NR 266 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 212 WIOLETTA DROŻDŻ HANNA BORUCZKOWSKA TOMASZ BORUCZKOWSKI EWA TOMASZEWSKA-CIOSK MACIEJ BIENKIEWICZ Ktedr Technologii Rolnej i Przechowlnictw Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocłwiu Wyrne włściwości ekstrudownych preprtów powstłych n zie wycierki ziemnicznej Chosen properties of extruded preprtions otined from potto pulp Celem prcy yło otrzymnie nowych preprtów z miesznin suszonej wycierki i skroi ziemnicznej n drodze ekstruzji orz zdnie ich włściwości. Do rozmrożonej i wysuszonej wycierki ziemnicznej dodno skroię w ilościch 1%, 2% orz 3%. Mieszniny nwilżono do wilgotności 24% i poddno ekstruzji. Proces przeprowdzono w trzech wrintch temperturowych 6 7 8 C, 9 1 12 C, 12 13 16 C, przy zstosowniu nstępujących prmetrów: oroty ślimk 18 min -1, oroty dozownik 3 min -1, średnic dyszy 3 mm, sprężenie ślimk 2:1. Określono włściwości mechniczne (mksymln sił dziłjąc n wytworzone preprty, prc konieczn do ich przecięci) otrzymnych ekstrudtów. Zdno również rozpuszczlność mierzoną w temperturze 8 C orz zwrtość łonnik pokrmowego w rozdronionych ekstrudtch. Otrzymno 12 preprtów różniących się włściwościmi. Wielkość orz kierunek zmin zleżł zrówno od tempertury ekstruzji jk i od zwrtości skroi w mieszninch poddnych procesowi. Wzrost zwrtości skroi ziemnicznej w ekstrudownych mieszninch spowodowł zminy włściwości mechnicznych uzysknych preprtów. Wrz ze zwiększjącym się udziłem skroi w mieszninch odnotowno wzrost rozpuszczlności wytworzonych ekstrudtów orz zmniejszenie zwrtości łonnik pokrmowego. Podwyższenie tempertury ekstruzji wpłynęło n włściwości mechniczne ekstrudtów, im wyższ ył tempertur procesu, tym większ ył mksymln sił potrzen do przecięci ekstrudtów, mniejsze wydłużenie przy tej sile. Wrz ze wzrostem tempertury ekstruzji odnotowno wzrost rozpuszczlności ekstrudtów orz spdek zwrtości łonnik pokrmowego ogółem. Słow kluczowe: ekstruzj, wycierk ziemniczn The im of the experiment ws the production of new preprtions from the mixtures of dried potto pulp nd strch y extrusion method nd to investigte their properties. Dried potto pulp nd strch were mixed in the quntities of 1, 2 nd 3%. The mixtures, moistened up to 24%, ecme sujected to extrusion process within three different temperture vrints: 6 7 8 C, 9 1 12 C, 12 13 16 C nd the following extrusion prmeters: screw rottion speed 18 min -1, 25
26 Wiolett Drożdż... tcher rottion 3 min -1, die dimeter 3 mm nd screw pressure 2:1 were used. The mechnicl properties (mximl force cting on the produced preprtions, work necessry for their cutting) of otined extrudtes were defined. We determined lso soluility, mesured in the temperture of 8 C nd dietry fire content of crushed extrudtes. We otined 12 preprtions differing in their properties. The extent nd direction of oserved chnges depended on extrusion temperture s well s on the content of strch in prepred mixtures sujected extrusion process. The increse of the level of strch content in extruded mixtures cused chnges