System Prawa Administracyjnego

Transkrypt

1 System Prawa Administracyjnego R. Hauser / Z. Niewiadomski / A. Wróbel Tom 7 Prawo administracyjne materialne Zofia Duniewska, Marek Górski, Jacek Jagielski, Joanna Kierzkowska, Dariusz Kijowski, Henryk Nowicki, Jerzy Stelmasiak, Małgorzata Szalewska, Marian Zdyb INSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN

2 SYSTEM PRAWA ADMINISTRACYJNEGO Prawo administracyjne materialne Tom 7

3 SYSTEM PRAWA ADMINISTRACYJNEGO Prawo administracyjne materialne Tom 7 REDAKTORZY NACZELNI SYSTEMU PRAWA ADMINISTRACYJNEGO ROMAN HAUSER ZYGMUNT NIEWIADOMSKI ANDRZEJ WRÓBEL

4 Prawo administracyjne materialne Tom 7 Redaktorzy Prof. dr hab. Roman Hauser Prof. dr hab. Zygmunt Niewiadomski Prof. dr hab. Andrzej Wróbel Autorzy dr hab. Zofia Duniewska prof. Uniwersytetu Łódzkiego; prof. dr hab. Marek Górski Uniwersytet Łódzki; prof. dr hab. Jacek Jagielski Uniwersytet Warszawski; dr Joanna Kierzkowska Bydgoska Szkoła Wyższa; dr hab. Dariusz Kijowski prof. Uniwersytetu w Białymstoku; dr Henryk Nowicki Uniwersytet Mikołaja Kopernika; dr hab. Jerzy Stelmasiak prof. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; dr Małgorzata Szalewska Uniwersytet Mikołaja Kopernika; prof. dr hab. Marian Zdyb Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej WYDAWNICTWO C. H. BECK INSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN WARSZAWA 2012

5 Wydano we współpracy: z Instytutem Nauk Prawnych PAN w Warszawie Poszczególne części opracowali: Zofia Duniewska Marek Górski Jacek Jagielski Jacek Jagielski, przy udziale Pawła Dąbrowskiego Joanna Kierzkowska Dariusz Kijowski Henryk Nowicki Jerzy Stelmasiak Małgorzata Szalewska rozdz. II rozdz. III, IV rozdz. I, VII rozdz. VIII rozdz. III rozdz. V, VI rozdz. XI rozdz. X 52 pkt IV, 53 pkt III, rozdz. XII rozdz. IX Marian Zdyb rozdz. X 49, 50, 51, 52 pkt I III, V VI, 53 pkt I II, Redakcja: Aleksandra Dróżdż Wydawca: Joanna Ziemiecka Wydawnictwo C. H. Beck 2012 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne ISBN ISBN e-book

6 Przedmowa Oddawany do rąk Czytelników Tom 7 Systemu Prawa Administracyjnego, wspólnego projektu Wydawnictwa C.H. Beck i Instytutu Nauk Prawnych PAN, poświęcony jest zagadnieniom dotyczącym prawa administracyjnego materialnego. Książkę rozpoczynają rozważania wprowadzające, obejmujące pojęcie i istotę materialnego prawa administracyjnego oraz zakres regulacji prawa administracyjnego materialnego wyznaczający pojęcie instytucji tej gałęzi prawa. Ustalenia poczynione w uwagach wprowadzających pozwoliły Autorom omówić szczegółowo instytucje prawa administracyjnego materialnego, takie jak: strategie, plany i programy, nakazy i zakazy, uprawnienia administracyjne, rzeczy i urządzenia publiczne, wpisy do rejestrów, ewidencji i innych urzędowych wykazów. Opracowanie kończą uwagi obejmujące zagadnienia dotyczące: statusów specjalnych w obowiązującym porządku normatywnym, ciężarów i świadczeń publicznych, administracyjnoprawnych ograniczeń praw rzeczowych, sankcji administracyjnych i instytucji obszaru specjalnego w materialnym prawie administracyjnym na przykładzie obszarów specjalnych o charakterze ekologicznym. Praca jest dziełem kilku autorów wskazanych w zestawieniu zbiorczym oraz na poszczególnych stronach niniejszego tomu. Za merytoryczną treść, prezentowane stanowisko prawne i formę wypowiedzi odpowiadają autorzy poszczególnych części tego dzieła. Wydanie niniejszego tomu uwzględnia stan prawny na 1 grudnia 2011 r. Warszawa, grudzień 2011 r. Redaktorzy

