H-O Model (2): Stolper-Samuleson i FPE

Charles van Marrewijk & JJ Michałek H-O Model (2): Stolper-Samuleson i FPE Wstęp Diagram Lernera Od cen czynników produkcji do cen dóbr Od cen dóbr do cen czynników produkcji Twierdzenie Stolpera - Samuelsona Analiza graficzna Efekt wzmacniający (The magnification effect) Aplikacje: globalizcja, niskie płace i bezrobocie Factor price equalization (FPE) Wnioski H-O model i co dalej: paradoks Leontieffa i proste możliwe wytłumaczenia

1. The world economy Explanations for trade Classical 2. Opportunity costs 3. Comparative advantage Policy Part I Neo-classical 4. Production structure 5. Factor prices 6. Production volume 7. Factor abundance 8. Trade policy Part II Industrial organization Economic geography International business Growth theory New trade 9. Imperfect competition 10. Intra-industry trade New interactions 14. Geographical economics 15. Multinationals 16. New goods, growth, and development 11. Strategic trade policy 12. Int. trade organizations 13. Economic integration 17. Applied trade policy modeling Part III Part IV 18. Concluding remarks

Diagram Lernera K Linia jednostkowego izokosztu: rk + wl = 1 M =1/ p m Izokwanta jednostkowej wart. M 1/ r Izokwanta jednostkowej wart.: A Charles van Marrewijk & JJ Michałek p m M = 1 ; p F = 1 f 0 αm 1 α m α w r f 1 α f w r B Izokwanta jednost. wartości F F = 1/ p f Izokwanta Jednost. wart. 1/ w L

Charles van Marrewijk & JJJMichałek Od cen czynników produkcji do cen dóbr finalnych Znając ceny czynników w and r wyznaczamy linię jednost izokosztu Jest tylko K 1/r jedna M = 1/p m B izokwanta dobra M która jest do niej styczna Wyznacza ona dokładnie cenę p m Podobnie, tylko jedna izokwanta dobra F która jest styczna do linii izokosztu; i określa dokładnie cenę p f C F = 1/p f 1/w L

Charles van Marrewijk & JJ Michałek Od cen dóbr do cen czynników produkcji: FPE Przy danych cenach dóbr p m i p f jednostkowe izokwanty są określone dokładnie. Pokazano to na wykresie. Jest tylko jedna linia izokosztu styczna do obu izokwant K Wyznacza ona dokładnie wartości 1/r i 1/w M = 1/pm To oznacza, że jeżeli handel między dwoma krajami zrównuje ceny dóbr 1/r finalnych i kraje mają identyczne funkcje produkcji (CRS), to następuje również zrównanie cen czynników B produkcji (w i r) (tzn. FPE) C F = 1/p f 1/w L

Charles van Marrewijk& JJ Michałek Twierdzenie Stolpera- Samuelsona W modelu neoklasycznym z 2 dobrami (oba produkowane) i 2 czynnikami produkcji wzrost ceny dobra finalnego: zwiększa cenę czynnika produkcji używanego intensywnie do produkcji tego dobra, oraz: zmniejsza cenę drugiego czynnika produkcji. Np. jeżeli dobro M jest kapitało-intensywne i wzrasta jego cena to: wzrasta stopa zwrotu (procentowa) a spadają płace.

Analiza graficzna K 1/ r 0 Charles van Marrewijk & JJ Michałek Wzrost cen dobra kapitało-intensywnego M zwiększa stopę procentowa a obniża płace. A 1/ r 1 A B M = M = B 1/ pm0 1/ pm1 F =1/ p f 0 1/ w 0 1/ w 1 L

Charles van Marrewijk & JJ Michałek Efekt wzmacniający (The magnification effect: R. Jones) W modelu neoklasycznym z 2 dobrami, M i F, and 2 czynnikami produkcji, kapitałem K siła roboczą L, z cenami czynników produkcji r i w, odpowiednio, zmiany w cenie dóbr finalnych są wzmocnione w wynagrodzeniach odpowiednich czynników produkcji. Jeżeli oznaczymy zmiany względne przez ~ i założymy, że produkcja dobra M jest kapitało-intensywna, to zachodzi następująca zależność: jeżeli jeżeli ~ p m > ~ p f to ~ r > ~ pm > ~ p > f w~ ~ p ~ m < p ~ f r < ~ p < ~ p < w~ to m f

