Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Zubkiewicz-Kucharska A. i inni: Badania zaburzeń czynności śródbłonka i rocesów zaalnych u otyłych nastolatków z zesołem metabolicznym Vol. 11/2012 Nr 1(38) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Badania zaburzeń czynności śródbłonka i rocesów zaalnych u otyłych nastolatków z zesołem metabolicznym Studies of endothelium disorders and inflammation in obese adolescents with metabolic syndrome Agnieszka Zubkiewicz-Kucharska, Joanna Chrzanowska, Julita Nocoń-Bohusz, Anna Noczyńska Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej we Wrocławiu Adres do koresondencji: Agnieszka Zubkiewicz-Kucharska, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, Akademia Medyczna we Wrocławiu ul. Hoene-Wrońskiego 13c; tel. 71 770 3121, fax. 713280682; e-mail: agnieszka.zubkiewicz@gmail.com Słowa kluczowe: zaalenie, otyłość, zesół metaboliczny u dzieci, ryzyko sercowo-naczyniowe Key-words: inflammation, obesity, metabolic syndrome in children, cardiovascular risk STRESZCZENIE/ABSTRACT Wstę. Śródbłonek ełni nie tylko funkcję bariery, ale jest także tkanką rodukującą szereg substancji o charakterze ara- i endokrynnym. Rola rocesów zaalnych i zaburzeń czynności śródbłonka w atogenezie chorób układu krążenia jest ostatnio szeroko dyskutowana. Materiał i metody. Badaniem objęto 99 nastolatków w wieku od 10 do 18 lat (średnia wieku 14,3±1,8), diagnozowanych w Klinice Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego we Wrocławiu z owodu otyłości. Gruę kontrolną stanowiło 30 zdrowych dzieci. U acjentów określono: BMI, obwód asa, zmierzono ciśnienie tętnicze, wykonano krzywą cukrową (OGTT) z insuliną, wyliczono HOMA-IR, oceniono gosodarkę tłuszczową, zbadano stężenie CRP, selektyny E oraz międzykomórkowej cząsteczki adhezyjnej 1 (sicam- 1), naczyniowej cząsteczki adhezyjnej (svcam-1) oraz adionektyny. Wyniki. Otyłość brzuszną stwierdzono u 96% dzieci, zesół metaboliczny u 36% acjentów. Hiertriglicerydemia wystęowała u 53% dzieci, IFG u 32%, IGT u 17%, u 2 osób wykryto cukrzycę tyu 2. Insulinooorność (HOMA-IR>2,5) stwierdzono u 69% dzieci. Średnie stężenie selektyny E wynosiło 54,36 ng/ml i było IS wyższe u dzieci otyłych. Średnie stężenie sicam-1 wynosiło 593,99 ng/ml, zaś średnie stężenie svcam-1 774,66 ng/ml, nie różniły się one względem gruy kontrolnej. Stężenia wymienionych cząsteczek adhezyjnych były IS wyższe u otyłych nastolatków z insulinooornością i hierinsulinemią w orównaniu do gruy bez tych zaburzeń. Nie wykazano korelacji stężeń badanych cząsteczek z adionektyną. Podsumowanie. Uzyskane wyniki wskazują na zaangażowanie układu immunologicznego w roces chorobowy u otyłych dzieci. Endokrynol. Ped. 11/2012;1(38):53-60. 53

Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 11/2012;1(38):53-60 The relationshi between inflammatory markers and metabolic syndrome has been observed in numerous studies. High levels of inflammatory markers are related to obesity, dysliidaemia, imaired glucose tolerance and hyerinsulinemia with insulin resistance. This obesity-related systemic inflammation increase the risk of cardiovascular disease. A study was carried out in 99 obese children (aged 10 to 189 years, median 14,3±1,8) and 30 non-obese children (control grou). Body mass index (BMI), waist circumference (WC) and blood ressure were determined for each child. Serum CRP, OGTT, insulin, HOMA-IR, liid rofile, selectin E, sicam-1 and svcam-1 and adionectin were all measured. Abdominal obesity was diagnosed in 96% of examined children. Metabolic syndrome was diagnosed in 36% of children; hyertriglycerydemia was in 53%, IFG in 32%, IGT in 17%, tye 2 diabetes in 2 adolescents. Insulin resistance (HOMA-IR>2,5) was distinguished in 68,35% of obese children. Mean selectin E concentration = 54,36 ng/ml was significantly higher in obese adolescents. Mean sicam-1 concentration = 593,99 ng/ml and mean sv- CAM-1 concentration = 774,66 ng/ml, they were similar as in control grou, however they were significantly higher in atients with insulin resistance and hyerinsulinemia. No correlations between levels of inflammation markers and adionectin were found. Low-grade systemic inflammation is described in obese children, correlating with a range of variables of metabolic syndrome. Pediatr. Endocrinol. 11/2012;1(38):53-60. Wstę Wykazano związek między nadmiarem masy tkanki tłuszczowej a zwiększoną umieralnością na choroby układu krążenia. Szczególnie niebezieczny dla zdrowia ty brzuszny otyłości jest związany z tzw. zesołem metabolicznym, czyli wsółwystęowaniem nastęujących zaburzeń: dysliidemii, nadciśnienia tętniczego i nierawidłowej tolerancji węglowodanów. Zesół metaboliczny charakteryzuje obecność insulinooorności, czyli stanu zmniejszonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Narastanie insulinooorności autorzy wiążą z rodukowanymi w tkance tłuszczowej adiocytokinami [1, 2]. Doniesienia ostatnich lat wskazują także na silny związek rocesu zaalnego i insulinooorności, a w konsekwencji zaburzeń gosodarki węglowodanowej (uośledzonej tolerancji glukozy i cukrzycy tyu 2) i nadciśnienia tętniczego. W atogenezie zesołu metabolicznego obserwowane jest swoiste błędne koło: u osób z zesołem metabolicznym stwierdza się odwyższone stężenia markerów zaalenia, co może uszkadzać śródbłonek i komórki beta trzustki, skutkując zarówno gorszą tolerancją glukozy, jak i złą kontrolą ciśnienia tętniczego. Z kolei wahania glikemii oraz odwyższone ciśnienie tętnicze owodują zwiększenie zaalenia [3, 4]. Śródbłonek ełni nie tylko funkcję bariery, ale jest także tkanką rodukującą substancje o charakterze ara- i endokrynnym. Rola rocesów zaalnych i zaburzeń czynności śródbłonka w atogenezie chorób układu krążenia jest ostatnio szeroko dyskutowana. Zaaleniem nazywamy odowiedź tkanki na działanie zewnętrznych i wewnętrznych czynników niszczących, mającą na celu rzywrócenie homeostazy. Do czynników biorących udział w rocesie zaalnym należą m.in.: leukocyty (makrofagi, limfocyty, granulocyty), fibroblasty, komórki mięśni gładkich, kolagen, elastyna, fibronektyna, roteoglikany, cytokiny (interleukiny, chemokiny) i liczne czynniki wzrostowe. W rocesach zaalnych związanych z formowaniem blaszki miażdżycowej zasadniczą rolę odgrywają między innymi międzykomórkowa molekuła adhezyjna 1 (ICAM-1) oraz naczyniowa molekuła adhezyjna (VCAM-1), wystęujące na owierzchni śródbłonka, zdolne do wiązania się z integrynami znajdującymi się na owierzchni leukocytów. Umożliwiają one rzezśródbłonkową migrację leukocytów. Kolejnymi molekułami ośredniczącymi w adhezji leukocytów do innych leukocytów lub do