Zarządzanie łańcuchem dostaw

Zarządzanie łańcuchem dostaw doc. dr inż. dyżur: czwartek 8:00 9:00 1

1 Wprowadzenie do zarządzania łańcuchem dostaw Wykład 1 Łańcuch dostaw podstawowe pojęcia i zależności 2

Plan wykładu: 1. Podstawowe pojęcia. 2. Miejsce łańcucha dostaw w systemach logistycznych. 3. Łańcuch, czy sieć dostaw? 4. Relacje pomiędzy łańcuchem dostaw, a siecią logistyczną. 5. Istota zarządzania łańcuchem dostaw. 3

Rozróżnienie pojęć: Łańcuch logistyczny. Łańcuch dostaw. Sieć dostaw. Sieć logistyczna. Kanał dystrybucji. Zarządzanie łańcuchem dostaw. 4

Łańcuch logistyczny: Łańcuch logistyczny jest to sieć powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami zaangażowanymi w procesy i działania, których celem jest przepływ dóbr fizycznych tworzący wartość w odniesieniu do celu tego przepływu. Źródło: Opracowanie własne 5

Łańcuchy logistyczne: Łańcuch dostaw. Łańcuch serwisu. Łańcuch usuwania. 6

Łańcuch dostaw Użytkownik Konsument Łańcuch serwisu Łańcuch usuwania Recykling Utylizacja Wycofanie Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Korzeniowski, M. Skrzypek, G. Szyszka - Opakowania w systemach logistycznych Biblioteka Logistyka Poznań 1996 7

Dostawcy Kauczuk Popyt zależny Łańcuch dostaw podstawowe pojęcia i zależności Opona samochodowa Producenci samochodów Łaocuch dostaw Dealerzy Środki wulkanizujące Przyspieszacze wulkanizacji Wypełniacze Producent opon Dystrybutorzy Sklepy z akcesoriami motoryzacyjnymi Handel wielkopowierzchniowy Łaocuch dostaw Zmiękczacze Dodatki przeciwstarzeniowe Kord Kewlar Popyt niezależny Popyt niezależny Warsztaty wulkanizacyjne Łaocuch serwisu Punkty serwisowe Dealerów Źródło: Opracowanie własne 8

Opona samochodowa Konsument Konsument Konsument Punkty gromadzenia odpadów Renowacja /bieżnikowanie/ Recykling materiałowy Recykling termiczny Źródło: Opracowanie własne 9

Definicja łańcucha dostaw: Łańcuch dostaw jest to sieć organizacji zaangażowanych, poprzez powiązania z dostawcami i odbiorcami, w różne procesy i działania, które tworzą wartość w postaci produktów i usług dostarczanych ostatecznym konsumentom. Żródło: M. Christopher: Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw PCDL 2000 10

Definicja łańcucha serwisu: Łańcuch serwisu jest to sieć organizacji zaangażowanych, poprzez powiązania z dostawcami i odbiorcami, w różne procesy i działania, które tworzą wartość w postaci zapewnienia dostarczonym produktom użyteczności w określonym czasie. Źródło: Opracowanie własne na podstawie M. Christopher: Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw PCDL 2000 11

Definicja łańcucha usuwania: Łańcuch usuwania jest to sieć organizacji zaangażowanych w różne procesy i działania, które tworzą wartość w związku z usuwaniem produktów oraz odpadów powstających w procesie ich dostarczania i użytkowania. Źródło: Opracowanie własne na podstawie M. Christopher: Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw PCDL 2000 12

Łańcuch dostaw PRODUKT Łańcuch obsługi finansowej Dostawca Producent Łańcuch serwisu Dystrybutor Detalista Rynek Łańcuch obsługi logistycznej Łańcuch usuwania Źródło: Opracowanie własne INFORMACJA Łańcuch informacji 13

Łańcuch dostaw kwestia złożoności Dostawca Producent Odbiorca Przepływ dóbr Przepływ informacji Żródło: Opracowanie własne 14

