Katarzyna Ficner Anna Salata Wroclaw University of Economycs Planowanie przychodów ze sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstw z branży roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Working paper Słowa kluczowe: Planowanie finansowe, prognoza sprzedaży Streszczenie: Raport ten dotyczy planowania przychodów ze sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstw z branży roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej. Obliczenia w nim zawarte dotyczą bilansu pro forma oraz rachunku zysków i strat pro forma.
Wstęp: Prognozowanie jest bardzo istotnym elementem zarządzania w przedsiębiorstwie. Pozwala ono uzyskać niezbędne informacje, które pomagają w podejmowaniu kluczowych decyzji dla działania przedsiębiorstwa. Decydent, którego rolą jest wybranie jak najlepszej opcji działania powinien charakteryzować się ogromnymi umiejętnościami analitycznymi, a także wiedzą na temat procesów zachodzących w danej branży. Wiedza ta powinna dotyczyć samego przedsiębiorstwa jak i jego otoczenia, wydarzeń przeszłych jak i wyobrażenia o możliwych wydarzeniach przyszłych. Jednakże wyobrażenia na temat przyszłych zjawisk mogą być obarczone pewnymi błędami. Istotną staje się wówczas prognoza obejmująca analizę wszystkich kluczowych czynników wpływających na dane zjawisko. W prowadzeniu działalności istotą jest wiedza na temat tego, czy dane działanie ma sens tzn. czy będzie przynosiło zyski, dlatego tak ważne jest prognozowanie statystyczne pozwalające przedsiębiorcom nie tylko optymalizować wykorzystanie zasobów oraz szacować zyski - prognoza to przede wszystkim wiedza na temat kierunków działań, które powinny być podejmowane. Z pewnością takie zagadnienie jak prognozowanie, nie jest rzeczą banalną, jednak dysponując wiedzą na temat danych o klientach, danych transakcyjnych, wpisów przedstawicieli oraz wynikach badań marketingowych można podjąć się tego zadania. Podstawowym sposobem szacowania sprzedaży w firmie jest prognozowanie na podstawie szeregów czasowych. Ten proces polega na analizie zgromadzonych danych transakcyjnych, prognoz oraz wyników przedsiębiorstwa. Dzięki rozłożeniu ich w czasie, możemy oczywiście tylko z określoną skutecznością określić przyszłe zmiany sprzedaży. Małe firmy korzystają w tym wypadku najczęściej z prostych nie uwzględniających tendencji technik. Opierają się one zazwyczaj o średnie arytmetyczne, przyjmujących czasami postać wykresu funkcji liniowej. Takie metody są polecane tylko w przypadku mniejszych firm, nie posiadających w bazie pogłębionych informacji o klientach i rynku, dysponujących jedynie danymi transakcyjnymi. W miarę rozwoju firmy na wyniki przedsiębiorstwa wpływa jednak coraz większa ilość czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Aby sprostać temu wyzwaniu, do przewidywania różnego typu zjawisk wykorzystywane są bardziej zaawansowane modele prognostyczne. Takie modele opierają się zazwyczaj na tendencji i przyjmują postać wykresów funkcji 1. Ponieważ analizowane spółki nie są duże powyższy sposób prognozy sprzedaży został uznany przez nas za dość dobry i spełniający przede wszystkim wymogi informacyjne, dane prognostyczne zostały pobrane z ankiet, ze sprawozdań pobranych z bazy Monitor Polski B oraz prognoz sprzedaży z bazy Forecasting Trends na lata 2010/2011, dla inflacji mierzonej CPI, marża EBITDA równej 9,55% oraz efektywnej stopy podatkowej 19% i na ich podstawie zostały przeprowadzone dalsze obliczenia. Do przeprowadzenia prognozy wartości spółek na rok 2012 wybrana została metoda oparta na dyskontowaniu sald wolnych przepływów pieniężnych (FCF Free Cash Flow). Metoda ta jest jedną z podstaw do określenia wartości przedsiębiorstwa poprzez określenie dochodów jakie mogą być generowane z danego rodzaju działalności w określonym przedziale czasu. Przyjęta metoda jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych sposobów wyceny przedsiębiorstw. 1 http://www.predictivesolutions.pl/presel/prognozowanie_sprzedazy.html 1