aktywowanego endotelium są selektyny (selektyna L, selektyna P oraz selektyna E). Wystęują one na owierzchni leukocytów i komórek śródbłonka. Pośredniczą w ekstrawazacji leukocytów rzez warstwę śródbłonka. Stężenia molekuł adhezyjnych rosną w czasie rocesu zaalnego. Liczne doniesienia naukowe mówią o zwiększonej ich eksresji u chorych z zesołem metabolicznym, co oisywane jest jako nastęny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych [5, 6]. Adionektyna jest jedną z adiocytokin. Jej rolą, oza zwiększaniem insulinowrażliwości tkanek, jest działanie rzeciwzaalne orzez hamowanie eksresji ICAM-1, VCAM-1 i selektywny E, jak również działanie antyaterogenne [7]. Celem racy była ocena zaburzeń funkcji śródbłonka i rocesów zaalnych u otyłych nastolatków i zależności od obecności czynników składowych zesołu metabolicznego. Materiał i metody Na badania uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej rzy Akademii Medycznej we Wrocławiu. Ba- 54

Zubkiewicz-Kucharska A. i inni: Badania zaburzeń czynności śródbłonka i rocesów zaalnych u otyłych nastolatków z zesołem metabolicznym daniem objęto 99 nastolatków, 53 dziewczynki i 46 chłoców w wieku od 10 do 18 lat (średnia wieku 14,3±1,8 lat), diagnozowanych w Klinice Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego we Wrocławiu z owodu nadwagi i otyłości. Do badania włączono dzieci z otyłością rostą. Wykluczono acjentów z otyłością sowodowaną czynnikami endokrynologicznymi, zesołami genetycznymi i chorobami ośrodkowego układu nerwowego oraz toczącym się rocesem zaalnym. Gruę kontrolną stanowiło 30 zdrowych, normowagowych dzieci w odowiadającym rzedziale wiekowym. U wszystkich acjentów wykonano omiary antroometryczne: wzrostu, masy ciała i obwodu asa zmierzonego standardową taśmą na wysokości ęka. Wskaźnik masy ciała (BMI, body mass index) obliczono na odstawie ilorazu masy ciała w kilogramach i wzrostu w metrach do drugiej otęgi. BMI odniesiono do siatek centylowych z uwzględnieniem łci i wieku. Otyłość rozoznano, jeśli BMI rzekraczał 97 centyl, natomiast nadwagę, gdy mieścił się między 90 a 97 centylem. U dzieci w wieku 10 16 lat ty brzuszny otyłości rozoznawano, gdy obwód asa rzekroczył 90 centyl dla łci i wieku. Ponadto obwód asa odniesiono do wytycznych International Diabetes Federation (IDF), stanowiących, że ty brzuszny otyłości w oulacji euroejskiej rozoznaje się, jeżeli obwód asa rzekroczy 80 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn [10]. Pozycję centylową wyliczono korzystając ze średnich oraz odchyleń standardowych obwodu asa z uwzględnieniem wieku i łci, znanych dla oulacji młodzieży krakowskiej [8]. U młodzieży > 16 r.ż., według wytycznych IDF, otyłość brzuszną rozoznawano zgodnie z zaleceniami dla osób dorosłych [10]. Każdemu dziecku trzykrotnie zmierzono ciśnienie tętnicze metodą Korotkowa w warunkach standardowych, do analizy używano wartości średniej z dwóch ostatnich omiarów. Interretacji omiarów ciśnienia tętniczego dokonywano za omocą siatek centylowych dla ciśnienia tętniczego, oracowanych rzez Gruę Roboczą w ramach National High Blood Pressure Education Program. Nadciśnienie tętnicze rozoznawano, jeśli wartość ciśnienia tętniczego skurczowego i/lub rozkurczowego utrzymywała się owyżej 95 centyla, natomiast stan rzednadciśnieniowy gdy wartość ciśnienia ozostawała w