Łaocuch dostaw kwestia długości Pierwotny Pierwotny Pierwotny dostawca Pierwotny dostawca dostawca dostawca Końcowy odbiorca Końcowy odbiorca Końcowy odbiorca Końcowy odbiorca Dostawca Dostawca Dostawca Dostawca Producent Odbiorca Odbiorca Odbiorca Odbiorca Przepływ dóbr Przepływ informacji Żródło: Opracowanie własne 15

Gdzie początek, gdzie koniec? Ogniwo początkowe Ogniwa pośrednie Ogniwo końcowe Dostawca Producent Dystrybutor Detalista Klient produkt informacja operator logistyczny Źródło: Opracowanie własne 16

Łańcuch dostaw zewnętrzny i wewnętrzny DOSTAWCA PRODUCENT DYSTRYBUTOR DETALISTA KLIENT Projektowanie Wytwarzanie Kontrola zapasów Magazynowanie Sprzedaż Transport Zakupy Kontrola zapasów Magazynowanie Sprzedaż Transport Zakupy Kontrola zapasów Sprzedaż Źródło: P.R.H. van der Meulen, Zastosowanie wskaźników efektywności w logistyce, Mate riały Międzynarodowej Konferencji Logistics'98, ILiM, Poznań 1998, tom I, s. 130. 17

Łańcuch dostaw wcale nie musi być liniowy. /Przykład wewnętrznego łańcucha dostaw w przedsiębiorstwie produkującym sprzęt elektroniczny/ Nadzór nad wyposażeniem Klient Zlecenie produkcji Składanie zamówień Planowanie produkcji Produkcja Zakupy Przyjęcie komponentów Magazynowanie Spedycja Klient Kwalifikowanie dostawców Źródło: Powiązania pomiędzy procesami w firmie Partnertech Sp. z o.o.oddział Sieradz. Małgorzata Kaczmarek Praca dyplomowa PSL11 18

Łańcuch dostaw kompleksowość i złożoność Żródło: Opracowanie własne 19

Definicje łańcucha dostaw: Łańcuch dostaw stanowi sieć powiązań i współzależnych organizacji, które działając na zasadzie wzajemnej współpracy wspólnie kontrolują, kierują i usprawniają przepływy rzeczowe i informacji od dostawców do ostatecznych użytkowników. Źródło: M. Christopher: Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw PCDL 2000 20

Definicje łańcucha dostaw: Łańcuch dostaw jest sekwencją zdarzeń w przepływie dóbr, zwiększającą ich wartość. Źródło: CEN/TC/273 21

Gdzie jest element krytyczny? Dostawcy materiałów Dostawcy części Dostawcy zespołów Producent Odbiorca 24

Gdzie jest element krytyczny? Dostawcy materiałów Dostawcy części Dostawcy zespołów Producent Dystrybutor Dealerzy 25

Gdzie jest element krytyczny? Dostawcy surowców Producent Hurtownik Detaliści 26

Łańcuch dostaw jest prosty... prawda? Dostawca 1 Producent 1 Dystrybucja 1 Detal 1 Klient A Klient A Detal 2 Klient B Klient B Dostawca 2 Producent 2 Dystrybucja 2 Detal 3 Klient C Klient C Źródło: L. Kodratowicz Warsztaty POLLOCO 13-14.11.2003 Poznań 27

Chociaż... Dostawca 1 Producent 1 Dystrybucja 1 Hurtownik 1 Klient A Klient A X Y Linia prod.1 Linia prod.2 Linia pak.1 Linia Pak. 2 Linia pak. 3 Produkt A Produkt B Produkt C Produkt A Hurtownik 2 Produkt B Produkt B Klient B Klient B Dostawca 2 Producent 2 Dystrybucja 2 Hurtownik 3 Produkt C Klient C Klient C Y Z Linia prod. 3 Linia pak. 4 Linia pak. 5 Produkt A Produkt C Produkt A Produkt C Źródło: L. Kodratowicz Warsztaty POLLOCO 13-14.11.2003 Poznań 28