Spółka 1 zajmuje się znakowaniem grubowarstwowym, utrzymaniem dróg oraz produkcją masy termoplastycznej. Forma prawna spółki 1 to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nie jest notowana na GPW. Do obliczenia FCF według metody bezpośredniej przyjęto: za podstawę dane finansowe spółki 1 z roku 2011 oraz prognozę informującą o wzroście obrotów o 3,29%. Tabela 1. Prognoza sprzedaży Prognoza sprzedaży 2011 2012 prognoza Przychody ze sprzedaży CR 67 545,38 70395,79504 Koszty wydatkowe CE 63174,64 65840,60981 Koszty bez wydatkowe NCE 2 539,22 2646,375084 Zysk operacyjny przed oprocentowaniem i opodatkowaniem EBIT 1 831,52 1908,810144 Zysk operacyjny po opodatkowaniu NOPAT 1483,5312 1546,136217 Koszty bez wydatkowe NCE 2 539,22 2646,375084 Zmiana kapitału pracującego netto ΔNVC -724,58-733,82 Wydatki kapitałowe na aktywa trwałe CAPEX 14162,2721 14759,92001 Wolne przepływy pieniężne FCF -9 414,94-9 833,59 Obliczenia wskazują na to, że wolne przepływy pieniężne w roku 2012 zmalały o 418,65 w porównaniu z rokiem poprzednim. Na podstawie powyższych obliczeń można stwierdzić, że koszty spółki są mocno powiązane z jej przychodami. Zakładamy, że będą wzrastać wprost proporcjonalnie do tych przychodów. Do oszacowania wartości przedsiębiorstwa posłużył dwufazowy model rozwoju oraz wzory: Wzór 1. Wartość firmy razem z długiem Źródło: Pluta. W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, polskie Wydawnictwo Objaśnienia: FCFt przewidywane salda wolnych przepływów pieniężnych w okresach t, WACC średni ważony koszt kapitału w okresach t (stopa dyskontowa), RV wartość rezydualna (końcowa). Wzór 2. Wartość rezydualna (końcowa). Źródło: Pluta. W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, polskie Wydawnictwo Objaśnienia: n ilość okresów prognozy szczegółowej, q stabilna stopa wzrostu po okresie szczegółowej prognozy, FCFn przewidywane saldo wolnych przepływów pieniężnych w ostatnim okresie prognozy szczegółowej 2
Tabela 2. Zdyskontowanie sald wolnych przepływów pieniężnych dla roku 2012 Średni ważony koszt kapitału WACC 12,90 wartość rezydualna RV -11079,51 wartość firmy razem z długiem PV -11787,14 Na przykładzie spółki 1 widać, że średni ważony koszt kapitału wyniósł 12,90. Wskazał on jaki przeciętny koszt względny poniosła Spółka 1 angażując swój kapitał. Wartość spółki 1 razem z długiem (PV) wyniosła: -11787,14zł. Oznacza to, że spółka w dużej części korzysta z finansowania zewnętrznego. Ujemne wartości mogą być spowodowane tym, że branża budowlana na chwilę obecną odnotowuje spadki. Do obliczenia bilansu pro-forma przyjęto: za podstawę dane finansowe spółki 1 z roku 2011 oraz prognozę informującą o wzroście obrotów o 3,29%. Tabela 3. Bilans pro-forma na 2012 rok. AKTYWA PASYWA 31.12.2011 31.12.2012 31.12.2011 31.12.2012 Aktywa trwałe 11 152,42 11623,05212 Kapitał własny 2 403,71 2505,15 Zapasy 2 516,19 2622,373218 Kapitał obcy 37883,41 39482,09 Należności 15 119,73 15757,78261 Rezerwy na zobow. 1 358,50 1415,83 Środki pieniężne 0,00 0,00 Zobowiązania dł. 91,20 95,05 Inwest. Krót. 8 456,87 8813,749914 Zobowiązania bieżące 35 025,02 36503,08 Krótk. R. M.O 3 041,92 3170,289024 Rozl. M.O 1 408,69 1468,14 Suma 40 287,12 41987,24 Suma 40 287,12 41987,24 Z powyższych obliczeń wynika, że sumy bilansowe rosną o 1700,12zł wraz ze wzrostem sprzedaży. Jest to sytuacja pozytywna, ponieważ informuje, że wartość Spółki 1 wzrosła. Tabela 4. Rachunek zysków i strat pro forma. 2011 2012 EBIT 1831,52 1908,81 Odsetki 4885,60 5091,77 EBT -3054,08-3182,96 Podatek 0,00 0,00 Zysk /strata netto -3054,08-3182,96 Obliczenia z powyższej tabeli mówią, że zysk operacyjny brutto EBT wynosił -3182,96 dla roku 2012 i również tyle wynosić będzie zysk netto, ponieważ od wartości ujemnej nie odprowadza się podatku. Spółka 1 odnotowała straty. 3