of mechnicl properties of otined preprtions, it mens the increse of mximl force cting on processed extrudtes nd necessry work for their cutting. Alongside with the increse of strch shre in the mixtures lso soluility of otined extrudtes ws elevted, however decrese of dietry fire content ws oserved. The increse of extrusion temperture ffected mechnicl properties of extrudtes. Alongside with the higher temperture of the process the higher mximl power necessry for cutting of smples ws stted nd prllel smller smple elongtion. With the increse of extrusion temperture, the smples ecme more solule nd the content of totl dietry fire decresed. Key words: extrusion, potto pulp WSTĘP Przemysł spożywczy wytwrz ogromne ilości produktów uocznych ogtych w skłdniki ioktywne: m.in. polifenole, witminy, niensycone kwsy tłuszczowe i łonnik (Lufenerg i in., 23; Seren i in., 27). Oecnie, ze względu n występownie tych wrtościowych związków, wzrst zinteresownie wykorzystniem odpdów przemysłu spożywczego przez producentów żywności. Jednym z przemysłów generujących znczne ilości ociążjących środowisko produktów odpdowych jest przemysł krochmlniczy. Głównym produktem uocznym powstjącym w dużych ilościch podczs przerini ziemników w krochmlni jest wycierk ziemniczn, skłdjąc się głównie z wody sokowej (powyżej 9% msy). Przemysł skroiowy próuje sprzedwć mokrą lu częściowo odwodnioną wycierkę jko krmę dl ydł. Jednkże zpotrzeownie rolników n wycierkę ziemniczną jest ogrniczone, głównie ze względu n jej niską dl zwierząt wrtość pokrmową orz mlejące pogłowie ydł. W zsdzie wycierk ziemniczn pozwion jest tłuszczu i iłek, skłd się w większości ze skroi (ok. 35% w s.m.), jednk jej głównym skłdnikiem są sustncje łonnikowe (pond 5% w s.m.) (Myer, 1998). N łonnik ziemniczny skłdją się głównie celuloz, hemiceluloz, pektyny, ligniny, tkże skroi oporn. Wycierk jest mteriłem łtwo dostępnym w dużych ilościch orz tńszym od innych mteriłów roślinnych, z których wytwrzny jest łonnik (np. owoce cytrusowe). Chrkteryzuje się niską lergennością (jest produktem ezglutenowym), tkże stilnością zrówno n niskie ph, jk i wysoką i niską temperturę (sterylizcj, zmrżnie). Z powodu młego zinteresowni wycierką ze strony rolników, w osttnich ltch próuje się znleźć inne niż pszowe, kierunki zużytkowni wycierki ziemnicznej. Jednk zstosownie wycierki do celów niepszowych wiąże się z wcześniejszym jej odwodnieniem, które jest procesem nder energochłonnym. Dltego też prolem ten stje się corz częściej przedmiotem dń nukowców (Oidziński, 29; Lotz i in., 28). Duż zwrtość łonnik pokrmowego w wycierce ziemnicznej, jk również jego