zakresie między 90 a 95 centylem [9]. Krew do badań obierano na czczo. Oznaczono: liidogram (cholesterol całkowity, triglicerydy, frakcję HDL-cholesterolu), stężenia adionektyny, selektyny E, międzykomórkowej cząsteczki adhezyjnej 1 (sicam-1) oraz naczyniowej cząsteczki adhezyjnej (svcam-1). Wykonano test doustnego obciążenia glukozą (oral glucose tolerance test OGTT) według WHO z oznaczeniem stężenia glukozy i insuliny w min. 0, 60 i 120. Pośredni wskaźnik insulinooorności HOMA- IR wyliczono osługując się nastęującym wzorem: (glukoza na czczo [mmol/l] x insulina na czczo [μiu/ml])/22,5. Insulinooorność rozoznawano, jeśli wartość HOMA-IR rzekroczyła 2,5. Na odstawie OGTT rozoznawano onadto nierawidłową tolerancję glukozy (imared glucose tolerance IGT), jeśli glikemia w 120 minucie testu mieściła się w rzedziale 140 199 mg/dl, natomiast cukrzycę rozoznawano, jeżeli glikemia w 120 minucie OGTT rzekroczyła 200 mg/dl. Hierinsulinemię rozoznawano, jeśli stężenie insuliny na czczo rzekroczyło 15 μiu/dl lub w 120 minucie testu 75 μiu/dl lub w którejkolwiek minucie testu rzekroczyło 150 μiu/ml. Rozoznanie zesołu metabolicznego oarto na kryteriach oracowanych rzez IDF w 2007 r. Niezbędnym elementem do rozoznania ZM według IDF jest obecność otyłości brzusznej. Dodatkowo aby u osoby sełniającej to kryterium rozoznać zesół metaboliczny, należy stwierdzić minimum dwie dodatkowe nierawidłowości: hiertriglicerydemię ( 150 mg/dl lub leczenie tego zaburzenia), obniżony cholesterol HDL (< 50 mg/dl dla kobiet i < 40 mg/dl dla mężczyzn lub leczenie tego zaburzenia), ciśnienie tętnicze 130/85 mmhg (lub leczenie nadciśnienia tętniczego) lub glikemię na czczo 100 mg/dl (lub leczenie cukrzycy) [10]. Otrzymane wyniki oddano analizie statystycznej. Weryfikacje normalności rozkładów rzerowadzono za omocą testu Kołmogorowa- -Smirnowa. Porównań między dwoma średnimi arametrami dla rób niezależnych dokonano testem t-studenta lub U-Manna-Whitneya, natomiast do analizy korelacji między dwoma arametrami użyto wsółczynnika Pearsona. Wyniki badań weryfikowano na oziomie istotności 0,05 (SI statystycznie istotne). Wyniki Charakterystykę kliniczną badanej gruy rzedstawiono w tabeli I. Rozoznane u badanych zaburzenia zawiera tabela II. BMI dzieci z zesołem metabolicznym było istotnie wyższe niż BMI dzieci, u których wykluczono ten zesół (33,4±3,95 vs 30,1±3,5, = 5,7E- 55

Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 11/2012;1(38):53-60 Tabela I. Charakterystyka kliniczna badanej oulacji Table I. Clinical characteristics of studied grou Cecha Wiek: Dziewczynki Dz Chłocy Ch 14,3± 1,8 lat 14,5±1,9 lat 13,85± 1,8 lat Otyłość 93 osoby (94%) Otyłość brzuszna 99 osób (100%) BMI średnie BMI średnie Dz BMI średnie Ch Obwód asa średni Dz Obwód asa średni Ch Glikemia na czczo średnio Insulina na czczo średnio Cholesterol całkowity średnio Triglicerydy średnio Cholesterol HDL średnio Adionektyna średnio 31,25 ± 3,9 kg/m² 31,97 ± 4,4 kg/m² 30,50 ± 3,3 kg/m² 97,38 ± 10,44 cm 101,6 ± 9,75 cm 94,40 ± 12,85 mg/dl 15,53 ± 7,73 μiu/ml µiu/ml 178,79 ± 31,9 mg/dl 120,92 ± 54,9 mg/dl 52,22 ± 13,1 mg/dl 7581,8 ± 4527,8 μg/ml Tabela II. Rozoznane w gruie otyłej zaburzenia metaboliczne Table II. Metabolic disorders diagnosed in obese atients N (% gruy badanej) Nadciśnienie tętnicze 24 osoby (24%) Zaburzenia