Nowe trendy w agrotechnice roślin strączkowych

Nowe trendy w agrotechnice roślin strączkowych Jerzy Szukała Katedra Agronomii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Obszar badawczy 3 Zadania badawcze 1.Ocena trwałego oddziaływania uproszczeń w uprawie roli na plonowanie, jakość nasion i efekty ekonomiczne uprawy grochu i łubinu w zmianowaniu z różnym udziałem zbóż. 2.Przyrodnicze, produkcyjne i ekonomiczne skutki różnej intensywności uprawy trzech gatunków łubinu na plonowanie, jakość nasion oraz efekty ekonomiczne. 3. Rolnicza i ekonomiczna waloryzacja przedplonów strączkowych w uprawie zbóż i rzepaku. 4. Jesienny siew grochu i łubinu białego jako kierunek do większego wykorzystania potencjału biologicznego tych roślin. 5. Wpływ nawożenia słomą i uprawy w mieszankach na plonowanie i jakość nasion roślin strączkowych. 6. Monitorowanie ważniejszych patogenów grzybowych oraz potencjału toksynotwórczego wybranych gatunków roślin strączkowych w różnych warunkach siedliskowych Polski. 7. Zastosowanie siewu punktowego jako nowego trendu w agrotechnice roślin strączkowych.

Najważniejsze gatunki roślin strączkowych uprawiane na cele paszowe w Polsce Foto. J. Szukała Foto. J. Szukała Łubin wąskolistny (30-33% białka) Łubin żółty (40-44% białka)

Najważniejsze gatunki roślin strączkowych uprawiane na cele paszowe w Polsce Foto. J. Szukała Groch siewny (20-24% białka) Foto. J. Szukała Łubin biały (33-36% białka)

Najważniejsze gatunki roślin strączkowych uprawiane w Polsce Foto. J. Szukała Bobik odmiana tradycyjna niskotaninowa Olga (28-30% białka)

Foto. J. Szukała Określenia skali produkcji azotu z atmosfery przez najtańszą fabrykę azotu na przykładzie łubinu żółtego

Jakie jest zapotrzebowanie na azot przez rośliny łubinu żółtego odmiany Mister (UPH Siedlce) Całkowita ilość azotu pobrana przez łubin żółty w okresie wegetacyjnym z atmosfery, gleby i nawozu wynosiła średnio 245 kg/ha Odpowiada to azotowi zawartemu 720 kg saletry amonowej lub wartości 245 x 4,09 zł = 1 002 zł/ha Foto. J. Szukała Foto. J. Szukała

Skala produkcji najtańszej fabryki azotu w warunkach Polski na przykładzie łubinu żółtego UPH Siedlce - UP Poznań Z całkowitej ilości 245 kg/ha pobranego azotu przez rośliny 144,5 kg (41%) zostało pobrane z powietrza odpowiada to azotowi zawartemu w 420 kg saletry amonowej Brodawki z bakteriami na korzeniach Foto. J. Szukała lub wartości 144,5 kg x 4,09 zł = 591 zł/ha

Czy poprzez zabiegi agrotechniczne można wpływać na ilość związanego azotu z atmosfery przez łubin żółty? UP Poznań Tradycyjna (orkowa) Technologia uprawy Uproszczona (od 1999 roku bezorkowa) Zerowa (od 1999 siew bezpośredni w ściernisko) Średnio Całkowita ilość azotu pobrana z atmosfery, gleby i nawozu (kg/ha) W tym azot z atmosfery 245,1 137,4 (100%) 41,7 b Zawartość białka w nasionach (%) 251,5 149,2 (108%) 42,4 ab (+ 0,7%) 238,5 147,0 (107%) 42,7 a (+ 1,0%) 245,0 kg/ha 100% 144,5 kg/ha 41% W porównaniu z tradycyjną uprawą orkową, na polach z wieloletnią uprawą bezorkową: 1. łubin żółty może wiązać więcej azotu z powietrza o około 7-8%, 2. w nasionach łubinu żółtego można spodziewać większej zawartości białka od 0,7-1,0%. -

Ilość azotu atmosferycznego pozostawionego przez łubin żółty w resztkach pożniwnych (korzenie, łodygi, liście, strączyny) dla rośliny następczej - pszenicy ozimej (UPH Siedlce UP Poznań) Azot związany z powietrza (kg/ha) Całkowity W nasionach W resztkach pożniwnych 144,5 (100%) 105,1 73% 39,4 (27%) Azot wyniesiony z pola z nasionami (białko) Azot pozostawiony na polu w resztkach pożniwnych Z tego pszenica ozima pobrała 26,5 kg/ha (67%) wartości 26,5 x 4,09 = 108 zł zawartemu w 0,78 dt saletry am.

