Kryzys finansowy 2007 Karolina Pawlikowska Jakub Szmaj Plan prezentacji 1. Przyczyny kryzysu finansowego 2. Skutki kryzysu finansowego 3. Bańka spekulacyjna 4. Bańka spekulacyjna na rynku nieruchomości 5. Działania FED 6. Upadek Lehman Brothers 7. Dane statystyczne 1
Przyczyny kryzysu finansowego 1. American Dream 2. 3. 4. 5. 6. 7. Deregulacja w systemie bankowym Sekurytyzacja kredytów hipotecznych Sprzedaż kredytów hipotecznych instytucjom pośredniczącym Liberalizacja przepisów dotyczących ryzyka ponoszonego przez banki i ubezpieczycieli Utworzenie się bańki na rynku nieruchomości Błędna polityka FED Przyczyny kryzysu finansowego 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Niekorzystne wyniki finansowe banków Upadek funduszy hedgingowych Pozbywanie się papierów wartościowych opartych na kredytach subprime Panika na rynku finansowym Ogólny krach na amerykańskim rynku finansowym upadek Lehman Brothers oraz Bear Stearns Plan ratunkowy Rady Gubernatorów Rezerw Federalnych Pompowanie pieniędzy przez banki centralne do gospodarki 2
Skutki kryzysu finansowego Odpisy sektora bankowego = 2 276 mld $ Załamanie rynków papierów wartościowych w wielu krajach Załamanie handlu światowego Ogromne straty funduszy hedgingowych i emerytalnych Spadek tempa wzrostu PKB w wielu krajach Wzrost bezrobocia, spadek produkcji, spadek konsumpcji, spadek inwestycji Upadek wielu instytucji finansowych Wzrost wydatków rządowych i przyrost długu publicznego Obniżka stóp procentowych spowodowała bańkę na rynku nieruchomości, a ich podwyższenie trudności ze spłatą zaciągniętych kredytów. W ciągu 3 lat 14 milionów Amerykanów zaciągnęło kredyty hipoteczne, a połowa z nich straciła swoje domy. 3
Bańka spekulacyjna 1. Impuls zewnętrzny 2. Ewolucja instrumentów kredytowych 3. Euforia na rynku 4. Rosnąca ilość nadużyć 5. Spadek cen 6. Interwencja rządu Bańka spekulacyjna na rynku nieruchomości Obniżenie stóp procentowych Rozwój rynku subprime mortages Niespłacalność kredytów typu subprime Kredyty ze zmiennym oprocentowanie m Pęknięcie bańki 4
Kredyty subprime Źródło: U.S. Census Bureau; Harvard University State of the Nation s Housing Report 2008 Stopy procentowe w USA 8,0000 7,0000 6,0000 5,0000 6,0849 6,8030 4,5393 4,7396 5,2490 4,0000 3,0000 2,0000 1,0000 3,0924 2,8789 2,0868 1,5477 3,0657 2,4718 2,0042 1,1614 1,3825 1,6090 1,4340 2,1608 0,0000 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Źródło: The World Bank 5
Jeśli uruchomię w piwnicy drukarnię pieniędzy będę oszustem, kiedy robi to FED to już polityka monetarna William Poole, dyr. Banku Rezerw Federalnych w St. Louis. Działania FED Po pęknięciu bańki internetowej w roku 2000, FED uciął stopy procentowe, co przyczyniło się do kolejnego boomu na rynku. Niższe stopy procentowe to niższe raty kredytów. Tak powstała bańka na rynku nieruchomości. FED tłumaczył te decyzje recesją i niemalejącym bezrobociem. Gdyby nie działania, które miały na celu zwiększenie wydatków konsumenckich, aktywność gospodarcza znacząco by osłabła. FED dążył do obniżenia tzw. stopy funduszy federalnych aż do poziomu 1%, czyli poniżej inflacji. Tym samym FED chciał zachęcić do podejmowania większego ryzyka. Obniżając cenę pieniądza, FED podnosił ceny towarów kupowanych za pożyczone środki FED chciał ożywić zatrudnienie. 6
