Cardiovascular risk factors in young adult population in rural area in north-eastern Poland

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Cardiovascular risk factors in young adult population in rural area in north-eastern Poland"

Transkrypt

1 Cardiovascular risk factors in young adult population in rural area in north-eastern Poland Czynniki ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego u młodych osób dorosłych w środowisku wiejskim w północnowschodniej części Polski Anna Gryko, Dariusz Czarnowski, Barbara Głowińska-Olszewska, Katarzyna Płudowska, Anna Owłasiuk, Sławomir Chlabicz Department of Family Medicine and Environmental Nursing, Department of Pediatrics, Endocrinology, Diabetology with Cardiology Background. Aim. Materials and methods. Results. Conclusions. PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, 5

2 Wyniki. Wnioski. Wstęp Choroby układu sercowo-naczyniowego (chsn) rozwijające się na podłożu miażdżycy są wiodącą przyczyną zgonów w Europie. Głównie dotyczą osób powyżej 40. roku życia, jednak coraz częściej obserwuje się incydenty chorób sercowo-naczyniowych w grupie młodych dorosłych (poniżej 40. roku życia) 1. W zależności od grupy wiekowej zaznaczają się różnice dotyczące obrazu koronarograficznego oraz czynników ryzyka 2. W grupie pacjentów starszych w etiopatogenezie choroby sercowo-naczyniowej zdecydowanie częściej ma znaczenie występowanie cukrzycy i nadciśnienia tętniczego, a u młodych chorych istotniejszy jest obciążony wywiad rodzinny w kierunku choroby wieńcowej, palenie tytoniu oraz zaburzenia lipidowe 2. W fińskim prospektywnym badaniu kohortowym udowodniono związek pomiędzy czynnikami ryzyka takimi jak stężenie LDL cholesterolu, skurczowym ciśnieniem tętniczym oraz paleniem tytoniu ocenianymi w okresie dorastania i u młodych dorosłych a mierzoną w wieku dorosłym grubością błony środkowej i wewnętrznej tętnicy szyjnej wspólnej stanowiącej zastępczy marker miażdżycy 3. W związku z powyższym uwaga coraz większej liczby badaczy skupia się na dzieciach i młodych osobach dorosłych, bo właśnie w tej grupie osób mamy do czynienia z wczesnym etapem tworzenia blaszki miażdżycowej 4,5. W międzynarodowym badaniu INTERHEART obejmującym 52 kraje zaobserwowano, iż za 90% przypadków pierwszego zawału serca odpowiada tylko 9 potencjalnie modyfikowalnych czynników ryzyka: zaburzenia lipidowe, palenie tytoniu, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, czynniki psychospołeczne, otyłość brzuszna, małe spożycie warzyw i owoców, mały wysiłek fizyczny oraz spożycie alkoholu 6. Choroby układu krążenia w Polsce bardziej zagrażają życiu mieszkańców wsi niż miast 7. W badaniach oceniających ryzyko SCORE w grupie aktywnych zawodowo liczniejsze przypadki wysokiego ryzyka występowały wśród mieszkańców wsi 8. Miejsce zamieszkania może mieć również wpływ na stan wiedzy w zakresie znajomości czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i mieszkańcy wsi w porównaniu z mieszkańcami miast charakteryzują się niższym poziomem wiedzy dotyczącej tych zagrożeń 9,10. Dotychczas w Polce nie przeprowadzono badań dotyczących występowania czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego w populacji młodych dorosłych mieszkańców wsi bez wcześniej stwierdzonej choroby sercowo- -naczyniowej. Cel Celem pracy była ocena częstości występowania czynników ryzyka choroby sercowo-naczyniowej takich jak: zaburzenia gospodarki węglowodanowej, lipidowej, nadciśnienia tętniczego, otyłości, palenia tytoniu, spożywania alkoholu wśród populacji młodych dorosłych w środowisku wiejskim. 6 PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ,