7

8 Spis treści Str. Przedmowa V Wykaz skrótów XIII Rozdział I. Rozważania nad pojęciem i istotą prawa administracyjnego materialnego Uwagi wprowadzające Pojmowanie i istota prawa materialnego w poglądach doktryny Określenie prawa administracyjnego materialnego i jego podstawowa charakterystyka Dodatkowe właściwości prawa materialnego Parę uwag uzupełniających w sprawie pojmowania prawa materialnego (pewne kwestie dyskusyjne) Prawo administracyjne materialne a prawo ustrojowe oraz prawo proceduralne Prawo materialne a tzw. część szczegółowa prawa administracyjnego (problem prezentacji prawa materialnego) Refleksja końcowa Rozdział II. Zakres regulacji prawa administracyjnego materialnego wyznaczenie pojęcia instytucji tego prawa Zagadnienia wstępne Ukazanie zakresu regulacji prawa administracyjnego materialnego granice regulacji I. Wprowadzenie II. Zarys ewolucji regulacji prawa administracyjnego materialnego III. Przegląd prezentacji regulacji prawa administracyjnego materialnego w nauce prawa administracyjnego IV. Sposoby ukazania zakresu regulacji prawa administracyjnego materialnego V. Granice regulacji prawa administracyjnego materialnego Wyznaczanie zakresu regulacji prawa administracyjnego materialnego I. Wprowadzenie II. Źródła, określenie i systematyka czynników wyznaczających zakres regulacji prawa administracyjnego materialnego III. Prawo jako czynnik wyznaczający zakres regulacji prawa administracyjnego materialnego IV. Czynniki paraprawne, pozaprawne i mieszane ogólna charakterystyka Wartości dobra, potrzeby i zagrożenia jako czynniki wyznaczające zakres regulacji prawa administracyjnego materialnego I. Wartości dobra jako czynniki wyznaczające zakres regulacji prawa administracyjnego materialnego VII

9 Spis treści II. Potrzeby i zagrożenia jako czynniki wyznaczające zakres regulacji prawa administracyjnego materialnego Wyznaczenie pojęcia instytucji prawa administracyjnego materialnego Rozdział III. Strategie, plany i programy Systemy planowania w działaniach podejmowanych przez aparat administracji publicznej założenia teoretyczne I. Motywacja wprowadzenia systemów planowania do działań administracji II. Strategie, programy i plany jako forma działania administracji publicznej III. Charakter prawny aktów planowania Klasyfikacja planów Ustalenia terminologiczne strategia, plan i program w ujęciu teoretycznym Procedury przygotowywania aktów planowania Warunki efektywności i skuteczności norm planowych Wykonywanie norm planowych i egzekucja ich postanowień Obowiązki planistyczne organów administracji w realizacji wybranych zadań publicznych I. Planowanie w kształtowaniu rozwoju społeczno-gospodarczego II. Akty planowania w gospodarowaniu przestrzenią III. Akty planowania w ochronie środowiska IV. Akty planowania związane z sytuacjami nadzwyczajnymi Podsumowanie Rozdział IV. Nakaz i zakaz Nakaz i zakaz jako obowiązki administracyjnoprawne Kategorie nakazów i zakazów Nakazy i zakazy a działania podejmowane przez organy administracji Podsumowanie Rozdział V. Uprawnienia administracyjne Pojęcie, rodzaje i typy uprawnień administracyjnych I. Pojęcie uprawnień administracyjnych II. Próby klasyfikacji uprawnień administracyjnych III. Typy uprawnień administracyjnych. Próba typologii Uprawnienia ściśle związane z osobistym statusem jednostki (uprawnienia osobowe) I. Pojęcie i główne typy uprawnień osobowych II. Podmioty uprawnień osobowych III. Nabywanie i korzystanie z uprawnień osobowych IV. Utrata uprawnień osobowych Uprawnienia zawodowe I. Pojęcie, podstawowe typy i charakter uprawnień zawodowych II. Typy uprawnień zawodowych III. Nabywanie i wykonywanie uprawnień zawodowych IV. Utrata uprawnień zawodowych Uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej I. Pojęcie uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej II. Rodzaje i typy uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej III. Przyczyny uzależniania podejmowania działalności gospodarczej od woli organów administracji publicznej VIII