węglowodanowe: IGT DM 2 Insulinooorność Hierinsulinemia 13 osób (13%) 2 osoby (2%) 67 osób (68%) 63 osoby (64%) Zesół metaboliczny 37 osób (37%) Zesół metaboliczny + insulinooorność 32 osoby (32%, 86% osób z zesołem metabolicznym) 05). Wskaźnik masy ciała korelował z obwodem asa badanej oulacji (r = 0,68, < 0,05). Wskaźnik insulinooorności HOMA-IR dodatnio korelował ze stężeniem triglicerydów i cholesterolu całkowitego, BMI, jak również z obwodem asa (odowiednio r = 0,59, r = 0,30, r = 0,26, r = 0,27, < 0,05), natomiast ujemnie ze stężeniem adionektyny (r = -0,3, < 0,05). Podobnie stężenie insuliny na czczo dodatnio korelowało ze stężeniem cholesterolu całkowitego, triglicerydów, BMI i obwodem asa (odowiednio r = 0,29, r = 0,61, r = 0,30, r = 0,31, < 0,05), a odwrotnie ze stężeniem adionektyny (r = -0,25, < 0,05). Wykazano wyższe stężenia badanych markerów zaalenia w gruie dzieci otyłych w orównaniu z gruą kontrolną. Ponadto w gruie badanej obserwowano wyższe stężenia badanych arametrów u chłoców, a także w gruie z insulinooornością i hierinsulinemią. Stężenie wymienionych molekuł nie zależało od wystęowania nadciśnienia tętniczego oraz zaburzeń gosodarki węglowodanowej. W tabeli III rzedstawiono średnie 56

Zubkiewicz-Kucharska A. i inni: Badania zaburzeń czynności śródbłonka i rocesów zaalnych u otyłych nastolatków z zesołem metabolicznym Tabela III. Średnie stężenia sicam-1, svcam-1 i E-selektyny u otyłych nastolatków Table III. Mean concentrations of sicam-1, svcam-1 and selectine E in studied grou E-selektyna (ng/ml) sicam (ng/ml) svcam-1 (ng/ml) Grua badana Grua kontrolna 54,36 ± 24,8 34,02 ± 11,3 3,7E -0,5 593,99 ± 132,9 483,40 ± 123,1 0,15 774,66 ± 186,6 715,86 ± 79,9 0,46 Dziewczynki Chłocy 50,22 ± 23,5 60,92 ± 25,9 0,03 590,06 ± 139,3 610,86 ± 124,7 0,43 695,91 ± 173,9 800,83 ± 187,7 0,004 IR Bez IR 53,72 ± 20,9 55,56 ± 31,8 0,73 620,56 ± 133,1 543,86 ± 122,5 0,006 751,09 ± 188,5 731,80 ± 184,9 0,63 Hierinsulinemia Bez hierinsulinemii 56,67 ± 25,1 50,92 ± 24,5 0,26 616,58 ± 116,8 556,50 ± 151,4 0,02 777,68 ± 201,4 689,16 ± 143,7 0,02 NT Bez NT 54,06 ± 20,4 54,39 ± 26,3 0,95 621,80 ± 141,7 587,12 ± 131,3 0,27 726,75 ± 202,4 748,45 ± 181,7 0,61 IGT+DM 2 Bez IGT 54,58 ± 19,7 54,26 ± 25,7 0,96 647,83 ± 112,0 586,90 ± 136,1 0,07 743,85 ± 241,9 744,82 ± 175,8 0,98 Dysliidemia Bez dysliidemii 58,79 ± 26,2 50,01 ± 22,9 0,07 599,58 ± 102,0 592,15 ± 159,9 0,78 730,49 ± 160,3 758,55 ± 209,9 0,45 ZM Bez ZM 57,80 ± 23,4 52,22 ± 25,6 0,28 607,33 ± 142,7 588,87 ± 129,4 0,51 697,15 ± 143,2 772,61 ± 202,9 0,046 stężenia sicam-1, svcam-1 i E-selektyny u otyłych nastolatków. Wykazano wływ insulinooorności i hierinsulinemii na stężenia sicam-1 i selektyny E (odowiednio r = 0,29 i r = 0,23 oraz r = 0,25 i r = 0,22, < 0,05). Dodatkowo stężenie selektyny E korelowało ze stężeniem triglicerydów (r = 0,33, < 0,05). Nie stwierdzono wsółzależności stężenia adionektyny ze stężeniami badanych markerów zaalenia. Stężenia s-icam-1 i svcam-1 zależały od stężenia selektyny E (r = 0,51 i r = 0,36, < 0,05), wykazano także wzajemną korelację badanych molekuł adhezyjnych (r = 0,29, < 0,05). Dyskusja Wykazano, że zwiększenie masy tłuszczowej ciała wiąże się z większym stanem zaalnym organizmu. Już w badaniu z 1985 r. stwierdzono korelację leukocytozy z masą ciała [11]. Oisywano także