Czy łubin żółty należy nawozić azotem? Odpowiedź daje - ilość azotu pobranego przez łubin żółty (UPH Siedlce UP Poznań) Nawożenie azotem nasiona Pobranie azotu resztki pożniwne Razem azot pobrany kg/ha Udział w całkowitym pobraniu azotu z 245 kg 30 kg N/ha 7,7 kg (26%) 4,9 kg (16%) 12,6 kg (42%) (5,0%) 30 kg N = 123 zł - - 51 zł/ha Z wysianej dawki 30 kg azotu - 17,4 kg (58%) = 71 zł nie zostało wykorzystane przez łubin żółty, nie licząc dodatkowych kosztów wysiewu -

Ocena trwałego oddziaływania uproszczeń w uprawie roli na plonowanie, jakość nasion i efekty ekonomiczne uprawy grochu siewnego Bezorkowe systemy uprawy roli, poprzez oddziaływanie na glebę w porównaniu do uprawy płużnej, modyfikują jej właściwości, a w konsekwencji warunki wzrostu i rozwoju roślin. Celem badań przeprowadzonych w latach 2011-2014 w ZDD Brody (52 0 26 N, 16 0 17 E) na glebie klasy IIIb i IVa, kompleksu żytniego bardzo dobrego, była ocena wieloletniego oddziaływania różnych systemów uprawy roli na plonowanie grochu oraz wybrane właściwości gleby. Schemat doświadczenia obejmował 5 wariantów uprawy roli: 1. tradycyjny (orka) 2. uproszczony (bezpłużny), 3. siew bezpośredni w ściernisko, 4. siew bezpośredni w ściernisko stosowany przemiennie z uprawą uproszczoną, 5. siew bezpośredni w ściernisko przerywany po 2 latach jednoroczną uprawą uproszczoną. Groch siewny uprawiano w 4.polowym zmianowaniu z 75% udziałem zbóż (groch, pszenica ozima, jęczmień jary, pszenżyto ozime)

. Systemy uprawy roli Tradycyjny (płużny) Uproszczony (bezpłużny) Zerowy (siew w ściernisko) 1. brona talerzowa 2. orka przedzimowa 3. wysiew nawozów 4. agregat uprawowy 5. siew 6. zabiegi pielęgnacyjne 7. desykacja 8. zbiór kombajnem 1. brona talerzowa 2. oprysk Roundup 3. wysiew nawozów 4. agregat uprawowy 5. siew 6. zabiegi pielęgnacyjne 7. desykacja 8. zbiór kombajnem 1. oprysk Roundup 2. wysiew nawozów 3. siew 4. zabiegi pielęgnacyjne 5. desykacja 6. zbiór kombajnem

System uprawy roli Wpływ wieloletnich uproszczeń w uprawie roli na plonowanie grochu siewnego odmianytarchalska w zależności od systemu uprawy roli UP Poznań 2011-2014 Obsada roślin na 1 m 2 Plon nasion t/ha Zawartość białka w nasionach (%) Plon białka w kg z ha Tradycyjny (orka) 79 4,40 21,4 797 Uproszczony (bezpłużny) od 1999roku Siew bezpośredni w ściernisko od 1999 roku Siew bezpośredni w ściernisko - przemiennie z upr. upr. od 1999roku Siew bezpośredni w ściernisko przerywany po 2 latach uprawą uproszczoną od 1999 roku 81 4,73 21,0 844 68 4,26 20,9 758 71 4,17 21,5 763 73 4,27 21,1 762

