System Prawa Administracyjnego

System Prawa Administracyjnego R. Hauser / Z. Niewiadomski / A. Wróbel Tom 8A Publiczne prawo gospodarcze Jan Grabowski, Leon Kieres, Anna Walaszek-Pyzioł Michał Biliński, Rafał Blicharz, Tomasz Długosz, Krzysztof Horubski, Karol Kiczka, Tadeusz Kocowski, Marek Szydło, Artur Żurawik INSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN

SYSTEM PRAWA ADMINISTRACYJNEGO Publiczne prawo gospodarcze Tom 8 a

SYSTEM PRAWA ADMINISTRACYJNEGO Publiczne prawo gospodarcze Tom 8 a REDAKTORZY NACZELNI SYSTEMU PRAWA ADMINISTRACYJNEGO ROMAN HAUSER ZYGMUNT NIEWIADOMSKI ANDRZEJ WRÓBEL

Publiczne prawo gospodarcze Tom 8 a Redaktorzy Prof. dr hab. Roman Hauser Prof. dr hab. Zygmunt Niewiadomski Prof. dr hab. Andrzej Wróbel Autorzy prof. dr hab. Jan Grabowski Uniwersytet Śląski; prof. dr hab. Leon Kieres Uniwersytet Wrocławski; prof. dr hab. Anna Walaszek-Pyzioł Uniwersytet Jagielloński dr Michał Biliński Uniwersytet Jagielloński; prof. UŚ dr hab. Rafał Blicharz Uniwersytet Śląski; dr Tomasz Długosz Uniwersytet Jagielloński; dr Krzysztof Horubski Uniwersytet Wrocławski; prof. UWr dr hab. Karol Kiczka Uniwersytet Wrocławski; prof. UWr dr hab. Tadeusz Kocowski Uniwersytet Wrocławski; prof. UWr dr hab. Marek Szydło Uniwersytet Wrocławski; dr Artur Żurawik Uniwersytet Jagielloński WYDAWNICTWO C.H. BECK INSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN WARSZAWA 2013

Wydano we współpracy: z Instytutem Nauk Prawnych PAN w Warszawie Poszczególne części opracowali: Michał Biliński rozdz. III 17, 19; Rafał Blicharz rozdz. I 3; Tomasz Długosz rozdz. V 27; Jan Grabowski rozdz. I 1 2; Krzysztof Horubski rozdz. II 9, rozdz. V 29 30; Karol Kiczka rozdz. IV 21, 23 pkt I II; Leon Kieres rozdz. II 4 pkt II, 8 pkt II III, rozdz. IV 23 pkt III, rozdz. V 28; Tadeusz Kocowski rozdz. II 4 pkt III, 6 7, 8 pkt I, IV, 10, rozdz. IV 23 pkt IV, 24, rozdz. V 25 26; Marek Szydło rozdz. II 4 pkt I, 5, 11 13, rozdz. IV 22, 23 pkt V; Artur Żurawik rozdz. II 14, rozdz. III 15 16, 18, 20. Redakcja: Aleksandra Dróżdż Wydawca: Joanna Ziemiecka Wydawnictwo C.H. Beck 2013 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: Totem, Inowrocław ISBN 978-83-255-4613-7 ISBN e-book 978-83-255-4614-4

Przedmowa Oddawany do rąk Czytelników Tom 8a Systemu Prawa Administracyjnego, wspólnego projektu Wydawnictwa C.H. Beck i Instytutu Nauk Prawnych PAN, obejmuje zagadnienia publicznego prawa gospodarczego. Pracę rozpoczynają rozważania wprowadzające dotyczące relacji między prawem a gospodarką (rola i funkcje prawa w kształtowaniu stosunków gospodarczych), kryteriów wyodrębnienia publicznego prawa gospodarczego, a także źródeł publicznego prawa gospodarczego. Kolejne fragmenty pracy obejmują podstawowe pojęcia publicznego prawa gospodarczego pojęcia oraz zasady ogólne publicznego prawa gospodarczego. Zagadnienia szczegółowe dotyczą ustroju i zadań administracji gospodarczej oraz funkcji administracji gospodarczej. Praca jest dziełem kilku autorów wskazanych w zestawieniu zbiorczym oraz na poszczególnych stronach niniejszego tomu. Za merytoryczną treść, prezentowane stanowisko prawne i formę wypowiedzi odpowiadają autorzy poszczególnych części tego dzieła. Wydanie niniejszego tomu uwzględnia stan prawny na dzień 1 sierpnia 2013 r. Warszawa, sierpień 2013 r. Redaktorzy

