OPIS PRODUKTU FINALNEGO PROJEKTU INNOWACYJNEGO TESTUJĄCEGO

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach OPIS PRODUKTU FINALNEGO PROJEKTU INNOWACYJNEGO TESTUJĄCEGO Publikacja dostępna na stronie: www.innowacyjnachemia.uph.edu.pl

2 Opis produktu finalnego projektu innowacyjnego testującego Temat innowacyjny: Działania służące zwiększaniu zainteresowania uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych kontynuacja kształcenia na kierunkach o kluczowym znaczeniu dla gospodarki. Nazwa projektodawcy: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Tytuł projektu: Chemia wiem, umiem rozumiem Numer umowy: UDA-POKL.03.03.04-00-081/10-01 I. Nazwa produktu finalnego Propozycja zasad funkcjonowania utworzonego na bazie uczelni wyższej (Instytut Chemii Uniwersytetu Przyrodniczo Humanistycznego w Siedlcach) Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego (CCKP) oraz zasady jego współpracy ze szkołami ponadgimnazjalnymi w zakresie prowadzenia nauczania praktycznego z chemii, według opracowanego programu zajęć. II. Elementy składające się na produkt finalny Katalogi zajęć praktycznych dla nowej podstawy programowej w formie skryptu zawierającego instrukcje do ćwiczeń pogrupowanych w bloki tematyczne, wykaz szkła, sprzętu laboratoryjnego oraz odczynników koniecznych do wykonania eksperymentów w ramach danego bloku oraz informacje dotyczące bezpieczeństwa podczas zajęć w laboratorium CCKP (Regulamin pracowni chemicznej, przepisy BHP, informacje o substancjach niebezpiecznych). Katalogi przeznaczone są dla użytkowników (nauczycieli chemii) oraz personelu CCKP. Informacje zawarte w katalogach pozwalają nauczycielom dokonać wyboru bloku tematycznego, a także odpowiednio przygotować uczniów do zajęć w laboratorium. Dla personelu CCKP katalogi są źródłem informacji, w jaki sposób zorganizować zajęcia w laboratorium, aby uczniowie mogli przeprowadzić wszystkie doświadczenia przewidziane do realizacji w danym bloku tematycznym. Z technicznego punktu widzenia, najważniejsze w tym kontekście są wykazy sprzętu i odczynników, na podstawie których można przygotować zarówno zestawy umożliwiające uczniom pracę indywidualną, jak i środki do przeprowadzania doświadczeń w wersji demonstracyjnej. Zestaw katalogów obejmuje trzy pozycje: Katalog ćwiczeń laboratoryjnych. Wykazy sprzętu i odczynników. Szkoła ponadgimnazjalna. Zakres podstawowy - 7 bloków tematycznych (43 doświadczenia), Katalog ćwiczeń laboratoryjnych. Wykazy sprzętu i odczynników. Szkoła ponadgimnazjalna. Zakres rozszerzony 11 bloków tematycznych (60 doświadczeń), Katalog ćwiczeń laboratoryjnych. Wykazy sprzętu i odczynników. Gimnazjum 7 bloków tematycznych (30 doświadczeń). Instrukcje ćwiczeń laboratoryjnych w postaci kart pracy dla szkoły ponadgimnazjalnej, zakres podstawowy i rozszerzony oraz dla gimnazjum, w formie elektronicznej (format pdf i doc). Instrukcje przeznaczone dla ucznia (odbiorcy) mają formę kart pracy, które oprócz szczegółowego opisu wykonania doświadczenia (jeśli to konieczne, również w postaci graficznej) zawierają też miejsce na wpisanie obserwacji i wniosków z przeprowadzonego doświadczenia. Dzięki instrukcji w postaci karty pracy uczeń nie tylko może wykonać doświadczenie, ale też udokumentować jego przebieg. Forma, w jakiej zostały opracowane, umożliwia wydrukowanie wszystkich instrukcji zebranych we wszystkich blokach tematycznych, jak też drukowanie tylko tych bloków tematycznych, które zostały wybrane przez użytkownika (nauczyciela) do realizacji. Wersja pliku.doc pozwala na edycję karty pracy przez użytkownika, w celu dostosowania jej do własnych potrzeb (dodawania nowych poleceń, pytań, objaśnień). Odpowiednie pliki noszą nazwy: instrukcje_podst.pdf, instrukcje_podst.doc szkoła ponadgimnazjalna, zakr. podstawowy instrukcje_rozsz.pdf, instrukcje_rozsz.doc szkoła ponadgimnazjalna, zakres rozszerzony instrukcje_gim.pdf, instrukcje_gim.doc gimnazjum