Wpływ wieloletnich uproszczeń w uprawie roli na wilgotność gleby w czasie wegetacji grochu UP Poznań (2011-2014) System uprawy roli Wilgotność gleby (%v/v) 0 5 cm 5 10 cm 10 20 cm Tradycyjny (orka) 15,7 17,2 19,0 Uproszczony (bezpłużny) 17,0 18,9 20,3 Siew bezpośredni w ściernisko, 19,4 20,5 21,3

Wpływ wieloletnich uproszczeń w uprawie roli na wilgotność gleby w czasie wegetacji łubinu UP Poznań (2012-2015) System uprawy roli Łubin żółty Wilgotność gleby (%v/v) Łubin wąskolistny 0 5 cm 10-20 cm 0-5 cm 10-20 cm Tradycyjny (orka) 12,8 15,6 11,6 14,6 Uproszczony (bezpłużny) 14,7 16,4 14,6 16,5 Siew bezpośredni w ściernisko 18,8 15,7 20,7 17,9

Wnioski 1. Wieloletnie stosowanie uproszczonej uprawy roli wpływało korzystnie na plonowanie grochu. Największy plon nasion grochu uzyskano po uproszczonej uprawie roli. Zastosowanie tradycyjnej uprawy roli oraz siewu bezpośredniego pod groch skutkowało obniżeniem plonu nasion, odpowiednio o 7,5 i 11,0%. 2. W porównaniu do tradycyjnej uprawy orkowej, różne sposoby uprawy bezorkowej nie obniżały zawartości białka w nasionach. Plon białka zależał tylko od plonu nasion. 3. Nie stwierdzono korzystnego oddziaływania siewu bezpośredniego, przerywanego uprawą uproszczoną na plonowanie grochu.

Wpływ trwałych uproszczeń w uprawie roli na właściwości fizyczne i biologiczne gleby (UP Poznań) 5. Wieloletnie stosowanie uprawy uproszczonej i siewu bezpośredniego sprzyja takim właściwościom fizycznym gleby jak: a. zwiększeniu wilgotności gleby b. zwiększeniu gęstości objętościowej c. zmniejszeniu kapilarnej pojemności wodnej w glebie 6. Wieloletnie uproszczenia w uprawie roli dodatnio oddziaływują na właściwości biologiczne gleby mianowicie : a. korzystniej niż tradycyjna uprawa orkowa wpływają na życie mikrobiologiczne gleby, b. stymulują aktywność enzymów w wierzchnich warstwach gleby (fosfatazy kwaśnej i dehydrogenazy). Aktywność enzymatyczna jest miarą urodzajności gleby, która ma wpływ na wielkość biochemicznej mineralizacji związków organicznych i w konsekwencji dostarczanie składników odżywczych dla roślin.

Jednym z objawów korzystnego oddziaływania wieloletnich uproszczeń w uprawie roli na środowisko glebowe są widoczne dżdżownice UP Poznań Początek wegetacji pszenicy ozimej 10.04.2014r. Kiełkujący bobik 10.04.2014r. Foto. J. Szukała Foto. J. Szukała

Ocena oddziaływania uproszczeń w uprawie roli na plonowanie, jakość nasion i ekonomiczne uprawy grochu i łubinu w doświadczeniach łanowych HR Smolice, Oddział Przebędowo UP Poznań (2012-2015) T r a d y c y j n a (o r k o w a) Foto: R. Kazuś Foto. R. Kazuś Foto. R. Kazuś Foto. J. Szukała Foto. R. Kazuś U p r o s z c z o n a (b e z o r k o w a) Foto. R. Kazuś Foto. J. Szukała

Wpływ technologii uprawy na wyniki produkcyjne i ekonomiczne uprawy roślin strączkowych w doświadczeniach łanowych HR Smolice Oddział Przebędowo UP Poznań (2012-2015) Z e r o w a ( s i e w w ś c i e r n i s k o ) Foto. J. Szukała Foto. J. Szukała