Charles van Marrewijk & JJ Michałek Aplikacja: globalizacja niskie płace i bezrobocie Twierdzenie Stolpera-Samuelsona było przedmiotem debaty o globalizacji ; wzrost różnic płacowych w USA, 340 290 240 190 140 90 40 United States 1976 1986 1996 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 Wage white-collar Wage blue-collar Imports low-wage countries

Charles van Marrewijk & JJ Michałek Aplikacja: globalizacja i bezrobocie Twierdzenie Stolpera-Samuelsona było przedmiotem debaty o globalizacji ; wzrost bezrobocia w Europie, France 3000 2000 1000 0 1960 1970 1980 1990 Imports from low -w age countries Unemployment

Twierdzenie Rybczynskiego Charles van Marrewijk & JJ Michałek W modelu neo-klasycznym 2x2x2, przy założeniu stałych cen, wzrost podaży jednego czynnika produkcji spowoduje, że : wzrośnie produkcja dobra, który zużywa intensywnie ten czynnik produkcji, którego zasób się zwiększył a zmniejszy się produkcja drugiego dobra Np. wzrost zasobów kapitału przyczyni się do zwiększenia produkcji dobra M i spadku produkcji dobra F Analiza oryginalna przy pomocy diagramu Edgewortha

Twierdzenie Rybczynskiego (1) uproszczona graficzna prezentacja: skutki wzrostu zasobów kapitału F Opracował Jan J. Michałek p 0 p 1 -P M /P F M

Twierdzenie Rybczynskiego (2): skutki wzrostu zasobów kapitału Narzędzie analizy: diagram Edgewortha Założenie: ceny dóbr są stałe (np. mała otwarta gospdoarka) Badamy skutki wzrostu zasobów jednego czynnika produkcji Technologie: funkcje produkcji homogeniczne 1-go stopnia (CRS) można mierzyć ilość produkcji (odległość izokwanty od początku układu jest wprost proporcjonalna do wielkości produkcji) O M O C : wyjściowa krzywa kontraktowa: krzywa możliwości produkcyjnych M kapitało-intensywne (K) (izokwanta bliższa osi K) F - praco- intensive (L) (izokwanta bliższa osi L) Równowaga produkcyjna : np. w punkcie S: MRS=MRT (między K i L) Analizujemy skutki wzrostu zasobów kapitału (K), i.e. K ˆ > 0 : Nowa rodzina izokwant dla dobra F zaczyna się w punkcie O F '. Przy takim samym MRT (bo ceny względne dóbr nie zmieniły się) Linia O F 'S' równoległa to O F S Punkt P nowa równowaga na nowej krzywej kontraktowej (takie same MRT) Produkcja dobra F zmniejszyła się Produkcja dobra M wzrosła. tzn. M ˆ > Kˆ > Lˆ > Fˆ Opracował Jan J. Michałek

Opracował Jan J. Michałek Twierdzenie Rybczynskiego (3): skutki wzrostu zasobów kapitału O M S' S P Factor L O F ' K O F Factor K

Charles van Marrewijk & JJ Michałek Tw. Rybczynskiego: wykorzystanie czynników produkcji Przy stałych cenach dóbr ceny względne czynników produkcji nie ulegają zmianie (FPE ). Przy danych relacjach cen czynników produkcji, minimalizacja kosztów wyznacza równowagę w używaniu K i L w produkcji dobra M i F Wzrost lub spadek produkcji M czy F nie zmienia relacji w używaniu kapitału i siły roboczej (linie równoległe) Rozdział kapitału siły roboczej na produkcje obu dóbr jest określone przez warunek pełnego zatrudnienia (na krzywej kontraktowej w diagramie Edgewortha)

Charles van Marrewijk & JJ Michałek Przykład tw. Rybczyńskiego: Rosyjscy emigranci w Izraelu W okresie 1989-1989 russian other 1996 russian 96: emigrujący z Rosji Żydzi do 50 50 Izraela mieli lesze wykształcenie niż 40 40 Izraelczycy. Efekt: wzrost produkcji dóbr wymagających nakładów wykształconej siły roboczej (absorpcja 90% przyrostu) 30 20 10 0 LTH HG SC CG 30 20 10 0 other LTH HG SC CG LTH = Less Than Highschool; HG = Highschool Graduate; SC = Some College; CG = College Graduate