3 Koncepcja zasad funkcjonowania Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego (CCKP) w oparciu o Instytut Chemii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Zasady funkcjonowania mają postać Regulaminu Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego, który wraz ze Schematem organizacyjnym CCKP stanowi załącznik do zarządzenia Rektora UPH w Siedlcach, w sprawie utworzenia CCKP oraz Raportu w sprawie kosztów utworzenia i funkcjonowania Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego. Propozycja zasad współpracy CCKP (na bazie Instytutu Chemii UPH w Siedlcach) ze szkołami ponadgimnazjalnymi i gimnazjami w zakresie prowadzenia nauczania praktycznego z chemii. Dokument zawiera opis procedury nawiązywania współpracy ze szkołami oraz wzór umowy zawieranej między szkołą, a UPH w Siedlcach, określającej warunki korzystania przez uczniów i nauczycieli szkoły z usług CCKP oraz wzajemne obowiązki obydwu stron, wynikające z działalności w ramach CCKP. Wyjaśnienia dotyczące sposobu korzystania z materiałów składających się na produkt finalny podano w Instrukcji stosowania produktu finalnego Projektu Innowacyjnego Chemia wiem, umiem, rozumiem. Ostateczna wersja produktu finalnego została opracowana z uwzględnieniem zaleceń wynikających z ewaluacji wewnętrznej i zewnętrznej wstępnej wersji produktu. Ostateczna wersja produktu finalnego zawiera zestawy ćwiczeń zgodne z Nową Podstawą Programową dla szkół ponadgimnazjalnych oraz gimnazjum. W porównaniu ze wstępną wersją produktu finalnego, nie tylko zrezygnowano z ćwiczeń odpowiednich dla starej podstawy programowej, ale dodano nowe bloki tematyczne, zawierające zarówno doświadczenia przetestowane dla starej podstawy, jak i zupełnie nowe, które nie były testowane w ramach projektu. Udoskonalono instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych, zarówno pod względem merytorycznym, jak i technicznym, w celu lepszego dostosowania do potrzeb użytkowników i odbiorców. W zasadach współpracy ze szkołami rozszerzono grono korzystających z CCKP o uczniów i nauczycieli gimnazjów, a także znacznie uelastyczniono wymiar ilościowy współpracy ze szkołami (szkoła określa ilość zajęć stosownie do swoich potrzeb). Ostateczna wersja produktu finalnego nie zawiera załączników w postaci propozycji: dziennika nauczyciela, notesu chemicznego, ankiet ewaluacyjnych, gdyż były to wyłącznie narzędzia monitoringu i ewaluacji podczas procesu testowania (całkowita rezygnacja z tych załączników jest jednocześnie odpowiedzią na rekomendację ewaluatora zewnętrznego w tej kwestii). Z uwagi na nieprzydatność tych narzędzi po etapie testowania produktu, nie podjęto działań, które miałyby je ulepszyć. III. Problem, na który odpowiada innowacja Problemem uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych jest brak lub mocno ograniczona liczba zajęć praktycznych z przedmiotu chemia. Problem ten przekłada się na niepełną edukację chemiczną uczniów oraz trudności w zrozumieniu przez nich treści programowych, co skutkuje tym, że postrzegają chemię, jako przedmiot trudny i skomplikowany. Werbalizm w nauczaniu chemii nie rozwija postaw badawczych u młodzieży i sprawia, że chemia postrzegana jest również jako przedmiot mało interesujący lub wręcz nudny, co dodatkowo zniechęca uczniów do pogłębiania wiedzy. Konsekwencją tego jest brak umiejętności postrzegania i rozumienia przez ucznia zjawisk zachodzących w przyrodzie i w życiu codziennym. Ograniczony kontakt z eksperymentem chemicznym generuje trudności wśród zdających egzamin maturalny z chemii w zakresie poprawności rozwiązywania zadań opartych na doświadczeniu. Skutkiem tego jest niewielkie zainteresowanie uczniów chemią na egzaminie maturalnym, a w konsekwencji zmniejszające się zainteresowanie kontynuacją kształcenia na kierunkach chemicznych, bądź pokrewnych. Opinie o niedoskonałości kształcenia praktycznego z chemii znane są od lat. Zatem, jest to problem rozpoznany, ale dotychczas stosowane narzędzia interwencji okazały się niewystarczające i nieskuteczne, bowiem w polskich szkołach nadal dominuje model nauczania, zgodnie, z którym lekcje chemii bardziej przypominają wykłady, niż zajęcia, w których uczniowie czynnie biorą udział. Doświadczenia i zajęcia, które zmuszają uczniów do aktywności, są rzadkością. Wyniki ewaluacji zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej prowadzą do wniosku, że sytuacja w szkołach siedleckich, sokołowskich i węgrowskich, które brały udział w testowaniu wstępnej wersji produktu finalnego