10 Spis treści 30. Uprawnienia do wykonywania zadań lub funkcji zleconych z zakresu administracji publicznej I. Uprawnienia do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej jako uprawnienia administracyjne II. Typy uprawnień do wykonywania funkcji z zakresu administracji publicznej i sposoby ich udzielania Uprawnienia do wsparcia ze środków publicznych I. Prawo wspierania ze środków publicznych prawo pomocy publicznej II. Zasady uzyskiwania i utraty uprawnień o charakterze socjalnym III. Zasady uzyskiwania uprawnień do wsparcia przez przedsiębiorców i ich utraty Uprawnienia o charakterze majątkowym (rzeczowym) I. Pojęcie i główne typy uprawnień majątkowych II. Przedmiot i podmioty uprawnień majątkowych III. Nabywanie i korzystanie z uprawnień majątkowych IV. Utrata uprawnień majątkowych Zezwolenia i koncesje I. Pojęcie zezwoleń administracyjnych i koncesji II. Istota i rodzaje zezwoleń administracyjnych III. Funkcje zezwoleń administracyjnych IV. Konstytucyjność obowiązków uzyskania zezwolenia administracyjnego Rozdział VI. Rzeczy i urządzenia publiczne Rzeczy i urządzenia publiczne jako przedmiot prawa administracyjnego materialnego I. Rzeczy publiczne w poglądach polskiej doktryny II. Pojęcie rzeczy publicznych w świetle obowiązującego prawa III. Rodzaje rzeczy publicznych IV. Pojęcie urządzeń publicznych V. Prawo rzeczy i urządzeń publicznych Powszechne korzystanie z rzeczy publicznych I. Pojęcie, powstanie i ustanie praw do powszechnego korzystania z rzeczy publicznych II. Treść i zakres powszechnego korzystania z rzeczy publicznych III. Korzystanie z rzeczy publicznych przekraczające powszechne użycie IV. Podmiotowy czy przedmiotowy charakter prawa do powszechnego korzystania z rzeczy publicznych Szczególne korzystanie z rzeczy publicznych I. Pojęcie i zakres szczególnego korzystania z rzeczy publicznych II. Charakter prawny uprawnień do szczególnego korzystania z rzeczy publicznych Zasady korzystania z urządzeń publicznych I. Podstawy prawne zasad korzystania z urządzeń publicznych i ich rodzaje II. Zakładowe korzystanie z urządzeń publicznych III. Korzystanie z urządzeń w formach właściwych dla przedsiębiorców IV. Przyłączenie do sieci Rozdział VII. Wpisy do rejestrów, ewidencji i innych urzędowych wykazów Uwagi wprowadzające IX

11 Spis treści 39. Wpisy do rejestrów publicznych w funkcjonowaniu norm prawa administracyjnego I. Wpisy o charakterze rozstrzygającym II. Wpisy dopełniające akty administracyjne III. Wpisy pośrednio oddziaływające w zakresie kształtowania sytuacji prawnej adresata norm prawnomaterialnych Charakter prawny wpisów skutkujących w sferze prawa administracyjnego materialnego Refleksja końcowa Rozdział VIII. Specjalny status prawny Uwaga wstępna Status specjalny (statusy specjalne) w obowiązującym porządku normatywnym I. Założenia wyjściowe dotyczące identyfikowania statusu specjalnego (statusów specjalnych) w przepisach prawnych II. Status specjalny (statusy specjalne) w obowiązujących regulacjach prawnych. Ilustracja przykładami Konstrukcja prawna statusu specjalnego I. Ogólne zdefiniowanie statusu specjalnego II. Rozwinięcie charakterystyki konstrukcji prawnej statusu specjalnego Status specjalny na tle regulacji prawnych dotyczących sytuacji rzeczy Refleksja podsumowująca Rozdział IX. Ciężary i świadczenia publiczne Konstytucyjne pojęcie ciężarów i świadczeń publicznych I. Ciężary i świadczenia publiczne jako przedmiot obowiązku konstytucyjnego II. Zakres znaczeniowy konstytucyjnych pojęć ciężarów, świadczeń i danin publicznych III. Charakter prawny oraz granice obowiązku ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych Ciężary i świadczenia publiczne jako kategoria materialnego prawa administracyjnego I. Instytucja ciężarów i świadczeń publicznych w doktrynie polskiego prawa administracyjnego II. Określenie zakresu znaczeniowego pojęć ciężar publiczny i świadczenie publiczne III. Tryb nakładania obowiązku ponoszenia ciężarów publicznych IV. Rodzaje ciężarów publicznych Rozdział X. Administracyjnoprawne ograniczenia praw rzeczowych Zagadnienia wstępne Istota prawa własności Konstytucyjne podstawy administracyjnoprawnych ograniczeń prawa własności jako podstawowego prawa rzeczowego (i ograniczonych praw rzeczowych) I. Wprowadzenie II. Ustawa jako jedyne konstytucyjnie uprawnione źródło administracyjnoprawnych ograniczeń w zakresie dotyczącym prawa własności (innych praw rzeczowych) III. Ważny interes publiczny wskazany w Konstytucji RP (art. 31 ust. 3) jako podstawa ograniczeń prawa własności (praw rzeczowych) X