3 Materiał i metoda Badania przeprowadzono w populacji losowo wybranych 142 pacjentów Poradni Lekarza Rodzinnego, zgłaszających się do poradni z powodu różnych przyczyn. Kryteria włączenia do badania: wiek lat, zamieszkanie na terenach wiejskich (dane z wywiadu). Z badania wykluczone zostały osoby z wcześniej rozpoznaną chorobą niedokrwienną serca, nadciśnieniem, cukrzycą i zaburzeniami lipidowymi (dane z wywiadu, analiza dokumentacji medycznej pacjenta). We wstępnym badaniu ankietowym zbierano informacje dotyczące: 1. występowania cukrzycy w rodzinie, 2. aktywności fizycznej (ocena subiektywna osoby badanej, próba obiektywizacji odpowiedzi na podstawie następującej oceny punktowej: preferencje poruszania się winda, samochód 0, schody, pieszo na krótkich odcinkach 1 punkt, oglądanie telewizji: codziennie lub prawie codziennie 0, rzadziej niż 3 razy w tygodniu 1 punkt, wysiłek fizyczny z wyraźnym spoceniem się w okresie ostatnich 2 tygodni 1 punkt za każde 2 dni, regularność wysiłku fizycznego: nieregularnie 0, 1 2 razy w tygodniu 1 punkt, 3 i więcej razy w tygodniu 2 punkty), 3. palenia tytoniu (obecnie, w przeszłości, liczba papierosów dziennie, lata palenia), 4. spożywania alkoholu (rodzaj, ilość, częstość), 5. ewentualnych badań glikemii i lipidów w przeszłości, 6. rozpoznanej choroby niedokrwiennej serca. Następnie wykonywano badania antropometryczne wskaźnik masy ciała (BMI) oraz wskaźnik talia/biodro (WHR), pomiar ciśnienia tętniczego (trzykrotnie i wyciągano średnią) i oznaczano glikemię we krwi włośniczkowej. U osób ze stężeniem glukozy powyżej 90 mg/dl wykonano doustny test obciążenia glukozą (OGTT) z pomiarem glikemii we krwi żylnej na czczo oraz w 60 i 120 minucie testu. Ponadto u tych osób oznaczano stężenie cholesterolu całkowitego (TCh), cholesterolu HDL (HDL) oraz triglicerydów (TG). Stężenie cholesterolu LDL (LDL) wyliczano ze wzoru Friedewalda. Na podstawie wskaźnika BMI (kg/m 2 ) nadwagę rozpoznawano przy wartościach równych i przekraczających 25 kg/ m 2, otyłość przy wartościach równych i przekraczających 30 kg/m 2, otyłość brzuszną na podstawie wskaźnika WHR (obwód brzucha na poziomie pępka, połowa odległości między dolnym brzegiem żeber a kolcami biodrowymi) w stosunku do obwodu bioder na poziomie kolców biodrowych górnych u mężczyzn powyżej 0,9, a u kobiet powyżej 0,8. Analizę statystyczną przeprowadzono w oparciu o program STATISTICA PL. Dla cech mierzalnych podano średnią arytmetyczną i odchylenie standardowe. Cechy jakościowe przedstawiono jako ich rozkład ilościowo-procentowy. Do porównania średnich między grupami stosowano test Manna-Whitneya. Za istotne statystycznie uznano różnice, dla których p<0,05. Wyniki Charakterystyka badanej grupy W badaniach uczestniczyły 142 osoby w średnim wieku 37,3±5,9 roku, w tym 79 kobiet (56%) i 63 mężczyzn (44%). Do wykonania doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT) kwalifikowały się 73 osoby (51% ogółu badanych), badanie wykonano u 61 osób (84% osób kwalifikujących się), w średnim wieku 38,7±5,5 roku, w tym 36 kobiet (59%) i 25 mężczyzn (41%). Zaburzenia gospodarki węglowodanowej Stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej na czczo wynosiło 91,5±22,8 mg/dl. Stwierdzono niższą glikemię na czczo u kobiet (85,3±10,8 mg/dl) niż u mężczyzn (100,4±31,4 mg/ dl) (p<0,05). Podobne różnice obserwowano w 60 min OGTT (108,4±39,5 vs 158,7±73,0 mg/dl; p<0,05), natomiast w 120 min testu nie obserwowano różnic u obu płci. Nieprawidłową glikemię na czczo (IFG) w osoczu krwi żylnej stwierdzono u 10 (16,4%) osób badanych, w tym u 3 kobiet (8,3%) i u 7 mężczyzn (28,0%). Stosując obowiązujące kryteria i oceniając glikemię w 120 min OGTT u 2 osób (3,3%) rozpoznano nieprawidłową tolerancję glukozy (IGT), natomiast u 1 (1,6%) cukrzycę (DM) (glikemia odpowiednio 145 i 177 mg/dl oraz 335 mg/dl w 120 min OGTT). W 60 min OGTT obserwowano glikemię powyżej 200 mg/dl u dalszych 6 osób, włączając w to mężczyznę, u którego rozpoznano IGT na podstawie oceny glikemii w 120 min testu. Natomiast glikemię w granicach mg/dl w 60 min testu stwierdzono u kolejnych 4 osób (2 kobiety i 2 mężczyzn), u których glikemia na czczo była prawidłowa (<100 mg/dl). Palenie tytoniu 48 osób z badanej grupy (34%) było aktualnymi palaczami, wypalając średnio około 16±7 papierosów dziennie przy średnim okresie palenia 16±8 lat. Wśród palaczy 2/3 stanowili mężczyźni (32 osoby), co stanowiło ponad 50% badanej grupy mężczyzn. Odsetek palących kobiet wynosił 20,3%. Natomiast w grupie zakwalifikowanej do OGTT odsetek palaczy wynosił 38% (31% wśród kobiet i 48% wśród mężczyzn). PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, 7

4 Alkohol Spożywanie alkoholu podawały 83 osoby (42% kobiet i prawie 80% mężczyzn). Większość ankietowanych deklarowała spożywanie alkoholi niskoprocentowych, głównie piwa (69%), mniej osób podawało alkohole wysokoprocentowe (31%). 73% osób spożywało alkohol 1 2 razy w tygodniu, 8% piło codziennie. W grupie zakwalifikowanej do OGTT spożywanie alkoholu deklarowało 52% badanych (39% kobiet i 72% mężczyzn). Aktywność fizyczna Większość ankietowanych osób (85%) uważała się za osoby aktywne fizycznie (91% kobiet i 76% mężczyzn). Próba obiektywnej oceny aktywności ruchowej nie potwierdziła subiektywnych odczuć badanych. Średnia punktowa ocena wyniosła około 1,5 (maks. do uzyskania 5 pkt); przy czym 0 punktów w stosowanej klasyfikacji uzyskało 55 osób (39%) 32 kobiety i 23 mężczyzn. Obiektywna ocena aktywności fizycznej przedstawiona została na Rycinie 1. Nieprawidłowa masa ciała Nadwagę ocenianą na podstawie pomiaru wskaźnika BMI stwierdzono u 64 osób (45%), otyłość u 25 osób (18%). W grupie zakwalifikowanej do OGTT nadwagę stwierdzono u 26 osób (43%), a otyłość u 16 osób (26%). Natomiast otyłość brzuszną ocenianą wskaźnikiem talia/ biodro (WHR) stwierdzono u 31 kobiet biorących udział w badaniu (39%) i aż u 34 mężczyzn (54%). W grupie OGTT Rycina 1. Odsetek Rycina 2. Odsetek 8 PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ,