Wpływ systemu uprawy roli na plonowanie roślin strączkowych w doświadczeniach łanowych t/ha HR Smolice, Oddział Przebędowo UP Poznań (2012-2015) Gatunek Tradycyjny (orkowy) Łubin żółty 1,50 (100%) Łubin wąskolistny 1,91 (100%) Łubin biały 2,53 (100%) Groch siewny 3,03 (100%) System uprawy roli (dt/ha) Uproszczony (bezorkowy) 1,68 (112%) 2,11 (110%) 2,64 (109%) 3,20 (106%) Zerowy (siew bez.) 1,49 (99%) 1,79 (93%) 2,09 (83%) 2,66 (88%) 1. Uprawa uproszczona zapewniała wyższe plony nasion roślin strączkowych od 6,0 do 12% niż tradycyjna uprawa orkowa

Wpływ systemu uprawy roli na efekty ekonomiczne. Nadwyżka bezpośrednia w zł/ha (wg cen z 2015 roku z dopłatami) HR Smolice, Oddział Przebędowo UP Poznań (2012-2015) Gatunek System uprawy roli Tradycyjny Uproszczony Siew bez. Łubin żółty 787,24 982,01 875,14 Łubin wąskolistny 1 255,82 1 378,53 1 278,96 Łubin biały 1 411,38 1 596,96 1 188,68 Groch siewny 1 815,92 1 987,17 1 638,84 1. Uzyskana nadwyżka bezpośrednia (dla rolnika) pomiędzy gatunkami była zróżnicowana, największą dostarczyła uprawa grochu, 2. System uproszczony zapewniał uzyskanie większej nadwyżki bezpośredniej w uprawie wszystkich gatunków niż tradycyjny system orkowy.

Gatunek Wpływ systemu uprawy roli pod rośliny strączkowe na zużycie paliwa na 1 ha (HR Smolice, Oddział Przebędowo UP Poznań) System uprawy roli Tradycyjny Uproszczony Siew bez. Zużycie paliwa w zł na 1 ha Łubin żółty 255,0 175,3 (-16,7 litrów) 111,4 Łubin wąskolistny 275,5 190,5 (-18,1 litrów) 126,2 Łubin biały 275,5 190,5 (-18,1 litrów) 126,2 Groch siewny 251,9 182,2 (-14,4 litrów) 113,0 Średnio 264,5 (56 litrów) (100%) 184,6 (- 17 litrów) (- 30%) 119,2 (- 31 litrów) (- 55%) 1. Lepsze efekty ekonomiczne uzyskane w uprawie uproszczonej niż w tradycyjnej orkowej wynikały między innymi z mniejszych średnio o 30% kosztów paliwa.

Porównanie zbiorów białka i kosztów produkcji 1 kg białka roślin strączkowych w zależności od systemu uprawy roli (HR Smolice, Oddział Przebędowo UP Poznań) Gatunek System uprawy roli Tradycyjny Uproszczony Siew bez. Zbiór białka w kg/ha Łubin żółty 575 654 560 Łubin wąskolistny 524 607 496 Łubin biały 820 848 681 Groch siewny pastewny 680 724 598 Koszt produkcji 1 kg białka Łubin żółty 2,98 zł 2,54 zł 2,88 zł Łubin wąskolistny 3,00 zł 2,52 zł 2,93 zł Łubin biały 2,33 zł 2,19 zł 2,62zł Groch siewny pastewny 2,81zł 2,59 zł 2,99 zł 1. Największe zbiory białka i najniższy koszt produkcji 1 kg białka zapewniał system uproszczony 2. Łubin biały wykazał się największymi zbiorami białka oraz najniższym kosztem produkcji 1 kg białka

Foto. J. Szukała Plonowanie pszenicy ozimej po łubinie w zmianowaniach z 50% i 75 % udziałem zbóż (UP Poznań)

Zmianowanie z 50% udziałem zbóż łubin żółty - - pszenica ozima - - rzepak ozimy - -pszenica ozima Plonowanie pszenicy ozimej po łubinie na glebach lekkich w zmianowaniach z 50% i 75 % udziałem zbóż (UP Poznań) Zmianowanie z 75% udziałem zbóż łubin wąskolistny pszenica ozima - - pszenżyto ozime - - jęczmień ozimy ZD Złotniki 2013-2015) Średni plon ziarna 6,51 t/ha - 0,44 t/ha (-7,2%) Średni plon ziarna 6,07 t/ha Strata = 0,44 t/ha x 600 zł/t = 264 zł/ha 1. Zmniejszając udział zbóż w strukturze zasiewów z 75% (średnia w Polsce) do 50% z udziałem łubinu możemy spodziewać się beznakładowego wzrostu plonu ziarna o 0,44 t/ha (7,2%), czyli o tyle metodą agrotechniczną możemy zwiększyć wykorzystanie potencjału biologicznego odmiany pszenicy ozimej.

