www.pwc.pl Portret polskiego kredytobiorcy w roku Śniadanie prasowe 11 grudnia r.
Agenda 1 Dokąd zmierza rynek Consumer Finance? 3 2 Kim jest klient CF i czym się kieruje w wyborze produktów? 9 3 Podsumowanie 21 2
Dokąd zmierza rynek CF? 3
Nasycenie rynku konsumenckiego w Polsce jest wyższe niż w Unii Europejskiej i porównywalne do europejskich liderów ograniczona perspektywa dynamicznego wzrostu Europejska mapa rozwoju rynku kredytów konsumpcyjnych CAGR, % (wrz. 10-wrz 12) 8 6 4 LU SK SE strefy euro Rosnący rynek 2 0-2 -4-6 -8 BE EE IT MT CZ NL DK LV FI DE FR PL SI AT GB PT RO BG HU GR CY Płaski rynek Umiarkowany spadek rynku -10-12 -14-16 -18 ES IE LT 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Kredyty konsumpcyjne / PKB, % () Silny spadek rynku Źródło: EBC, http://sdw.ecb.europa.eu CAGR skumulowany roczny wskaźnik wzrostu jest to średni wskaźnik rocznego wzrostu w badanym okresie, przy założeniu, że roczne wzrosty są dodawane do wartości bazy następnego okresu. 4
Konsumpcję na kredyt stopniowo zastąpiła konsumpcja z oszczędności, którą obecnie osłabia pogarszająca się sytuacja makro 108 Dynamika konsumpcji (ceny stałe, analogiczny okres poprzedniego roku = 100, lewa skala) Dynamika PKB (realna, analogiczny okres poprzedniego roku = 100, lewa skala) Dynamika kredytów konsumpcyjnych (ceny bieżące, analogiczny okres poprzedniego roku = 100, prawa skala) 150 106 140 104 130 102 120 100 110 98 100 96 2006 2007 2008 2009 90 Źródło: GUS, Obliczenia własne 5
co potwierdzają konsumenci wykazując wciąż ograniczony popyt na nowe produkty kredytowe, choć sądzą, że będą one łatwiej dostępne. -0,04-0,07-0,06 0 0 0 Negatywne nastroje klientów CF -1 1 BCF Pozytywne nastroje klientów CF Negatywne nastroje klientów CF -1 1 BCF Pozytywne nastroje klientów CF Negatywne nastroje klientów CF -1 1 BCF Pozytywne nastroje klientów CF Czy sytuacja gospodarcza Polski będzie stabilna? Tak, odpowiedziało: 35% 32% 0% 32% Nie planuję wzięcia kredytu w ciągu kolejnych 12 miesięcy: 79% 0% 82% 82% Czy kredyty będą trudniej dostępne? Tak, odpowiedziało: 27% 36% -6% 30% Źródło: Badanie CF // & MB SMG/KRC 6
...i coraz więcej z nich potwierdza, że są obecnie zadłużeni chociaż na niższe kwoty Tak, aktualnie posiadam kredyt CF: 39% 36% 42% Źródło: Badanie CF // & MB SMG/KRC 7
Struktura kredytów konsumenckich pozostaje stabilna Struktura kredytów konsumpcyjnych Gotówkowe i odnawialne 49% 49% 49% 51% Ratalne 34% 35% 35% 34% Ratalne samochodowe Karty kredytowe 6% 11% 6% 11% 5% 10% 5% 10% 2009 wrz. 12 Źródło: KNF, zagregowane dane miesięczne sektora bankowego, wrzesień 8
Kim jest klient CF i czym się kieruje w wyborze produktów? 9