Analizowane przedsiębiorstwo to spółka 2 zajmująca się kompleksową realizacją inwestycji związanych z gospodarką wodno-ściekowa i ochroną środowiska. Forma prawna spółki 2 to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nie jest notowana na GPW 2. Pierwszym krokiem do prognozowania sprzedaży jest określenie FCF, czyli wolnych przepływów pieniężnych. Do ustalenia ich wysokości przyjęto za podstawę dane finansowe spółki 2 z roku 2011, które zostały zaktualizowane do roku 2012 poprzez pomnożenie poszczególnych składników przez zaproponowana prognozę rozwoju działalności spółki 2. Z prognozy tej wynika, że obroty spółki 2 w roku 2012 wzrosną o 3,29%, w związku m.in. z tym, że branża się dobrze rozwija i ma dobre perspektywy o czym może świadczyć fakt, że Polska musi wdrożyć dyrektywy unijne związane z ochroną wód oraz oczyszczaniem ścieków 3. Koszty spółki są silnie powiązane z jej przychodami ze sprzedaży szacujemy, że będą one wzrastać wprost proporcjonalnie do tychże przychodów. Kolejnym krokiem było oszacowanie wolnych przepływów pieniężnych według metody bezpośredniej a następnie sprowadzenia ich do wartości bieżącej poprzez wykorzystanie stopy dyskontowej która powinna odzwierciedlać dochód, jaki można uzyskać lokując środki pieniężne w najlepszą alternatywną inwestycję o podobnym ryzyku. Przy dyskontowaniu sald wolnych przepływów pieniężnych właściwą stopą dyskontową jest średni ważony koszt kapitału -WACC 4. Na przykładzie spółki 2 widać, że wolne przepływy pieniężne przyjęły wartość ujemną w wysokości -1109,51 zł. Średni ważony koszt kapitału wyniósł 0,005269121. Jest on wynikiem wyliczonych i przyjętych do dalszych obliczeń danych zaprezentowanych w załączniku Excel (m.in. koszt kapitały własnego). Po ustaleniu powyższych wartości można przystąpić do obliczenia wartości przedsiębiorstwa. Przy szacowaniu wartości przedsiębiorstwa przyjęłyśmy dwufazowy model rozwoju. Według niego wartość firmy składa się z dwóch elementów. Pierwszy to suma zdyskontowanych sald przepływów pieniężnych w okresie szczegółowej prognozy, drugi to wartość rezydualna w okresie od roku następnego po okresie prognozy szczegółowej do nieskończoności 5. Wartość spółki 2 razem z długiem (PV) wg zaprezentowanego wzoru w analizie spółki 1 wyniosła: 40590,78 zł. Wartość rezydualna (RV) spółki 2 wyniosła: 41694,48 zł. Na podstawie obliczeń został sporządzony uproszczony bilans pro-forma na 2012 rok, który prezentujemy poniżej: Tabela 5. Bilans pro-forma na 2012 rok. AKTYWA PASYWA 31.12.2011 R. 31.12.2012 R. 31.12.2011 R. 31.12.2012 R. Aktywa trwałe 7478,21 7793,79 Kapitał własny 15348,0 15995,73 Zapasy 1079,20 1124,74 Kapitał obcy 16440,20 17133,98 Należności 13942,34 14530,71 Rezerwy na 64,16 66,87 2 Pluta. W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, polskie Wydawnictwo 3 http://wod-kan.inzynieria.com/cat/19/art/34717/brakuje-1-85-mld-zl-na-oczyszczalnie-sciekow#jump 5 http://www.ingsecurities.pl/2824789.xml#tab_1 4
zobowiązania Środki pieniężne 0,00 0,00 Zobowiązania 414,47 431,96 Inwestycje krótkoterminowe Krótkoterm. Rozl. M/O długoterminowe 4611,36 4805,96 Zobowiązania bieżące 4677,13 4874,50 Rozliczenia międzyokresowe 13870,80 14456,15 2090,77 2179,00 Razem: 31788,24 33129,70 31788,24 33129,70 Jak widać wartość sum bilansowych wzrosła wraz ze wzrostem sprzedaży, co świadczy o wzroście wartości analizowanych spółek. Podsumowanie: Podsumowując oprzemy się na informacjach udzielonych nam przez osobę wypełniającą ankietę. Dane jakie posiada Spółka 1 (Bilans lub Sprawozdania) są z lat 2011 lub wcześniejszych i tu największa uwaga dotycząca całej branży budowlanej w Polsce, w tym w szczególności branży drogowej - z uwagi na katastrofalny poziom marż w ostatnich 2-3 latach pozytywne dane np. z roku 2011 (a już na pewno z lat wcześniejszych) mogą być bardzo mylące. Firmy, które wykazywały zadowalające wyniki mogą dzisiaj być w dołku albo nawet rozważać upadłość. Jednakże te które wcześniej miały gorsze wyniki niż średnia niekoniecznie upadną. 5
Bibliografia: 1. Ministerstwo Infrastruktury, Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015, Załącznik do uchwały Rady Ministrów Nr 10/2011 z dnia 25 stycznia 2011r. 2. http://bossa.pl/index.jsp?pager=false&layout=2&page=0&news_cat_id=223&news_id=579, Wartość rezydualna oraz Wartość długu 3. Pluta. W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, polskie Wydawnictwo 4. http://www.ingsecurities.pl/2824789.xml#tab_1 5. http://www.predictivesolutions.pl/presel/prognozowanie_sprzedazy.html 6. http://wod-kan.inzynieria.com/cat/19/art/34717/brakuje-1-85-mld-zl-na-oczyszczalnie-sciekow#jump 7. Michalski G., Strategi finansowe przedsiębiorstw, oddk, Gdańsk 2009 6