Określenie produkcyjnych i ekonomicznych skutków różnej intensywności uprawy trzech gatunków łubinu UTP Bydgoszcz UP Poznań Czy warto intensyfikować uprawę łubinu Technologie uprawy różniące się nakładami przemysłowych środków produkcji na uprawę Niskonakładowa Średnionakładowa Wysokonakładowa

Produkcyjne skutki różnej intensywności uprawy łubinu UTP Bydgoszcz Gatunek łubinu Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały Odmiana Technologie uprawy Niskonakładowa Średninakładowa Wysokonakładowa Plon nasion w t/ha Mister 1,83 1,94 2,20 (+ 20%) Perkoz 1,66 1,83 1,98 (+19%) Zeus 1,66 1,93 2,26 (+36%) Regent 2,51 2,47 2,90 (+15%) Butan 3,05 3,23 3,48 (14%) Boros 2,75 2,62 2,98 (8%

Produkcyjne skutki różnej intensywności uprawy łubinów Zbiór białka w kg/ha UTP Bydgoszcz Gatunek łubinu Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały Technologie uprawy Odmiana Niskonakładowa Średninakładowa Wysokonakładowa Mister 691 748 830 Perkoz 624 705 710 Zeus 498 535 685 Regent 632 633 745 Butan 1002 1052 1134 Boros 863 897 1000

Ekonomiczne skutki różnej intensywności uprawy łubinu UTP Bydgoszcz Gatunek łubinu Technologie uprawy Niskonakładowa Średninakładowa Wysokonakładowa Koszty bezpośrednie (zł/ha) Łubin żółty 1 405 2 888 3 368 Łubin wąskolistny 1 834 3 376 3 312 Łubin biały 1 793 3 377 3 654 Nadwyżka bezpośrednia (zł/ha) Łubin żółty 1 722 358 147 Łubin wąskolistny 1 581 520 133 Łubin biały 2 311 753 730

Ekonomiczne skutki różnej intensywności uprawy łubinów Koszt produkcji 1 kg białka (zł) (UTP Bydgoszcz) Gatunek łubinu Technologie uprawy Niskonakładowa Średninakładowa Wysokonakładowa Łubin żółty 2,14 3,98 4,34 Łubin wąskolistny 3,25 5,78 4,64 Łubin biały 1,92 3,47 3,42 Pomimo osiągania najwyższych plonów łubinu w technologii wysokonakładowej, nie ma ekonomicznego uzasadnienia dla zwiększania intensywności z technologii niskonakładowej do technologii o wyższym wykorzystaniu przemysłowych środków produkcji, Koszt 1 kg białka zawartego w poekstrakcyjnej śrucie sojowej przy cenie 1 500 zł/t wynosi 3,70zł

Plonowanie roślin strączkowych w różnych regionach kraju Bobik 5,4-5.6 Groch 5,7 Łubin wąsko. 3,1 Łubin biały 3,46 Łubin żółty 2,21 Łubin wąsko. 2,86 Groch 3,52 Łubin biały 2,83 Łubin żółty 2,23 Łubin wąsko. 2,25 Bobik 3,8-3,9 Groch 3,9 Łubin wąsko. 1,6 Groch 3,46

Foto. J. Szukała Plonowanie rzepaku ozimego w stanowisku po roślinach strączkowych na glebach dobrych - II i III klasy