Rośnie grupa klientów, którzy nie obawiają się kredytów i wiedzą, jak świadomie należy z nich korzystać LĘKLIWI Antybankowi, antykredytowi. Wysoki poziom lęku, ale i duża samodyscyplina w finansach. SWOBODNI Swobodnie, acz trochę nieświadomie korzystają z kredytów. Nieufni wobec banków, wierzą w kontrolę Państwa nad rynkiem, gdyż sami mają problem z dyscypliną. PRAGMATYCZNI Internetowi, niekonsumpcyjni, pragmatyczni, świadomi. ASPIRUJĄCY Lubią banki, wierzą bankom, kredyty jako droga do lepszego życia IGNORANCI Nie znają się na ofercie, w najmniejszym stopniu korzystają z kredytów 15% 14% 16% 17% 19% 18% 16% 15% 15% 22% 27% 28% 26% 24% 28% Źródło: Badanie CF // & MB SMG/KRC 10
w coraz większej liczbie i różnorodności Kredyt gotówkowy w BANKU Kredyt na karcie kredytowej Debet w koncie Zakupy na raty Kredyt odnawialny Kredyt samochodowy Kredyt gotówkowy w SKOK Kredyt konsolidacyjny Pożyczka od PROVIDENTu Pożyczka w biurze kred. 2% 3% 3% 0,5% 2% 1% 2% 2% 2% 0,5% 1% 1% 0,5% 1% 1% 7% 7% 8% 9% 11% 11% 12% 12% 11% 12% 13% 14% 13% liczba posiadanych TYPÓW kredytów CF: 1,80 (: 1,70; : 1,63) 16% 16% 55% posiadających jakikolwiek kredyt CF ma jeden typ kredytu (: 58%; : 54%) Źródło: Badanie CF // & MB SMG/KRC 11
z drugiej strony, zastanawiają się co raz częściej: czy lepiej zaoszczędzić na dany cel czy szybko wziąć kredyt? Czy według Pana(i) ludzie biorą kredyty Bo konieczność życiowa ich do tego zmusza, muszą mieć natychmiast pieniądze Bo chcą zakupić coś od razu, nie chcą czekać Bo łatwiej jest im się zmobilizować do spłaty rat, niż systematycznego oszczędzania 78% 78% 79% 77% 82% 77% 66% 74% 71% Źródło: Badanie CF // & MB SMG/KRC 12
Dla finansowania potrzeb z najwyższej półki konsumenci częściej sięgali po kredyt gotówkowy zamiast Na jaką sumę opiewał kredyt gotówkowy w momencie podpisania umowy? 13% 7% 11% 21% 19% 27% 16% 12% 19% 1% 3% 15% 27% 27% 14 913 zł 19% 10220 zł 18% 1% 15% 3% 6% 2% 1% 2% 9% 1% 7% 19452 zł 100% powyżej 25.000 zł 10.001-25.000 zł 5.001-10.000 zł 3.001-5.000 zł 1.501-3.000 zł 1.001-1.500 zł 501-1.000 zł do 500 zł odmowa Jaką sumę spłaca Pan(i) co miesiąc z tego tytułu? 14% 18% 10% 17% 18% 5% 17 % 575 zł 8% 8% 25% 12% 19% 22% 5% 428 zł 13% 24% 19% 13% 14% 13% 4% 491 zł 100% Powyżej 800 zł 401-800 zł 301-400 zł 201-300 zł 101-200 zł Do 100 zł odmowa Źródło: Badanie CF // & MB SMG/KRC 13
...kredytu ratalnego, który stał się bardziej preferowaną formą finansowania zakupów do 3.000 zł Na jaką sumę opiewał kredyt ratalny w momencie podpisania umowy? 11% 17% 41% 1% 3155 zł 4% 1% 1% 5% 12% 15% 14% 41% 4325 zł 49% 13% 10% 14% 14% 2% 5% 7% 5% 7% 9% 2% 2903 zł 100% powyżej 25.000 zł 10.001-25.000 zł 5.001-10.000 zł 3.001-5.000 zł 1.501-3.000 zł 1.001-1.500 zł 501-1.000 zł do 500 zł odmowa 3% 1% 4% 6% 8% 6% 100% 3% 5% 16% 14% 22% 38% Jaką sumę spłaca Pan(i) co miesiąc z tego tytułu? 212 zł 43% 248 zł 51% 28% 18% 16% 7% 3% 8% 193 zł Powyżej 800 zł 401-800 zł 301-400 zł 201-300 zł 101-200 zł Do 100 zł odmowa Źródło: Badanie CF // & MB SMG/KRC 14
Chociaż tradycyjne kanały sprzedaży kredytów wciąż dominują, konsumenci zaczynają się powoli przekonywać również do Internetu W jaki sposób załatwiał(a) Pan(i) [nazwa produktu kredytowego]? Przez stronę internetową banku/przez sklep internetowy: 10% 10% 6% 2% 2% 0% 2% 1% Kredyt gotówkowy Zakupy na raty Kredyt CC Kredyt odnawialny Źródło: Badanie CF / & MB SMG/KRC 15
