Pokonać cukrzycę lek. med. Krzysztof Kubiak Mielec, 12.04.2014 1. Cukry w ludzkim organizmie: niezbędny składnik diety cukry złożone trawione są do cukrów prostych i wchłaniane do krwi poziom głównego cukru prostego (glukozy) we krwi to glikemia wysoki poziom glukozy we krwi wyzwala wydzielanie z trzustki insuliny, która działa jak klucz otwierający drzwi komórek w organizmie na przyjęcie glukozy do środka, przez co spada jej poziom we krwi glukoza w komórkach zamieniana jest na energię i przyczynia się do powstawania zapasów zbyt niski poziom glukozy we krwi to hipoglikemia jest szybko odczuwalna zbyt wysoki poziom glukozy we krwi to hiperglikemia może długo pozostawać bezobjawowa i przyczyniać się do powstawania groźnych powikłań Cukier jest potrzebny, ale... Niedobrze jest jeść za wiele miodu; bądź więc oszczędny w słowach pochwalnych. (Prz 25,27) 2. Konsekwencje długotrwałej hiperglikemii: Hiperlipidemia (nieprawidłowo wysoki poziom lipidow tłuszów we krwi) zniszczenie naczyń doprowadzających krew do narządów (miażdżyca) nadciśnienie tętnicze choroba niedokrwienna serca (w tym zawał serca) choroby naczyń mózgu (udary krwotoczne lub niedokrwienne, otępienie) niedokrwienie kończyn (głównie dolnych) pośledzenie funkcji nerek zaburzenia narządu wzroku mogące prowadzić do ślepoty uszkodzenie nerwów zmiany skórne zwiększona skłonność do infekcji (grzybiczych i bakteryjnych) zmiany stawowe i kostne konsekwencje psychologiczne
3. Zespół stopy cukrzycowej - wynik współdziałania: niedokrwienia kończyn, uszkodzenia nerwów, zmian skórnych, zwiększonej skłonności do zakażeń 4. Cukrzyca powoduje wzrost całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego (szacowanego ryzyka śmierci z powodu choroby serca lub naczyń w ciągu 10 lat). - wystarczy chorować na samą cukrzycę, by to ryzyko było duże i wynosiło 5-10% - osoby chorujące na cukrzycę i mające dodatkowo przynajmniej 1 z innych niżej wymienionych czynników ryzyka, znajdują się w najwyższej kategorii zagrożenia bardzo wysokiego ryzyka wynoszącego >10 % (więcej niż jedna na dziesięć z tych osób umrze z powodu choroby serca lub naczyń w ciągu najbliższych 10 lat) - pozostałe czynniki ryzyka: * Objawowa miażdżyca naczyń u pacjenta lub w rodzinie * Zaawansowany wiek * Nieprawidłowe żywienie, mała aktywność fizyczna, palenie tytoniu * Podwyższone ciśnienie tętnicze * Nieprawidłowy poziom lipidów * Nadmiar masy ciała 5. Definicja cukrzycy Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, zwłaszcza: - oczu, - nerek, - nerwów, - serca i naczyń krwionośnych. 6. Pierwsze możliwe objawy cukrzycy: - wielomocz (częste oddawanie moczu, w tym w nocy > 2 razy bez innej przyczyny) - wzmożone pragnienie - cechy odwodnienia - osłabienie i senność - chudnięcie (rzadko; gł. cukrzyca t. 1) - skłonność do zakażeń
7. Rozpoznanie cukrzycy przynajmniej jeden z poniższych wariantów: - Glikemia przygodna (o dowolnej porze dnia): 11,1 mmol/l (200 mg/dl) + objawy hiperglikemii - Glikemia na czczo: 7,0 mmol/l (126 mg/dl) w dwóch oznaczeniach - Doustny test tolerancji glukozy: 11,1 mmol/l (200 mg/dl) w 2 godziny po wypiciu jej roztworu 8. Typy cukrzycy - Cukrzyca o znanej etiologii występuje rzadko; spowodowana przez poniższe czynniki: * Wady genetyczne * Choroby trzustki i innych narządów * Niektóre leki * Procesy autoagresywne * Zakażenia Leczenie: w miarę możliwości usunięcie przyczyny; styl życia, leki - Cukrzyca ciążowa powodowana przez hormony wydzielane w ciąży; występuje u 3-5% ciężarnych; czynniki ryzyka jej wystąpienia m. in. : * nadciśnienie tętnicze, nadwaga przed ciążą * ciąża > 35 r. ż. Leczenie: dieta, insulinoterapia zwykle całkowite wyleczenie po ciąży - Cukrzyca typu 1 wynik zniszczenia komórek produkujących insulinę, powodowanego przez czynniki genetyczne, procesy autoagresywne; zapada na nią 9/100 000 osób/rok Leczenie: zawsze insulinoterapia, ale znacząca rola sylu życia! - Cukrzyca typu 2 - znane czynniki ry'zyka zachorowania i bardzo znaczący wpływ profilaktyki! * Spowodowana insulinoopornością stanem, w którym drzwi komórek organizmu przestają reagować na klucz, którym jest insulina i nie wpuszczają glukozy do środka, pozostawiając ją we krwi, gdzie gromadzi się ona w nadmiarze przenikając tam, gdzie powoduje szkody * Zapadalność: 200/100 000 osób/rok! Oznacza to, że szacunkowo w ciągu swojego życia niemal jedna na pięć osób zachoruje na ten typ cukrzycy