...może jednak nie jest to takie proste... Dostawca 1 X Y Zasoby ludzkie Producent 1 Materiały Dostawca 1 może dostarczyć tylko połowę wymaganych towarów Prod linia 1 Prod linia 2 Niedobór wykwalifikowanego personelu na linii 1 Dostawca 2 Producent 2 Linia pakow 1 Linia pakow 2 Linia pakow 3 Dystrybucja 1 Wymagany zapas Product A Magazyn 1 wymaga zapasu bezpieczeństwa na dwa tygodnie Produkt B Produkt C Dystrybucja 2 Detal 1 Produkt A Detal 2 Produkt B Detal 3 Poziom usług Klient B wymaga 97% poziomu usług Produkt B Produkt C Klient A Klient B Klient C Y Z Wydajność Linia pakowania nr 5 jest w pełni wykorzystana Prod linia 3 Linia Pako w. 4 Linia Pako w. 5 Produkt A Produkt C Produkt A Produkt C Źródło: L. Kodratowicz Warsztaty POLLOCO 13-14.11.2003 Poznań 29

Łańcuch, czy sieć dostaw? Większość przedsiębiorstw ma wielu dostawców i odbiorców pracujących wokół jednego celu obsługi ostatecznego konsumenta. W rzeczywistości więc mamy do czynienia z całą siecią dostaw, w której możemy wyróżnić szereg pojedynczych łańcuchów. Z punktu widzenia realizacji założonego celu zarządzanie odbywa się w ramach całej sieci, ponieważ przepływ wszystkich materiałów, komponentów, zespołów i gotowych wyrobów musi być skoordynowany z popytem. Źródło: M. Christopher: Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw PCDL 2000 30

Sied gospodarcza, a łaocuch dostaw /przepływ materiałów/ Sied gospodarcza Dostawcy materiałów Dostawcy części i zespołów Producent samochodów Dystrybutor Sprzedawcy Klienci Źródło: Opracowanie własne 31

Sied logistyczna Łańcuch dostaw podstawowe pojęcia i zależności Sied gospodarcza, a łaocuch dostaw Części zamienne, materiały eksploatacyjne Centrum dystrybucji Usługodawcy, sklepy Klienci Centrum dystrybucji Sprzedawcy Sprzedawcy Sprzedawcy Klienci Klienci Klienci Dostawcy materiałów Dostawcy części i zespołów Producent samochodów Centrum dystrybucji Sprzedawcy Sprzedawcy Sprzedawcy Klienci Klienci Klienci Usługodawca logistyczny /JiT, JiS/ Centrum dystrybucji Sprzedawcy Sprzedawcy Sprzedawcy Klienci Klienci Klienci Części zamienne, materiały eksploatacyjne Centrum dystrybucji Usługodawcy, sklepy Klienci Źródło: Opracowanie własne 32

Sied logistyczna Łańcuch dostaw podstawowe pojęcia i zależności Spedytor Dostawcy części i zespołów Przewoźnik morski Przewoźnik kolejowy Transport intermodalny Przewoźnik drogowy Dostawcy części i zespołów Dostawcy części i zespołów Przewoźnik kolejowy Przewoźnik drogowy Usługodawca logistyczny /JiT, JiS/ Producent samochodów Dostawcy części i zespołów Przewoźnik drogowy Transport intermodalny Przewoźnik kolejowy Przewoźnik drogowy Źródło: Opracowanie własne Spedytor 33

Definicja sieci dostaw: Sieć dostaw jest to zbiór przedsiębiorstw współpracujących z odbiorcą w celu zaspokojenia jego potrzeb związanych z produkcją, dystrybucją lub sprzedażą. Źródło: Opracowanie własne. 34