wływ wysokiego BMI na stężenia białek zaalnych, m.in. CRP, IL-6, fibrynogenu, selektyn czy VCAM-1. Zważywszy, że tkanka tłuszczowa wytwarza wszystkie wymienione cząsteczki, nie owinno dziwić, że wraz ze zwiększeniem masy ciała obserwowane jest zwiększenie rocesów zaalnych, natomiast unormowanie BMI owoduje normalizację tych arametrów [12]. Zwiększenie masy tłuszczowej organizmu owoduje owstanie insulinooorności. Wydaje się, że wzrost insulinooorności w otyłości brzusznej może wynikać z wływu niektórych adiocytokin wydzielanych rzez trzewną tkankę tłuszczową. Trzeba również amiętać, że cytokiny rozaalne także uośledzają działanie insuliny [13]. Wyższe stężenia markerów zaalenia, stwierdzone u badanych dzieci otyłych z hierinsulinemią/insulinooornością, a takżewsółzależność stężeń badanych markerów z HOMA-IR i stężeniem insuliny wskazują na toczący się z większym natężeniem roces zaalny śródbłonka naczyń u tych acjentów. Pozostaje to w zgodzie z badaniami w oulacji otyłych doro- 57

Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 11/2012;1(38):53-60 słych, w których również otwierdzono związek insulinooorności z wyższym oziomem zaalenia [14 16]. Przewlekłe zaalenie obserwowane w otyłości jest związane w wyższym ryzykiem śmierci sercowo-naczyniowej. [17] W badaniach Garaty-Bogackiej i ws. wykazano silną korelację odwyższonego ciśnienia tętniczego ze zwiększonym stężeniem m.in. takich cząsteczek, jak ICAM-1, VCAM-1 czy CRP. Stwierdzono szczególny związek odwyższonego stężenia molekuł adhezyjnych i odwyższonego rozkurczowego ciśnienia tętniczego. [18] Prozaalny wływ odwyższonego ciśnienia tętniczego jest tłumaczony z jednej strony działaniem romiażdżycowym orzez mechaniczne obudzenie ściany naczynia rzeływem krwi, a z drugiej nadciśnienie zwiększa zdolność odowiedzi śródbłonka na różne czynniki i zwiększa adhezję leukocytów, co skutkuje owstaniem ognisk zaalnych. Hiotezę tę otwierdzono w modelach zwierzęcych, wykazując m.in. odwyższone stężenie sicam-1 w nadciśnieniu tętniczym [19]. W naszym badaniu nie wykazano odwyższonych stężeń molekuł rozaalnych u acjentów z nadciśnieniem tętniczym, co może być owodowane małą liczbą acjentów z nadciśnieniem. Żadne z dzieci z nadciśnieniem tętniczym nie rozwinęło innych owikłań sercowo-naczyniowych. Srzeczne doniesienia odnoszą się do stężenia molekuł adhezyjnych w stanach hierglikemii, jednak większość autorów wskazuje na odwyższone stężenia ICAM-1, VCAM-1 i selektyny E w cukrzycy zarówno tyu 1, jak i 2. Wahania glikemii owodują bowiem zwiększoną reakcję zaalną [20 22]. Nasze badania nie otwierdzają tej zależności. Istnieją niejednoznaczne dane wskazujące na związek między stężeniami selektyny E i molekuł adhezyjnych a zaburzeniami gosodarki liidowej: zaobserwowano ich korelację z cholesterolem HDL i triglicerydemią [8, 23]. W gruie badanej nie stwierdzono różnic między stężeniami badanych arametrów w zależności od obecności zaburzeń gosodarki liidowej, niemniej wykazano korelację między stężeniem selektyny E a triglicerydemią. Należy zwrócić uwagę na to, że dysliidemię u dzieci rozoznawano w oarciu o normy dla osób dorosłych (wg IDF), onieważ brakuje kryteriów rawidłowego liidogramu dla wieku i łci. Mimo braku zależności między stężeniem badanych arametrów a obecnością zaburzeń gosodarki węglowodanowej, liidowej i