świeży materiał przed wytłaczaniem może być poddawany fermentacji lub nie. Jeżeli świeży
EP27431B1 materiał jest poddawany fermentacji przed wytłaczaniem, jest szczególnie korzystne aby był poddawany maceracji przed fermentacją. [0042] Bez względu na to, czy świeży materiał jest fermentowany czy nie, maceracja przed wytłaczaniem może wspomagać obniżanie czasu i/lub ciśnienia wymaganych do wytłoczenia pożądanej ilości soku. Przetwarzanie soku [0043] Sok z herbaty oddzielony od pozostałości łodygi stanowi wartościowy surowiec do wytwarzania produktów herbacianych i jest bogatym źródłem związków pochodzących z herbaty. [0044] Sok może być stosowany do wytwarzania produktu z zielonej herbaty, produktu z herbaty oolong lub produktu z czarnej herbaty. W przypadku produktu z herbaty oolong lub produktu z czarnej herbaty, sok jest korzystnie wytłaczany z co najmniej częściowo sfermentowanego materiału herbaty w etapie(b) i/lub sok jest poddawany etapowi fermentacji po wytłaczaniu. W przypadku produktu z zielonej herbaty, świeży materiał nie jest fermentowany przed wytłaczaniem i sok nie jest fermentowany po wytłaczaniu. Jest możliwe, żeby sok nie ulegał fermentacji (na przykład dzięki obróbce termicznej w celu dezaktywacji enzymów bezpośrednio po wytłaczaniu), podczas gdy pozostałość łodygi jest poddawana fermentacji w celu wytworzenia czarnej herbaty lub herbaty oolong. Alternatywnie, sok może być poddawany fermentacji po wytłaczaniu podczas gdy pozostałość łodygi jest poddawana obróbce termicznej w celu dezaktywacji enzymów fermentacyjnych i przetwarzana do zielonej herbaty. Rozcieńczanie w celu wytworzenia napoju [004] W jednej z realizacji, sok z herbaty jest rozcieńczany w celu wytworzenia napoju. Odpowiedni proces jest opisany na przykład w CN 1 718 0 A (LANCANGJIANG BEER ENTPR GROUP). [0046] Sok jest korzystnie rozcieńczany środkiem wodnym, najbardziej korzystnie wodą. Zwykle napój zawiera co najmniej 8% wody, bardziej korzystnie co najmniej 90%, a optymalnie pomiędzy 9 a 99.9% wagowych napoju. [0047] Ponieważ sok jest stosunkowo bogaty w substancje stałe pochodzące z herbaty, może być on wielokrotnie rozcieńczany nadal nadając powstałemu napojowi cechy herbaty. Zatem korzystnie, sok jest rozcieńczany przy współczynniku co najmniej 2 w celu wytworzenia napoju (to jest 1 część soku jest łączona z 1 częścią rozcieńczalnika, wagowo). Bardziej korzystnie sok jest rozcieńczany przy współczynniku co najmniej (to jest 1 część soku jest łączona z 4 częściami rozcieńczalnika, wagowo), a najbardziej korzystnie przy współczynniku co najmniej 7. [0048] Sok może być stosowany do wytwarzania skoncentrowanych napojów o wysokiej zawartości substancji stałych pochodzących z herbaty.. Na przykład, sok może być rozcieńczany przy współczynniku mniejszym niż 0, bardziej korzystnie mniejszym niż, a najbardziej korzystnie mniejszym niż. [0049] Masa pojedynczej porcji napoju może być, na przykład, mniejsza niż 600 g, bardziej korzystnie mniejsza niż 0 g, jeszcze bardziej korzystnie mniejsza niż 0 g, a najbardziej korzystnie wynosi od do 0 g. [000] ph napoju może, na przykład, wynosić od 2. do 8, bardziej korzystnie od 3 do 6, najbardziej korzystnie od 3. do 6. Napój może zawierać kwas typu spożywczego i/lub jego sól, taki jak kwas cytrynowy, jabłkowy, askorbinowy lub ich mieszaninę. 6