Spis treści Przedmowa... V Wykaz skrótów... XI Rozdział I. Prawo a gospodarka... 1 1. Rola i funkcje prawa w kształtowaniu stosunków gospodarczych.. 4 I. Wzajemna współzależność prawa i gospodarki... 4 II. Funkcja służebna prawa wobec gospodarki... 4 III. Rola prawa w zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania systemu gospodarki rynkowej......................................... 5 IV. Rola prawa w korygowaniu negatywnych skutków społeczno-ekonomicznych liberalnej gospodarki rynkowej. Pierwszeństwo prawa stanowionego wobec naturalnych praw rynku... 12 2. Kryteria wyodrębnienia, przedmiot i zakres publicznego prawa gospodarczego... 15 I. Kryterium ogólne... 15 II. Geneza... 16 III. Zakres, metody i kryteria wyodrębnienia... 18 IV. Przedmiot i zakres publicznego prawa gospodarczego... 22 3. Źródła publicznego prawa gospodarczego.... 27 I. Informacje ogólne... 27 II. Konstytucja jako podstawa ustroju gospodarczego Polski... 29 III. Umowy międzynarodowe... 30 IV. Ustawy jako główne narzędzie regulacji publicznego prawa gospodarczego... 35 V. Akty wykonawcze........................................... 36 VI. Akty prawa miejscowego..................................... 37 VII. Akty prawa wewnętrznego oraz quasi-źródła prawa... 39 Rozdział II. Podstawowe pojęcia publicznego prawa gospodarczego... 41 4. Podstawowe wolności gospodarcze.... 59 I. Swobody rynku wewnętrznego i reguły konkurencji w prawie Unii Europejskiej... 59 II. Wolność działalności gospodarczej... 90 III. Wolność wykonywania zawodu... 113 5. Funkcje administracji publicznej wobec gospodarki... 118 6. Działalność gospodarcza... 125 7. Działalność zawodowa... 171 8. Przedsiębiorca... 179 I. Prawne pojęcie przedsiębiorcy... 179 II. Przedsiębiorcy zagraniczni... 224 III. Przedsiębiorcy publiczni (państwowi i komunalni)... 263 IV. Rejestracja przedsiębiorców... 296 9. Przedsiębiorstwo... 346 10. Kontrola i nadzór (policyjny, reglamentacyjny, właścicielski)... 359 I. Kontrola i nadzór jako funkcja... 359 VII