Działania FED Sęk w tym, że nie były to inwestycje finansowane z naszych oszczędności. Domy należały do banków, ludzie mieli tylko kredyt, który w razie kłopotów przestawali spłacać. I tak się stało. Problem niskich stóp procentowych: Banki komercyjne pożyczały pieniądze od FED-u oprocentowane na 1% Banki komercyjne pożyczały konsumentom pieniądze oprocentowane na 6% Instytucje finansowe zbytnio się zadłużyły i nieostrożnie pożyczały pieniądze innym Działania FED Nikt i nic nie ożywi gospodarki tak jak silna giełda Alan Greenspan Nikt nie lubi przegrywać, ale przegrana jest częścią życia ( ). Jeśli Twoje ubranie nie jest brudne, nigdy nie byłeś w grze Ben Bernanke 7
Ilościowe łagodzenie polityki pieniężnej Wykupienie długów hipotecznych od upadłych agencji kredytowych (1 bln 300 mld dolarów) -> chwilowa nacjonalizacja rynku nieruchomości. Giełdy zareagowały największym od 1932 roku ożywieniem, lecz gdy w roku 2010 rynki znów słabły FED ogłosił drugi etap łagodzenia polityki pieniężnej. Znaleźliśmy się w punkcie, w którym konsument nie mógł się więcej zadłużać, bank nie mógł pożyczać, a system bankowy stał się niewypłacalny. Dwaj przewodniczący mianowani przez prezydentów z obozów republikańskiego i demokratycznego stworzyli najbardziej sterowaną centralnie gospodarkę w dziejach Ameryki, opartą na taniejących kredytach fundowanych przez Bank Centralny. Upadek Lehman Brothers 2005 r. rekordowy poziom zysku w każdym z obszarów działalności 2006 i 2007 r. kolejne rekordy również w przypadku dochodu netto i zysku na akcje 2008 r. 3 mld straty 12 września 2008 r. akcje banku spadły o 42% do poziomu 4,22 dolara za akcję 15 września 2008 r. upadek banku Lehman Brothers 8
Ceny akcji banku Lehman Brothers Źródło: Like Success PKB per capita w cenach bieżących w USA 60000,00 50000,00 54539,67 56115,72 52749,91 51433,05 44307,92 46437,07 48061,54 48401,43 47001,56 48374,09 49781,80 40000,00 36449,86 37273,62 30000,00 23954,48 20000,00 10000,00 0,00 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Źródło: The World Bank 9
10
PKB per capita w wybranych regionach 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 China European Union India Japan United States Dług publiczny USA (% PKB) 120,00 100,00 85,60 90,18 94,40 96,61 97,10 97,83 80,00 76,32 64,03 60,00 51,99 56,29 55,29 55,63 40,00 40,82 33,16 20,00 0,00 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Źródło: The World Bank 11
Ceny nieruchomości w USA 140,0 120,0 100,0 92,1 96,6 102,1 107,8 115,2 123,7 127,6 124,6 111,2 104,8 100,0 93,6 94,7 100,2 104,0 109,5 80,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Źródło: OECD Stopa bezrobocia w USA 12,0 10,0 8,0 9,3 9,6 8,9 8,1 7,4 6,0 4,0 5,6 4,0 4,7 5,8 6,0 5,5 5,1 4,6 4,6 5,8 6,2 5,3 4,9 2,0 0,0 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Źródło: Bureau of Labor Statistics 12
Consumer Price Index (CPI) w USA 140,00 120,00 100,00 88,18 90,67 92,11 94,20 96,72 100,00 103,23 106,17 110,25 109,85 111,66 115,18 117,56 119,29 121,22 121,37 80,00 66,90 60,00 40,00 20,00 0,00 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Źródło: UNCTADstat Siła robocza w USA 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Źródło: UNCTADstat 13
Effective Federal Funds Rate Źródło: Federal Reserve Bank of St. Louis Dziękujemy za uwagę 14