Przedplon Wpływ stanowiska po roślinach strączkowych na plonowanie rzepaku ozimego na glebach dobrych II i III klasy (t/ha) UWM Olsztyn i UP Wrocław UWM Olsztyn t/ha 0 N/ha UP Wrocław t/ha 0 N/ha Bobik (trad. Olga) 5,41 (106%) 4,43 (107%) Bobik (samok. Granit) 6,07 (118%) 5,09 (124%) Groch siewny 5,74 (112%) 4,97 (121%) Łubin waskolist. 5,52 (108%) 4,41 (107%) Pszenica jara (kontrola) 5,12 (100%) 4,12 (100%) 1. Rzepak ozimy po strączkowych dawał beznakładowo wyższe plony niż po pszenicy jarej: a. w regionie warmińsko mazurskim 6-18% (0,29-0,95 t/ha) b. w regionie dolnośląskim 7-24% (0,31 0,97 t/ha)

Wpływ stanowiska po roślinach strączkowych i pszenicy jarej na efekty ekonomiczne uprawy rzepaku ozimego odmiany SY Kolumb UP Wrocław Nawożenie azotem w kg N/ha Przedplon Nadwyżka Wydajność białka Koszt bezpośrednia kg/ha produkcji 1 kg zł/ha białka Bobik (trad. Olga) 3 496 (127%) 867 4,09 Bobik (samok. Granit) 3 698 (135%) 919 3,86 Groch siewny 3 523 (128%) 876 4,05 Łubin wąskolistny 3 523 (128%) 892 3,97 Pszenica jara 2 740 (100%) 753 4,71 1. Uprawa rzepaku ozimego po przedplonach strączkowych pozwala uzyskać większą nadwyżkę bezpośrednią o 27-35% oraz większą wydajność białka o 15-22% niż w stanowisku po jęczmieniu jarym.

Przedplon I rok Wpływ stanowiska po roślinach strączkowych na plonowanie rzepaku ozimego i pszenicy ozimej na glebach lekkich t/ha (UP Poznań) 2013-2015 2014-2015 2014-2015 Rzepak ozimy II rok - po strączkowych Pszenica ozima III rok po rzepaku Pszenica ozima IV rok po pszenicy Łubin żółty - tradycyjna 5,30 (112%) 8,20 6,95-15% Łubin żółty - samokokończąca 5,37 (113%) 8,50 7,42-13% Łubin wąskoli. - tradycyjna 5,20 (110%) 8,12 7,62-6,0% Łubin wąskoli. - samokończaca 5,08 (107%) 8,25 7,45-10% Łubin biały 5,11 (108%) 8,11 7,34-10% Groch siewny 5,15 (109%) 7,84 7,44-6,0% Jęczmień jary 4,73 (100%) 7,66 6,87-11% 1. Na glebach lekkich w stanowisku po roślinach strączkowych, plony roślin następczych w kolejnych latach uprawy były wyższe niż w stanowisku po jęczmieniu jarym: a. rzepaku ozimego w 2. roku od 7 do 13% b. pszenicy ozimej w 3. roku od 2 do 11% c. pszenicy ozimej w 4. roku od 7 do 11% 2. Uprawiając pszenicę ozimą po pszenicy ozimej w 4. letnim zmianowaniu z 50% udziałem zbóż można spodziewać się obniżki plonu ziarna od 6 do 15%

Wpływ stanowiska po roślinach strączkowych na plonowanie pszenżyta ozimego Foto. J. Szukała

Wpływ stanowiska po roślinach strączkowych na plonowanie pszenżyta ozimego na glebach lekkich (t/ha) UTP Bydgoszcz Przedplon Nawożenie azotem w kg/ha 0 60 120 180 Łubin żółty 5,81 (146%) 6,46 6,33 6,22 Łubin wąskoli. 5,71 (144%) 6,06 6,24 6,36 Łubin biały 5,25 (132%) 6,13 6,43 6,12 Groch siewny 5,34 (135%) 6,07 6,01 6,31 Jęczmień jary 3,97 (100%) 5,58 5,37 5,91 1. Plony ziarna pszenżyta ozimego nie nawożone azotem w stanowiskach po strączkowych były większe o 32 do 46% niż po pszenicy jarej. 2. Optymalna dla plonowania pszenżyta dawka azotu po roślinach strączkowych wynosila 60 kg/ha, a po jęczmieniu jarym 180 kg/ha.

