Analiza współzależności Z wykorzystaniem IDEA Caseware
W trakcie badań audytowych możemy czasami mieć potrzebę sprawdzenia jak często jedna strona kontraktu zawiera umowę z drugą stroną kontraktu. Inaczej mówiąc chcemy znaleźć takie podmioty, które zbyt często współpracują z innymi podmiotami Pytanie takie jest nieprzypadkowe, okazuje się że w pewnych sytuacjach silna zależność między podmiotami może być pierwszą przesłanką wskazującą na występowanie niedopuszczalnych praktyk. Taka analiza może się przydać w identyfikacji takich nadużyć jak pranie pieniędzy, łapówkarstwo, czy też nepotyzm. Co ważne poniższy model badawczy umożliwia identyfikacje ryzyka nadużyć nawet w sytuacji posiadania ograniczonego zakresu danych. Do analizy współzależności wystarczą nam tylko informacje z dwóch kolumn. Z drugiej strony proces badawczy jest wieloetapowy i czasochłonny. Warto wiec do tego typu badań wdrożyć dobre oprogramowanie informatyczne. Na przykładzie oprogramowania IDEA pokażemy jak przy pomocy zdefiniowanego przez użytkownika modułu błyskawicznie wskazać obszary wysokiego ryzyka nadużyć. Badanie współzależności opiera się na odpowiednim zestawieniu informacji z dwóch kolumn i wyszukiwaniu największych zależności między nimi. Do przeprowadzenia naszych analiz konieczna będzie przykładowa baza. W naszym przypadku jest to tabela transakcji między przedstawicielami handlowymi, a klientami. Naszym celem będzie odnalezienie takich przedstawicieli handlowych, dla których zdecydowaną część swoich umów zawarto z tym samym klientem. W tym celu z zakładki Revenue Assurance uruchamiany zdefiniowany wcześniej moduł o Status: Dokument opracowany przez PBSG Sp.Z o.o www.pbsg.pl Wersja 1.0 z dnia: 2016-03-10 Strona: 2 z 8
nazwie Test GEL-1. Otrzymujemy okno dialogowe zgodnie z poniższym slajdem. Następnie w górnej części okna wskazujemy przyciskiem bazę na której mamy dokonać wyliczeń. Natomiast za pomocą list rozwijanych wskazujemy kolejno na: Kolumnę dla której przeprowadzamy analizę, w naszym przypadku jest to kolumna z oznaczeniami sprzedawców o nazwie SALESREP Kolumnę dla której wykonamy badanie współzależności, czyli kolumna kodów klienta CLIENT_NO Status: Dokument opracowany przez PBSG Sp.Z o.o www.pbsg.pl Wersja 1.0 z dnia: 2016-03-10 Strona: 3 z 8
Dodatkowo jeżeli chcemy naszą analizę wzbogacić o kolumnę opisująca naszych przedstawicieli handlowych (np. nazwa przedstawiciela) to klikamy na przycisk dodatkowe kolumny. W nowym oknie dialogowym wybieramy z listy kolumn interesująca nas kolumnę o nazwie Name a następnie klikamy na przycisk > aby przenieść interesujące nas pole do listy wybranych kolumn. Status: Dokument opracowany przez PBSG Sp.Z o.o www.pbsg.pl Wersja 1.0 z dnia: 2016-03-10 Strona: 4 z 8
Akceptujemy listę kolumn, a następnie akceptujemy ustawienia wprowadzone do okna modułu. IDEA dokona błyskawicznych obliczeń i po chwili jako końcowy efekt uzyskamy bardzo przydatne zestawienie informujące nas o: Przedstawicielach handlowych (kolumna SALESREP, NAME) Zidentyfikowanych klientach, z którymi najczęściej poszczególni przedstawiciele handlowi zawierali umowy (kolumna CLIENT_NO) Łącznej liczbie umów zawartych przez przedstawiciela handlowego (kolumna TOTAL_FOR_SALESREP) Liczbie umów zawartych przez przedstawiciela handlowego z najczęstszym klientem(kolumna TRAN_PER_FREQ_CLIENT_NO). Udziale umów zawartych z najczęstszym klientem w łącznej liczbie umów przedstawiciela handlowego (kolumna GEL) Z punktu widzenia naszej analizy najistotniejsza jest kolumna o nazwie GEL. Jego wysoka wartość sygnalizuje, iż możemy mieć do czynienia z niedopuszczalnymi praktykami między przedstawicielem, a klientem (np. łapówka). Teraz rolą audytora jest aby