Wiolett Drożdż... zdolność wiązni wody i zwiesin wodno-tłuszczowych, powoduje wzrstjące zinteresownie tym produktem uocznym producentów żywności. Podejmowne yły próy zstosowni wycierki jko skłdnik recepturowego do wytwrzni psztetów (Kck i in., 26 ), kiełs (Bengtsson i in., 211), cistek (Kck i in., 25) czy do wypieku chle (Kck i in., 26 ). Wycierk ziemniczn mimo wielu pró zstosowń ndl stnowi ogromny prolem. Jednym ze sposoów zgospodrowni tego uciążliwego produktu odpdowego może okzć się proces ekstruzji, który z powodzeniem zostł wykorzystny do przetwrzni produktów uocznych przemysłu owocowo-wrzywnego. Altn i in. zstosowli wytłoki z pomidorów (Altn. i in., 28 ) i winogron (Altn. i in., 28 ) jko dodtki do chrupek, otrzymując produkt o dorych włściwościch orgnoleptycznych i funkcjonlnych. Z dorym efektem wykorzystno również odpdy klfior jko dodtek do chrupek (Stojcesk i in., 28). Ekstruzji poddno tkże wysłodki z urków cukrowych (Rouilly, 26) orz wytłoki z pomrńczy (Lrre i in., 25 ). Jednk w dostępnej literturze rk jest doniesień n temt zstosowni wycierki ziemnicznej jko surowc do wytwrzni preprtów łonnikowych metodą ekstruzji. Celem prcy yło otrzymnie nowych preprtów z suszonej wycierki ziemnicznej orz miesznin wycierki i różnej ilości skroi ziemnicznej n drodze ekstruzji w trzech wrintch temperturowych orz zdnie ich wyrnych włściwości. MATERIAŁ I METODY Mterił dwczy stnowił wycierk ziemniczn wyprodukown przez Przedsięiorstwo Przemysłu Ziemnicznego S.A w Niechlowie orz skroi ziemniczn wyprodukown przez Przedsięiorstwo Przemysłu Spożywczego PEPEES S.A w Łomży. Wycierkę ziemniczną zmrożono i przechowywno w temperturze -18 C. Nstępnie rozmrożono i poddno suszeniu w suszrce z owiewem powietrz w temperturze 4 C przez 48 h. Wysuszoną wycierkę zmielono w orotowym młynie lortoryjnym typu B/4-MO-1 8886 firmy Brender do grnulcji Ø 1mm. Proces ekstruzji Sporządzono mieszniny suszonej wycierki i skroi ziemnicznej. Skroię dodwno w ilościch 1%, 2% orz 3%. Mieszniny nwilżono wodą destylowną do wilgotności 24%, nstępnie przesino, zmknięto w szczelnym worku i poddno kondycjonowniu przez 24 h. Ekstruzję przeprowdzono w jednoślimkowym ekstruderze lortoryjnym typu 2 DN firmy Brender, przy zstosowniu nstępujących prmetrów: oroty ślimk 18 min -1, oroty dozownik 3 min -1, ociążenie ślimk 5,5 6 A, średnic dyszy 3 mm, sprężenie ślimk 2:1. Ekstruzję przeprowdzono w trzech wrintch temperturowych: wrint I 6 7 9 C, wrint II 9 1 12 C, wrint III 13 15 18 C. 27
Wiolett Drożdż... Metodyk nliz Włściwości mechniczne Oznczeniu poddno nierozdronione ekstrudty. Oznczenie wykonno przy użyciu mszyny wytrzymłościowej INSTRON 5544 stosując przystwkę pomirową Bend Fixture. Ociążenie głowicy wynosiło 2kN, prędkość przesuwu głowicy 4,16 mm/s. Wyniki oznczeni zostły oprcowne z pomocą progrmu komputerowego Tle Curve 2D v. 5.1, który umożliwił grficzne przedstwienie uzysknych dnych. Z wykresów orzujących zleżność siły dziłjącej n ekstrudt od przesunięci głowicy, odczytno wielkości, opisujące włściwości mechniczne ekstrudtów: mksymlną siłę (N) (sił powodując przecięcie ekstrudtu) orz prcę (J) (prc jkiej trze użyć do cłkowitego przecięci ekstrudtu). Rozpuszczlność (Richter, 1968) Otrzymne ekstrudty zmielono w lortoryjnym młynku nożowym typu WŻ-1. Z rozdronionych ekstrudtów sporządzono 5 g 1% zwiesiny wodnej, z uwzględnieniem suchej msy. Próę wstwiono n 3 min do łźni wodnej z wytrząsrką, o temperturze 8 C, nstępnie schłodzono. Odprowną