CUKRZYCA EPIDEMIA XXI WIEKU. mgr Małgorzata RZESZUT

Transkrypt

1 CUKRZYCA EPIDEMIA XXI WIEKU mgr Małgorzata RZESZUT

2 CUKRZYCA DEFINICJA To przewlekła choroba, której przyczyną jest zaburzenie wydzielania insuliny. Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń w zakresie wykorzystania glukozy przez organizm co powoduje zwiększenie stężenia glukozy we krwi oraz wydalanie glukozy z moczem.

3 RODZAJE CUKRZYCY 1.U młodych ludzi cukrzyca spowodowana jest zniszczeniem lub niewydolnością komórek trzustki odpowiedzialnych za produkcję insuliny. Ten rodzaj nazywamy cukrzycą insulinozależną typu I lub cukrzycą wieku młodzieńczego. 2.U ludzi starszych na ogół otyłych i z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycę wywołuje oporność na działanie insuliny. Ten rodzaj nazywamy cukrzycą typu II i wymaga ciągłego podawania leków doustnych a z czasem często przejście na insulinę.

4 HISTORIA DIABETES MELLITUS Pierwsze wzmianki pojawiły się już w roku 1550 p.n.e. na hieroglifach egipskich. Diabetes z łac. Oznacza płynący, a Mellitus słodki jak miód. Nazwa związana jest z fenomenem wydzielania nadmiaru cukru z moczem, o czym przekonali się ówcześni uczeni badając mocz w jedyny dostępny sposób, poprzez zmysł smaku.

5 EPIDEMIOLOGIA Wg WHO w roku 1985 na świecie było 30 mln diabetyków zaś w roku 1998 już 140 mln. Szacuje się, że obecnie choruje ok. 366 mln ludzi (dane z 2011 roku).przewiduje się,że w 2030 roku liczba ta wyniesie 550 mln ludzi na całym świecie. W Polsce na cukrzycę cierpi obecnie ponad 3 mln ludzi( 10,6 % populacji) u ponad 30 % choroba jest nierozpoznana. Szacuje się, że ok. 1mln ludzi nie wie o swojej chorobie. Pacjenci zgłaszają się do lekarza, gdy jest ona mocno zaawansowana. W roku 2011 szacunkowo ok.30 tys. Osób zmarło z powodu powikłań cukrzycy.

6 OBJAWY CUKRZYCY 1.Zmniejszenie masy ciała glukoza krążąca we krwi jest często wydalana z moczem, nie przechodzi do wnętrza komórek, komórki szukają innego źródła energii, wykorzystują tkankę tłuszczową. W konsekwencji występuje szybki, niespodziewany ubytek masy ciała w krótkim czasie. 2.Wielomocz- do kilkudziesięciu razy na dobę także w nocy. 3.Wzmożone pragnienie 4.Zwiększone łaknienie 5.Ogólne osłabienie 6.Pojawienie się zmian skórnych w postaci czyraków, ropni, zmian grzybiczych 7.Stany zapalne narządów moczowo-płciowych 8.Świąd skóry.

7 ZNAKI OSTRZEGAWCZE

8 GRUPY RYZYKA U osób z grup ryzyka należy przeprowadzać badania przesiewowe w kierunku cukrzycy, co najmniej raz na 3 lata u osób powyżej 45 r.ż oraz co roku u następujących grup ryzyka: 1.Z nadwagą lub otyłością BMI powyżej 25 kg/m² lub obwód talii u kobiet powyżej 80 cm, u mężczyzn powyżej 94cm. 2.Z cukrzycą występującą w rodzinie 3.Mało aktywnych fizycznie 4.W przypadku gdy poprzednie badanie wykazało stan przedcukrzycowy 5.Z przebytą cukrzycą ciążową 6.U kobiet które urodziły dzieci o masie powyżej 4 kg 7.Z nadciśnieniem tętniczym powyżej 140/90mm/Hg 8.Z hiperlipidemią 9.Z zespołem policystycznych jajników 10.Z chorobą układu sercowo-naczyniowego.