5 odsetek kobiet z otyłością brzuszną wynosił 50% (18 kobiet), a mężczyzn aż 80% (20 mężczyzn). Szczegółowe dane odnośnie do masy ciała z podziałem na płeć przedstawiono na Rycinie 2. Nadciśnienie tętnicze Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 42 (30%) osób badanych, obserwując znacznie częstsze występowanie nadciśnienia u mężczyzn (51%) w porównaniu z kobietami (13%). W grupie OGTT obserwowano podobny rozkład ciśnienia tętniczego jak w grupie ogólnej. Zaburzenia gospodarki lipidowej Stężenie cholesterolu całkowitego 190 mg/dl stwierdzono u 23 (64%) kobiet i 16 (64%) mężczyzn. Stężenie cholesterolu HDL poniżej 46 mg/dl wykazano u 4 kobiet (11%), natomiast u mężczyzn HDL poniżej 40 md/dl stwierdzono u 7 osób (28%). Wysokie stężenie cholesterolu LDL 115 mg/ dl wykazano u 24 (67%) kobiet i 16 mężczyzn (64%). Podwyższone stężenie triglicerydów 150 mg/dl stwierdzano u 7 (19%) kobiet i 8 mężczyzn (32%). Dyskusja W naszych badaniach, według aktualnie obowiązujących kryteriów, rozpoznano 10 (16,4%) przypadków nieprawidłowej glikemii na czczo, 2 przypadki upośledzonej tolerancji glikemii i 1 cukrzycę. Dodatkowe oznaczenie glikemii (w aktualnych kryteriach niezalecane) w 60 min OGTT pozwoliło stwierdzić podwyższone jej wartości u dalszych 9 osób. Przyjmując założenia zgodne z opinią Tatonia i Czech, osoby z glikemią w 60 min OGTT pomiędzy 160 a 200 mg/ dl należy zaliczyć do kategorii upośledzonej tolerancji glukozy (IGT), a z glikemią powyżej 200 mg/dl do kategorii cukrzycy 11. Dlatego też zastosowanie tego kryterium pozwoliło na ostateczne rozpoznanie 7 przypadków cukrzycy i 4 przypadków IGT. W związku z obserwowanym w wielu uprzemysłowionych krajach wzrostem liczby zachorowań na stany przedcukrzycowe i cukrzycę typu 2 podkreślić należy fakt, iż liczba zachorowań rośnie wraz z wiekiem, a naszym badaniem objęliśmy osoby stosunkowo młode. Pewne znaczenie może mieć tu także miejsce zamieszkania. W badaniach chińskich 2 do 3 razy częściej chorują mieszkańcy miast niż wsi 12 ; podobnie wykazali Lee i wsp. w badaniach przeprowadzonych w Korei 13. W Polsce w badaniach przeprowadzonych na terenie województwa lubelskiego obserwujemy odwrotny trend i częstsze zachorowania występują wśród mieszkańców wsi 14. W trakcie analizy uzyskanych badań szczególne zainteresowanie wzbudził fakt, iż badane osoby obciążone są znaczną liczbą innych niż zaburzenia gospodarki węglowodanowej, równie groźnych czynników ryzyka. W Polsce na podstawie badań NATPOL PLUS, WOBASZ i WOBASZ SENIOR oceniono epidemiologię czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Najczęściej, bo aż u ponad 50% Polaków stwierdzono zaburzenia lipidowe, drugie pod względem częstości nadciśnienie tętnicze występuje u 9 mln Polaków, co trzecia osoba dorosła pali papierosy, na cukrzycę choruje prawie 6% dorosłej populacji, nadwagę ma 40% mężczyzn i 30% kobiet, a otyłość 20% całej dorosłej populacji. Mała aktywność fizyczna dotyczy 50% społeczeństwa 15. W naszych badaniach wykazaliśmy nieco wyższe niż w populacji polskiej występowanie zaburzeń lipidowych, dotyczyły one 64% populacji badanej. Podobne wyniki w populacji wiejskiej otrzymali Dróżdż i wsp. 16, co może świadczyć o gorszym dostępie do lekarzy pierwszego kontaktu i w konsekwencji do niedostatecznego wykrywania i leczenia zaburzeń lipidowych. W prospektywnym badaniu kohortowym przeprowadzonym w Chicago w latach , gdzie uczestnikami badania byli młodzi mężczyźni w wieku od lat, a punktem końcowym śmierć z powodu choroby sercowo-naczyniowej, wykazano, iż czynniki ryzyka takie jak poziom cholesterolu, skurczowe ciśnienie tętnicze i palenie papierosów znacząco wiązały się ze śmiercią młodych mężczyzn w okresie 20 lat obserwacji 17. Palenie tytoniu w grupie pacjentów podawało 48 osób (34%). Wśród palaczy 2/3 stanowili mężczyźni (32 osoby), co stanowiło ponad 50% badanej grupy mężczyzn. Odsetek palących kobiet wynosił 20,3%. Wyniki są zbliżone do badań przeprowadzonych w populacji całej Polski 15. Szczególnie zagrożone są w tym przypadku kobiety, gdyż jak wynika z badań przeprowadzonych w Finlandii i Danii, ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego u kobiet palących jest sześciokrotnie większe, a u mężczyzn trzykrotnie w porównaniu z osobami, które nigdy nie paliły 18,19. Związek palenia tytoniu z upośledzoną funkcją śródbłonka, upośledzoną funkcją rozkurczową tętnic wieńcowych i w konsekwencji upośledzonym przepływem w naczyniach wieńcowych u młodych zdrowych dorosłych potwierdziły badania 20,21. Mieszkańcy wsi, jak wykazały badania, mimo że są coraz bardziej świadomi zagrożeń wynikających z palenia tytoniu i picia alkoholu (w badaniach ankietowych przeprowadzonych przez Płókarz i wsp. 10 najwięcej prawidłowych odpowiedzi na pytanie o czynniki ryzyka chorób sercowo- -naczyniowych dotyczyło właśnie palenia tytoniu), nadal palą. Z kolei z badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych wynika, że większość palaczy nie postrzega palenia jako szkodliwe 25. PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, 9