4 w latach 2011-2013, nie uległa w tym czasie poprawie. Szkoły nadal nie mają możliwości prowadzenia kształcenia praktycznego w zakresie chemii w oparciu o własne pracownie chemiczne. Analiza problemu przedstawiona w Strategii wdrażania jest wciąż aktualna. Tymczasem obowiązująca już w szkołach ponadgimnazjalnych Nowa Podstawa Programowa wśród celów kształcenia w przedmiocie chemia wymienia Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół). Zgodnie z rozporządzeniem MEN Szczególną uwagę należy zwrócić na: 1. Zapoznanie uczniów z zasadami bezpiecznej pracy w laboratorium chemicznym. 2. Prawidłowe posługiwanie się podstawowym szkłem i sprzętem laboratoryjnym. 3. Sporządzanie dokumentacji z doświadczeń chemicznych (w zeszytach lub na kartach pracy). 4. Opisywanie obserwacji i formułowanie wniosków od początku należy położyć nacisk na rozróżnianie obserwacji od wniosku. Produkt finalny w postaci funkcjonującego Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego przyczynia się do rozwiązania problemu uczniów i nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych, którzy w procesie nauczania chemii korzystają z metod nieskutecznych. Aby w pełni sprostać wymaganiom stawianym przez Nową Podstawę Programową szkoły mogą skorzystać z innowacyjnej modyfikacji metod i organizacji zajęć z chemii. Innowacja polega na przeniesieniu większości (lub wszystkich) eksperymentów chemicznych z niedostatecznie wyposażonych szkół do nowoczesnego laboratorium, w którym kształcenie praktyczne realizowane jest zgodnie ze standardami szkoły wyższej. Wprowadzona jest indywidualizacja pracy oraz dostosowanie eksperymentów do poziomu możliwości uczniów, co pozwala na samodzielność w wykonywaniu doświadczeń, przy równoczesnym zapewnieniu im całkowitego bezpieczeństwa i pomocy ze strony osób obsługujących zajęcia. Samodzielne wykonywanie ćwiczeń laboratoryjnych wyzwala u młodzieży kreatywność i twórczą inwencję wspierając jej rozwój. Jednocześnie ułatwia zrozumienie procesów chemicznych zachodzących w przyrodzie i pozwala na szybsze opanowanie treści kształcenia. Innowacyjny sposób prowadzenia zajęć praktycznych z chemii pozwala uczniom wykształcić umiejętności manualne i projektować doświadczenia z wykorzystaniem odpowiedniego sprzętu laboratoryjnego. Ponadto umożliwia kształcenie umiejętności prawidłowej obserwacji procesów chemicznych oraz formułowania wniosków. Dzięki temu uczniowie więcej wiedzą, więcej umieją i lepiej rozumieją trudne zagadnienia. Testowanie produktu dowiodło jego wysokiej skuteczności. Ponad 90% uczniów/uczennic oraz nauczycielek biorących udział w testowaniu produktu pozytywnie ocenia innowacyjny sposób kształcenia praktycznego w zakresie chemii, wyrażając opinię, że jest on atrakcyjny. Prawie 90% uczniów i uczennic pogłębiło swoją wiedzę i podwyższyło umiejętności. Dla ponad 80% uczniów i uczennic zaobserwowano wzrost samooceny i wiary we własne możliwości, a chemia stała się dla nich przedmiotem interesującym. Podczas realizacji Projektu osiągnięto wszystkie założone cele szczegółowe, wśród nich: 1. Podniesienie atrakcyjności nauki chemii. 2. Podniesienie poziomu kompetencji chemicznych wśród uczniów/uczennic biorących udział w projekcie. 3. Poszerzenie wiedzy nt. praktycznych zastosowań chemii w życiu codziennym oraz rozwijanie zdolności/umiejętności praktycznego wykorzystania nabytej wiedzy. 4. Wyrównywanie poziomu wiedzy chemicznej absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz dostosowanie sposobu nauczania do programu studiów w celu ułatwienia przyszłym potencjalnym studentom kontynuacji kształcenia na poziomie wyższym. 5. Dostarczenie uczniom możliwości zapoznania się z najnowszymi osiągnięciami naukowymi i ich zastosowaniem w praktyce. W efekcie osiągnięty został również cel ogólny, którym jest zwiększenie zainteresowania uczniów szkół ponadgimnazjalnych kontynuacją kształcenia na kierunku chemia. Zapewnienie uczniom kształcenia praktycznego w prawdziwym laboratorium chemicznym, umożliwienie im własnoręcznego eksperymentowania, czynienia bezpośrednich obserwacji, a nawet popełnienia błędu, jest realną alternatywą dla wszystkich innowacji, proponujących eksperymentowanie wirtualne.