9 ZASADY ROZPOZNAWANIA CUKRZYCY 1.Glikemia przygodna pobrana o dowolnej porze dnia, niezależnie od ostatniego posiłku wyniesie powyżej 200 mg/dl oraz występują dodatkowe objawy możemy podejrzewać cukrzycę,należy skontaktować się z lekarzem. 2.Glikemia na czczo- oznaczona co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku: mg/dl - prawidłowa mg/dl nieprawidłowa do kontroli i obserwacji - powyżej 126mg/dl prawdopodobnie cukrzyca 3.Glikemia po doustnym obciążeniu glikozą w 120 min. Badania: - poniżej 140mg/dl prawidłowa tolerancja glukozy mg/dl upośledzona tolerancja glukozy konieczna obserwacja - powyżej 200mg/dl cukrzyca

10 SAMOKONTROLA Samokontrolą nazywamy wszystkie czynności i decyzje podejmowane przez chorego lub osoby z otoczenia np. rodziców chorych dzieci. Podstawowe elementy: 1.Samodzielne badanie poziomu cukru we krwi za pomocą glukometru. 2.Przestrzeganie codziennej diety 3.Wybór odpowiedniego wysiłku fizycznego 4.Przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami 5.Obserwacja stanów hipo i hiperglikemii 6.Pomiary ciśnienia krwi 7.Pielęgnacja stóp 8.Kontrola masy ciała.

11 ZASADY SAMOKONTROLI Kiedy wykonujemy pomiary stężenia glukozy we krwi? 1.Na czczo 2.2 godziny po posiłku 3.Przed głównymi posiłkami i w drugiej połowie nocybardzo ważne u osób przyjmujących insulinę 4.Ważne jest również badanie przed snem, co ma istotne znaczenie dla zapobiegania nocnym niedocukrzeniom 5.W przypadku cukrzycy leczonej insuliną należy pomiarów dokonywać co najmniej 4 razy na dobę lub w przypadku cukrzycy niewyrównanej więcej. 6.W każdym przypadku zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.

12 PRAWIDŁOWA TECHNIKA BADANIA STĘŻENIA GLUKOZY WE KRWI GLUKOMETREM przygotuj zestaw do badania poziomu cukru we krwi (glukometr, nakłuwacz, lancet, gazik ); sprawdź ważność pasków testowych do glukometru; umyj ręce ciepłą wodą z mydłem; przygotuj nakłuwacz z lancetem; ustaw skalę na głębokość nakłucia palca; rozmasuj dłoń od nasady dłoni w kierunku palca który ma być nakłuwany; nakłuj boczną część palca;

13 miejsca nakłucia miejsca nakłucia nałóż uzyskaną kroplę krwi na pasek testowy; zabezpiecz miejsce nakłucia gazikiem nasada dłoni

14 POWIKŁANIA CUKRZYCY Powikłania cukrzycy: nefropatia Im dłużej chorujesz na cukrzycę, tym większe ryzyko niewydolności nerek. Pacjenci z niewydolnością nerek muszą poddać się przeszczepieniu tego narządu lub dializie, by przeżyć.

15 Powikłania cukrzycy: retinopatia Wysoki poziom cukru we krwi może spowodować uszkodzenie małych naczyń krwionośnych, które dostarczają tlen i substancje odżywcze do siatkówki kluczowej części oka. Stan ten znany jest jako retinopatia cukrzycowa i może powodować postępującą i nieodwracalną utratę wzroku. Jest to główna przyczyna ślepoty u osób w wieku od 20 do 60 lat.

16 Retinopatia

17 Cukrzycowa choroba serca Częstość zachorowań na cukrzycę jest tak duża, że obecnie choroba ta stała się jedną z największych epidemii. Każda forma hiperglikemii wykazuje bezpośrednie lub pośrednie działanie angiotoksyczne i prowadzi do rozwoju powikłań dotyczących głównie układu sercowonaczyniowego. U chorych na cukrzycę obserwuje się bardzo zwiększone wskaźniki zapadalności, chorobowości i umieralności z powodu choroby niedokrwiennej serca. Choroba niedokrwienna serca występuje u około ¼ chorych z cukrzycą i stanowi główną przyczynę zgonów u tych osób (44%). W cukrzycy choroba wieńcowa rozwija się wcześniej i ma cięższy przebieg.