podczs ogrzewni wodę uzupełniono wodą destylowną do 5 g. Do 6 zwżonych i wytrownych nczynek wirówkowych wlewno po 5 g roztworu i wirowno w wirówce Biofuge 28 RS przez 3 min przy prędkości 145 min -1. Superntnt oddzielono i oznczono jego suchą msę susząc przez 12 h w temperturze 6 C, nstępnie 3 h w 15 C. Rozpuszczlność oliczno ze wzoru: R = B A 1 gdzie: R rozpuszczlność (%), A such ms superntntu (%), B such ms kleiku (%). Zwrtość łonnik pokrmowego ogółem Oznczenie wykonno metodą enzymtyczno-grwimetryczną zgodnie z międzynrodową normą Assocition of Officil Anlyticl Chemists AOAC Metod 985.29. Sposó oprcowni wyników Uzyskne wyniki zostły poddne oliczeniom sttystycznym, n podstwie dwuczynnikowej nlizy wrincji, przy poziomie istotności α =,5 przy wykorzystniu progrmu Sttistic 9.. Przy pomocy testu Duncn wyniki zostły zestwione w grupy jednorodne. WYNIKI I DYSKUSJA Do dń użyto rozmrożoną, wysuszoną, zmieloną wycierkę ziemniczną, którą mieszno w różnym stopniu ze skroią ziemniczną i poddno ekstruzji w trzech wrintch procesu. Otrzymno 12 nowych preprtów. Zstosownie różnego dodtku skroi jk również różnych tempertur procesu wpłynęło n włściwości produktów gotowych. 28
Wiolett Drożdż... W wycierce ziemnicznej oznczono zwrtość skroi, łonnik pokrmowego ogółem orz jej rozpuszczlność w wodzie w temperturze 8 C. Średni zwrtość skroi w dnej wycierce wynosił 3,5%, ntomist zwrtość łonnik pokrmowego ogółem 45,66%. Wrtości te odpowidją podwnym w literturze zwrtościom skroi (ok. 3%) orz łonnik (ok. 5%) (Myer, Hilderndt, 1997; Myer, 1998). Bdn wycierk chrkteryzowł się rozpuszczlnością wynosząc 1,19%. N rysunkch 1 i 2 przedstwiono wpływ tempertury ekstruzji orz zwrtości skroi w mieszninie n mksymlną siłę dziłjącą n wytworzone ekstrudty orz prcę konieczną do ich przecięci. Tempertur ekstruzji jk również dodtek skroi ziemnicznej miły istotny wpływ n włściwości mechniczne otrzymnych produktów. Wrtość mksymlnej siły potrzenej do przecięci ekstrudtu ył njwiększ w przypdku njniższych tempertur ekstruzji (pond 2-krotnie większ od dwóch pozostłych wrintów ekstruzji). Ekstrudty otrzymne w njniższych temperturch ekstruzji chrkteryzowły się njtwrdszą strukturą, przez co njtrudniej yło je przeciąć. Wskzuje n to również wrtość prcy koniecznej do ich zniszczeni. Podone wyniki uzyskli Altn i in. (28 ) djąc wpływ tempertury ekstruzji n włściwości mechniczne ekstrudtów otrzymnych z mieszniny jęczmieni i wytłoków z winogron. sił mksymln [N] force mx [N] 6 5 4 3 2 1 NIR=142,87 LSD=142,87 sił mksymln [N] force mx [N] 6 5 4 3 2 1 NIR=164,97 LSD=164,97 I II III wrint ekstuzji extrusion vrint 1 2 3 dodtek skroi [%] strch ddition [%] Rys. 1. Wpływ tempertury ekstruzji orz zwrtości skroi w mieszninie n mksymlną siłę powodującą przecięcie ekstrudtu Fig. 1. Influence of extrusion temperture nd strch content in mixture on mximum force needed for cutting of extrudtes Ekstrudty wytworzone z smej wycierki orz z miesznin wycierki i skroi zwierjących 1% i 2% skroi chrkteryzowły się podonymi wrtościmi siły mksymlnej orz prcy