12 Spis treści IV. Niedopuszczalność w drodze prawotwórczej aktywności (ustaw) oraz administracyjnoprawnych oddziaływań związanych ze stosowaniem prawa, naruszenia istoty praw rzeczowych (zwłaszcza prawa własności) V. Problem administracyjnoprawnych ograniczeń praw rzeczowych ze względu na inne prawa i wolności VI. Zasada proporcjonalności w kontekście ograniczania praw konstytucyjnych (prawa własności i innych praw rzeczowych) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako instrument ograniczania praw rzeczowych (prawa własności) I. Wprowadzenie II. Istota miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i ograniczeń praw rzeczowych z nich wynikających III. Dylematy związane z istotą miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w kontekście ograniczeń prawa własności i konstytucyjnych źródeł prawa powszechnie obowiązujących IV. Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Wywłaszczenia I. Wprowadzenie II. Podstawowe standardy w zakresie dotyczącym istoty wywłaszczenia III. Odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość oraz zwrot wywłaszczonych nieruchomości Reprywatyzacja I. Wprowadzenie II. Publicznoprawne dylematy zwrotu mienia przejętego z naruszeniem prawa III. Dochodzenie roszczeń reprywatyzacyjnych w świetle obowiązującego prawa Uwagi końcowe Rozdział XI. Sankcje administracyjne Zagadnienie wprowadzające Sankcja w teorii prawa Sankcje w prawie administracyjnym I. Poglądy doktryny prawa administracyjnego na temat sankcji administracyjnych II. Pojęcie sankcji administracyjnej próba zdefiniowania III. Rodzaje sankcji administracyjnych IV. Sankcje administracyjne materialnoprawne V. Cele i funkcje sankcji administracyjnych VI. Stosowanie sankcji administracyjnych VII. Europeizacja sankcji administracyjnych Rozdział XII. Instytucja obszaru specjalnego w materialnym prawie administracyjnym na przykładzie obszarów specjalnych o charakterze ekologicznym Wprowadzenie Koncepcja prawna obszaru specjalnego Obszar specjalny jako prawny środek gospodarowania przestrzenią Wnioski końcowe Indeks rzeczowy XI

13

14 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa BiegRewidU ustawa z r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz.U. Nr 77, poz. 649 ze zm.) CudzU ustawa z r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz ze zm.) DodMieszkU ustawa z r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 71, poz. 734 ze zm.) DokPaszpU ustawa z r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. Nr 143, poz ze zm.) DostInfPublU ustawa z r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz ze zm.) DrPublU ustawa z r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.) DziałInnowU ustawa z r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. Nr 116, poz. 730 ze zm.) DziałLeczU ustawa z r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112, poz. 654) EKPC Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) EwidLudDowOsobU. ustawa z r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) FinPublU ustawa z r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz ze zm.) GospKomU ustawa z r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236) GospNierU ustawa z r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) InfŚrodU ustawa z r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz ze zm.) IzbLekU ustawa z r. o izbach lekarskich (Dz.U. Nr 219, poz ze zm.) KartaPolU ustawa z r. o Karcie Polaka (Dz.U. Nr 180, poz ze zm.) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KierPojU ustawa z r. o kierujących pojazdami (Dz.U. Nr 30, poz. 151 ze zm.) KM ustawa z r. Kodeks morski (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 217, poz ze zm.) XIII