EP27431B1 [001] Napój korzystnie zawiera co najmniej jeden składnik odżywczy wybrany spośród węglowodanu, białka, tłuszczu, witamin, minerałów i ich mieszanin. Napój może być niskokaloryczny (na przykład o wartości energetycznej mniejszej niż 0 kcal na0 g napoju) lub może być wysokokaloryczny (na przykład o wartości energetycznej większej niż 0 kcal na 0 g napoju, korzystnie pomiędzy 0 a 00 kcal). Najbardziej korzystne jest, aby napój zawierał bardzo mało kalorii tak, aby pojedyncza porcja miała całkowitą wartość energetyczną mniejszą niż kcal, jeszcze bardziej korzystnie mniejszą niż 1 kcal. [002] Napój może również zawierać jakąkolwiek sól, słodzik, dodatki smakowo zapachowe, barwniki, konserwanty, antyoksydanty lub ich mieszaniny. [003] Napój jest korzystnie pakowany. Opakowaniem jest zazwyczaj butelka, puszka, karton lub woreczek. [004] Napój jest korzystnie odkażany, na przykład przez pasteryzację lub sterylizację. Suszenie soku [00] W jednej z realizacji sok z herbaty jest suszony w celu wytworzenia koncentratu takiego jak koncentrat lub proszek. Korzystnie sok jest suszony do zawartości wilgoci poniżej 80% wagowych, bardziej korzystnie poniżej 0% wagowych, jeszcze bardziej korzystnie wagowych % wagowych, a najbardziej korzystnie od 1 do % wagowych. Może być stosowany każdy odpowiedni proces suszenia obejmujący suszenie rozpyłowe, liofilizację, suszenie w piecach, suszenie na tacach, suszenie pod próżnią lub ich kombinację. [006] Koncentrat lub proszek może być na przykład rozcieńczany lub rozpuszczany w celu uzyskania napoju, stosowany jako dodatek spożywczy i/lub stosowany jako materiał wyjściowy do produkcji innych materiałów pochodzących z herbaty. Łączenie soku z herbatą liściastą. [007] W jednym z wariantów sok z herbaty jest łączony z herbatą liściastą. Na przykład sok może być rozpylany na herbatę liściastą. Sok może być rozcieńczany przed połączeniem z herbatą liściastą lub może być mieszany z herbatą liściastą jako koncentrat. Frakcjonowanie soku [008] W szczególnie korzystnej realizacji, sposób obejmuje (c) frakcjonowanie mieszaniny związków pochodzących z herbaty i (d) odzyskiwanie co najmniej jednej frakcji wzbogaconej w co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty. [009] Sposób może być stosowany do oczyszczania każdego związku pochodzącego z herbaty. Jednak korzystnymi związkami pochodzącymi z herbaty są te, które wykazują bioaktywność i/lub przyczyniają się do aromatu. Zatem jest korzystne, aby co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty był polifenolem, amino kwasem lub związkiem aromatycznym. Najbardziej korzystnie, co najmniej jednym związkiem pochodzącym z herbaty jest teanina i/lub związek aromatyczny. [0060] Jeżeli co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty jest polifenolem, wówczas może nim być na przykład katechina, teaflawina, tearubigina lub ich mieszanina. [0061] Jeżeli co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty jest aminokwasem, korzystnie jest nim teanina. 7