9. Insulinooporność - Najczęściej związana z otyłością - Przeciwdziałanie insulinooporności redukcja masy ciała! Jak? Przez: * Przyjmowanie odpowiednich posiłków: - indeks glikemiczny - zawartość tłuszczów - wielkość posiłków - częstotliwość posiłków *Odpowiednie zużywanie nagromadzonej energii przez wysiłek fizyczny - odpowiednia częstotliwość - właściwy poziom 10. Indeks glikemiczny, wskaźnik glikemiczny (ang. glycemic index, GI) klasyfikacja produktów żywnościowych na podstawie ich wpływu na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po ich spożyciu (glikemia poposiłkowa). Powolne przyswajanie i stopniowy wzrost oraz spadek poziomu cukru we krwi po spożyciu produktów o niskim indeksie glikemicznym, ułatwia kontrolę poziomu cukru we krwi u osób chorych na cukrzycę. Jest to również zalecane dla osób zdrowych, ponieważ powoduje mniejsze wydzielanie insuliny. 11. Cele profilaktyki i leczenia w cukrzycy Normalizacja poziomu glikemii Obniżenie ryzyka sercowo-naczyniowego Kontrola poziomu lipidów Kontrola wysokości ciśnienia tętniczego 12. Od czego zależy sukces leczenia? Urozmaicona dieta oparta w głównej mierze o jak najmniej przetworzone owoce i warzywa oraz produkty strączkowe a także zbożowe z pełnego przemiału w tym: unikanie produktów wysokoprzetworzonych, bardzo tłustych, o dużym indeksie glikemicznym; odpowiednie pory i wielkości posilków
Wysiłek fizyczny - co najmniej 150 min umiarkowanego wysiłku aerobowego tygodniowo * Wysiłek aerobowy przy dostarczeniu dużej ilości tlenu; obejmują duże grupy mięśniowe, są jednostajne i trwają odpowiednio długo, aby zwiększyć wytrzymałość, np. szybki chód, bieg, pływanie na dłuższym dystansie, taniec. * Umiarkowany wysiłek taki, przy którym tętno nie przekracza 60-80% maksymalnego tętna treningowego dla danego wieku; Wzór: Tętno = 0,6 do 0,8 x (220-wiek) Zaprzestanie spożywania alkoholu wpływ na metabolizm glukozy i lipidów, wpływ na działanie leków oraz na... trzeźwość umysłu Zaprzestanie palenia tytoniu wpływ na obiżenie ryzyka sercowo-nacyniowego Wparcie w leczeniu ze strony medycyny * leki antyhiperglikemiczne i hipoglikemizujące * Insulina wstrzyknięcia i pompy insulinowe * Przeszczep trzustki lub wysp trzustkowych Kontrola i ciągła edukacja * samodzielne pomiary glikemii oraz regularne kontrole lekarskie * ciągłe dokształcanie się w temacie 13. Wnioski: Większość zależy ode mnie! Czy jestem gotów podjąć wyzwanie zmiany stylu życia? Czy jestem w stanie zrezygnować z moich starych przyzwyczajeń, aby zakosztować nowej jakości życia? Bo profilaktyka jest najlepszym leczeniem!
14. Wsparcie płynące z wiary chrześcijańskie nauki z Biblii: I powiedział do wszystkich: Jeśli kto chce pójść za mną, niechaj się zaprze samego siebie i bierze krzyż swój na siebie codziennie, i naśladuje mnie. Łuk. 9,23 Cukrzyca ani żadna choroba nie jest krzyżem pańskim. Tym krzyżem jest... rezygnacja z siebie. Jezus zachęca wszystkich ludzi, by naśladowali Go. Nie jest to proste wymaga zaparcia się siebie czyli zrezygnowania z pewnych wygód i przywilejów. Taka rezygnacja dotyczy tak samo spraw związanych z wartościami duchowymi jak i z fizycznym stylem życia; rezygnując z pewnych przyjemności i idąc za Jezusem, zyskujemy życie wieczne w niebie; rezygnując z niektórych wygód dotyczących stylu życia, poprawiamy jakość życia tu na ziemi i zyskujemy zdrowe ciało, w którym zdrowy duch będzie mógł lepiej radzić sobie z pokusami i w wiernym podążaniu śladami Jezusa. Pójdźcie do mnie wszyscy, którzy jesteście spracowani i obciążeni, a Ja wam dam ukojenie. Mat. 11,28 Ta rezygnacja ze złego jest trudną walką z samym sobą, męczącym zajęciem. Jezus jednak obiecuje pomoc wszystkim, którzy nie mają siły w wytrwaniu lub w podjęciu dobrych zachowań. Warto w modlitwie z wiarą prosić Go o siłę i doświadczać codziennie Jego pomocy!