5 Wartością dodaną takiego rozwiązania jest wykształcenie u odbiorców Projektu kompetencji miękkich, wśród nich: - wzbudzenie poczucia odpowiedzialności za własne postępowanie; - wdrożenie do przestrzegania reguł i przepisów ustanowionych w celu zapewnienia bezpieczeństwa sobie i innym; - umiejętność podejmowanie współpracy, udzielania sobie wzajemnej pomocy, a także zwracania się o pomoc; - dokładność, staranność, skrupulatność w wykonywaniu zadań. Rozwiązanie w postaci funkcjonowania Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego jest odmienne od stosowanych niekiedy form współpracy szkoły z uczelnią wyższą, które mają charakter incydentalny, a zajęcia laboratoryjne proponowane uczniom są zajęciami dodatkowymi. CCKP jest nastawione na współpracę przede wszystkim w ramach zajęć obowiązkowych. Doświadczenia pogrupowane w bloki tematyczne są dobrane stosownie do obowiązujących treści. Wsparcie udzielane jest nie tylko uczniom wyselekcjonowanym ze względu na przejawiane już zainteresowania chemią, ale wszystkim uczniom z danej klasy, bez względu na jej profil, czy zakres nauczania. Funkcjonujące CCKP przynosi dodatkowe korzyści zarówno szkołom, jak i uczelni umożliwiając nawiązywanie ścisłych kontaktów środowiska akademickiego ze szkołami, promocję uczelni w środowisku lokalnym i w skali ogólnopolskiej, a także rozwój zawodowy i aktywizację nauczycieli (opracowywanie własnych programów nauczania, zacieśnianie współpracy z rodzicami). Istnienie CCKP nie tylko w Siedlcach, ale także w innych miastach w całym kraju rozwiązałoby problem braku możliwości wykonywania przez ucznia doświadczeń chemicznych w szkołach. Rozłożenie kosztów utrzymania takich CCKP na kilka/kilkanaście szkół jest bardziej realne i racjonalne z punktu widzenia ekonomicznego, niż utworzenie pomieszczeń laboratoryjnych w każdej ze szkół. Szczegółowe oszacowania kosztów obydwu rozwiązań zawiera Raport w sprawie kosztów utworzenia i funkcjonowania Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego sporządzony podczas opracowywania ostatecznej wersji produktu finalnego. IV. Użytkownicy, którzy mogą zastosować innowację Innowacja skierowana jest do użytkowników nauczycieli chemii w szkołach ponadgimnazjalnych i gimnazjalnych oraz odbiorców uczniów/uczennice szkół ponadgimnazjalnych i gimnazjalnych. W skali lokalnej innowację mogą zastosować wszystkie szkoły ponadgimnazjalne i gimnazjalne z Siedlec, powiatu siedleckiego oraz powiatów sąsiednich, których odległość od istniejącego Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego przy Instytucie Chemii UPH w Siedlcach, nie wyklucza możliwości zorganizowania transportu w sposób efektywny. W skali całego kraju innowacja może być stosowana przez nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych i gimnazjalnych o ile inne uczelnie dysponujące odpowiednio wyposażonymi laboratoriami (lub inne instytucje), będą w stanie utworzyć nowe Centra Chemicznego Kształcenia Praktycznego, obsługujące szkoły działające na swoim terenie. V. Działania / nakłady / zmiany konieczne do zastosowania/wdrożenia innowacji Wykorzystanie innowacji przez szkołę (użytkowników i odbiorców) nie wymaga zmiany rozwiązań prawnych lecz wyłącznie zmian o charakterze organizacyjno-technicznym. Do działań, które muszą być podjęte należy zgłoszenie przez szkołę chęci uczestniczenia w zajęciach praktycznych, określenie ich ilości i tematyki, uzgodnienie harmonogramu