EP27431B1 [0062] Jeżeli co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty związkiem aromatycznym, zwykle jest on związkiem lotnym. Poprzez lotny rozumie się, że ma ciśnienie pary co najmniej 1 Pa w temperaturze C. Korzystnie, związkiem aromatycznym jest: metanol, aldehyd octowy, siarczek dimetylowy, 2-metylopropanal, 2-metylo butanal, 3-metylo butanal, 1-penten-3-on, heksanal, 1-penten-3-ol, E-2-heksenal, octan Z-3-heksenylu, Z-2-penten-1-ol, heksan-1-ol, Z-3-heksenol, E-2-heksenol, tlenek cis-linalolu, 1-okten-3-ol, tlenek trans-linalolu, linalol, α-terpinol, aldehyd fenylooctowy, salicylan metylu, geraniol, alkohol benzylowy, 2-fenyloetanol lub ich mieszanina. [0063] Frakcjonowanie w etapie (c) można przeprowadzić stosując jakikolwiek odpowiedni sposób, umożliwiający oddzielenie związków pochodzących z herbaty. Przykłady takich sposobów obejmują jednostkowe procesy: filtracji membranowej, chromatografii preparatywnej, ekstrakcji rozpuszczalnikiem, strącania, destylacji i ich kombinacje. [0064] Filtracja membranowa może obejmować mikrofiltrację, ultrafiltrację, nanofiltrację, odwróconą osmozę lub ich kombinację. Korzystne przeprowadzenie filtracji obejmuje ultrafiltrację, nanofiltrację lub ich kombinację, ponieważ są one najbardziej efektywne w oczyszczaniu związków bioaktywnych takich jak polifenol i/lub aminokwas. Zazwyczaj filtracja wiąże się z frakcjonowaniem mieszaniny związków pochodzących z herbaty na co najmniej jedną frakcję permeatu i co najmniej jedną frakcję retentatu. [006] Stosowane tu określenie "chromatografia preparatywna" dotyczy procesu preparatywnego, obejmującego etap kontaktowania mieszaniny związków pochodzących z herbaty ze środkiem do chromatografii. Środek do chromatografii jest substancją, która ma różne powinowactwo do co najmniej 2 związków pochodzących z herbaty w mieszaninie. Przykłady obejmują substancje będące adsorbantami. Zwykle mieszanina jest frakcjonowana poprzez chromatografię preparatywną na co najmniej dwie frakcje, różniące się stopniem w jakim oddziałują ze środkiem do chromatografii. W korzystnym wariancie, chromatografię preparatywną stanowi chromatografia kolumnowa. Gdy chromatografię stanowi chromatografia kolumnowa, mieszanina będzie zazwyczaj eluowana z kolumny, a frakcje będą zbierane w różnych czasach eluowania. [0066] Ekstrakcja rozpuszczalnikiem korzystnie obejmuje kontaktowanie mieszaniny związków pochodzących z herbaty z rozpuszczalnikiem, w celu otrzymania co najmniej jednej frakcji rozpuszczalnej i co najmniej jednej frakcji nierozpuszczalnej. Strącanie zwykle obejmuje poddawanie mieszaniny przemianie fizycznej i/lub chemicznej, tak aby substancja rozpuszczalna wytrąciła się z roztworu i/lub zawieszonych osadów substancji lub miazgi. Przykłady przemian chemicznych obejmują zmiany ph, kompozycji rozpuszczalnika, stężenia lub ich kombinację. Przykłady przemian fizycznych obejmują ogrzewanie lub schładzanie, wirowanie lub ich kombinację. [0067] Destylacja zwykle obejmuje ogrzewanie mieszaniny w celu odparowania co najmniej niektórych związków lotnych pochodzących z herbaty. Jest szczególnie korzystne, aby etap (c) obejmował destylację, gdy co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty jest związkiem aromatycznym. [0068] Co najmniej jedna odzyskiwana w etapie (d) frakcja wzbogacona w co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty, jest korzystnie wzbogacona w związek pochodzący z herbaty tak, że współczynnik wzbogacenia R wynosi co najmniej 1.7, bardziej korzystnie co najmniej 2, a najbardziej korzystnie od 3 do 00. [0069] W korzystnym wariancie, co najmniej jedna frakcja jest zatężana i/lub suszona. Pozwala to na stabilne, długoterminowe przechowywanie frakcji. Zazwyczaj, frakcja będzie suszona do poniżej % wilgoci w stosunku do masy, bardziej korzystnie poniżej % a optymalnie do od 1 do 7% wilgoci. 8