prawidłowo zinterpretować co kryję się za tak wysoką wartością wskaźnika. Pomocna jest tu wiedza z zakresu specyfiki funkcjonowania branży, a także praktyk i zwyczajów obowiązujących w przedsiębiorstwie. Jeżeli wiedza i doświadczenie we wspomnianych zakresach nie usprawiedliwia i nie wyjaśnia powodów występowania tak wysokiej wartości wskaźnika warto przeprowadzić dalsze badania wyjaśniające. Wtedy też warto zastosować badania z użyciem innego modułu Test GEL-2. Został również zdefiniowany przez użytkownika IDEI, pozwala on dla wskazanego Status: Dokument opracowany przez PBSG Sp.Z o.o www.pbsg.pl Wersja 1.0 z dnia: 2016-03-10 Strona: 5 z 8
przedstawiciela handlowego ocenić stopień współzależności, tym razem z punktu widzenia klienta. Zanim jednak przeprowadzimy taką analizę musimy wytypować przedstawiciela dla którego wcześniej uzyskaliśmy interesującą nas, wyższą wartość wskaźnika GEL-1. Przykładowo przedstawiciel o nazwie Ferryt (SALESREP =105) posiada wyliczoną wartość wskaźnika na poziomie 0,75. Spośród 40 zawartych umów, 30 jego transakcji zostało zawartych z tym samym klientem (numer klienta 30608). Uruchomimy teraz z zakładki Revenue Assurance moduł o nazwie Test GEL-2, który pozwoli nam przeprowadzić dalszą analizę. Następnie w oknie dialogowym wskazujemy kolejno na: Nazwę bazy dla której przeprowadzimy analizę (przycisk wskaż plik ) Z listy rozwijanej wybieramy kolumnę w której zawarte jest oznaczenie naszego pośrednika ( SALESREP ). W polu wskaż badaną wartość podajemy numer badanego przedstawiciela (analizowany przedstawiciel ma oznaczenie 105 ) Z drugiej listy rozwijanej wybieramy kolumnę na której przeprowadzimy test współzależności, jest to oznaczenie numeru klienta. Status: Dokument opracowany przez PBSG Sp.Z o.o www.pbsg.pl Wersja 1.0 z dnia: 2016-03-10 Strona: 6 z 8
Istnieje również możliwość aby przy okazji naszych badań dodatkowo obliczyć łączną wartość transakcji zawartą między poszczególnymi klientami a analizowanym przedstawicielem. W tym celu w naszym przypadku wskażemy na kolumnę (INV_AMOUNT) informującą nas o kwocie transakcji Po zatwierdzeniu ustawień dla obu okien dialogowych uzyskujemy poniższe zestawienie. Teraz możemy przejść do interpretacji uzyskanych danych. Na podstawie przeprowadzonych danych dowiadujemy się, że spośród 33 transakcji zawartych przez klienta o numerze 30608 aż 30 z nich zostało zawartych z analizowanym przez nas Status: Dokument opracowany przez PBSG Sp.Z o.o www.pbsg.pl Wersja 1.0 z dnia: 2016-03-10 Strona: 7 z 8
przedstawicielem. Oznacza to, że ponad 90 % transakcji zostało zawartych z naszym podmiotem, Równocześnie też wiemy ze 75% transakcji przedstawiciela zostało zawarta ze wspomnianym klientem(badanie z zastosowaniem modułu test GEL-1). Wysoka wartość obu wskaźników dla tej samej pary przedstawiciel-klient świadczy o występowaniu bardzo dużej współzależności między podmiotami. Pracownicy audytu powinni niezwłocznie szczegółowo przyjrzeć się dokumentacji podpisywanej między przedstawicielem i klientem, oraz przeprowadzić dalsze działania wyjaśniające. Przeprowadzone badanie umożliwiło identyfikowanie spośród tysięcy przedstawicieli i klientów z takich par zależności dla których istnieje ścisła relacja między tymi podmiotami. Analiza współzależności okazała się dla audytora nieoceniona we wskazaniu takich obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa które wymagają szczególnej jego troski. Tym samym cały proces badawczy umożliwia szybką reakcję na zagrożenia, oraz zmniejszenie strat wynikających z występowania różnego typu nadużyć między badanymi podmiotami. Status: Dokument opracowany przez PBSG Sp.Z o.o www.pbsg.pl Wersja 1.0 z dnia: 2016-03-10 Strona: 8 z 8