Wpływ stanowiska po roślinach strączkowych na efekty ekonomiczne uprawy pszenżyta ozimego na glebach lekkich UTP Bydgoszcz Przedplon Koszty bezpośrednie Produkcji (zł) Wartość nadwyżki bezpośredniej (zł) Łubin żółty 2 659 2 085 Łubin wąskolistny 2 659 2 025 Łubin biały 2 202 2 431 Groch siewny 2 202 2 401 Jęczmień jary 2 463 1 158

Jesienny siew grochu i łubinu białego jako kierunek do większego wykorzystania potencjału biologicznego tych roślin 1. Wykorzystanie potencjału biologicznego odmian roślin uprawnych, w tym również strączkowych waha się w granicach 45-60%. 2. Jedną z dróg większego wykorzystania tego potencjału może być jesienny siew ozimych odmian grochu i łubinu białego z katalogu wspólnotowego. 3. Badania przeprowadzone w UTP w Bydgoszczy wykazały, że zastosowane trzy późnojesienne terminy siewu oraz agrotechniczne sposoby siewu zabezpieczające rośliny przed stresowymi warunkami w okresie zimowania (międzyplon, ściernisko, płytkie redliny, obredlanie) nie dały pozytywnych rezultatów. 4. Dotychczas nie dały też pozytywnych wyników metody uszlachetniania (otoczkowania) nasion jarych odmian grochu i łubinu białego polimerami chroniącymi przed pęcznieniem nasiona wysiane w okresie przedzimowym lub późnozimowym. 5. Z obu gatunków tylko groch siewny może być w przyszłości po przetestowaniu innych odmian zagranicznych, być rekomendowany do uprawy w naszym kraju.

Wpływ nawożenie słomą i uprawy w mieszankach na plonowanie i jakość nasion roślin strączk IUNG PIB Puławy i UP Wrocław 1. Mieszanki zbożowo-strączkowe uprawiane są ciągle jeszcze na kilkudziesięciu tysiącach hektarów, zwłaszcza w małych gospodarstwach. 2. W badaniach przeprowadzonych przez IUNG PIB w Puławach i UP we Wrocławiu określono optymalny skład mieszanek zbożowo-strączkowych oraz dobór najlepszych komponentów. 3. Wykazano korzystny wpływ następczy mieszanek zbożowo-strączkowych na plonowanie zbóż oraz wzrost zawartości białka w ziarnie. 4. Wykazano też korzystny wpływ nawożenia słomą oraz międzyplonu z gorczycy na plonowanie bobiku i grochu.

Monitorowanie ważniejszych patogenów grzybowych oraz potencjału toksynotwórczego wybranych gatunków roślin strączkowych w różnych warunkach siedliskowych kraju. UWM Olsztyn 1. Wynikiem tego monitorowania jest pozyskane izolatów głównych patogenów roślin strączkowych Fusarium spp. (sprawcy zgorzeli siewek, fuzaryjnego więdnięcia, syntezy mykotoksyn w nasionach), Colletotrichum lupini (sprawca antraknozy łubinów), Botrytis fabae (sprawca czekoladowej plamistości bobiku) przetrzymywanych w banku patogenów. 2. Efektem tych badań jest utworzony bank patogenów nasion roślin strączkowych liczący 72 izolaty grzybów patogenicznych. 3. Planuje się je przekazać hodowcom zajmującym się hodowlą/tworzeniem nowych odmian roślin strączkowych. Mogą być one wykorzystane do zakażania roślin w celu poszukiwania źródeł/genów odporności na patogeny. 4. Ponadto mogą być wykorzystane w celu hodowli odpornościowej uwzględniającej specyficzne warunki klimatyczno-glebowe występujące w różnych rejonach Polski.