EP27431B1 Przetwarzanie pozostałości liścia [0070] W celu maksymalnego zwiększenia wydajności sposobu jest korzystne, aby pozostałoś łodygi nie była wyrzucana, tylko dalej przetwarzana w celu otrzymania komercyjnie opłacalnego produktu. W szczególnie korzystnym wariancie, sposób obejmuje dodatkowy etap (e), w którym przetwarza się pozostałość łodygi aby wytworzyć gotową herbatę (made tea) i/lub ekstrahuje rozpuszczalnikiem w celu wytworzenia ekstraktu herbaty. [0071] Pozostałość łodygi może być przetwarzana z wytworzeniem zielonej herbaty, czarnej herbaty lub herbaty oolong. W przypadku herbaty oolong i czarnej herbaty, etap (e) obejmuje fermentację pozostałości łodygi. Wytwarzanie gotowej herbaty [0072] Sposoby wytwarzania zielonej herbaty liściastej, czarnej herbaty liściastej i herbaty liściastej typu oolong są dobrze znane, a odpowiednie procesy są opisane na przykład w "Tea: Cultivation to Consumption", K.C. Willson i M.N. Clifford (Eds), 1 Edn, 1992, Chapman & Hall (London), rozdz. 13 i 14. [0073] Wspólnym etapem wytwarzania wszystkich gotowych herbat liściastych jest etap suszenia. W przypadku herbaty oolong i czarnej, etap suszenia zazwyczaj służy również do dezaktywacji enzymów fermentacyjnych. Skuteczne suszenie wymaga wysokich temperatur, a więc jest korzystne aby etap (e) sposobu obejmował suszenie pozostałości łodygi w temperaturze co najmniej 7 C, bardziej korzystnie co najmniej 90 C. Wytwarzanie ekstraktu herbaty [0074] Chociaż pozostałość łodygi może być ekstrahowana przed suszeniem pozostałości łodygi, w szczególnie korzystnej realizacji, ekstrakt jest wytwarzany z gotowej herbaty. Zatem jest korzystne aby etap (e) obejmował przetwarzanie zawiera pozostałości łodygi w celu wytworzenia gotowej herbaty, a następnie ekstrahowanie gotowej herbaty rozpuszczalnikiem w celu wytworzenia ekstraktu herbaty. [007] Najbardziej korzystnym rozpuszczalnikiem do zastosowania w etapie (e)jest rozpuszczalnik wodny. Korzystnie, rozpuszczalnik wodny zawiera co najmniej 0% wody w stosunku do masy rozpuszczalnika, bardziej korzystnie co najmniej 90%, a najbardziej korzystnie od 99 do 0%. [0076] Rozpuszczalnik może być zimny I mieć temperaturę na przykład w zakresie od 1 do 0 C. Jednak najbardziej korzystnie rozpuszczalnik jest gorący, gdyż zazwyczaj gorące rozpuszczalniki wykazują większą skuteczność w ekstrakcji substancji stałych z herbaty. Zatem jest korzystne, aby temperatura rozpuszczalnika w etapie (e) była wyższa niż 0 C, bardziej korzystnie wynosiła co najmniej 70 C, a najbardziej korzystnie od 80 do 0 C. [0077] Korzystnie rozpuszczalnik jest kontaktowany z pozostałością łodygi w etapie (e) przez okres co najmniej 1 minuty. Jednak, ponieważ pozostałość łodygi ma zazwyczaj wysoką szybkość zaparzania, jest korzystne aby rozpuszczalnik był kontaktowany z pozostałością łodygi w etapie (e) przez czas krótszy niż 1 godzina, bardziej korzystnie krótszy niż minut, a najbardziej korzystnie krótszy niż minut. 9