Definicja sieci dostaw: Sieć dostaw jest rodzajem konfiguracji łańcucha dostaw, w którym niektóre ogniwa są zwielokrotnione w celu dostarczenia określonych produktów do punktów produkcji, dystrybucji lub sprzedaży. Źródło: opracowanie własne. 35

Wyzwania stojące przed siecią dostaw: Wiele lokalizacji. Wiele jednoczesnych transakcji. Złożone zależności w łańcuchach dostaw. Globalne wymiary łańcuchów dostaw. 36

Wymagania wobec sieci dostaw: Zdolność do jednoczesnego przetwarzania wielu zleceń klientów w wielu lokalizacjach, przez wielu dostawców, poddostawców i partnerów). Znajomość stanu zapasów, zleceń, prognoz. Efektywne planowanie w czasie rzeczywistym. Dostarczanie zamówionych towarów do wielu miejsc przeznaczenia. 37

Sieć infrastruktury logistycznej: Infrastruktura liniowa: drogi lądowe i wodne, linie kolejowe, lotnicze, korytarze transportowe, Infrastruktura punktowa: magazyny, fabryki, terminale przeładunkowe, platformy cross dockingu, punkty dystrybucji, sprzedaży i serwisu. Organizacja: informacja, komunikacja, zarządzanie. Przedsiębiorstwa 38

Definicja kanału dystrybucji: Kanał dystrybucji jest to środowisko bezpośrednio stykające się z przepływem rzeczowym. 39

Udziały różnych kanałów dystrybucji w sprzedaży dżemów (XI 2002 X 2003): 9,0% 34,4% 3,8% Hipermarkety 2,1% 0,2% 14,8% 21,2% 14,6% Supermarkety Sklepy dyskontowe Sklepy wielobranżowe Sklepy spożywcze Kioski Sprzedaż uliczna Inne Źródło: GfK Polonia w DETAL DZISIAJ Nr 1 22 stycznia 2004 40

Kanały dystrybucji - przykład Philips Lighting Polska S.A.: Retail - dostawy do sklepów. Professional - dla instalatorów oświetlenia. OEM - dla producentów opraw i sprzętu z wbudowanymi źródłami światła. Źródło: J. MIerzyńska Rozwiązania w sferze przepływu materiałów w Pholips Lighting Polska S.A. - nakierowane na obniżanie kosztów. LOGISTYKA 1/2003 41

Definicja zarządzania łańcuchem dostaw: Zintegrowane procesy planowania, zaopatrzenia, produkcji dostaw i zwrotów od dostawcy Twojego dostawcy do odbiorcy Twojego odbiorcy, spójne ze strategią oraz przepływami materiałów, informacji i pracy. Żródło: Supply Chain Council 42

Definicja zarządzania łańcuchem dostaw: Zarządzanie łańcuchem dostaw jest koncepcją zarządzania stosunkami z dostawcami i odbiorcami oraz klientami w celu dostarczenia najwyższej wartości dla klienta po najniższych kosztach całego łańcucha. Źródło: M. Christopher: Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw PCDL 2000 43

W rozumieniu ekonomii: Wartość dodana = A co jest wartością? Przyrost wartości określonego dobra w wyniku realizacji na nim określonych procesów. Ekonomiczna miara wyników działalności gospodarczej. EVA = NOPAT WAAC KAPITAŁ NOPAT WAAC KAPITAŁ - (ang. Net Operation Profit after Tax) Zysk operacyjny po opodatkowaniu /zł/, - (ang. Weight Avarage Cost of Capital) Koszt kapitału obliczany jako średnia ważona kosztu długu odsetkowego oraz kosztu kapitału własnego przedsiębiorstwa /%/, - Kapitał całkowity /zł/ W rozumieniu logistyki: Wartość = dodatkowa korzyść, która: oprócz ceny w inny sposób wyróżnia produkt, wyróżnia dostawcę i odbiorcę jako wartościowych partnerów w łańcuchu dostaw, zapewnia firmom i produktom przewagę konkurencyjną na rynku. 44

