1. Zabawa słowem Karuzela z madonnami Mirona Białoszewskiego Uczeń: Uczeń: a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości zna środki wyrazu artystycznego, rozumie zadania i funkcje poezji lingwistycznej. ii. b) Umiejętności potrafi przeczytać wiersz, oddając tempem ruch karuzeli, potrafi wymienić elementy wiejskie i miejskie w utworze, potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy, rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów, potrafi odszukać środki wyrazu artystycznego w utworze i określić ich rolę. b. 2. Metoda i forma pracy Praca w grupach, metoda skojarzeń, wizualizacja, ćwiczenia praktyczne, praca z tekstem c. 3. Środki dydaktyczne M. Białoszewski, Karuzela z madonnami, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy III gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000. Plansze do pracy (załącznik 1) d. 4. Przebieg lekcji i. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Następnie pisze na tablicy słowo karuzela i prosi uczniów o dopisanie skojarzeń z tym słowem. ii. b) Faza realizacyjna 1. Nauczyciel odczytuje poprawnie wiersz Mirona Białoszewskiego Karuzela z Madonnami, tekst powinien być tak przeczytany, aby głosem, tempem i interpretacją oddać ruch karuzeli. Następnie nauczyciel zadaje pytania do tekstu: Gdzie toczy się akcja wiersza?
Jaki to dzień? Co obserwuje podmiot liryczny? Co można powiedzieć o samym podmiocie lirycznym, w jakiej roli on tu występuje? Kto jeździ na karuzeli? Jak wygląda? Uczniowie swoje odpowiedzi popierają odpowiednimi fragmentami z wiersza. 2. Następnie uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób autor oddaje ruch karuzeli, czyli używanie zdań nawołujących do wykonywania jakiejś czynności, zdania wykrzyknikowe, skojarzenia z płytą gramofonową, wyrazy dźwiękonaśladowcze, powtórki tych samych wyrazów, niedokończone, urwane wyrazy, wyrazy dzielone na części, stosowanie równoważników zdań, używanie neologizmów. Następnie uczniowie ustalają, gdzie karuzela zaczyna się obracać, gdzie jest w najszybszym stadium i od którego momentu spawalnia swój ruch. 3. Następnie nauczyciel dzieli klasę na 4 zespoły, każdy z nich będzie czytać chórem swoją część. Pierwsza grupa zaczyna czytać bardzo powoli do słów Płyta taka, Płyta, kolejny zespół ma za zadanie przeczytanie tekstu szybciej do fragmentu rude konie, bryka. Słowo Magnificat jest wykrzykiwane przez wszystkich uczniów. Trzecia grupa czyta jeszcze szybciej od poprzedniej do słów Zakręcone! Ostatni zespół ma spowolnić czytanie tak, aby na końcu wiersza wręcz przeciągać wyrazy. 4. Uczniowie poznają następnie definicję poezji lingwistycznej, wyszukują tę nazwę w Słowniku terminów literackich. 5. Następnie uczniowie szukują w wierszu elementów świadczących o kulturze wiejskiej oraz o miejskiej, nanoszą znalezione elementy na schematy. Wnioskiem z ćwiczenia powinno być stwierdzenie, iż autor pomieszał dwie kultury niską i wysoką. Uczniowie szukają na to różnych dowodów (załącznik 1). iii. c) Faza podsumowująca Uczniowie szukają w podręczniku innych wierszy Mirona Białoszewskiego, mogą jeden z nich przeczytać, dostrzegając fakt, iż zabawa słowem w wierszu Karuzela z madonnami to powtarzający się element, motyw w twórczości poety. e. 5. Bibliografia 1. Białoszewski M., Karuzela z madonnami, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kultur owego dla klasy I gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000. 2. Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, SFS, Kielce 2000. 3. O pracy z tekstem lirycznym w szkole podstawowej, pod red. D. Michalak, Delta W-Z, Kraków 1998. 4. Słownik terminów literackich, GREG, Kraków 2004. 5. http://www.gifownik.pl/
f. 6. Załączniki Załącznik 1. i. a) Karta pracy ucznia
ii. Elementy wiejskie
Elementy miejskie http://www.gifownik.pl/ iii. b) Zadanie domowe Opisz dowolny przedmiot użytku codziennego, starając się oddać środkami wyrazu artystycznego jego cechy, właściwości lub zastosowanie.
45 minut brak g. 7. Czas trwania lekcji h. 8. Uwagi do scenariusza