EP27431B1 [0078] Pozostałość łodygi i rozpuszczalnik są korzystnie kontaktowane w etapie (e) w stosunku wagowym mieszczącym się w zakresie od 1:1 do 1:00, bardziej korzystnie od 1:4 do 1:0,a najbardziej korzystnie od 1:6 do 1:. [0079] Po kontaktowaniu pozostałości łodygi z rozpuszczalnikiem, pozostałość łodygi jest zazwyczaj oddzielana od płynnego ekstraktu. Zatem w korzystnym wariancie, etap (e) obejmuje pozbawienie ekstraktu liści. Ten etap można łatwo przeprowadzić, na przykład, przez filtrowanie i/lub wirowanie ekstraktu. [0080] W najbardziej korzystnej realizacji, etap (e) obejmuje usuwanie z ekstraktu co najmniej pewnej ilości rozpuszczalnika, w celu wytworzenia skoncentrowanego ekstraktu herbaty. Jeżeli rozpuszczalnik jest wodny, będzie się to wiązało z suszeniem ekstraktu. Skoncentrowany ekstrakt herbaty może być koncentratem płynnym lub koncentratem stałym, takim jak proszek. Najbardziej korzystne jest aby ekstrakt herbaty był w etapie (e) suszony do postaci proszku w etapie (e). Jeżeli skoncentrowany ekstrakt jest płynem, będzie miał zazwyczaj zawartość wilgoci w zakresie od do 9% wagowych. Jeżeli skoncentrowany ekstrakt jest koncentratem stałym, będzie miał zazwyczaj zawartość wilgoci mniejszą % wagowych, bardziej korzystnie od 1 do % wagowych. [0081] W najbardziej korzystnym wariancie ekstrakt herbaty jest przetwarzany w celu wytworzenia herbaty w proszku typu instant. Odpowiednie procesy obejmują na przykład te opisane w rozdz. 16 "Tea: Cultivation to Consumption", K.C. Willson and M.N. Clifford (Eds), 1st Edn, 1992, Chapman & Hall (London). Sok z herbaty otrzymywany w procesie [0082] Sok z herbaty oddzielony od pozostałości łodygi jest wartościowym surowcem do wytwarzania produktów herbacianych i jest bogatym źródłem związków pochodzących z herbaty. [0083] Sok z herbaty ma zazwyczaj całkowitą zawartość rozpuszczalnych substancji stałych od 1 do % wagowych, bardziej korzystnie od 2 do 6%, a najbardziej korzystnie od 3 do %. [0084] Sok z herbaty jest szczególnie bogaty w aminokwasy takie jak teanina. Sok może na przykład zawierać, co najmniej 4,0 mg teaniny na ml soku, bardziej korzystnie co najmniej,0 mg, a najbardziej korzystnie od 6 do mg. Alternatywnie lub dodatkowo, sok może zawierać co najmniej 7% teaniny w stosunku do suchej masy, bardziej korzystnie co najmniej%, a najbardziej korzystnie od 12 do %. [008] Poziom polifenoli w soku jest natomioast stosunkowo niski. Na przykład sok może zawierać mniej niż mg/ml polifenoli ogółem, lub nawet od 1 do mg/ml polifenoli ogółem. Alternatywnie lub dodatkowo, sok może zawierać mniej niż % polifenoli ogółem w stosunku do suchej masy, bardziej korzystnie od do %. [0086] Sok z herbaty (lub otrzymany z niego napój) ma stosunek wagowy teaniny do polifenoli ogółem wynoszący co najmniej 1:4, korzystnie co najmniej 1:3, jeszcze bardziej korzystnie co najmniej 1:2, a najbardziej korzystnie mieszczący się w zakresie od 1:1. do 2:1. [0087] W kolejnym aspekcie obecny wynalazek zapewnia napój zawierający teaninę i polifenole, w którym stosunek wagowy teaniny do polifenoli ogółem wynosi co najmniej 1:4, bardziej korzystnie co najmniej 1:3, jeszcze bardziej korzystnie co najmniej 1:2 a najbardziej korzystnie mieści się w zakresie od 1:1. do 2:1. Napój jest korzystnie napojem na bazie herbaty. PRZYKŁADY