VIII Spis treści II. Kontrola i nadzór dylematy terminologiczne... 361 III. Uwarunkowania historyczne................................... 365 IV. Istota kontroli i nadzoru... 367 V. Nadzór gospodarczy... 373 VI. Nadzór policyjny............................................ 378 VII. Nadzór reglamentacyjny... 379 VIII. Nadzór regulacyjny... 380 IX. Nadzór właścicielski... 381 11. Konkurencja i konkurenci... 383 12. Konsument... 393 13. Rynek... 395 I. Rynek wewnętrzny... 395 II. Rynek właściwy... 400 14. Pojęcie interesu publicznego... 410 I. Wstęp... 410 II. Pojmowanie interesu... 411 III. Rozumienie interesu publicznego. Dotychczasowe poglądy... 412 IV. Wybrane definicje legalne interesu publicznego w ustawodawstwie polskim... 425 V. Interes publiczny a interes społeczny... 432 Rozdział III. Zasady ogólne publicznego prawa gospodarczego... 435 15. Społeczna gospodarka rynkowa jako konstytucyjna zasada ustroju gospodarczego... 439 I. Wstęp... 439 II. Zasada społecznej gospodarki rynkowej w Konstytucji RP... 442 III. Podsumowanie.... 448 16. Zasada wolności działalności gospodarczej i jej ograniczenia... 449 I. Wolność działalności gospodarczej jako filar społecznej gospodarki rynkowej... 449 II. Rozumienie konstytucyjnej wolności działalności gospodarczej... 451 III. Treść zasady wolności działalności gospodarczej i jej ograniczanie.... 453 IV. Ograniczenia wolności działalności gospodarczej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego... 460 V. Podsumowanie... 465 17. Zasada równego traktowania przedsiębiorców... 466 I. Uwagi wstępne... 466 II. Zakres podmiotowy zasady równego traktowania przedsiębiorców... 469 III. Zakres przedmiotowy zasady równego traktowania przedsiębiorców... 470 IV. Treść zasady równego traktowania przedsiębiorców... 471 18. Zasada ochrony własności... 473 I. Uwagi ogólne... 473 II. Konstytucyjne rozumienie własności... 474 III. Konstytucyjna zasada ochrony własności a gospodarka i rozwój społeczny... 475 19. Zasada rejestracji przedsiębiorców... 479 I. Wprowadzenie... 479 II. Rejestr przedsiębiorców w znaczeniu wąskim... 482 III. Rejestr przedsiębiorców w znaczeniu szerokim... 488 20. Zasada przestrzegania reguł uczciwej konkurencji i dobrych obyczajów w działalności gospodarczej... 493 I. Wprowadzenie... 493 II. Klauzula generalna dobrych obyczajów. Uwagi ogólne... 493

Spis treści III. Przegląd poszczególnych kryteriów ocennych odnoszących się do klauzuli dobrych obyczajów... 495 IV. Dobre obyczaje a zasady współżycia społecznego... 507 V. Wpływ poszczególnych kryteriów ocennych związanych z klauzulą generalną dobrych obyczajów na orzecznictwo sądowe... 510 VI. Zasada przestrzegania przez przedsiębiorców reguł uczciwej konkurencji... 514 VII. Podsumowanie.... 515 Rozdział IV. Ustrój i zadania administracji gospodarczej... 519 21. Administracja gospodarcza pojęcie... 528 22. Podmioty pełniące funkcje administracji gospodarczej w Unii Europejskiej... 541 23. Podmioty pełniące funkcje administracji gospodarczej w Polsce... 545 I. Organy administracji państwowej pełniące funkcje administracji gospodarczej... 545 II. Organy i podmioty rządowej administracji gospodarczej... 551 III. Administracja samorządowa wobec działalności gospodarczej... 570 IV. Samorząd gospodarczy i zawodowy... 603 V. Administracja gospodarcza zorganizowana w sposób swoisty... 636 24. Partnerzy społeczni administracji gospodarczej... 640 I. Uwagi wstępne... 640 II. Partnerzy społeczni... 642 III. Organizacje pracodawców... 643 IV. Izby gospodarcze... 644 V. Samorząd zawodowy rzemiosła... 644 VI. Samorządy niektórych przedsiębiorców... 645 VII. Związki pracodawców... 646 VIII. Samorządy wolnych zawodów... 647 IX. Związki zawodowe... 647 X. Trójstronna Komisja do spraw Społeczno-Gospodarczych... 648 XI. Wojewódzkie komisje dialogu społecznego... 651 Rozdział V. Funkcje administracji gospodarczej... 653 25. Policja gospodarcza... 659 I. Uwagi ogólne... 659 II. Policja w ujęciu historycznym... 660 III. Pojęcie policji gospodarczej... 663 IV. Istota zagrożeń policyjnych... 666 V. Instrumenty prawne... 667 VI. Podmiotowe określenie policji... 671 VII. Stany i dobra chronione... 673 VIII. Prewencyjno-zachowawczy charakter działań organów policyjnych.... 674 IX. Materialne i osobiste obciążenia jednostek i przedsiębiorców obowiązkami policyjnymi ciężary policyjne... 676 26. Reglamentacja działalności gospodarczej... 677 I. Uwagi wstępne... 677 II. Pojęcie reglamentacji... 679 III. Reglamentacja w gospodarce nakazowo-rozdzielczej... 681 IV. Cele reglamentacji... 684 V. Istota reglamentacji... 686 VI. Reglamentacja a policja gospodarcza... 690 VII. Określenie reglamentacji... 693 VIII. Sfery ograniczeń reglamentacyjnych... 695 IX