Zastosowanie siewu punktowego jako nowego trendu w agrotechnice roślin strączkowych 1. Koszty materiału siewnego w kosztach bezpośrednich uprawy roślin strączkowych stanowią około 22% i zajmują drugie miejsce po kosztach środków ochrony roślin (30%). 2. Jedną z dróg ograniczenie kosztów materiału siewnego może być siew punktowy. 3. Badania z tego zakresu przeprowadzone w 5. regionach kraju wykazały, że bobik wysiany punktowo może plonować wyżej niż w siewie rzędowym około 10%, natomiast łubin od 5 do 15%. 4. Na podstawie dotychczasowych wyników badań można stwierdzić, że siew punktowy roślin strączkowych jest szansą na obniżenie normy wysiewu, a za tym i obniżenia kosztów bezpośrednich. 5. Warunkiem zastosowania w praktyce jest posiadanie dobrego siewnika do siewu punktowego oraz bardzo dobra jakość materiału siewnego, zwłaszcza wysoka zdolność kiełkowania nasion. 6. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że łubin biały należy do najwyżej plonującego gatunku wśród łubinu i zasługuje na większe upowszechnienie w uprawie.

UP Poznań Łubin w siewie punktowym UP Poznań Łubin żółty Łubin wąskolistny

ZP ODR Barzkowice LODR Glisno UM Babimost LODR Kalsk ZP ODR Koszalin WODR Kleczew PHR Wiatrowo Przebędowo WODR Sielinko CN Starogard Gd. Borzechowo Marszew Grupa Producencka Miejska Górka UP Wrocław-Pawłowice Przeprowadzone seminaria upowszechniające wyniki badań na terenie kraju w latach 2011-2015 SDOO Radostowo Klub Dobrych Rolników Strzelno KP ODR Minikowo i Przysiek WODR Turzyn Żnin SDOO Sulejów ŁODR Piotrków Trybunalski SDOO Zbyszów Top Farms Głubczyce ŚODR ZSCKR Częstochowa Bogdańczowice SDOO Pawłowice i Kochcice Agroport Lidzbark Warminsk ZSCKR Karolewo WM ODR Olsztyn MODR Oddz. Poświętne w Płońsku MODR Siedlce ŚODR Modliszewice SDOO Słupia Jędrzejow. MODR Karniowice PODR Szepietowo Tykocin LODR Grabanów LODR Końskowola LODR Sitno PODR Boguchwała

Organizacja i przeprowadzenie seminariów szkoleniowych oraz Dni Pola Strączkowych upowszechniających wyniki badań Rok 2011-1 Rok 2012 7 Rok 2013 13 Rok 2014 26 Rok 2015 21 Razem 68 Uczestniczyło w nich łącznie 5 794 osób 1. Seminaria szkoleniowe organizowano przy współpracy z ODR, Stacjami Oceny Odmian COBORU, Polską Izbą Nasienną, Grupami Producenckimi, Centralą Nasienną, Klubem Dobrego Rolnika, Urzędami Gminnymi oraz Zespołami Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego. 2. Przeprowadzono 8 doświadczeń łanowych upowszechniających wyniki badań w praktyce.

Foto. J. Szukała Groch siewny- odmiana pastewna

Poznańska Hodowla Roślin Oddział w Kosieczynie (woj. lubuskie) 100 ha plantacja rzepaku ozimego po łubinie żółtym na glebie lekkiej, w systemie tradycyjnej uprawy orkowej Foto. J. Szukała 28.3.2014r. 19.07.2014 Foto. J. Szukała

Rolnicze Gospodarstwo Doświadczalne Brody Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 10 ha plantacja nasienna grochu odmiany Audit w systemie uprawy bezorkowej (uproszczonej) 25.05.2014 faza kwitnienia 22.07.2014 Zbiór jednofazowy Foto. J. Szukała Foto. J. Szukała

Rolnicze Gospodarstwo Doświadczalne Brody Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 10 ha plantacja nasienna grochu odmiany Audit w systemie uprawy bezorkowej (uproszczonej) Resztki pożniwne po zebranym 22.07.2014 grochu

Rolnicze Gospodarstwo Doświadczalne Brody Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 5,0 ha plantacja nasienna łubinu białego odmiany Butan w systemie uprawy bezorkowej (uproszczonej) 7.06.2014 Pełnia kwitnienia Foto. J. Szukała

Rolnicze Gospodarstwo Doświadczalne Brody Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Plantacje nasienne w systemie uprawy bezorkowej (uproszczonej) Resztki pożniwne po zebranym Groch siewny Audit - 17.07.2015 22.07.2014 grochu Łubin biały Butan 17.07.2015 Foto. J. Szukała