zajęć oraz podpisanie umowy między szkołą, a UPH w Siedlcach. Udział w zajęciach może pociągać za sobą konieczność uwzględnienia ich w ramowym planie nauczania stosownie do uzgodnionego harmonogramu. Udział uczniów i nauczyciela szkoły w zajęciach jest związany z partycypowaniem w kosztach funkcjonowania CCKP (ok. 100,00 zł za dwugodzinne zajęcia dla klasy), a także, w przypadku szkół spoza Siedlec, wymaga zorganizowania i opłacenia przez szkołę transportu uczniów na zajęcia i z powrotem. Uczniowie biorący udział w zajęciach muszą być zaopatrzeni w karty pracy, które nauczyciel pobiera w formie elektronicznej i po ewentualnej modyfikacji, zgodnie ze swoimi potrzebami, powiela je w odpowiedniej ilości papierowych egzemplarzy. Nauczyciel musi też przedstawić uczniom wszelkie sprawy związane z bezpieczeństwem na zajęciach, zgodnie z materiałami przekazanymi przez CCKP (co zabiera ok. 20 minut przed pierwszymi zajęciami i ok. 5 minut przed kolejnymi).

6 Aby zapewnić źródła finansowania udziału w zajęciach i ewentualnych dojazdów, szkoły powinny zabiegać o odpowiednie środki u organów prowadzących, które mogą również przyznawać szkołom dodatkowe godziny na realizację szkolnych programów nauczania, uwzględniających zajęcia w CCKP. Zastosowanie innowacji przez nauczyciela nie wymaga dodatkowych przygotowań, ale zaleca się, aby nauczyciel wziął udział w szkoleniu organizacyjnym, w czasie którego ma możliwość osobistego przetestowania wszystkich ćwiczeń wybranych do realizacji przez własną klasę. Szkolenie jest dla nauczyciela bezpłatne. Nauczyciel będzie też mógł skorzystać z indywidualnych konsultacji z osobami wchodzącymi w skład personelu CCKP (opiekunowie-wykładowcy, technicy), kontaktując się osobiście lub telefonicznie. Korzystanie przez uczniów i nauczyciela danej szkoły z usług CCKP nie wymaga zgody instytucji trzeciej. VI. Dostępność produktu finalnego dla jego przyszłych użytkowników Produkt finalny w postaci istniejącego i działającego CCKP będzie dla użytkowników w pełni dostępny poprzez Koordynatora ds. szkół. Wszystkie dokumenty składające się na produkt finalny: Katalogi, Instrukcje, Regulamin CCKP, zasady współpracy (w tym - formularze zgłoszeniowe i wzory umów ze szkołami), będą wraz z Instrukcją stosowania produktu finalnego Projektu Innowacyjnego Chemia wiem, umiem, rozumiem. udostępniane nieodpłatnie w postaci elektronicznej na stronie beneficjenta: www.innowacyjnachemia.uph.edu.pl. VII. Zmiany w zakresie strategii upowszechniania W konsekwencji prac nad ostateczną wersją produktu finalnego wprowadzono modyfikację dotyczącą strategii upowszechniania, wskazanej w Strategii wdrażania projektu innowacyjnego testującego. Modyfikacja została zgłoszona w wyniku przeprowadzonego w dniu 11.05.2012 r. przeglądu okresowego projektu i uaktualniona w Strategii. Zmiana dotyczy zasięgu działań upowszechniających z regionalnego na ogólnopolski oraz dodaniu nowych działań upowszechniających. W zmodyfikowanej wersji zaplanowano organizowanie zajęć pokazowych dla szkół z powiatu siedleckiego i sąsiednich, które nie brały udziału w testowaniu wstępnej wersji produktu finalnego. Zajęcia pokazowe są okazją do wypróbowania przez potencjalnych użytkowników i odbiorców tej formy kształcenia. Działania te służą przekazywaniu informacji o produkcie w sposób bezpośredni, stanowiąc jednocześnie najlepszą formę zachęty (wszyscy uczestnicy przeprowadzonych do tej