KOMENTARZ. Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Ewa Plesnarowcz-Durska. Stan prawny na 2 stycznia 2014 roku

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "KOMENTARZ. Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Ewa Plesnarowcz-Durska. Stan prawny na 2 stycznia 2014 roku"

Transkrypt

1

2 KOMENTARZ Prawo o ustroju sądów administracyjnych Ewa Plesnarowcz-Durska W Y DA N I E 1 Stan prawny na 2 stycznia 2014 roku Warszawa 2013

3 Redaktor prowadzący: Grażyna Polkowska-Nowak Opracowanie redakcyjne: Lucyna Wyciszkiewicz -Pardej Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska Projekt okładki i stron tytułowych: Anna Gogolewska Copyright by Lexis Nexis Polska Sp. z o.o Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorki i wydawcy. ISBN Lexis Nexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, Warszawa tel , faks Infolinia: Redakcja: tel , , , faks e -mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony

4 Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów Wprowadzenie USTAWA z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) ROZDZIAŁ 1. Przepisy ogólne (art. 1 15) ROZDZIAŁ 2. Wojewódzkie sądy administracyjne (art ) ROZDZIAŁ 3. Naczelny Sąd Administracyjny (art ) ROZDZIAŁ 4. Przepis końcowy (art. 50) Bibliografia

5 Wykaz skrótów Wykaz skrótów Wykaz skrótów Akty prawne k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) k.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) k.p. ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) k.p.a. ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267) k.p.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) p.p.s.a. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) p.u.s.a. ustawa z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) p.u.s.p. ustawa z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.) p.w.p.u.s.a. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) u.prac.s.pr. ustawa z 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 109 poz. 639 ze zm.) u.p.u.p. ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 269) u.sn ustawa z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 499) ustawa o KRS ustawa z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714 ze zm.) 7

6 Wykaz skrótów Organy władzy publicznej ETPCz ETS NIK NSA SA SN TK TSUE WSA Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie: TSUE) Najwyższa Izba Kontroli Naczelny Sąd Administracyjny Sąd Apelacyjny Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dawniej: ETS) Wojewódzki Sąd Administracyjny Czasopisma i publikatory Biuletyn SN KSP KZS Lexis Nexis Mon. Praw. ONSA ONSAiWSA OSA OSN OSNAPiUS OSNC OSNKW OSNP OSNSD OSNwSK OSP OSPiKA OSS OTK ZU OTK-A OTK-B PiP Prok. i Pr. Prz. Pr. Publ. Prz. Sąd. Prz. Sejm. RPEiS ST ZNSA Biuletyn Sądu Najwyższego Krakowskie Studia Prawnicze Krakowskie Zeszyty Sądowe Lexis.pl serwis prawniczy Lexis Nexis Polska Monitor Prawniczy Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych Orzecznictwo Sądów Administracyjnych Orzecznictwo Sądu Najwyższego Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna (od 1995 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Orzecznictwo Sądu Najwyższego Sądu Dyscyplinarnego Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy, Seria A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy, Seria B Państwo i Prawo Prokuratura i Prawo Przegląd Prawa Publicznego Przegląd Sądowy Przegląd Sejmowy Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Samorząd Terytorialny Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 8

7 Wprowadzenie Wprowadzenie Wprowadzenie Sądownictwo administracyjne jako odrębny pion organów jurysdykcyjnych obok sądownictwa powszechnego ma swój fundament w konstytucyjnych zasadach demokratycznego państwa prawa. W myśl art. 175 Konstytucji RP sądy administracyjne, podobnie jak Sąd Najwyższy, sądy powszechne i sądy wojskowe, sprawują wymiar sprawiedliwości. Granice właściwości sądów administracyjnych zostały określone wprost w art. 184 Konstytucji RP, z którego wynika, że sądy administracyjne w zakresie określonym w ustawie sprawują kontrolę działalności administracji publicznej. Takie rozdzielenie sądownictwa wprost w Konstytucji RP stanowiło ważną wskazówkę dla ustawodawcy regulującego w ustawach ustrój, właściwość i postępowanie przed sądami administracyjnymi. Początek polskiego sądownictwa administracyjnego sięga okresu powołania do życia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (ustawa z 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym, Dz.U. Nr 67, poz. 600). W piśmiennictwie poświęconym prawu administracyjnemu komentatorzy podkreślają długą tradycję samej idei sądownictwa administracyjnego w Polsce, gdyż zapowiedź utworzenia sądownictwa administracyjnego znalazła się już w Konstytucji marcowej z 1921 r. (ustawa z 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. Nr 44, poz. 267 ze zm.). Jej uchwalenie umożliwiło rozpoczęcie działalności Najwyższego Trybunału Administracyjnego jako pierwszego w dziejach państwa polskiego sądu administracyjnego. W 1980 r. została ustawa uchwalona z 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym 9