Może szybko zwiększyć dostawy surowca Dostarcza w żądanych oknach czasowych Nie wymaga kupna pełnej palety Przyjmuje zapłatę kartą kredytową Dostawca Producent Dystrybutor Detalista Klient WARTOŚĆ /?/ RYNEK 45

Informuje o planie produkcji Rzadko koryguje zamówienia Udostępnia raporty o sprzedaży Jest lojalny i często robi zakupy Dostawca Producent Dystrybutor Detalista Klient WARTOŚĆ /?/ RYNEK 46

Definicja zarządzania łańcuchem dostaw: Zarządzanie łańcuchem dostaw jest koncepcją zarządzania stosunkami z dostawcami i odbiorcami oraz klientami w celu dostarczenia najwyższej wartości dla klienta po najniższych kosztach całego łańcucha. Źródło: M. Christopher: Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw PCDL 2000 47

Łańcuch dostaw czy łańcuch wartości???? Zarządzanie łańcuchem dostaw czy łańcuchem wartości? WARTOŚĆ /?/ Dostawca Producent Dystrybutor Detalista Klient RYNEK 48

Wartość łańcucha dostaw dla klienta i partnerów: Miarą spełnienia wymagań klienta jest przekazywana mu wartość będąca sumą dodawania wartości przez wszystkich współpracujących partnerów. Miarą efektywności łańcucha współpracujących przedsiębiorstw jest różnica między wytworzoną wartością, a kosztami jej wytworzenia oraz łączny czas przepływu. 49

/zł/ W 1,2 K 1,2 Z Wartośd sprzedaży Koszty obsługi Różnica zysku W 2 W 1 P 1 P 2 Z K 2 P 1 P 2 K 1 Źródło: Opracowanie własne 50

Cechy zarządzania przedsiębiorstwem i łańcuchem dostaw: Cecha Zarządzanie przedsiębiorstwem Realizacja Zarządzanie łańcuchem dostaw Redukcja kosztów Minimalizacja w skali firmy Minimalizacja w skali łańcucha Zarządzanie zapasami Optymalizacja w skali firmy Optymalizacja w skali łańcucha Przepływ zapasów Przerywany, monitorowany wewnątrz firmy Ciągły, monitorowany wzdłuż całego łańcucha Informacje Kontrolowane przez firmę Dostępne w całym łańcuchu Planowanie Indywidualne Wspólne Decyzje i działania Inicjowane i kontrolowane przez kierownictwo firmy Ryzyko i korzyści Indywidualne Wspólne Inicjowane i kontrolowane przez centralnego koordynatora łańcucha Kontakty między partnerami Między sferą zaopatrzenia i zakupu Między różnymi sferami funkcjonalnymi firm, na różnych poziomach zarządzania Źródło: za J. Witkowski Zarządzanie łańcuchem dostaw. PWE Warszawa 2003 51

Spór terminologiczny: Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Logistyka Logistyka Logistyka Zarządzanie łańcuchem dostaw 52

Literatura: 1. Fechner I. Zarządzanie łańcuchem dostaw. WSL Poznań 2007. 2. Słownik Terminologii logistycznej. ILiM seria Biblioteka Logistyka Poznań 2006. 3. Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G. - Opakowania w systemach logistycznych ILiM seria Biblioteka Logistyka Poznań 1996 4. Christopher M.: Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw PCDL 2000 5. Logistyka w Polsce. Raport 2009. ILiM seria Biblioteka Logistyka Poznań 2010. 6. Szałek B.Z. Logistyka wstęp do problematyki. Uniwersytet Szczeciński. Szczecin 1994. 7. Witkowski J. Zarządzanie łańcuchem dostaw. PWE Warszawa 2003. 8. Coyle J.J., Bardi E.J., Langley Jr. C.J. Zarządzanie logistyczne. PWE 2002. 53