Spis treści 27. Funkcja regulacyjna... 697 28. Zarząd mieniem publicznym... 707 I. Pojęcie mienia publicznego a pojęcie majątku publicznego... 707 II. Pojęcie mienia publicznego a pojęcie rzeczy publicznych... 711 III. Kryteria wyodrębnienia mienia publicznego... 713 IV. Zarząd mieniem publicznym w ramach funkcji administracji gospodarczej... 721 V. Kryteria zarządu mieniem publicznym... 726 29. Planowanie gospodarcze... 732 I. Planowanie gospodarcze zagadnienia wprowadzające... 732 II. Charakter prawny norm planowych... 736 III. Założenia regulacji prawnej procesów planowania w gospodarce... 739 IV. Klasyfikacja planów gospodarczych wedle kryterium stopnia związania adresatów... 742 V. Planowanie gospodarcze w realizacji wybranych zadań administracji gospodarczej... 746 30. Wspieranie gospodarki... 753 I. Wspieranie gospodarki zagadnienia wprowadzające... 753 II. Podstawy prawne funkcji wspierania gospodarki... 756 III. Selektywne środki wspierania gospodarki a ogólne instrumenty interwencji... 759 IV. Wybrane przejawy realizacji funkcji wspierania gospodarki... 762 Indeks rzeczowy... 767 X

1. Źródła prawa Wykaz skrótów BezpŻywnU........ ustawa z 25.8.2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 136, poz. 914 ze zm.) BiegliRewU......... ustawa z 7.5.2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz.U. Nr 77, poz. 649 ze zm.) CzystGmU.......... ustawa z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 391 ze zm.) dyrektywa 2004/17/WE........ dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 31.3.2004 r. koordynująca procedury zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz.Urz. UE L Nr 134, s. 1) dyrektywa 2006/111/WE....... dyrektywa 2006/111/WE Komisji z 16.11.2006 r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między państwami członkowskimi a przedsiębiorstwami publicznymi, a także w sprawie przejrzystości finansowej wewnątrz określonych przedsiębiorstw (Dz.Urz. UE L Nr 318, s. 17) dyrektywa 2006/123/WE....... dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 12.12.2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym (Dz.Urz. UE L Nr 376, s. 36) DzGospU ustawa z 23.12.1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.) obecnie nie obowiązuje DziałInnowWspU.... ustawa z 30.5.2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. Nr 116, poz. 730 ze zm.) DziałUbezpU........ ustawa z 22.5.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 ze zm.) EKPC............. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) FinPublU........... ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.) GospKomU......... ustawa z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236) GryHazU........... ustawa z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540 ze zm.) IzbyGospU......... ustawa z 30.5.1989 r. o izbach gospodarczych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 710) KC................ ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH rozporządzenie Prezydenta RP z 27.6.1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) obecnie nie obowiązuje KomPrywU......... ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 216) XI

Wykaz skrótów KoncesjaU.......... ustawa z 9.1.2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U. Nr 19, poz. 101 ze zm.) Konstytucja PRL ustawa z 22.7.1952 r. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 33, poz. 232 ze zm.) obecnie nie obowiązuje Konstytucja RP...... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.) KontrAdmRzU...... ustawa z 15.7.2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz.U. Nr 185, poz. 1092) KP................ ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA............... ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 267) KPC............... ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPP............... Karta praw podstawowych Unii Europejskiej z 7.12.2000 r. (Dz.Urz. UE 2010 r. C Nr 83, s. 389) KrRejSU........... ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) KSH.............. ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) KW............... ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 482) NPRU............. ustawa z 20.4.2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116, poz. 1206 ze zm.) OKiKU............ ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) OrdPod............ ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PARPU............ ustawa z 9.11.2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 42, poz. 275 ze zm.) PodRolU........... ustawa z 15.11.1984 r. o podatku rolnym (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 ze zm.) PomSpołU......... ustawa z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.) PPU............... ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 ze zm.) PrBank............ ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.) PrDew............. ustawa z 27.7.2002 r. Prawo dewizowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 826) PrDzGosp ustawa z 19.11.1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) obecnie nie obowiązuje PrEnerg............ ustawa z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059) PrGeod............ ustawa z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287) PrLot.............. ustawa z 3.7.2002 r. Prawo lotnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 933 ze zm.) XII