8 Wprowadzenie oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. Nr 4, poz. 8 ze zm.) wprowadzająca jednoinstancyjne sądownictwo administracyjne pod nadzorem jurysdykcyjnym Sądu Najwyższego. Istotne zmiany w zakresie właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego nastąpiły na początku lat 90., a faktyczne zmiany przyniosła ustawa z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.). Objęła ona, oprócz przepisów ustrojowych, również procedurę sądową, dotychczas odrębnie regulowaną w Kodeksie postępowania administracyjnego. Zasadnicze zmiany wprowadziła jednak Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r., dokonując wyodrębnienia pionu sądownictwa administracyjnego z Naczelnym Sądem Administracyjnym na czele oraz przyjmując zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowoadministracyjnego. Określenie w Konstytucji RP granic właściwości rzeczowej sądów administracyjnych przesądziło o sposobie unormowania tej materii przez ustawy wprowadzające reformę sądownictwa administracyjnego, a więc: 1) ustawę z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.), 2) ustawę z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), 3) ustawę z 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.). Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne. Sądownictwo administracyjne pełni funkcje: 1) ochrony praw podmiotowych jednostki, 2) ochrony praworządności, 3) kształtowania orzecznictwa administracyjnego, 4) prawotwórczą, 5) ochrony samodzielności jednostek samorządu terytorialnego, 6) eliminowania z obrotu prawnego niekonstytucyjnych aktów normatywnych. 10 Ewa Plesnarowicz-Durska

9 Wprowadzenie Prawo o ustroju sądów administracyjnych w art. 1 1 stanowi, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej, a także rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz między tymi organami a organami administracji rządowej. Celem tego komentarza jest dogłębna analiza przedmiotowej regulacji z powołaniem się na literaturę, poglądy doktryny i piśmiennictwa, a przede wszystkim na bogate orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych. Komentarz ze względu na swój kompleksowy i syntetyczny charakter stanowi pomocne źródło dla praktyków zajmujących się zagadnieniami ustroju sądów administracyjnych i administracji sądowej; pozwoli im na usystematyzowanie oraz zaktualizowanie ich wiedzy branżowej. Publikacja ta powinna również zainteresować osoby wykładające prawo administracyjne oraz studentów, słuchaczy szkół wyższych i aplikantów, którzy chcą ugruntować swą wiedzę z tej dziedziny.

10 Ustawa Prawo o ustroju sądów administracyjnych Ewa Plesnarowicz-Durska Rozdział 1. Przepisy ogólne USTAWA z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269; zm.: Dz.U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1417; z 2009 r. Nr 219, poz. 1706; z 2010 r. Nr 36, poz. 196; z 2011 r. Nr 126, poz. 714, Nr 203, poz. 1192) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. FUNKCJA SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH. KRYTERIUM KONTROLI Art Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. 2. Kontrola, o której mowa w 1, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. 1. Artykuł 1 komentowanej ustawy wyznacza ramy ustrojowe funkcjonowania sądów administracyjnych, wskazując na podstawową funkcję sądów administracyjnych jako sprawujących wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz 13