Opracował Jan J. Michałek Prosta ilustracja twierdzenia FPE (1) Założenie: Kraj obfity w kapitał a nie w siłę roboczą w porównaniu do zagranicy (*) (K/L)>(K * /L * ) (r/w)<(r * /w * ) lub (w/r)>(w * /r * ) kraj ma poziom płac względnie wyższy niż wynagrodzenie kapitału w porównaniu do zagranicy względne ceny: M TOT * * / PF < ( PM PF ) PM PF P < wskutek liberalizacji handlu powinno nastąpić: M TOT * * / PF = ( PM PF ) PM PF P = Otwarcie handlu: Kraj eksportuje dobra M (kapitało-intensywne) a importuje dobro F (pracointensywne) W kraju rośnie cena względna dobra M a obniża się cena dobra F

Opracował Jan J. Michałek Prosta ilustracja twierdzenia FPE (2) Tw. Stolpera-Samuelsona: rˆ > Pˆ > Pˆ > M F wˆ Konsekwencje dla cen czynników produkcji: Zagranica Kraj Poziomy płac F P Poziomy stopy procentowej w* w* Zmiany płac r r* w w r r Zmiany stóp Zmiany płac Zmiany stóp

Opracował Jan J. Michałek H-O: podsumowanie struktury modelu Korzyści z handlu Kraj Terms of trade (Pc/Pw) tt Zagranica Specjalizacja produkcyjna Przewaga komparatywna Ceny wewnętrzne dóbr (Pc/Pw) Ceny wewnętrzne dóbr (Pc/Pw)* Teoremat H-O Stolper- Samuelson Stolper- Samuelson Dochody Ceny czynników produkcji (w/r) Wyrównywanie cen czynników produkcji Ceny czynników produkcji (w/r) Dochody Popyt na dobra Popyt na czynniki prod. Podaż czynników prod. To samo za granicą Gusta U(c,w) Technologia a ij Wyposażenie w czynniki prod. T,L

Opracował Jan J. Michałek Paradoks Leontieffa Leontief testował model H-O dla gospodarki USA w 1947 roku - Znacznie analizy na podst.tablicy input-output table opracowanej przez W. Leontiefa. - Brak danych nt. zużycia czynników prod w imporcie używał danych nt. substytucji importu w USA (te same produkty importowane do USA) jako pewnego przybliżenia. - założenie: USA są obficie wyposażone w kapitał w porównaniu do reszty świata (nikt tego nie kwestionował w 1947 roku). - USA winne eksportować dobra kapitało-intensywne (zgodnie z modelem H-O). Rezultaty testu Leontieffa (nakłady czynników potrzebne do wyprodukowania dóbr o wartości 1 miliona US$) Eksport Substytuty importu Kapitał (1947 dolary) 2,550,780 3,091,339 Siła rob. (osobo-lata) 182 170 Relacja kapitał-praca (dolary na osobo lata) 14,015 18,184 USA export był około 30% bardziej praco-intensywny niż substytuty importu - --> włożono wiele wysiłku w wyjaśnienie paradoksu (testy z lat 50.: b. podobne rezultaty) najprostsza wersja modelu H-O dosyć słabo wyjaśnia strukturę handlu - niektórzy zakwestionowali model H-O; - inni: uznali, że model H-O wymaga rozszerzeń i i przyjęcia ogólniejszych założeń są różne uogólnione wersje.

Opracował Jan J. Michałek Możliwe wyjaśnienia paradoksu Leontieffa: Modyfikacje modelu H-O model (umożliwiające wyjaśnienie paradoksu) uwzględnienie odmiennych preferencji uwzględnienie barier handlowych; bardziej precyzyjna kategoryzacja nakładów (zamiast prostego podziału dychotomicznego: K i L) możliwoścwystąpienia odwróconej czynnikointensywności (factor intensity reversals)

Opracował Jan J. Michałek E. Leamer: Względne zasoby czynników produkcji (1) TABLE 14.1 Relative factor endowments, 1975 (percent of world endowments) Factor* Canada Fed. Rep. India Japan Mexico South U.K. U.S. Germany Korea GNP 3,46 9,22 1,99 11,14 1,00 0,47 5,10 32,94 Capital 3,65 10,28 1,18 14,92 0,70 0,37 4,87 29,36 Prof. Labor 2,37 6,11 13,47 8,03 1,64 0,70 6,00 24,53 Lit. Labor 1,74 5,19 14,29 11,05 2,35 1,86 4,77 17,11 Illit. Labor 0,02 0,07 65,24 0,20 1,30 1,41 0,06 0,15 Trop. Land 0,00 0,00 9,11 0,00 4,02 0,00 0,00 0,14 Dry Land 2,38 0,00 5,68 0,00 6,24 0,00 0,00 32,44 Temp. Land 38,03 1,27 3,77 1,91 0,00 0,51 1,25 18,47 Coal 1,96 10,80 8,49 1,67 0,32 1,35 11,13 50,87 Minerals 19,06 1,79 3,43 1,89 3,09 0,31 0,98 27,58 Oil 9,76 1,25 0,73 0,16 2,18 0,00 1,63 58,04 Source: E. E. Learner, Sources of International Comparative Advantage: Theory and Evidence. *Prof. Labor: professional and technical workers; Lit. Labor: literate, nonprofessional workers; Illit. Labor: illiterate workers; Trop. Land: land in tropical rainy climate; Dry Land: land in dry climate: Temp. Land:

Opracował Jan J. Michałek E. Leamer: Względne zasoby a struktura handlu (2) Commodity group* Raw Labor- Capital- Factor Mtls Animal Cereals Intensive Intensive Chemicals Machinery Capital -8,8 0,0-4,3 1,0 16,5 3,8 29,1 Prof. labor 303,1-279,4 946,3-699,7-1947,9 481,7-1177,4 Lit. labor -59,4-17,3-97,4 78,9 126,7-53,4 77,7 Illit. labor 2,5 17,9-18,8 4,8 39,1-4,4 8,3 Trop. land -0,1-0,3 2,3-0,5-0,8-0,8-0,7 Dry land -0,3 0,7 1,0-0,3-0,3-0,2-0,3 Temp. land 0,6 7,4 20,6-3,8-11,8-8,5-19,2 Coal 0,4-0,1 0,0-0,1-0,1 0,0-0,1 Minerals 1,1 0,0 0,0-0,1-0,1-0,1-0,1 Oil 0,0 0,0 0,2 0,0-0,2 0,0-0,2 Source: E. E. Learner, Sources nf Infernritional Comparative Advantage: Theory and Evidence. "Raw mtls.: raw materials; Animal: animal products; Labor-int.: labor-intensive manufactures; Capital-int.: capital-intensive manufactures. The unit of measurement for each commodity group is $1000. The unit for each type of labor is 1000 workers: for each type of land 1000 hectares; for coal, minerals, and oil $1000; and for capital $1 million.

Opracował Jan J. Michałek Odwrócona czynniko-intensywność Factor intensity reversals (1) K K 0 L L Wysoka elastyczność substytucji Niska elastyczność substytucji czynników produkcji: dobro F czynników produkcji: dobro M aˆ KF aˆ LF δ F = ; wˆ rˆ gdzie aˆ oznacza przyrost wzgl δ M = aˆ KM aˆ wˆ rˆ LM

Opracował Jan J. Michałek Odwrócona czynniko-intensywność Factor intensity reversals (2) K F M -(w/r) (K/L) M Indie: - obfitość siły roboczej względem kapitału -->niskie -w/r ==> dobro F jest praco-intensywne (K/L) F 0 L

Opracował Jan J. Michałek Odwrócona czynniko-intensywność Factor intensity reversals (3) K (K/L) F (K/L) M -(w/r) 0 M F L USA: -obfitość kapitału względem siły roboczej --> wysokie w/r ==> dobro F jest kapitało-intensywne

Opracował Jan J. Michałek Zawartość czynników produkcji: Analiza Nevena (1) Grupa Stopień intensywności wykorzystania czynników produkcji 1 Bardzo wysoki udział kapitału ludzkiego 2 Wysoki udziału kapitał ludzkiego, niski kapitału fizycznego 3 Niski udział kapitału ludzkiego, niski kapitału fizycznego 4 Niski udział kapitału ludzkiego, wysoki kapitału fizycznego 5 Wysoki udział kapitału ludzkiego, wysoki kapitału fizycznego Przykłady Produkty przemysłu chemicznego, urządzenia biurowe Urządzenia mechaniczne i elektryczne Obuwie, odzież, meble Samochody, tekstylia Przetwórstwo żywności

Opracował Jan J. Michałek Zawartość czynników produkcji: Analiza Nevena (2) 4 3 K 5 2 1 L niewykwalifikowana L wykwalifikowana

Opracował Jan J. Michałek Zawartość czynników: Analiza Nevena dla Polski (1989-2000) 40,0% 30,0% 20,0% 1 10,0% 2 3 0,0% 4-10,0% 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 5-20,0% -30,0%