6 Palenie tytoniu w grupie młodych osób to jeden z najważniejszych modyfikowalnych (zmiany w upośledzonej funkcji śródbłonka cofają się po zaprzestaniu palenia 20,21 ) czynników ryzyka. Konieczne wydaje się zintensyfikowanie działań w kierunku zmotywowania pacjentów do zaprzestania palenia. Potrzebne są działania zachęcające lekarzy rodzinnych, których rola jest szczególnie istotna (szacuje się, że około 70% palaczy przynajmniej raz w roku korzysta z porad lekarzy rodzinnych 26 ), do różnego rodzaju interwencji antynikotynowych. Minimalna interwencja nikotynowa systematycznie przeprowadzana może mieć znaczący wpływ na zachowania zdrowotne populacji. Sama tylko krótka porada dotycząca zaprzestania palenia może zmniejszyć odsetek palaczy o 2 4% 27. Nadwaga i otyłość kolejne czynniki ryzyka choroby sercowo-naczyniowej, stwierdziliśmy u znacznego odsetka naszych pacjentów. Natomiast otyłość brzuszną ocenianą wskaźnikiem talia/biodro (WHR) stwierdzono u 31 kobiet biorących udział w badaniu (39%) i aż u 34 mężczyzn (54%). Jak wynika z badań epidemiologicznych przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych, częstość występowania otyłości u osób po 20 roku życia uległa podwojeniu 29. Zjawisko to u osób młodych jest tym bardziej niepokojące, ponieważ w przyszłości będzie miało negatywny wpływ na chorobowość z powodu zaburzeń krążenia, cukrzycy, dyslipidemii. Tendencja do zwiększania się liczby osób otyłych jest obserwowana także w populacji polskiej, w badaniu Pol-Monica otyłość dotyczy już 30% kobiet i 20% mężczyzn 15. Niewątpliwie, jak pokazują liczne badania, otyłość jest ściśle powiązana z niedostatecznym poziomem aktywności fizycznej. W naszym badaniu większość ankietowanych osób (85%) uważała się za osoby aktywne fizycznie (91% kobiet i 76% mężczyzn). W populacji polskiej panuje stereotyp, iż mieszkańcy wsi są osobami bardziej aktywnymi fizycznie niż mieszkańcy miast, próba obiektywnej oceny aktywności ruchowej nie potwierdziła jednak subiektywnych odczuć badanych. Średnia punktowa ocena wyniosła około 1,5, przy czym 0 punktów w stosowanej klasyfikacji uzyskało 55 osób (39% 32 kobiety i 23 mężczyzn). Kolejnym badanym czynnikiem ryzyka było nadciśnienie tętnicze. Sytuacja w Polsce dotycząca rozpoznawania i leczenia nadciśnienia nie jest satysfakcjonująca. Z około 9 milionów osób, 1/3 nie jest świadoma swojej choroby, a tylko 12,5% (1,1 mln) osób z nadciśnieniem tętniczym jest skutecznie leczona W badaniu Płókarz i wsp. tylko ponad połowa badanych mieszkańców terenów wiejskich wiedziała o związku nadciśnienia tętniczego z chorobami sercowo-naczyniowymi 10. Wiedza populacji polskiej na temat prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego jest również niewystarczająca, w badaniach Nowickiego i wsp. 9 tylko 18% badanych znała prawidłowe wartości, podobnie, bo około 19% prawidłowych odpowiedzi wykazali Szczęch i wsp. 32 W naszym badaniu nadciśnienie tętnicze stwierdziliśmy u 42 (30%) osób badanych, obserwując znacznie częstsze występowanie nadciśnienia u mężczyzn (51%) w porównaniu z kobietami (13%). Szacuje się, iż na świecie nadciśnienie dotyczy około 20% dorosłych osób 33. Autorzy są świadomi ograniczeń danej pracy, zbyt mała liczba pacjentów, pochodząca tylko z jednej poradni lekarza rodzinnego może nie pozwalać na uogólnienie wyników badań na ogólnopolską populację wiejską. Wnioski 1. Wykonanie doustnego testu tolerancji glukozy z oznaczeniem glikemii w 60 i 120 min testu u młodych osób z wysokimi prawidłowymi wartościami glikemii na czczo zwiększa częstość wykrywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej. 2. Osoby badane z reguły przeceniają swoją aktywność fizyczną i należy zawsze uszczegółowić metody badawcze, aby uzyskać rzetelną ocenę. 3. U osób z wysokimi prawidłowymi wartościami glikemii obserwuje się wyższy odsetek występowania otyłości trzewnej oraz nadciśnienia tętniczego w porównaniu z danymi ogólnopolskimi. 4. Z uwagi na znaczne rozpowszechnienie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych w populacji młodych osób dorosłych w środowisku wiejskim, konieczne jest zintensyfikowanie działań mających na celu wzmożenie wykrywalności czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i zmniejszenie w ten sposób ryzyka zapadalności na choroby układu sercowo-naczyniowego. 10 PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ,

7 Dis ø PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, 11

Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia

Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia

Bardziej szczegółowo

Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia

Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA

PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 38/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 38/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia

Bardziej szczegółowo

PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego

PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego ETAP I (wypełni pielęgniarka) Imię i nazwisko:... Adres:... PESEL Wzrost:...cm Wykształcenie:... Masa ciała:...kg Zawód wykonywany:... Obwód talii:...cm