11 Art. 1 Ustawa Prawo o ustroju sądów administracyjnych rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej (R. Hauser, A. Kabat, Właściwość sądów administracyjnych, RPEiS 2004, nr 2, s. 25). Przedmiotem kontroli sądu administracyjnego jest zatem kontrola władczych działań organów państwa oraz organów wspólnot samorządowych (B. Adamiak, O podmiotowości organów administracji publicznej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, PiP 2006, nr 11, s. 43). Cele oraz zadania sądów administracyjnych determinuje art. 184 w zw. z art. 175 ust. 1 Konstytucji RP. Przepis art. 175 ust. 1 stanowi, że wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe, natomiast w art. 184 Konstytucji RP określono zadania i właściwość sądów administracyjnych, stanowiąc, że Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej, która obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej. Omawiany artykuł jest również realizacją konstytucyjnej zasady prawa do sądu opisanej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którą każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd (K. Działocha, L. Garlicki, P. Sarnecki, W. Sokolewicz, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005, komentarz do art. 184). Prawo do sądu, będące gwarancją podstawowych praw i wolności człowieka, ma swoje ścisłe umocowanie w prawie międzynarodowym. W szczególności chodzi tu o art. 6 Konwencji z 4 listopada 1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Zasadę prawa do sądu wzmacnia art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, który stanowi, że ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Nie może budzić wątpliwości, że prawo do sądu w ujęciu przedmiotowym dotyczy również sprawy administracyjnej. Podstawową funkcją sądownictwa administracyjnego jest ochrona wolności i praw podmiotowych jednostki i innych podmiotów 14 Ewa Plesnarowicz-Durska

12 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 prawa w stosunkach z administracją publiczną oraz utrwalanie zasady państwa prawa. Trybunał Konstytucyjny uznał, że zasada dostępu obywateli do sądu w celu umożliwienia im obrony interesów przed niezawisłym sądem jest jednym z fundamentalnych założeń państwa. Trybunał wskazywał, że prawo jednostki do rzetelnego i publicznego procesu, w którym są rozstrzygane prawa jednostki o charakterze administracyjnym i cywilnym, wynika z zasady państwa prawa (por. wyrok TK z 25 lutego 1992 r., K 3/91, OTK 1992, nr I, poz. 1). Realizowanie przez sąd administracyjny prawa do sądu w sprawach administracyjnych należy postrzegać m.in. jako konsekwencję zasady podziału władz, zastrzegającej sprawowanie administracji na rzecz organów władzy wykonawczej (K. Działocha, L. Garlicki, P. Sarnecki, W. Sokolewicz, Konstytucja..., komentarz do art. 184, s. 7). 2. Sądy administracyjne stanowią całkiem odrębny od sądów powszechnych pion sądownictwa. Potwierdza to art. 184 Konstytucji RP, który ustanawia domniemanie właściwości sądu administracyjnego w rozstrzyganiu spraw administracyjnych. W razie wątpliwości nie należy domniemywać właściwości innych sądów niż sąd administracyjny w sprawach z zakresu administracji publicznej (uchwała składu 7 sędziów NSA z 8 listopada 1999 r., OPS 12/99, ONSA 2000, nr 2, poz. 47). Z przepisu art. 1 1 p.u.s.a. wynika, że sądy administracyjne zostały ustanowione celem kontroli działalności organów państwa (organów administracji publicznej) oraz organów samorządowych wykonujących administrację publiczną. Ponadto w ramach ich kompetencji mieści się również w myśl art. 1 1 p.u.s.a. w zw. z art. 166 ust. 3 Konstytucji RP rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej. Artykuł 2 p.p.s.a. wskazuje, że sądy administracyjne powołane są do rozpoznawania spraw sądowo administracyjnych. W tym kontekście należałoby również dokonać wykładni pojęcia sprawy z zakresu administracji publicznej. Na podstawie orzecznictwa (uchwała składu 7 sędziów NSA z 1 czerwca 1998 r., OPS 3/98, ONSA 1998, nr 4, poz. 109; wyrok składu 7 sędziów NSA z 17 maja 1999 r., OSA 1/99, ONSA 1999, nr 4, poz. 109; wyrok składu 7 sędziów NSA z 6 listopada 2000 r., OSA 2/2000, ONSA 2001, nr 2, poz. 48; uchwała składu 7 sędziów NSA z 6 listopada 2000 r., OPS 11/2000, ONSA 2001, nr 2, 15