pory 8 zajęć pokazowych deklarują chęć podjęcia współpracy z CCKP). Przewidziano także możliwość uczestniczenia personelu Projektu w konferencjach, spotkaniach, warsztatach organizowanych przez beneficjentów projektów innowacyjnych działających w ramach Krajowej Sieci Tematycznej w obszarze Edukacja i szkolnictwo wyższe. VIII. Zmiany w zakresie strategii włączania do głównego nurtu polityki Zmiany w zakresie strategii włączania do głównego nurtu polityki, wprowadzone w konsekwencji prac nad ostateczną wersją produktu finalnego wynikają ze zmian w strategii upowszechniania. Zmodyfikowana po przeglądzie okresowym wersja Strategii wdrażania przewiduje zapraszanie przyszłych użytkowników (nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych i gimnazjalnych oraz dyrektorów tych szkół, a także przedstawicieli Rad Rodziców) oraz decydentów różnych szczebli (przedstawicieli władz uczelni prowadzących kierunki chemiczne, przedstawicieli władz samorządowych, Kuratoria Oświaty i wydziały edukacji urzędów samorządowych) do uczestniczenia w zajęciach pokazowych (po walidacji) w charakterze obserwatorów, połączone z dostarczeniem materiałów informacyjnych, w tym broszury instruktażowej. Dystrybucja informacji o produkcie finalnym w skali całego kraju będzie prowadzona na konferencjach, spotkaniach, warsztatach organizowanych przez beneficjentów projektów innowacyjnych działających w ramach Krajowej Sieci Tematycznej w obszarze Edukacja i szkolnictwo wyższe.

7 IX. Załączniki 1. Instrukcja stosowania produktu finalnego Projektu Innowacyjnego Chemia wiem, umiem, rozumiem 2. Raport z badania ewaluacyjnego 3. Raport z ewaluacji wewnętrznej 4. Raport z ewaluacji wewnętrznej. Załączniki 5. Strategia wdrażania projektu Chemia wiem, umiem, rozumiem Elementy produktu finalnego 1. Katalog ćwiczeń laboratoryjnych. Wykazy sprzętu i odczynników. Szkoła ponadgimnazjalna Zakres podstawowy. 2. Katalog ćwiczeń laboratoryjnych. Wykazy sprzętu i odczynników. Szkoła ponadgimnazjalna Zakres rozszerzony. 3. Katalog ćwiczeń laboratoryjnych. Wykazy sprzętu i odczynników. Gimnazjum. 4. Instrukcje ćwiczeń laboratoryjnych. (Karty pracy). Szkoła ponadgimnazjalna Zakres podstawowy. 5. Instrukcje ćwiczeń laboratoryjnych. (Karty pracy). Szkoła ponadgimnazjalna Zakres rozszerzony. 6. Instrukcje ćwiczeń laboratoryjnych. (Karty pracy). Gimnazjum. 7. Instrukcje ćwiczeń laboratoryjnych. (Karty pracy). Wersja elektroniczna CD-ROM: instrukcje_podst.pdf, instrukcje_podst.doc dla szkoły ponadgimnazjalnej, zakres podstawowy instrukcje_rozsz.pdf, instrukcje_rozsz.doc dla szkoły ponadgimnazjalnej, zakres rozszerzony instrukcje_gim.pdf, instrukcje_gim.doc dla gimnazjum 8. Koncepcja zasad funkcjonowania Centrum Chemicznego Kształcenia Praktycznego (CCKP) w oparciu o Instytut Chemii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. 9. Propozycja zasad współpracy CCKP (na bazie Instytutu Chemii UPH w Siedlcach) ze szkołami ponadgimnazjalnymi i gimnazjami w zakresie prowadzenia nauczania praktycznego z chemii. Imię, nazwisko, funkcja i podpis osoby/-ób składającej/-ych opis Barbara Pezler Dyrektor Projektu

8 Projekt Innowacyjny Chemia wiem, umiem, rozumiem Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet III. Wysoka jakość systemu oświaty Działanie 3.3 Poprawa jakości kształcenia Nr Projektu WND-POKL.03.03.04-00-081/10 Nr umowy dofinansowania UDA-POKL.03.03.04-00-081/10-01 CZŁOWIEK NAJLEPSZA INWESTYCJA