15 Wykaz skrótów KombatU ustawa z r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 ze zm.) Konstytucja PRL.... nieobowiązująca ustawa z r. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 33, poz. 232 ze zm.) Konstytucja RP..... ustawa z r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) KP ustawa z r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) KRO ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KSH ustawa z r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) KW ustawa z r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) LasyU ustawa z r. o lasach (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.) LicSyndU ustawa z r. o licencji syndyka (Dz.U. Nr 123, poz. 850 ze zm.) ObowObrRPU ustawa z r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz ze zm.) ObPolU ustawa z r. o obywatelstwie polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) OchrCudzU ustawa z r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 189, poz ze zm.) OchrOsMienU ustawa z r. o ochronie osób i mienia (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 145, poz ze zm.) OchrPożU ustawa z r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 178, poz ze zm.) OchrPrzyrU ustawa z r. o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz ze zm.) OchrZabU ustawa z r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz ze zm.) OdpadyU ustawa z r. o odpadach (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 185, poz ze zm.) OrdPod ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PańInsSanU ustawa z r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz ze zm.) PomAlimU ustawa z r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.) PomPublU ustawa z r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404 ze zm.) PomSpołU ustawa z r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz ze zm.) PrAdw ustawa z r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz ze zm.) XIV

16 Wykaz skrótów PrASC ustawa z r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264) PrAtom ustawa z r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276 ze zm.) PrBank ustawa z r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrBud ustawa z r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz ze zm.) PrCel ustawa z r. Prawo celne (Dz.U. Nr 68, poz. 622 ze zm.) PrDew ustawa z r. Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz ze zm.) PrEnerg ustawa z r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) PrFarm ustawa z r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.) PrGeod ustawa z r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287) PrGeolGórn nieobowiązująca ustawa z r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz ze zm.) PrGeolGórn ustawa z r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 163, poz. 981) PrLot ustawa z r. Prawo lotnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696 ze zm.) PrŁow ustawa z r. Prawo łowieckie (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz ze zm.) PrNot ustawa z r. Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz ze zm.) PrOchrŚrod ustawa z r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) PromZatrU ustawa z r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.) PrPostSAdm ustawa z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) PrRDrog ustawa z r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) PrSzkolWyż ustawa z r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz ze zm.) PrTelekom ustawa z r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz ze zm.) PrUSAdm ustawa z r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) PrUSP ustawa z r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) PrWłPrzem ustawa z r. Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz ze zm.) PrWod ustawa z r. Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz ze zm.) PrZamPubl ustawa z r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.) XV

17 XVI Wykaz skrótów RehZawU ustawa z r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 ze zm.) RentaSocU ustawa z r. o rencie socjalnej (Dz.U. Nr 135, poz ze zm.) RepatriacjaU ustawa z r. o repatriacji (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532 ze zm.) RIOU ustawa z r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 ze zm.) RozObszWiejU ustawa z r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz.U. Nr 229, poz ze zm.) RozObszWiejU ustawa z r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. Nr 64, poz. 427 ze zm.) RPrU ustawa z r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) RTVU ustawa z r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226 ze zm.) SamGmU ustawa z r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SamPowU ustawa z r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SamWojU ustawa z r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SDziałGospU ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz ze zm.) StKlŻywU ustawa z r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. Nr 62, poz. 558 ze zm.) StNaukU ustawa z r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. Nr 65, poz. 595 ze zm.) SysTachCyfrU ustawa z r. o systemie tachografów cyfrowych (Dz.U. Nr 180, poz ze zm.) SystOśwU ustawa z r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm.) SystUbezpSpołU.... ustawa z r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz ze zm.) ŚwiadOpZdrU ustawa z r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz ze zm.) ŚwiadRodzU ustawa z r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.) ŚwZwKlŻywD dekret z r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (Dz.U. Nr 23, poz. 93 ze zm.) TłumPrzysU ustawa z r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz.U. Nr 273, poz ze zm.) TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) TrDrogU ustawa z r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm.)