Bardziej szczegółowo

Narodowy Test Zdrowia Polaków

Narodowy Test Zdrowia Polaków Raport z realizacji projektu specjalnego MedOnet.pl: Narodowy Test Zdrowia Polaków Autorzy: Bartosz Symonides 1 Jerzy Tyszkiewicz 1 Edyta Figurny-Puchalska 2 Zbigniew Gaciong 1 1 Katedra i Klinika Chorób

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 3 do materiałów informacyjnych PRO

Załącznik nr 3 do materiałów informacyjnych PRO SZCZEGÓŁOWY OPIS ŚWIADCZEŃ I ZASAD ICH UDZIELANIA ORAZ WYMAGANIA WOBEC ŚWIADCZENIODAWCÓW W PROGRAMIE PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA 1. OPIS ŚWIADCZEŃ 1) objęcie przez świadczeniodawcę Programem świadczeniobiorców,

Bardziej szczegółowo

Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.

Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Konferencja otwierająca realizację projektu. Wieruszów, 28.04.2015 DLACZEGO PROFILAKTYKA?

Bardziej szczegółowo

Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu

Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie

Bardziej szczegółowo

Rozpowszechnienie dyslipidemiii leczenie zaburzeń lipidowych wśród lekarzy POZ

Rozpowszechnienie dyslipidemiii leczenie zaburzeń lipidowych wśród lekarzy POZ Rozpowszechnienie dyslipidemiii leczenie zaburzeń lipidowych wśród lekarzy POZ w Polsce. Badanie LIPIDOGRAM 5 LAT dr n. med. Jacek Jóźwiak KLRWP, Poznań 2013 Cel Celem strategicznym badań LIPIDOGRAM była

Bardziej szczegółowo

NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA

NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA SZCZEGÓŁOWE MATERIAŁY INFORMACYJNE O PRZEDMIOCIE POSTĘPOWANIA W SPRAWIE ZAWARCIA UMÓW O UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ w rodzaju: programy profilaktyczne i promocja zdrowia

Bardziej szczegółowo

Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?

Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie? Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego czy płeć ma znaczenie? dr n. med. Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Bardziej szczegółowo

W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ:

W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ: W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ: "Profilaktyka raka szyjki macicy"- dla wszystkich Pań w wieku 25-59 lat, które nie miały

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia chorób serca i naczyń

Epidemiologia chorób serca i naczyń Warszawa, 8.10.2007 Epidemiologia chorób serca i naczyń Codziennie w Polsce, na choroby układu sercowo-naczyniowego umiera średnio 476 osób. Co prawda w latach 90. udało się zahamować bardzo duży wzrost

Bardziej szczegółowo

Hipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego

Hipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego XVI Kongres Medycyny Rodzinnej Kielce, 2 5 czerwca 2016 Prof. UJ dr hab. med. Adam Windak Kierownik Zakładu Medycyny Rodzinnej CM UJ Wiceprezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce Hipercholesterolemia

Bardziej szczegółowo

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma

Bardziej szczegółowo

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie 3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce

Bardziej szczegółowo

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( ) ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,

Bardziej szczegółowo

Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego

Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Wacław Karakuła Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii U.M. w Lublinie Kierownik Kliniki prof. Tomasz Zubilewicz Lublin, 27.02.2016 Zespół

Bardziej szczegółowo

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał

Bardziej szczegółowo

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2

PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2 Załącznik Nr 1 do Umowy Nr z dnia PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2 Łódź, listopad 2009 rok Podstawa prawna: Art. 55 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE

UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE Katarzyna Myszka Podgórska Ocena częstości występowania zespołu metabolicznego u osób z przypadkowo wykrytymi guzami nadnerczy z prawidłową aktywnością hormonalną

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą 14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces

Bardziej szczegółowo

OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA

OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA Katedra i Zakład Promocji Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum UMK OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA I. WYWIAD WIEK.. PŁEĆ WYKSZTAŁCENIE. MIEJSCE ZAMIESZKANIA

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 261/2012 z dnia 10 grudnia 2012 r. o projekcie programu zdrowotnego Program profilaktyki i wczesnego wykrywania

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Barbara Ślusarska, Monika Połetek Wczesne wykrywanie czynników ryzyka chorób układu krążenia : rola pielęgniarki

Barbara Ślusarska, Monika Połetek Wczesne wykrywanie czynników ryzyka chorób układu krążenia : rola pielęgniarki Barbara Ślusarska, Monika Połetek Wczesne wykrywanie czynników ryzyka chorób układu krążenia : rola pielęgniarki Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 28, 11-17 2007 Wczesne Wykrywanie Czynników Ryzyka

Bardziej szczegółowo

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego współwyst występującego z innymi czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Nr rejestru: HOE 498_9004

Bardziej szczegółowo

Zmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92

Zmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92 Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik

Bardziej szczegółowo

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW

ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur

Bardziej szczegółowo

Aktywność sportowa po zawale serca

Aktywność sportowa po zawale serca Aktywność sportowa po zawale serca Czy i jaki wysiłek fizyczny jest zalecany? O prozdrowotnych aspektach wysiłku fizycznego wiadomo już od dawna. Wysiłek fizyczny o charakterze aerobowym (dynamiczne ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

PONS (łac. most) Kielce, 18 marca 2011

PONS (łac. most) Kielce, 18 marca 2011 Kielce, 18 marca 2011 Badanie PONS PONS (łac. most) POlish-Norwegian i Study Projekt PONS jest współfinansowany przez Polsko-Norweski Fundusz Badań Naukowych. Głównym wykonawcą projektu jest Centrum Onkologii

Bardziej szczegółowo

1) Program prewencji otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miażdżycy. 1. Opis problemu zdrowotnego

1) Program prewencji otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miażdżycy. 1. Opis problemu zdrowotnego 1) Program prewencji otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miażdżycy. 1. Opis problemu zdrowotnego Cukrzyca jest to schorzenie metaboliczne o różnorodnej etiologii, charakteryzujące się przewlekłą

Bardziej szczegółowo

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie

Bardziej szczegółowo

Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta

Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Uwaga: Niniejsze zmiany do streszczenia charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta są wersją obowiązującą

Bardziej szczegółowo

Ciśnienie tętnicze klucz do zdrowego serca. ciśnienia tętniczego składa się z dwóch odczytów ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.