nadciśnienia tętniczego wykazano wyższe stężenie VCAM-1 u dzieci z zesołem metabolicznym. Badanie Salmenniemi, rzerowadzone w gruie otyłych dorosłych, u których zesół metaboliczny był rozoznawany w oarciu o secjalnie dla tego badania stworzone kryteria, wskazuje na silny związek ICAM-1 i zesołu metabolicznego, natomiast nie wykazano takiej zależności w rzyadku VCAM-1 i selektyny E [24]. Trzeba odkreślić, iż rozoznanie zesołu metabolicznego u dzieci jest trudne ze względu na brak ujednoliconych kryteriów. W związku z założeniem IDF, iż obwód talii koreluje z insulinooornością, rzyjęte kryteria nie obejmują jakiejkolwiek innej formy omiaru insulinooorności. W badanej oulacji kryterium otyłości brzusznej sełniło 100% badanych dzieci, natomiast insulinooorność określaną wskaźnikiem HOMA-IR stwierdzono u 68% acjentów. Nie można wykluczyć, że zastosowanie innego kryterium diagnostycznego dla zesołu metabolicznego mogłoby zmienić otrzymane rzez nas rezultaty. Liczne badania dowodzą rzeciwzaalnego i rzeciwaterogennego działania adionektyny. Hioadionektynemia towarzysząca otyłości i zesołowi metabolicznemu również mogłaby być odowiedzialna za uszkodzenie śródbłonka i towarzyszący temu roces zaalny [24]. Badania własne nie otwierdzają rzeciwzaalnej roli adionektyny. Wnioski 1. Otyłość rzyczynia się do wzrostu stężenia markerów zaalenia i aktywacji śródbłonka naczyniowego u nastolatków. Świadczy to o konieczności szybkiej rofilaktyki i leczenia owikłań sercowo-naczyniowych w tej gruie acjentów. 2. Obserwowana u otyłych nastolatków dysfunkcja śródbłonka jest związana z insulinooornością i BMI. 3. Podwyższone stężenia badanych molekuł adhezyjnych u dzieci otyłych z hierinsulinomią i/lub insulinooornością wskazują na bardziej nasilony roces zaalny śródbłonka naczyń w stosunku do dzieci bez tych zaburzeń metabolicznych. 58

Zubkiewicz-Kucharska A. i inni: Badania zaburzeń czynności śródbłonka i rocesów zaalnych u otyłych nastolatków z zesołem metabolicznym PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Mokdad A.H., Marks J.S., Strou D.F., Gerberding J.L.: Actual causes of death in the United States. JAMA, 2004:291, 1238-1245. [2] Flegal K.M., Graubard B.I., Williamson D.F., Gail M.H.: Excess deaths associated with underweight, overweight, and obesity. JAMA, 2005:293, 1861-1867. [3] Bjornto P., Holm G., Rosmond R., Folkow B.: Hyertension and the metabolic syndrome: closely related central origin. Blood Press, 2000:9, 71-82. [4] Żurawska M., Drzewoski J.: Insulinooorność, zesół metaboliczny, uośledzona tolerancja glukozy i cukrzyca tyu 2 konsekwencją rocesu zaalnego. Medycyna Metaboliczna, 2004:1, 25-30. [5] Couillard C., Ruel G., Archer W.R. et al.: Circulating levels of oxidative stress markers and endothelial adhesion molecules in men with abdominal obesity. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2005:90, 6454-6459. [6] Picku J.C.: Inflammation and activated innate immunity in the athogenesis of tye 2 diabetes. Diabetes Care, 2004:27, 813-823. [7] Ouchi N., Kihara S., Arita Y. et al.: Novel modulator for endothelial adhesion molecules: adiocyte-derived lasma rotein adionectin. Circulation, 1999:100, 2473-2476. [8] Chrzanowska M., Gołąb S., Żarów R. et al.: Dziecko Krakowskie 2000. Poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży miasta