koniecznej do ich przecięci, istotnie niższymi w porównniu do ekstrudtów zwierjących njwiększą ilość skroi. N twrdość produktów ekstrdownych duży wpływ m zwrtość sustncji łonnikowych. Oecność cząstek łonnik pokrmowego prowdzi do przedwczesnego rozerwni ścin komórkowych w ekstrudtch, znim pęcherzyki powietrz osiągną mksymlny stopień rozszerzeni, co powoduje, że otrzymny produkt posid niski stopień ekspnsji, ntomist jego gęstość i twrdość wzrstją (Lue i in., 1991). Podony wpływ łonnik n włściwości 29
Wiolett Drożdż... ekstrudtów zostł zoserwowny również przez innych utorów (Jin i in., 1994; Ynniotis, 27). Jednk decydujący wpływ n twrdość ekstrudtów mił oecność w mieszninie skroi. Colon i Mrciel (1983) dowodzą, że częściowo skleikowne głeczki skroi przylegją do ścin celulozowych, prowdząc do powstwni ściny złożonej z celulozy, i skleikownej skroi co ogrnicz możliwość ekspnsji produktu, jednocześnie podnosząc jego twrdość. 7 6 NIR=27,34 LSD=27,34 8 7 NIR=312,16 LSD=312,16 5 6 prc [J] work [J] 4 3 2 1 prc [J] work [J] 5 4 3 2 1 I II III wrint ekstruzji extrusion vrint 1 2 3 dodtek skroi [%] strch ddition [%] Rys. 2. Wpływ tempertury ekstruzji orz zwrtości skroi w mieszninie n prcę wykonną podczs przecięci ekstrudtu Fig. 2. Influence of extrusion temperture nd strch content in mixture on work needed for cutting of extrudtes W rozdronionych ekstrudtch oznczono zwrtość łonnik pokrmowego orz rozpuszczlność w wodzie w temperturze 8 C. Odnotowno niewielki spdek zwrtości łonnik pokrmowego ogółem oznczonego w ekstrudownej wycierce ziemnicznej (43,69%) w porównniu do wycierki nie poddnej ekstruzji (45,66%). Zwrtość łonnik pokrmowego w próch, do których dodno skroię, whł się w grnicch 8,2 29,38%, zmniejszjąc się ilość łonnik spowodown ył zmniejszjącą się zwrtością wycierki w mterile wyjściowym (rys. 3). Zwrtość łonnik pokrmowego w otrzymnych ekstrudtch zmniejszł się wrz ze zwiększjącą się temperturą procesu. Już we wcześniejszych dnich stwierdzono, że proces ekstruzji, szczególnie prowdzony w wysokich temperturch, wpływ destrukcyjnie n polischrydy nieskroiowe. Oniżeniu uleg zwrtość łonnik pokrmowego cłkowitego i jego frkcji nierozpuszczlnej przy jednoczesnym, zncznym wzroście zwrtości frkcji rozpuszczlnej. Intensywn orók termoplstyczn wpływ n rozpd polischrydów nieskroiowych do postci oligoschrydów. Podczs ekstruzji nstępuje również rozerwnie wiązń kowlencyjnych i niekowlencyjnych w węglowodnch, co prowdzi do powstni krótszych i rdziej rozpuszczlnych frgmentów tych węglowodnów (Lrre i in., 25 ; Wolf, 21). Znjduje to również potwierdzenie w przypdku rozpuszczlności otrzymnych ekstrudtów (rys. 4). 21