Wykaz skrótów PrNot.............. ustawa z 14.2.1991 r. Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.) PrRDrog........... ustawa z 20.6.1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.) PrSpółdz........... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) PrStow............. ustawa z 7.4.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.) PrTel.............. ustawa z 16.7.2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) PrZamPubl......... ustawa z 29.1.2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 907) PrzejStosFinU....... ustawa z 22.9.2006 r. o przejrzystości stosunków finansowych pomiędzy organami publicznymi a przedsiębiorcami publicznymi oraz o przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorców (Dz.U. Nr 191, poz. 1411 ze zm.) PublTransZbiorU.... ustawa z 16.12.2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13 ze zm.) RachunkU.......... ustawa z 29.9.1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.) RPrU.............. ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) RTVU............. ustawa z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226 ze zm.) SamGmU........... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 594) SamPowU.......... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 595) SamWojU.......... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 596) SamZałU........... ustawa z 25.9.1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. Nr 24, poz. 123 ze zm.) SportU............. ustawa z 25.6.2010 r. o sporcie (Dz.U. Nr 127, poz. 857 ze zm.) SwobDziałGospU.... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.) ŚwUsłRPU......... ustawa z 4.3.2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 47, poz. 278 ze zm.) TFUE.............. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864) TrDrogU........... ustawa z 6.9.2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1265 ze zm.) TUE............... Traktat o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30) WolontariatU........ ustawa z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 ze zm.) WyrWinU.......... ustawa z 12.5.2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz.U. Nr 120, poz. 690 ze zm.) ZaopatrzWodU...... ustawa z 7.6.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 ze zm.) XIII

Wykaz skrótów ZasPolitRozwU...... ustawa z 6.12.2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 ze zm.) ZNKU............. ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) 2. Organy i instytucje ETS............... Europejski Trybunał Sprawiedliwości KIO............... Krajowa Izba Odwoławcza MTS.............. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości NSA............... Naczelny Sąd Administracyjny PAIZ.............. Prezes Agencji do spraw Inwestucji Zagranicznych RWPG............. Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej SAMop............ Sąd Antymonopolowy SN................ Sąd Najwyższy SN (7)............. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów SKO............... Samorządowe Kolegium Odwoławcze SOKiK............. Sąd ochrony konkurencji i konsumentów SPI............... Sąd Pierwszej Instancji TK................ Trybunał Konstytucyjny TSUE.............. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej UOKiK............ Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów WSA.............. Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Publikatory i czasopisma AUL.............. Acta Universitatis Lodziensis AUMCS........... Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska AUWr............. Acta Universitatis Wratislaviensis Dz.U............... Dziennik Ustaw Dz.Urz............. Dziennik Urzędowy FK................ Finanse Komunalne GSP............... Gdańskie Studia Prawnicze KSP............... Krakowski Studia Prawnicze KPP............... Kwartalnik Prawa Prywatnego KPPubl............. Kwartalnik Prawa Publicznego M.P................ Monitor Polski MoP............... Monitor Prawniczy MoPod............. Monitor Podatkowy NP................ Nowe Prawo OMT.............. Organizacja. Metody. Technika ONSA............. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSN............... Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNP............. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy OSNAPiUS......... Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych XIV