Ciśnienie tętnicze klucz do zdrowego serca. ciśnienia tętniczego składa się z dwóch odczytów ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Świadomość naszego zdrowia to oprócz odczuwania dolegliwości, wiedza na temat podstawowych parametrów pozwalających ocenić, czy nasz organizm funkcjonuje prawidłowo. Zapoznaj się z nimi i regularnie kontroluj

Bardziej szczegółowo

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY 10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości

Bardziej szczegółowo

Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Chorób Układu Krążenia Narodowego Funduszu Zdrowia

Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Chorób Układu Krążenia Narodowego Funduszu Zdrowia Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Chorób Układu Krążenia Narodowego Funduszu Zdrowia Magdalena Kwaśniewska, Wojciech Drygas Geneza programu Od przynajmniej lat dominującą przyczyną umieralności

Bardziej szczegółowo

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W

Bardziej szczegółowo

Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie?

Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie? Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie? Dorota Szostak-Węgierek Zakład Dietetyki Klinicznej Warszawski Uniwersytet Medyczny Zalecenia dla osób dorosłych, które mogą odnieść korzyść z

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia cukrzycy

Epidemiologia cukrzycy Cukrzyca kiedyś Epidemiologia Epidemiologia - badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia

Bardziej szczegółowo

Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE w grupie osób aktywnych zawodowo

Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE w grupie osób aktywnych zawodowo MŁODA KARDIOLOGIA PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 5, 315 319 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1896 2475 Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE

Bardziej szczegółowo

Raport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce

Raport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce Raport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce Badanie nr: GLIME_L_00670 przeprowadzenie i opracowanie wyników

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca. epidemia XXI wieku

Cukrzyca. epidemia XXI wieku Cukrzyca epidemia XXI wieku Typy cukrzycy Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 1 (Insulinozależna, Młodzieńcza) Cukrzyca ciążowa i przedciążowa Cukrzyca noworodków (wrodzona i przejściowa) Cukrzyca typu LADA

Bardziej szczegółowo

HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć?

HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć? HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć? KIM JESTEŚMY JESTEŚMY GRUPĄ, KTÓRA ZRZESZA PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI GOSPODARKI LIPIDOWEJ Z CAŁEJ POLSKI HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA FAKTY:

Bardziej szczegółowo

Program Nr 1: I. Opis Programu: 1. Przesłanki dla realizacji Programu:

Program Nr 1: I. Opis Programu: 1. Przesłanki dla realizacji Programu: Program Nr 1: Program prewencji otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miaŝdŝycy. I. Opis Programu: 1. Przesłanki dla realizacji Programu: Częstość cukrzycy typu 2 rośnie gwałtownie na całym świecie,

Bardziej szczegółowo

... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010

... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość

Bardziej szczegółowo

Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze

Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze CZYM JEST NADCIŚNIENIE TĘTNICZE Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika

Bardziej szczegółowo

W badaniu 4S (ang. Scandinavian Simvastatin Survivat Study), oceniano wpływ symwastatyny na całkowitą śmiertelność u 4444 pacjentów z chorobą wieńcową i z wyjściowym stężeniem cholesterolu całkowitego

Bardziej szczegółowo

Wrocławskich Gimnazjów i Szkół Podstawowych

Wrocławskich Gimnazjów i Szkół Podstawowych Sprawozdanie z badań przesiewowych realizowanych w latach 2015-2018 wśród uczniów klas pierwszych gimnazjów i klas czwartych szkół podstawowych Wrocławskich Gimnazjów i Szkół Podstawowych w ramach Ogólnopolskiego

Bardziej szczegółowo

Czynniki ryzyka w chorobach układu krążenia

Czynniki ryzyka w chorobach układu krążenia Czynniki ryzyka w chorobach układu krążenia mgr Anna Śliwka Projekt Twoje SERCE Twoim ŻYCIEM jest współfinansowany ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014 oraz środków budżetu państwa w

Bardziej szczegółowo

DiabControl RAPORT KOŃCOWY

DiabControl RAPORT KOŃCOWY DiabControl OCENA WSPÓŁPRACY PACJENTA CHOREGO NA CUKRZYCĘ TYPU 2 Z LEKARZEM PROWADZĄCYM W ZAKRESIE COMPLIANCE, OBSERWACJA ZJAWISKA DYSFAGII (TRUDNOŚCI W POŁYKANIU) RAPORT KOŃCOWY Październik 214 Autor

Bardziej szczegółowo

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 109/2014 z dnia 16 czerwca 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyki chorób układu krążenia dla mieszkańców

Bardziej szczegółowo

DuŜo wiem, zdrowo jem

DuŜo wiem, zdrowo jem DuŜo wiem, zdrowo jem Projekt edukacyjny: Pogadanki do dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach oraz prezentacje do ich rodziców Cel projektu: Podniesienie świadomości na temat odżywiania

Bardziej szczegółowo

Niedożywienie i otyłość a choroby nerek

Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego z Pracownią Pielęgniarstwa Onkologicznego WPiNoZ Akademii Medycznej

Bardziej szczegółowo

1. Nazwa programu polityki zdrowotnej promującego zachowania prozdrowotne

1. Nazwa programu polityki zdrowotnej promującego zachowania prozdrowotne Formularz zgłoszenia udziału w Konkursie Zdrowy Samorząd Gmina Miasta Sopotu ul. Kościuszki 25/27 81-704 Sopot 1. Nazwa programu polityki zdrowotnej promującego zachowania prozdrowotne Program wczesnego

Bardziej szczegółowo

STAN ZDROWIA MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU RAPORT. Badanie zlecone przez Urząd Miejski w Białymstoku. Białystok, 2016 r.