13 Art. 1 Ustawa Prawo o ustroju sądów administracyjnych poz. 52), które opowiedziało się za szerokim rozumieniem pojęcia sprawa administracyjna, oraz doktryny (B. Adamiak, Przesłanki tożsamości sprawy sądowo administracyjnej, ZNSA 2007, z. 1, s. 8) należy przyjąć, że sprawą administracyjną jest przewidziana w przepisach materialnego prawa administracyjnego możliwość konkretyzacji wzajemnych uprawnień i obowiązków stron stosunku materialno prawnego, którymi są organ administracji i indywidualny podmiot, niepodporządkowany organizacyjnie temu organowi. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 lipca 2012 r. (II FSK 17/11, Lexis Nexis nr ) sprawa sądowo administracyjna (art. 2 p.p.s.a.) to ta sama sprawa, która została rozstrzygnięta w postępowaniu administracyjnym (podatkowym). Stosunek administracyjnoprawny wyznacza przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego i ramy tego postępowania, a badanie prawidłowości tego stosunku stanowi istotę postępowania sądowo administracyjnego. Zakres właściwości rzeczowej sądów administracyjnych jest wyznaczony przez art. 3 2 p.p.s.a. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na: 1) decyzje administracyjne; 2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty; 3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie; 4) inne niż określone w pkt 1 3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa; 5) pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach; 6) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej; 7) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej; 8) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego; 16 Ewa Plesnarowicz-Durska

Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych

Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych Komentarz Anna Ostrowska Kamil Sikora Wydanie 1 Stan prawny na 1 stycznia 2012 roku Warszawa 2012 Poszczególne części komentarza opracowali: Anna Ostrowska:

Bardziej szczegółowo

Post powanie administracyjne, sàdowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji

Post powanie administracyjne, sàdowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji Post powanie administracyjne, sàdowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji Kazusy Katarzyna Celiƒska-Grzegorczyk Wojciech Sawczyn Andrzej Skoczylas pod redakcjà Andrzeja Skoczylasa Wydanie 2 Kazusy

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego... 76

Spis treści. Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego... 76 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów... 9 Ustawa... 15 Dział I Przepisy wstępne... 17 Rozdział 1 Przepisy ogólne... 17 Rozdział 2 Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych... 74 Rozdział 3 Właściwość

Bardziej szczegółowo

LexisNexis Polska Sp. z o.o.

LexisNexis Polska Sp. z o.o. Redaktor prowadzący: Agnieszka M. Zagozda Opracowanie redakcyjne: Michał Dymiński Redakcja techniczna: Małgorzata Duda Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by LexisNexis Polska

Bardziej szczegółowo

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ]

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ] Art. 173 Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ] Art. 175 1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sady administracyjne

Bardziej szczegółowo

Ubezwłasnowolnienie. w polskim systemie prawnym. Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne. Larysa Ludwiczak. Wydanie 1

Ubezwłasnowolnienie. w polskim systemie prawnym. Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne. Larysa Ludwiczak. Wydanie 1 Ubezwłasnowolnienie w polskim systemie prawnym Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne Larysa Ludwiczak Wydanie 1 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Joanna Ośka Opracowanie redakcyjne: Agata Raczkowska

Bardziej szczegółowo

KOMENTARZ. Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Dorota Habrat WYDANIE 1

KOMENTARZ. Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Dorota Habrat WYDANIE 1 KOMENTARZ Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary Dorota Habrat WYDANIE 1 Warszawa 2014 Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie redakcyjne: Wojciech

Bardziej szczegółowo

Ustawa o ewidencji ludności Komentarz

Ustawa o ewidencji ludności Komentarz Ustawa o ewidencji ludności Komentarz Zbigniew Czarnik Wojciech Maciejko Paweł Zaborniak Wydanie 1 Warszawa 2012 Poszczególne części komentarza opracowali: Wojciech Maciejko rozdziały 1, 2, 3, 7 Zbigniew

Bardziej szczegółowo

Ustawa o świadku koronnym

Ustawa o świadku koronnym Ustawa o świadku koronnym Komentarz Andrzej Kiełtyka Bolesław Kurzępa Andrzej Ważny pod redakcją Andrzeja Ważnego Wydanie 1 Stan prawny na 1 sierpnia 2013 roku Warszawa 2013 Komentarz do poszczególnych

Bardziej szczegółowo

KOMENTARZ. Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Elżbieta Darmorost. Stan prawny na 15 października 2013 roku