Wykaz skrótów OSNKW........... Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa OSNC............. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna OSNCP............ Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna i Pracy OSS............... Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych OTK.............. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A............ Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A Pal................ Palestra PiP................ Państwo i Prawo PIPWI............. Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej PPH............... Przegląd Prawa Handlowego PL................ Przegląd Legislacyjny Pr.Gosp............ Prawo Gospodarcze Pr.Sp.............. Prawo Spółek Prz.Sejm............ Przegląd Sejmowy PS................ Przegląd Sądowy PUG............... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Rej................ Rejent RPEiS............. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R.Pr............... Radca Prawny Rzeczp............. Rzeczpospolita SC................ Studia Cywilistyczne SI................. Studia Iuridica SP................ Studia Prawnicze SPE............... Studia Prawno-Ekonomiczne ST................ Samorząd Terytorialny TPP............... Transformacje Prawa Prywatnego Zb.Orz............... Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (ECR) ZNUJ.............. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 4. Piśmiennictwo Adamiak, Borkowski, Komentarz.......... B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1996, 1999, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2008, 2009, 2011, 2012 Administracyjne prawo gospodarcze (pod red. L. Kieresa).. A. Borkowski, M. Guziński, T. Kocowski, Wrocław 2000; A. Borkowski, M. Chełmoński, M. Guziński, K. Kiczka, L. Kieres, T. Kocowski, Wrocław 2003, 2005; A. Borkowski, M. Chełmoński, M. Guziński, K. Kiczka, L. Kieres, T. Kocowski, Szydło, Wrocław 2008, 2009 Boć, Administracja publiczna 2003...... Administracja publiczna (pod red. J. Bocia), Wrocław 2003 Boć, Prawo administracyjne 1993, 1998, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2007, 2010..... Prawo administracyjne (pod red. J. Bocia), Wrocław 1993, 1998, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2007, 2010 XV

XVI Wykaz skrótów Hauser, Wierzbowski, Prawo o postępowaniu Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz (pod red. R. Hausera, M. Wierzbowskiego), Warszawa 2011, 2013 Konstytucja........ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (pod red. L. Garlickiego), t. I, Warszawa 1999, t. II, Warszawa 2001, t. III, Warszawa 2003, t. IV, Warszawa 2005, t. V, Warszawa 2007 Niewiadomski, Prawo administracyjne 2009. Prawo administracyjne (pod red. Z. Niewiadomskiego), Warszawa 2009 System pr. cyw....... System prawa cywilnego, t. I, wyd. 1, Ossolineum 1974; wyd. 2, Ossolineum 1985; t. II, Ossolineum 1977; t. III, cz. 1, Ossolineum 1981; t. III, cz. 2, Ossolineum 1976; t. IV, Ossolineum 1986 SystemPrAdm....... System Prawa Administracyjnego (pod red. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla), t. 1, Warszawa 2010; t. 2, Warszawa 2012; t. 4, Warszawa 2012; t. 5, Warszawa 2013; t. 6, Warszawa 2011; t. 7, Warszawa 2012; t. 9, Warszawa 2010; t. 11, Warszawa 2011; t. 12, Warszawa 2010 System Prawa Administracyjnego... System Prawa Administracyjnego, t. I (pod red. J. Starościaka), Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk 1977, 1987; t. III (pod red. T. Rabskiej, J. Łętowskiego); t. IV (pod red. T. Rabskiej), Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk 1980 System PrHandl..... System Prawa Handlowego, t. 1, Warszawa 2009; t. 2, Warszawa 2012; t. 2A i 2B, Warszawa 2007; t. 5, wyd. 2, Warszawa 2006; wyd. 3, Warszawa 2011; wyd. 3, Warszawa 2011; t. 7, Warszawa 2007; t. 8, Warszawa 2010; t. 10, Warszawa 2012 System PrPryw...... System Prawa Prywatnego, t. 1, wyd. 1, Warszawa 2007; wyd. 2, Warszawa 2012; t. 2, wyd. 1, Warszawa 2002; wyd. 2, Warszawa 2008; Suplement do t. 2, Warszawa 2004; t. 3, wyd. 1, Warszawa 2003, wyd. 2, Warszawa 2007; wyd. 3, Warszawa 2013; t. 4, wyd. 1, Warszawa 2005, wyd. 2, Warszawa 2007; wyd. 3, Warszawa 2012; t. 5, Warszawa 2006; wyd. 2, Warszawa 2012; t. 6, Warszawa 2009; t. 7, wyd. 1, Warszawa 2001, wyd. 2, Warszawa 2004, wyd. 3, Warszawa 2011; t. 8, wyd. 1, Warszawa 2004, wyd. 2, Warszawa 2011; t. 9, Warszawa 2010; t. 10, Warszawa 2009, 2013; t. 11, Warszawa 2009; t. 12, Warszawa 2003, 2011; t. 13, wyd. 1, Warszawa 2003, wyd. 2, Warszawa 2007; t. 14A, Warszawa 2012; t. 14B, Warszawa 2012; t. 16, Warszawa 2008; t. 17A, Warszawa 2010; t. 17B, Warszawa 2010; t. 18, Warszawa 2005, 2010, Suplement do t. 18, Warszawa 2006; t. 19, Warszawa 2006 Wierzbowski, Komentarz.......... Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz (pod red. A. Wiktorowskiej, M. Wierzbowskiego), Warszawa 2011, 2013 Wierzbowski, Prawo administracyjne 1996, 2000, 2001, 2011..... Prawo administracyjne (pod red. M. Wierzbowskiego), Warszawa 1996, 2000, 2001, 2011 5. Inne art................. artykuł CBOSA............ Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych CEIDG............ Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej cyt................. cytowany (-a, -e); cytat cz................. część