EP27431B1 [0088] Obecny wynalazek zostanie następnie opisany w odniesieniu do następujących przykładów. Przykład 1 [0089] Przykład przetwarzanie świeżej łodygi herbaty w celu wytworzenia soku z łodygi. [0090] Zbierano materiał herbaty (dwa liście i pączek) po czym usuwano liście i pączki z łodygi. Powstały materiał łodyg składający się z ogonka i międzywęźla miażdżono (bez obróbki parą) stosując prasę hydrauliczną ( ton na 00 g masy materiału w cylindrze o średnicy 160 mm, co daje ciśnienie minusowe 4 psi (2.44 MPa) w celu wytłoczenia soku z łodygi. Wydajność otrzymanego soku z łodygi wynosiła ml/0 g łodyg. Tabela 1 przedstawia porównanie soku z łodygi z sokiem wytłoczonym jak opisano wyżej poza tym że liście i pączki nie były oddzielone od łodygi. [0091] Zawartość teaniny w soku określano przy zastosowaniu wysokosprawnej chromatografii cieczowej w odwróconej fazie z detekcją fluorymetryczną i derywatyzacją pokolumnową z o-ftalaldehydem (jak opisano w WO 08/0627). [0092] Całkowita zawartość polifenoli w soku była określana przy zastosowaniu sposobu Folin-Ciocalteu jak szczegółowo opisano w Standardzie Międzynarodowym opublikowanym przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną jako ISO 1402-1:0(E). TABELA 1 Składnik Ilość w stosunku do całkowitej objętości soku (mg ml -1 ) Ilość w stosunku do suchej masy soku (%) Substancje ogółem stałe Tylko łodyga 2 liście + pączek Tylko łodyga 2 liście + pączek 41.1 71.0 0.0 0.0 Katechiny 1.8 18.7 4.4 26.3 Teaflawiny 0.2 0.0 0. 0.0 Teanina 6. 3.6.8.1 Kofeina 1.4 4.0 3.4.6 Całość 8.7 24.8 21.2 34.9 polifenol [0093] Na podstawie danych z tabeli 1,jest widoczne że sok wytłoczony z materiału bogatego w łodygi miał znacznie wyższy poziom teaniny niż sok wytłoczony z materiału konwencjonalnie stosowanego do wytwarzania produktów na bazie herbaty (to jest 2 liście i pączek). Ponadto sok z herbaty miał wyższy poziom substancji stałych ogółem w porównaniu do konwencjonalnych wodnych ekstraktów z herbaty. Przykład 2 11
EP27431B1 [0094] Ten przykład przedstawia różnice w czystości teaniny pomiędzy sokiem wytłoczonym z łodygi a wodnym ekstraktem łodygi. [009] Zbierano materiał herbaty (dwa liście i pączek) po czym oddzielano ręcznie łodygi od liści i pączków. Następnie łodygi były grubo cięte przy użyciu krajalnicy do warzyw, po czym poddawano je fermentacji przez 2 godziny. [0096] Następnie poddane fermentacji łodygi podzielono na 2 części. Część A była bezpośrednio suszona przy użyciu suszarki fluidyzacyjnej i używana do wodnej ekstrakcji a część B była miażdżona w celu wytłoczenia soku z łodygi. [0097] Suszona łodyga herbaty z porcji A była ekstrahowana podczas ciągłego mieszania wodą dejonizowaną w temperaturze C przez 12 minut (1 część herbaty : części wagowych wody). Wyczerpaną łodygę oddzielano od zimnego ekstraktu stosując materiał muślinowy, a następnie ponownie ekstrahowano podczas ciągłego mieszania częściami wagowymi wody dejonizowanej w temperaturze 90 C przez 12 minut. Łodygi oddzielono od gorącego ekstraktu stosując materiał muślinowy i wyrzucono. Ekstrakt zimny i ekstrakt gorący połączono, schłodzono do C i klarowano przy użyciu wirówki Beckman Avanti J- (wirnik JLA.00, minut, C). Klarowny ekstrakt zawierał 2.3% substancji stałych ogółem. [0098] 00 g części B tłoczono stosując nacisk ton przez 1 minutę. Wytłoczony sok był klarowany przy użyciu wirówki Beckman Avanti J- (wirnik JLA.00, minut, C). Otrzymano 96 g klarownego soku o całkowitej zawartości substancji stałych wynoszącej 3.6% wagowych. [0099] Zawartość teaniny w soku i w ekstrakcie określano stosując HPLC i przedstawiono w tabeli 2. TABELA 2 Kompozycja Stężenie teaniny (mg ml -1 ) Zawartość teaniny w suchym materiale (wt%) Sok z łodygi.69.8 Ekstrakt 2.7 11.2 [00] Jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli 2 sok wytłoczony z łodygi zawierał teaninę o większej czystości niż ekstrakt z łodygi. Zastrzeżenia 1. Sposób obejmujący etapy: a) zapewniania świeżego materiału herbaty bogatego w łodygi; oraz b) wytłaczanie soku ze świeżego materiału herbaty, otrzymując pozostałości łodygi oraz soku z herbaty zawierającego mieszaninę związków pochodzących z herbaty. 