STAN ZDROWIA MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU RAPORT. Badanie zlecone przez Urząd Miejski w Białymstoku. Białystok, 2016 r. STAN ZDROWIA MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU RAPORT Badanie zlecone przez Urząd Miejski w Białymstoku Białystok, 2016 r. STAN ZDROWIA MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU RAPORT POD REDAKCJĄ JERZEGO MANTURA Badanie zlecone

Bardziej szczegółowo

parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,

parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL, 1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 107/2014 z dnia 16 czerwca 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyki chorób układu krążenia miasta Sieradza

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE ZA ROK 2009 Z REALIZACJI,,PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA WŚRÓD MIESZKAŃCÓW GMINY BOBOLICE W LATACH 2009-2013

SPRAWOZDANIE ZA ROK 2009 Z REALIZACJI,,PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA WŚRÓD MIESZKAŃCÓW GMINY BOBOLICE W LATACH 2009-2013 SPRAWOZDANIE ZA ROK 2009 Z REALIZACJI,,PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA WŚRÓD MIESZKAŃCÓW GMINY BOBOLICE W LATACH 2009-2013 1. Podniesienie świadomości społeczności lokalnej w zakresie realizacji

Bardziej szczegółowo

Szkolenie w zakresie profilaktyki chorób cywilizacyjnych w ramach projektu Poprawa stanu zdrowia populacji pracującej województwa podlaskiego

Szkolenie w zakresie profilaktyki chorób cywilizacyjnych w ramach projektu Poprawa stanu zdrowia populacji pracującej województwa podlaskiego Szkolenie w zakresie profilaktyki chorób cywilizacyjnych w ramach projektu Poprawa stanu zdrowia populacji pracującej województwa podlaskiego Szkolenie w formie e-learningu Zakres tematyczny: 1. Założenia

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1. www.polkard.org 2 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/wroc/assets_08_03_16.pdf

Załącznik nr 1. www.polkard.org 2 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/wroc/assets_08_03_16.pdf Załącznik nr 1 Opis programu zdrowotnego pn. Rozszerzenie dostępu do rehabilitacji kardiologicznej w ramach wtórnej prewencji chorób sercowo-naczyniowych 1. Opis problemu zdrowotnego Pomimo zaznaczającego

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość

Bardziej szczegółowo

Recenzja. Pracy na stopień doktora nauk medycznych lek. Agaty Bogołowskiej- Stieblich pt. Ocena wpływu operacyjnego leczenia otyłości

Recenzja. Pracy na stopień doktora nauk medycznych lek. Agaty Bogołowskiej- Stieblich pt. Ocena wpływu operacyjnego leczenia otyłości Prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Paśnik Klinika Chirurgii Ogólnej Onkologicznej, Metabolicznej i Torakochirurgii CSK MON WIM ul. Szaserów 128 04-109 Warszawa tel. 022 810 06 21 Warszawa 26.05.2017 Recenzja

Bardziej szczegółowo

Brak dolegliwości świadczy o tym, że ciśnienie krwi na pewno jest w normie.

Brak dolegliwości świadczy o tym, że ciśnienie krwi na pewno jest w normie. Codziennie miliony serc na całym świecie pompują krew zbyt mocno, narażając tętnice na groźne uszkodzenia. To zjawisko, nazywane nadciśnieniem tętniczym, jest najczęściej występującą chorobą układu krążenia.

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Rajter-Bąk dr Jacek Gajek

Małgorzata Rajter-Bąk dr Jacek Gajek SZKOLENIA PSYCHOLOGICZNO- ZDROWOTNE JAKO INWESTYCJA W KSZTAŁTOWANIE ŚWIADOMOŚCI PROZDROWOTNEJ KADRY MENEDŻERSKIEJ, CZYLI WPŁYW ZDROWIA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ NA WYNIK FINANSOWY ZARZĄDZANYCH PRZEDSIĘBIORSTW

Bardziej szczegółowo

Europejski Tydzień Walki z Rakiem

Europejski Tydzień Walki z Rakiem 1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 110/2013 z dnia 22 kwietnia 2013r. o projekcie programu Ocena wyrównania ciśnienia tętniczego w populacji mieszkańców

Bardziej szczegółowo

ZASADY SKORZYSTANIA Z PROGRAMÓW

ZASADY SKORZYSTANIA Z PROGRAMÓW PROFILAKTYCZNE PROGRAMY ZDROWOTNE w POZ Wielkopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia przypomina, iż w ramach praktyki lekarza POZ realizowane są następujące programy: 1. Program profilaktyki

Bardziej szczegółowo

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej. Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego

Bardziej szczegółowo

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną

Bardziej szczegółowo

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Załącznik do Uchwały Nr VI/83/07 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 26 marca 2007 r. Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego REGIONALNY PROGRAM ZWALCZANIA OTYŁOŚCI U DZIECI I

Bardziej szczegółowo

Hipercholesterolemia rodzinna - co warto wiedzieć

Hipercholesterolemia rodzinna - co warto wiedzieć I Katedra i Klinika Kardiologii Gdański Uniwersytet Medyczny Hipercholesterolemia rodzinna - co warto wiedzieć Dlaczego to takie ważne? Marcin Gruchała Czynniki ryzyka zawału serca 15 152 osób z pierwszym