18 Zespół stopy cukrzycowej Stopa cukrzycowa powstaje w wyniku uszkodzenia układu nerwowego i naczyniowego oraz podatności na infekcje bakteryjne. Objawy: zaburzone odczuwanie bólu; niedokrwienie stóp; gorsze gojenie się ran; tworzenie się odcisków, stwardnień, owrzodzeń i stanów zapalnych skóry. Zmiany unaczynienia i unerwienia stopy chorego na cukrzycę przebiegają najczęściej równocześnie, rzadko zaś są jednakowo nasilone. Spowodowało to wyodrębnienie dwóch oddzielnych zespołów stopy cukrzycowej w zależności od dominacji jednego z zespołów patologicznych. Jest to: zespół stopy cukrzycowej niedokrwiennej oraz zespół stopy cukrzycowej neuropatycznej.

19 Powikłania cukrzycy: stopa cukrzycowa Cukrzycy często doznają uszkodzenia nerwów, które zaburza czucie w nogach. Jednocześnie miażdżyca tętnic skutkuje słabym dopływem krwi do stóp, co zwiększa ryzyko zgorzeli lub owrzodzenia. W skrajnych przypadkach konieczna jest amputacja zainfekowanej stopy lub nogi.

20 Zalecenia prewencyjne 1. Uświadamianie korzyści z redukcji wagi ciała i regularnego wysiłku fizycznego. 2. Wielokrotne (każdorazowe) powtarzanie uwag z punktu pierwszego. 3. Obserwację pacjenta pod kątem czynników ryzyka chorób układu krążenia. 4. Unikanie leków o działaniu diabetogennym

21 Edukacja 1. Wsparcie w zaakceptowaniu choroby, bo większość pacjentów się jej wypiera. nie mam cukrzycy, tylko mam podwyższony cukier nie mam cukrzycy, tylko lekarz zapisał mi leki na cukier 2. Podstawowe wiadomości na temat choroby. 3. Uświadamianie, że cukrzyca skraca życie. 4. Nauka pomiarów glukozy we krwi. 5. Nauka pomiarów ciśnienia tętniczego. 6. Wiadomości na temat zdrowego odżywiania. 7. Wiadomości o wpływie regularnych ćwiczeń fizycznych na cukrzycę. 8. Wiadomości o sytuacjach specjalnych (ciąża, antykoncepcja, podróż).

22 Dieta

23 Dieta W cukrzycy typu 2 jest bardziej istotna niż w typie 1- szym, bowiem najczęściej jej celem jest redukcja lub utrzymanie ciężaru ciała. Ważna jest kalorczność diety. Aby schudnąć powinno być mniej kcal/dobę.

24 Jak jeść, gdy ma się cukrzycę? Posiłki, które spożywa diabetyk każdego dnia, powinny być: zaplanowane według indywidualnego zapotrzebowania kalorycznego, wzbogacane o różne składniki pokarmowe we właściwych proporcjach, spożywane często o określonych godzinach, zjadane w małych ilościach, urozmaicone, lekkostrawne. Pamiętaj! Odżywiaj się regularnie!

25 Alkohol Generalnie przeciwwskazany w cukrzycy. Nie więcej niż gramów dziennie. Przeciwwskazany w chorobach trzustki i hypertrójglicerydemii u cukrzyków.

26 Wysiłek fizyczny Ruch może zastąpić wiele leków, żaden lek nie zastąpi ruchu. 1. Codzienny. 2. Może też być 3 x 30 do 130 (dla bardzo leniwych). 3. Podstawowym wysiłkiem jest szybki marsz prowadzący do zadyszki! 4. Modny i dobry jest nordic walking.

27 DOUSTNE LEKI PRZECIWCUKRZYCOWE Jeśli chorzy na cukrzycę typu II nie są w stanie samodzielnie za pomocą diety i aktywności fizycznej kontrolować poziomu cukru we krwi, mogą pomóc leki. Na rynku istnieje wiele preparatów o różnym działaniu niektóre stymulują trzustkę do wytwarzania więcej insuliny, inne wspomagają działanie tego hormonu.

28 LECZENIE CUKRZYCY INSULINĄ U większości osób z cukrzycą typu II nastąpi stan, w którym komórki trzustki nie będą produkowały insuliny w odpowiedzi na wysokie stężenie cukru we krwi. W takim przypadku stosuje się leczenie insuliną.

29 SŁAWNI LUDZIE Z CUKRZYCĄ Lech Wałęsa Ernest Hemingway Elizabeth Taylor Marta Wiśniewska

30 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