Krakowa. Studia i Monografie, AWF Kraków 2002, 19. [9] National High Blood Pressure Education Program Working Grou on High Pressure in Children and Adolescents The fourth reort on the diagnosis, evaluation and treatment of high blood ressure in children and adolescents. Pediatrics, 2004:114,2, 555-576. [10] Zimmet P., Alberti K. George M.M. et al.: IDF Consensus Grou. The metabolic syndrome in children and adolescents an IDF consensus reort. Pediatric Diabetes, 2007:8, 299-306. [11] Nanji A.A., Freeman J.B.: Relationshi between body weight and total leukocyte count in morbid obesity. Am. J. Clin. Pathol., 1985:84, 346-347. [12] Cottam D.R., Mattar S.G., Barinas-Mitchell E. et al.: The chronic inflammatory hyothesis for the morbidity associated with morbid obesity: imlications and effects of weight loss. Obes. Surg., 2004:14, 589-600. [13] Yudkin J.S.: Adiose tissue, insulin action and vascular disease: inflammatory signals. Int. J. Obes., 2003:27, S25-S28. [14] Ridker P.M., Cook N.: Clinical usefulness of very high and very low levels of C-reactive rotein across the full range of Framingham Risk Scores. Circulation, 2004:109, 1955-1959. [15] Weyer C. et al.: Humoral markers of inflammation and endothelial dysfunction in relation to adiosity and in vivo insulin action in Pima Indians. Atherosclerosis, 2002:161(1), 233-242. [16] Kowalska I., Straczkowski M., Szelachowska M. et al.: Circulating E-selectin, vascular cell adhesion molecule-1, and intercellular adhesion molecule-1 in men with coronary artery disease assessed by angiograhy and disturbances of carbohydrate metabolism. Metabolism, 2002 Jun:51(6), 733-736. [17] Sowers J.: Obesity as a cardiovascular risk factor. Am. J. Med., 2003:115, 37S-41S. [18] Garanty-Bogacka B., Syrenicz M., Syrenicz A. et al.: Serum markers of inflammation and endothelial activation In children with obesity-related hyertension. Neuroendocrinol. Lett., 205:26(3), 242-246. [19] McCarron R.M., Wang L., Siren A.L. et al.: Monocyte adhesion to cerebromicrovascular endothelial cells derived from hyertensive and normotensive rats. Am. J. Physiol., 1994:267, H2491-2497. [20] Wang G., Zhang Z., Yu J. et al.: Antidiabetic rosiglitazone reduces soluble intercellular adhesion molecule-1 level in tye 2 diabetic atients with coronary artery disease. PPAR Res., 2008:2008, 548178. Eub 2008 Dec 18. [21] Loes-Virella M.F., Carter R.E., Gilbert G.E. et al.: Risk factors related to inflammation and endothelial dysfunction in the DCCT/EDIC cohort and their relationshi with nehroathy and macrovascular comlications. Diabetes Care, 2008 Oct:31(10), 2006-2012. [22] Goldberg R.B.: Cytokine and cytokine-like inflammation markers, endothelial dysfunction, and imbalanced coagulation in develoment of diabetes and its comlications. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2009 Se:94(9), 3171-3182. [23] Leinonen E. et al.: Insulin resistance and adiosity correlate with acute hase reaction and soluble cell adhesion molecules in tye 2 diabetes. Atherosclerosis, 2003:166(2), 387-394. [24] Salmenniemi U., Ruotsalainen E., Pihlajamaki J. et al.: Multile abnormalities In glucose and energy metabolizm and coordinated chan ges In levels of adionectine, cytokines and adhesion molecules In subjects with metabolic syndrome. Circulation, 2004:110, 3842-3848. 59