Wiolett Drożdż... łonnik pokrmowy [%] dietry fire [%] 28 24 2 16 12 8 4 NIR=,83 LSD=,83 łonnik pokrmowy [%] dietry fire [%] 45 4 35 3 25 2 15 1 5 d c NIR=,96 LSD=,96 I II III wrint ekstruzji extrusion vrint 1 2 3 dodtek skroi [%] strch ddition [%] Rys. 3. Wpływ tempertury ekstruzji orz zwrtości skroi w mieszninie n zwrtość łonnik w ekstrudtch Fig. 3. Influence of extrusion temperture nd strch content in mixture on dietry fire content in extrudtes 6 55 NIR=1,4 LSD=1,4 8 7 NIR=1,2 LSD=1,2 c d rozpuszczlność [%] soluility [%] 5 45 4 35 rozpuszczlność [%] soluility [%] 6 5 4 3 2 1 3 I II III wrint ekstruzji extrusion vrint 1 2 3 dodtek skroi [%] strch ddition [%] Rys. 4. Wpływ tempertury ekstruzji orz zwrtości skroi w mieszninie n rozpuszczlność ekstrudtów Fig. 4. Influence of extrusion temperture nd strch content in mixture on soluility of extrudtes Ekstruzj wycierki i miesznin wycierki ze skroią spowodowł znczny wzrost ich rozpuszczlności. Podczs gdy rozpuszczlność wycierki niemodyfikownej wynosił 1,19%, rozpuszczlność pró po ekstruzji whł się w grnicch 54,54% 59,24% w zleżności od tempertury ekstruzji orz 36,84% 73,96% w zleżności od zwrtości wycierki w wytworzonych ekstrudtch. Wzrost tempertur ekstruzji powodowł zwiększenie rozpuszczlności gotowych produktów, poniewż wrz ze wzrostem tempertury zwiększ się stopień zniszczeni struktury głeczek skroi ziemnicznej (Fornl, 1998; Śmietn i in., 1996). Jednk o rozpuszczlności otrzymnych preprtów w njwiększym stopniu decydowł ilość skroi w ekstrudownej mieszninie. Im 211
212 Wiolett Drożdż... wyższy ył udził skroi, tym wyższ ył rozpuszczlność wytworzonych preprtów. (rys. 4). Wcześniejsze dni potwierdzją, że proces ekstruzji skroi powoduje zwiększnie zwrtości sustncji rozpuszczlnych w ekstrudtch, co jest spowodowne przeminmi jkie zchodzą w ekstrudownym mterile, kleikowniem i degrdcją skroi do niżej cząsteczkowych polischrydów (Ouchowski, Chlcrz, 26). PODSUMOWANIE N podstwie przeprowdzonych dń stwierdzono, że poddjąc odpd przemysłowy jkim jest wycierk ziemniczn ekstruzji możn otrzymć cłkiem nowe preprty. Proces ekstruzji spowodowł wzrost rozpuszczlności uzysknych preprtów, przy niewielkiej strcie skłdnik funkcjonlnego jkim jest łonnik pokrmowy. Dodtek skroi do ekstrudownych miesznin spowodowł wprwdzie oniżenie zwrtości łonnik w gotowych preprtch, jednkże zncznie przyczynił się do zwiększeni rozpuszczlności wytwrznych ekstrudtów, co dje możliwość łtwiejszego wprowdzeni wycierki modyfikownej do produktów żywnościowych. Dzięki wysokiej zwrtości łonnik w wycierce, przy zwiększonej jej rozpuszczlności ten uciążliwy produkt krochmlni może znleźć zstosownie w produkcji, tkże wzogcniu żywności. LITERATURA Altn A., McCrthy K. L., Mskn M. 28 Evlution of snck foods from rley-tomto pomce lends y extrusion processing. J. Food Eng. 84: 231 242. Altn A., McCrthy K. L., Mskn M. 28 Twin-screw extrusion of rley-grpe pomce lends: Extrudte chrcteristics nd determintion of optimum processing conditions. J. Food Eng. 89: 24 32. Bengtsson H., Montelius C., Tornerg E. 211. Het-treted nd homogenised potto pulp suspensions s dditives in low-ft susges. Met Sci. 88: 75 81. Colon P., Mrciel C. 1983. Mcromoleculr modifictions of mnioc strch components y extrusion cooking with nd without lipids. Crohydr. Polym. 