2. Sposób według zastrzeżenia 1, w którym świeży materiał herbaty zawiera co najmniej 0% wagowych łodyg. 3. Sposób według zastrzeżenia 1 lub 2, obejmujący dodatkowy etap suszenia soku z herbaty w celu otrzymania koncentratu. 4. Sposób według któregokolwiek z zastrzeżeń 1 do 3 w którym sok z herbaty jest łączony z herbatą liściastą.. Sposób według któregokolwiek z poprzednich zastrzeżeń, obejmujący dodatkowe etapy: 12
EP27431B1 c) frakcjonowania mieszaniny związków pochodzących z herbaty; oraz d) odzyskiwanie co najmniej jednej frakcji wzbogaconej w co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty. 6. Sposób według zastrzeżenia, w którym etap(c) obejmuje proces jednostkowy wybrany spośród filtracji membranowej, chromatografii preparatywnej, ekstrakcji rozpuszczalnikiem, strącania, destylacji i ich kombinacji. 7. Sposób według zastrzeżenia lub 6, w którym co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty jest aminokwasem. 8. Sposób według zastrzeżenia 7, w którym co najmniej jeden związek pochodzący z herbaty jest teaniną. 9. Sposób według któregokolwiek z poprzednich zastrzeżeń, w którym sposób obejmuje dodatkowy etap: e) przetwarzania pozostałości łodygi w celu wytworzenia gotowej herbaty i/lub ekstrahowanie pozostałości łodygi rozpuszczalnikiem otrzymując ekstrakt herbaty.. Sposób według któregokolwiek z poprzednich zastrzeżeń, w którym zawartość wilgoci w świeżym materiale herbaty, z którego jest wytłaczany sok w etapie (a), wynosi od do 90% wagowych świeżego materiału herbaty. 11. Sok z herbaty, możliwy do otrzymania sposobem według zastrzeżenia 1 lub 2, gdzie sok z herbaty zawiera teaninę i polifenole i gdzie stosunek wagowy teaniny do wszystkich polifenoli wynosi co najmniej 1:4. 12. Sok z herbaty według zastrzeżenia 11, gdzie sok z herbaty zawiera co najmniej 4.0 mg teaniny na ml soku. 13. Sok z herbaty według zastrzeżenia 11 lub 12, gdzie sok z herbaty zawiera co najmniej 7% teaniny w stosunku do suchej masy. 14. Napój możliwy do otrzymania poprzez rozcieńczanie soku według któregokolwiek z zastrzeżeń 11 do 13.. Napój, korzystnie napój na bazie herbaty, zawierający teaninę i polifenole, i w którym stosunek wagowy teaniny do wszystkich polifenoli wynosi co najmniej 1:4. 13
EP27431B1 ODNOŚNIKI CYTOWANE W OPISIE Ta lista odnośników cytowanych przez zgłaszającego ma na celu wyłącznie pomoc dla czytającego i nie stanowi części dokumentu patentu europejskiego. Nawet jeżeli dołożono największej troski do jego ujęcia, nie można wykluczyć błędów i przeoczeń i EPO odrzuca wszelką odpowiedzialność pod tym względem. Dokumenty patentowe cytowane w opisie WO0603711A [0007] WO06021317A [0008] GB891A [0031] CN17180A [004] WO080627A [0091] Literatura niepatentowa cytowana w opisie Tea - Cultivation to consumptionchapman & Hall199000-601 [00] Tea: Cultivation to ConsumptionChapman & Hall199000 [0072] [0081] 14