INDWIDUALNE WYWIADY POGŁĘBIONE (IDI) Indywidualne wywiady swobodne/pogłębione (IDI ang. In-Depth Interview)- technika komunikacyjna, polegająca na indywidualnej rozmowie osoby badanej z prowadzącą badanie, która ma załoŝoną strukturę i cel. Wywiady pogłębione mają ustalony schemat wątków tematycznych poruszanych w trakcie rozmowy, w celu uzyskania jak najwięcej szczegółowych informacji. Ze względu na to przypomina rozmowę profesjonalną, choć jednocześnie oparty jest na rozmowie podobnej do tej prowadzonych w Ŝyciu codziennym. Wywiad jakościowy prowadzony jest zgodnie ze wskazówkami (zwanymi przewodnikami wywiadu), choć nie posiada struktury ściśle uporządkowanej. Pytania nie są standaryzowane, mają charakter otwarty, a o ich kolejności i sposobie formułowania decyduje osoba prowadząca wywiad. Często posiłkuje się ona takŝe tzw. pytaniami pomocniczymi, naprowadzającymi lub rozszerzającymi omawiane kwestie, aby uzyskać jak najbardziej wyczerpujące, precyzyjne i prawdziwe informacje. Wywiad jakościowy ma w duŝej mierze charakter symetryczny, uczestnicy rozmowy uczestniczą na podobnym poziomie władzy i mogą wzajemnie wymieniać własne punkty widzenia i spostrzeŝenia Wywiad ten odbywa się bez wpływu tzw. osób trzecich i w atmosferze zrozumienia i poufności, dlatego moŝliwe jest podejmowanie w nim tematów kontrowersyjnych, osobistych i intymnych. W trakcie wywiadu osoba badana ma moŝliwość pełnego wyraŝenia własnych przemyśleń, odczuć, emocji, wyjaśnienia motywów postępowania czy zaprezentowania swych przeŝyć i doświadczeń. Celem indywidualnego wywiadu jakościowego jest dostrzeŝenie, zarejestrowanie i uzyskanie interpretacji sensów opisu świata przeŝyć osoby udzielającej wywiadu. IDI wymaga większej aktywności ze strony osoby prowadzącej Przebieg indywidualnego wywiadu pogłębionego najczęściej jest rejestrowany na kasetach audio lub video, następnie przepisywany (tzw. transkrypcja wywiadu) a na końcu poddawany interpretacji. Podstawą interpretacji wyników staje się pogłębiona analiza informacji uzyskanych w całej serii niezaleŝnych wywiadów
W wywiadzie swobodnym/pogłębionm przeprowadzający wywiad ma swobodę w aranŝowaniu sekwencji pytań a takŝe w sposobie formułowania pytań w zaleŝności od sytuacji wywiadu. Badacz przygotowuje tutaj listę poszukiwanych informacji przed przystąpieniem do wywiadu, poniewaŝ z jakichś powodów są one dla niego waŝne ze względu na badany problem. Jednak w trakcie wywiadu musi on być otwarty na nowe wyłaniające się okoliczności a takŝe informacje. Przeprowadzający wywiad moŝe zmienić kolejność pytań, a takŝe ich formę i treść dostosowując się do respondenta. Język wywiadu swobodnego przypomina język potoczny, nie jest on sformalizowany, czy teŝ ujednolicony dla wszystkich respondentów (Konecki 2001). Dla wielu badaczy wywiad swobodny/poglębiony ma charakter rozpoznawczy. Pomaga w sprecyzowaniu problemu i uporządkowaniu głównych wątków badania. Jest to swobodna rozmowa respondenta z osobą prowadzącą wywiad na zadany temat, przy czym rola osoby prowadzącej polega jedynie na wtrącaniu od czasu do czasu pytania, prośby o bliŝsze sprecyzowanie wywodu (Mayntz, Holm, Hubner, 1985: 132; patrz równieŝ Herman, 1994: 99-100).
TYPOLOGIA INDYWIDUALNYCH WYWIADÓW JAKOŚCIOWYCH (Lutyński, Konecki 2001) wywiad swobodny mało ukierunkowany: prowadzący wywiad dysponuje tylko 'ogólnym planem zagadnień' wokół których powinna skoncentrować się rozmowa z respondentem (Przybyłowska, 1978: 63-66); pytania mają charakter otwarty. Badacz dostosowuje się do respondenta w ten sposób, Ŝe stara się uzyskać od niego informacje, na temat których najwięcej wie i które naleŝą do obszaru jego wiedzy eksperckiej. Badacz stara się zadawać tutaj takie pytania, które skłonią respondenta do wielowątkowych, dłuŝszych wypowiedzi. Są to zwykle pytania otwarte, Ŝądające narracji. Zapis uzyskanych informacji jest rejestrujący dokładnie wypowiedzi. wywiad swobodny ukierunkowany: badacz posiada tzw. dyspozycje do wywiadu, które są listą jego potrzeb informacyjnych. Lista tych potrzeb jest określona ogólnie. Prowadzący wywiad ma duŝą swobodę w formułowaniu pytań. Pytania badacza odnoszą się najczęściej do zagadnień szczegółowych, ale mają charakter pytań otwartych. Czasami przygotowuje się wzory pytań, z których prowadzący wywiad moŝe skorzystać lub nie, jeśli np. uzna, iŝ nie dają one spodziewanych rezultatów. Prowadzący wywiad musi dostosowywać tutaj treść oraz język poszczególnych pytań do moŝliwości respondenta. Zapis uzyskanych informacji jest rejestrujący dokładnie wypowiedzi lub teŝ relacjonujący je. wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji: badacz ma ustaloną z góry listę (zestandaryzowaną) poszukiwanych informacji. Mógł ją sporządzić na podstawie wcześniej przeprowadzonej obserwacji lub wywiadów swobodnych mało ukierunkowanych. Pytania badacza mają tutaj formę zamkniętą i skończoną (zestandaryzowana lista poszukiwanych informacji), natomiast same pytania do respondenta nie są tutaj w formie ściśle określone. Respondentowi zadaje się pytania szczegółowe, otwarte lub zamknięte. Pytania są zindywidualizowane ze względu na respondenta. Zapis wywiadu ma charakter rejestrujący lub kategoryzujący.
ASPEKTY JAKOŚCIOWYCH WYWIADÓW BADAWCZYCH (S. Kvale) Świat przeŝywany Sens głównych tematów świata przeŝywanego podmiotu Jakościowy charakter uzyskiwanej wiedzy, wyraŝanej w języku codziennym Uzyskiwanie otwartych, zawierających róŝne odcienie opisy aspektów Ŝycia badanych Konkretność, choć teŝ niejasność, niespójność opisów Rozmyślna naiwność Koncentracja na temacie Efekt wraŝliwości Interakcja międzyosobowa Pozytywne przeŝycia Przemiana
EMOCJONALNA DYNAMIKA WYWIADU BADAWCZEGO (S. Kvale) Faza antypozywistycznego entuzjazmu Faza cytowania wywiadu Faza ciszy Faza ciszy przepełnionej irytacją Fazą wyczerpania
STADIA WYWIADU BADAWCZEGO Ustalenie tematu Projektowanie/planowanie wywiadu Prowadzenie wywiadu Transkrypcja Analiza Weryfikacja Pisanie sprawozdania/raportu
RODZAJE PYTAŃ STOSOWANYCH W WYWIADACH JAKOŚCIOWYCH Pytania wprowadzające Pytania rozwijające Pytania sondujące Pytania wyszczególniające Pytania wprost Pytania pośrednie Pytania o strukturę Pytania interpretujące Milczenie