3: 87 18. Fornl Ł. 1998. Ekstruzj produktów skroiowych nowe wyroy, Psze Przemysłowe 3: 7 14. Hć-Szymńczuk E. 26. Wykorzystnie preprtów łonnikowych w przemyśle spożywczym. Przem. Spoż. 1, 56: 34 36. Jin Z., Hsieh F., Huff H. E. 1994. Extrusion cooking of corn mel with soy fier, slt nd sugr. Cerel Chem. 71: 227 234. Kck K., Lerke H. N., Meyer A. S. 26. Liver pte enriched with dietry fire extrcted from potto fire s ft sustitutes. Eur. Food Res. Technol. 223: 267 272. Kck K., Pedersen L. 25. Low energy chocolte cke with potto pulp nd yellow pe hulls. Eur. Food Res. Technol. 221: 367 375. Kck K., Pedersen L., Lerke H. N., Meyer A. 26. New potto fire for improvement of texture nd colour whet red. Eur. Food Res. Technol. 224: 199 27. Lrre M. A., Chng Y. K., Mrtinez-Bustos F. 25. Effect of some opertionl extrusion prmeters on the constituents of ornge pulp. Food Chem. 89: 31 38. Lrre M. A., Chng Y. K., Mrtinez-Bustos F. 25. Some functionl properties of extruded ornge pulp nd its effect on the qulity of cookies. LWT, 38: 213 22. Lufenerg G., Kunz B, Nystroem M. 23. Trnsformtion of vegetle wste into vlue dded products: (A) the upgrding concept; (B) prcticl implementtions. Bioresour. Technol. 87: 167 198.
Wiolett Drożdż... Lotz M., Jhn M., Buntrock P., Eggengoor G. 28. Potto fires, methods of prepring them nd their use. United Sttes. Ptent Appliction Puliction pu. No.: US 28/22687 A1. Richter M., Augustt S., Schierum F. 1968. Ausgewählte Methoden der Stärkechemie. VEB Fchuchverlg, Leipzig. Rouilly A., Jord J., Rigl L. 26. Thermo-mechnicl processing of sugr eet pulp. I. Twin-screw extrusion process. Crohydr. Polym. 66: 81 87. Lue S., Hsieh F., Huff H. E. 1991. Extrusion cooking of corn mel nd sugr eet fier: Effects on expnsion properties, strch geltiniztion, nd dietry fier content. Cerel Chem. 68, 3: 227 234. Myer F. 1998. Potto pulp: properties, physicl modifiction nd pplictions. Polym. Degrd. St. 59: 231 235. Myer F., Hillernd J. 1997. Potto pulp: microiologicl chrcteriztion, physicl modifiction nd ppliction of this griculturl wste product. Appl. Microiol. Biotechnol. 48: 435 44. Oidziński S. 29. Bdni procesu zgęszczni wycierki ziemnicznej. Act Agroph. 14 (2): 383 392. Ouchowski W., Chlcrz A. 26. Wpływ surowc n zwrtość sustncji rozpuszczlnych orz kierunek i wielkość przemin schrydów w procesie ekstruzji. Przegląd Zożowo-Młynrski 4: 16 18. Stojcesk V., Ainsworth P., Plunkett A., Inoglu E., Inoglu S. 28. Cliflower y-products s new source of dietry fire, ntioxidnts nd proteins in cerel sed redy-to-et expnded sncks. J. Food Eng. 87: 554 563. Seren A., Bch Knudsen K. E. 27. Chemicl nd physicochemicl chrcteriztion of co-products from the vegetle food nd gro industries. Anim. Feed Sci. Technol. 139: 19 124. Śmietn Z., Szpendowski J., Sorl-Śmietn M., Świgoń J. 1996. Modifiction of potto strch y extrusion. Act Acdemie Agriculture Ac. Technice Olstenensis 29: 3 13. Wolf B. 21. Polyscchride functionlity through extrusion processing. Current Opinion in Colloid & Interfce Science: 15: 5 54. Ynniotis S., Petrrki A., Soumpsi E. 27. Effect of pectin nd whet fiers on qulity ttriutes of extruded cornstrch. J. Eng. 8: 594 599. 213