18 Wykaz skrótów TrKolejU ustawa z r. o transporcie kolejowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 ze zm.) TUE Traktat o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30) UbezpSpołRolU..... ustawa z r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.) UsłTurU ustawa z r. o usługach turystycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 223, poz ze zm.) WjazdRPU ustawa z r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 144, poz ze zm.) WolontariatU ustawa z r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 234, poz ze zm.) WsparBezpRolU.... ustawa z r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 170, poz ze zm.) WykPracPodwU..... ustawa z r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz.U. Nr 199, poz ze zm.) ZagospPrzestrzU.... ustawa z r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) ZapasRopyNaftU.... ustawa z r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym (Dz.U. Nr 52, poz. 343 ze zm.) ZapChorZakU ustawa z r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz ze zm.) ZasPolitRozwU..... ustawa z r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 ze zm.). ZatrSocU ustawa z r. o zatrudnieniu socjalnym (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 225 ze zm.) ZawFelU ustawa z r. o zawodzie felczera (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 53, poz. 531 ze zm.) ZawLekU ustawa z r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) ZawPielPołU ustawa z r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. Nr 174, poz. 1039) ZmImNazwU ustawa z r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. Nr 220, poz ze zm.) ZOZU ustawa z r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) obecnie nie obowiązuje ŻeglŚródU ustawa z r. o żegludze śródlądowej (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857 ze zm.) 2. Organy i instytucje ABW Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego CBA Centralne Biuro Antykorupcyjne ETPC Europejski Trybunał Praw Człowieka GIODO Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych KRS Krajowy Rejestr Sądowy XVII

19 Wykaz skrótów NIK Najwyższa Izba Kontroli NSA Naczelny Sąd Administracyjny RPO Rzecznik Praw Obywatelskich SKO Samorządowe Kolegium Odwoławcze SKW Służba Kontrwywiadu Wojskowego SN Sąd Najwyższy TK Trybunał Konstytucyjny TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej UZP Urząd Zamówień Publicznych WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Publikatory i czasopisma AUMCS Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska AUWr Acta Universitatis Wratislaviensis Biul. SN Biuletyn Sądu Najwyższego Dz.U Dziennik Ustaw Dz.Urz Dziennik Urzędowy EPS Europejski Przegląd Sądowy FK Finanse Komunalne KP Kontrola Państwowa KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego KPPubl Kwartalnik Prawa Publicznego M.P Monitor Polski MoPod Monitor Podatkowy NP Nowe Prawo NZS Nowe Zeszyty Samorządowe ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSG Orzecznictwo Sądów Gospodarczych OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Urzędowy. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna OSNP Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych OSS Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A OTK-B Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria B Pal Palestra PiP Państwo i Prawo PiZS Praca i Zabezpieczenie Społeczne PL Przegląd Legislacyjny POP Przegląd Orzecznictwa Podatkowego XVIII

20 PP Przegląd Podatkowy Wykaz skrótów PPE Przegląd Prawa Egzekucyjnego PPP Przegląd Prawa Publicznego Pr. Pracy Prawo Pracy Pr. Sp Prawo Spółek Prok. i Pr Prokuratura i Prawo Prz. Sejm Przegląd Sejmowy PS Przegląd Sądowy PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego R. Pr Radca Prawny Rej Rejent RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Rzeczp Rzeczpospolita SI Studia Iuridica SIS Studia Iuridica Silesiana SP Studia Prawnicze SPE Studia Prawno-Ekonomiczne ST Samorząd Terytorialny TPP Transformacje Prawa Prywatnego Wok Wokanda Zb. Orz Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (ECR) ZNSA Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego ZNUJ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 4. Piśmiennictwo Boć, Administracja publiczna 2003, Administracja publiczna (pod red. J. Bocia), Wrocław 2003, 2004 Boć, Prawo administracyjne 2000, 2004, 2007, 2008, Prawo administracyjne (pod red. J. Bocia), Wrocław 2000, 2004, 2007, 2008, 2010 Niewiadomski, Prawo administracyjne 2007, Prawo administracyjne (pod red. Z. Niewiadomskiego), Warszawa 2007, 2009 SystemPrAdm (t. 1, 6, 9) System Prawa Administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego (pod red. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla), Warszawa 2010; System Prawa Administracyjnego, t. 6, Podmioty administrujące (pod red. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla), Warszawa 2011; System Prawa Administracyjnego, t. 9, Prawo procesowe administracyjne (pod red. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla), Warszawa 2010; System Prawa Administracyjnego, t. 11, Stosunek służbowy (pod red. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla), Warszawa 2011 XIX