Oferta stała się na tyle porównywalna, że do głosu przy wyborze dochodzi coraz częściej jakość obsługi... Dobra oferta Kultura osobista Wygoda, konto w tym banku Atmosfera zaufania i budowania relacji Czas, po jakim dostałem decyzję Mało biurokracji, formalności Zrozumienie potrzeb klienta Dobry bank, zaufanie do marki Lokalizacja placówki Ogólne zadowolenie z obsługi Dobra znajomość oferty przez pracownika Wygodna forma Zainteresowanie klientem 0% 0% Źródło: Badanie CF / & MB SMG/KRC 3% 4% 5% 4% 4% 6% 7% 7% 9% 10% 10% 12% 12% 13% 13% 14% 14% 15% 15% 14% 14% 19% 19% 25% Czynniki związane z jakością obsługi 16
co wpływa na zwiększające się zadowolenie konsumentów Czy polecił(a)by Pan(i) swój [nazwa produktu kredytowego] dobremu przyjacielowi/przyjaciółce potrzebującemu kredytu? Tak: 80% 83% 79% 71% 79% 81% 77% 66% Kredyt gotówkowy Zakupy na raty Kredyt CC Kredyt odnawialny Źródło: Badanie CF / & MB SMG/KRC 17
...chociaż konsumenci nadal postrzegają poziom usług jako przeciętny Jaka oceniłby Pan(i) ogólnie poziom jakości usług świadczonych przez banki w Polsce 2% 4% 3% 1% 3% 2% Nie wiem Zdecydowanie niski Raczej niski Przeciętny Raczej wysoki 63% 62% Zdecydowanie wysoki 26% 29% 3% 3% Źródło: Badanie CF / & MB SMG/KRC 18
to są zgodni co do jednego: w banku jest taniej niż w firmach pożyczkowych - co 25-ty Polak jednak z takiej oferty już korzysta Czy Pana(i) zdaniem kredyt wzięty w instytucji finansowej niebędącej bankiem w porównaniu do kredytu wziętego w banku jest Nie wiem 15% Dużo tańszy 2% Trochę tańszy 7% 48% Dużo droższy Kosztuje tyle samo 8% Trochę droższy 20% Źródło: Badanie CF & MB SMG/KRC 19
Podsumowanie 20
Podsumowanie 1. Rynek 2. Klient 3. Produkt Spadek rynku CF z powodu pogarszającej się sytuacji makro Ostrożność klientów przejawiająca się w spłacaniu starych zobowiązań, odkładaniu decyzji o nowych kredytach, a także konsumowaniu oszczędności Bardziej świadomie wybiera i korzysta z dostępnego kredytu Częściej się zastanawia pomiędzy: już to mam, ale na kredyt kupię to kiedyś jak zaoszczędzę Bardzo lubi chodzić do oddziału, ale coraz częściej korzysta z internetu Ma opinię o usługach bankowych, że są one przeciętne Jest bardzo lojalny i z dużą chęcią rekomenduje to, z czego korzysta Silna koncentracja banków na eksponowaniu ceny w przekazie marketingowym spowodowała, że klienci poszukujący produktów coraz większą wagę przywiązują do innych elementów, np. jakości obsługi, dopasowania oferty do ich potrzeb Rosnąca liczba klientów korzystających z Internetu, przy rosnącej wadze czynników tzw. poza - merytorycznych, to sygnał do: upraszczania oferty, przyjaznego nawigowania/poszukiwania w sieci, umożliwienia pełnego dialogu z klientem 21
Kontakty do ekspertów Łukasz Bystrzyński Partner, Dział konsultingu ds. sektora finansowego M: +48 502 18 42 28 E: lukasz.bystrzynski@pl.pwc.com Piotr Siciak Dyrektor Dział konsultingu ds. sektora finansowego M: +48 519 507 553 E: piotr.siciak@pl.pwc.com 22