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka chorób układu krążenia - nowości zawarte w wytycznych ESC 2012

Profilaktyka chorób układu krążenia - nowości zawarte w wytycznych ESC 2012 Nowe wytyczne ESC/PTK w kardiologii Profilaktyka chorób układu krążenia - nowości zawarte w wytycznych ESC 2012 Przemysław Trzeciak Częstochowa 11.12.2012 Umieralność z powodu chorób ukł. krążenia w latach

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyczny SCORE w zakresie chorób układu krążenia

Program profilaktyczny SCORE w zakresie chorób układu krążenia Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu 1(1)/2016 ISSN: 2451-1846 DOI: http://dx.doi.org/10.21784/iwp.2016.002 Bogusława Serzysko 1,2, Joanna Janik 3, Joanna Świerczek 2 1Śląskie Centrum Chorób

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych

Bardziej szczegółowo

Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego

Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego Załącznik do Uchwały nr Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA I ZAPOBIEGANIA CHOROBOM UKŁADU KRĄŻENIA Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego 1 I. Diagnoza problemu i uzasadnienie

Bardziej szczegółowo

Aktywność fizyczna na receptę. Anna Plucik Mrożek Małgorzata Perl

Aktywność fizyczna na receptę. Anna Plucik Mrożek Małgorzata Perl Aktywność fizyczna na receptę Anna Plucik Mrożek Małgorzata Perl Cel prezentacji Podzielenie się zdobytą wiedzą i doświadczeniem Przedstawienie programów treningowych dla poszczególnych grup docelowych

Bardziej szczegółowo

Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.

Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia. Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:

Bardziej szczegółowo

Algorytm postępowania w profilaktyce, diagnostyce i leczeniu chorób sercowonaczyniowych. Dr n. med. Wiesława Kwiatkowska

Algorytm postępowania w profilaktyce, diagnostyce i leczeniu chorób sercowonaczyniowych. Dr n. med. Wiesława Kwiatkowska Algorytm postępowania w profilaktyce, diagnostyce i leczeniu chorób sercowonaczyniowych u osób zakażonych HIV Dr n. med. Wiesława Kwiatkowska Epidemiologia zakażenia HIV Epidemiologia zakażenia HIV - zgony

Bardziej szczegółowo

Zdrowie warszawiaków raport z dekady

Zdrowie warszawiaków raport z dekady Zdrowie warszawiaków raport z dekady Warszawa, 21 stycznia 2010 r. Najnowsza edycja raportu o stanie zdrowia mieszkańców dotyczy 10 lat (na podstawie uaktualnionych edycji dla lat 1999-2008). Jest to wystarczająco

Bardziej szczegółowo

Czynniki ryzyka w chorobach układu krążenia Szkolenie dla lekarzy POZ

Czynniki ryzyka w chorobach układu krążenia Szkolenie dla lekarzy POZ Realizator Projektu: Powiat Piotrkowski TWOJE SERCE TWOIM ŻYCIEM Program Zmniejszenia Nierówności w Zdrowiu Mieszkańców Powiatu Piotrkowskiego z Ryzykiem Wystąpienia Chorób Układu Krążenia Czynniki ryzyka

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13

Spis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13 Spis treści Przedmowa................ 11 1. Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi.................. 13 Najważniejsze problemy diagnostyczne....... 13 Ból w klatce piersiowej........... 14 Ostry

Bardziej szczegółowo

Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem

Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Lek. med. Bogumił Ramotowski Klinika Kardiologii CMKP, Szpital Grochowski Promotor pracy Prof. dr

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i

Bardziej szczegółowo

Lek. Zbigniew Gugnowski Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej NZOZ Poradnia Lekarzy Medycyny Rodzinnej Giżycko

Lek. Zbigniew Gugnowski Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej NZOZ Poradnia Lekarzy Medycyny Rodzinnej Giżycko Nadciśnienie Tętnicze Lek. Zbigniew Gugnowski Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej NZOZ Poradnia Lekarzy Medycyny Rodzinnej Giżycko Definicja Nadciśnienie tętnicze, choroba nadciśnieniowa,

Bardziej szczegółowo

Prewencja chorób i promocja zdrowia

Prewencja chorób i promocja zdrowia Prewencja chorób i promocja zdrowia Wg WHO promocja zdrowia: - Jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem i jego poprawą. - Tworzy ujednoliconą koncepcję sposobów i warunków

Bardziej szczegółowo

Skuteczność leczenia hipercholesterolemii u osób wysokiego ryzyka sercowonaczyniowego. Czy leczymy coraz lepiej? Piotr Jankowski

Skuteczność leczenia hipercholesterolemii u osób wysokiego ryzyka sercowonaczyniowego. Czy leczymy coraz lepiej? Piotr Jankowski Skuteczność leczenia hipercholesterolemii u osób wysokiego ryzyka sercowonaczyniowego w XX i XXI wieku. Czy leczymy coraz lepiej? Piotr Jankowski I Klinika Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego IK CMUJ

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z BADAŃ,,Program profilaktyki i promocji zdrowia w zakresie chorób układu krążenia w powiecie janowskim

RAPORT Z BADAŃ,,Program profilaktyki i promocji zdrowia w zakresie chorób układu krążenia w powiecie janowskim RAPORT Z BADAŃ,,Program profilaktyki i promocji zdrowia w zakresie chorób układu krążenia w powiecie janowskim,,weź sobie zdrowie do serca Nadzór nad opracowaniem publikacji i opracowanie merytoryczne:

Bardziej szczegółowo

RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA

RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA dotyczącego dodatkowych czynników współistniejących z nadciśnieniem tętniczym mających wpływ na wybór nebiwololu w leczeniu polskiej populacji pacjentów z NT W przypadku jakiegokolwiek

Bardziej szczegółowo