Wykaz skrótów EOG.............. Europejski Obszar Gospodarczy EFTA.............. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu EZIG.............. europejskie zgrupowanie interesów europejskich KRS............... Krajowy Rejestr Sądowy lit................. litera m.in............... między innymi n.................. następny (-a, -e) niepubl............. niepublikowany (-a, -e) Nr................ numer orz................ orzeczenie PKD............... Polska Klasyfikacja Działalności por................ porównaj post............... postanowienie poz................ pozycja przyp.............. przypis r.................. rok red................ redakcja, redaktor s.................. strona (-y) SSNIP............. Small but Significant and Non-Transistory Increase of Price t.................. tom tj.................. to jest tekst jedn........... tekst jednolity tzw................ tak zwany (-a, -e) uchw............... uchwała ust................ ustęp uw................ uwaga (-i) wyr................ wyrok w zw. z............ w związku z zd................. zdanie ze zm.............. ze zmianami zob................ zobacz XVII

Rozdział I. Prawo a gospodarka Spis treści 1. Rola i funkcje prawa w kształtowaniu stosunków gospodarczych... 1 I. Wzajemna współzależność prawa i gospodarki... 1 II. Funkcja służebna prawa wobec gospodarki... 2 III. Rola prawa w zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania systemu gospodarki rynkowej.... 6 1. Własność jako kategoria ekonomiczna i prawna... 8 2. Wolność gospodarcza.... 14 3. Swoboda umów... 17 4. Ochrona uczciwej konkurencji............................... 19 IV. Rola prawa w korygowaniu negatywnych skutków społeczno-ekonomicznych liberalnej gospodarki rynkowej. Pierwszeństwo prawa stanowionego wobec naturalnych praw rynku... 20 2. Kryteria wyodrębnienia, przedmiot i zakres publicznego prawa gospodarczego... 26 I. Kryterium ogólne... 26 II. Geneza.... 28 III. Zakres, metody i kryteria wyodrębnienia... 34 IV. Przedmiot i zakres publicznego prawa gospodarczego.... 39 3. Źródła publicznego prawa gospodarczego... 45 I. Informacje ogólne... 45 II. Konstytucja jako podstawa ustroju gospodarczego Polski... 48 III. Umowy międzynarodowe... 51 1. Źródła unijnego (wspólnotowego) publicznego prawa gospodarczego... 55 A. Rozporządzenie.... 56 B. Dyrektywa.... 60 C. Decyzja... 62 IV. Ustawy jako główne narzędzie regulacji publicznego prawa gospodarczego.... 63 V. Akty wykonawcze.... 67 VI. Akty prawa miejscowego... 68 VII. Akty prawa wewnętrznego oraz quasi-źródła prawa... 72 Literatura: C. Abraham, A. Thomas, Microeconomie, decisions optimales dans l enterprise et dans la nation, Paris 1966; A. Bałaban, Źródła prawa w polskiej Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., Prz.Sejm. 1997, Nr 5; J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, Warszawa 2008; J. Barcz, Wytyczne polityki legislacyjnej i techniki prawodawczej. Zapewnienie efektywności prawu Unii Europejskiej w polskim prawie krajowym, Warszawa 2003; tenże, Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego w świetle postanowień Konstytucji z 1997 r., KPPubl. 2004, Nr 2; A. Bator, Użycie normy prawnej w regulacji stosunków gospodar- Nb 1