KOMENTARZ. Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Elżbieta Darmorost. Stan prawny na 15 października 2013 roku KOMENTARZ Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym Elżbieta Darmorost W Y DA N I E 1 Stan prawny na 15 października 2013 roku Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Anna Dudzik i Joanna Tchorek Opracowanie

Bardziej szczegółowo

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ze schematami Marta Derlatka Wydanie 3 Warszawa 2012 Tytuły do artykułów sporządziła: Marta Derlatka Opracowanie redakcyjne: Anna Popławska Opracowanie techniczne:

Bardziej szczegółowo

MODELE SĄDOWEJ KONTROLI ADMINISTRACJI

MODELE SĄDOWEJ KONTROLI ADMINISTRACJI MODELE SĄDOWEJ KONTROLI ADMINISTRACJI MODELE SĄDOWEJ KONTROLI ADMINISTRACJI kontrola realizowana przez: 1. sądy powszechne 2. sądy administracyjne 3. sądy powszechne i sądy administracyjne Polska? model

Bardziej szczegółowo

SŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU. Służebność przesyłu. i roszczenia uzupełniające. Wzory wniosków i pozwów sądowych Przepisy. Roman Dziczek

SŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU. Służebność przesyłu. i roszczenia uzupełniające. Wzory wniosków i pozwów sądowych Przepisy. Roman Dziczek SŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU Służebność przesyłu i roszczenia uzupełniające Wzory wniosków i pozwów sądowych Przepisy Roman Dziczek Wydanie 1, 2013 Redaktor prowadzący: Katarzyna Bojarska Opracowanie redakcyjne:

Bardziej szczegółowo

Zatrudnienie i ochrona trwałości stosunku pracy nauczyciela akademickiego

Zatrudnienie i ochrona trwałości stosunku pracy nauczyciela akademickiego Zatrudnienie i ochrona trwałości stosunku pracy nauczyciela akademickiego Aleksandra Bocheńska / monografie / prawo pracy i ubezpieczeń społecznych Wydanie 1 Warszawa 2014 Spis treści Spis treści Spis

Bardziej szczegółowo

LexisNexis Polska Sp. z o.o.

LexisNexis Polska Sp. z o.o. Redaktor prowadzący: Joanna Ołówek Opracowanie redakcyjne: Agata Walkowska Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka Autorzy zdjęć: istock.com/twilighteye;

Bardziej szczegółowo

WŁADZA SĄDOWNICZA. PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR LETNI 2014/2015 mgr Anna Kuchciak

WŁADZA SĄDOWNICZA. PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR LETNI 2014/2015 mgr Anna Kuchciak WŁADZA SĄDOWNICZA PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR LETNI 2014/2015 mgr Anna Kuchciak Z A S A D A T R Ó J P O D Z I A Ł U W Ł A D Z??? . ( )Z zasady podziału władz wynika, iż władze ustawodawcza, wykonawcza

Bardziej szczegółowo

TECHNIKI INFORMACJI I KOMUNIKACJI. Semestr zimowy 2016/2017 I SSA I stopnia

TECHNIKI INFORMACJI I KOMUNIKACJI. Semestr zimowy 2016/2017 I SSA I stopnia TECHNIKI INFORMACJI I KOMUNIKACJI Semestr zimowy 2016/2017 I SSA I stopnia Zajęcia nr 4 Publiczne bazy orzeczeń Cz. 1 Serwis Sądu Najwyższego Serwis Naczelnego Sądu Administracyjnego i Centralna Baza Orzeczeń

Bardziej szczegółowo

Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa.

Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Procedury administracyjne (KPA), organy I i II instancji Podstawowe zasady postępowania administracyjnego konstytucyjne podstawy procedury administracyjnej zasada praworządności (art. 6 Kpa) Organy administracji

Bardziej szczegółowo

Reprezentacja. Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Gerard Bieniek Henryk Pietrzkowski. / monografie / prawo cywilne.

Reprezentacja. Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Gerard Bieniek Henryk Pietrzkowski. / monografie / prawo cywilne. Reprezentacja Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego / monografie / prawo cywilne Gerard Bieniek Henryk Pietrzkowski Wydanie 3 Warszawa 2013 Poszczególne części książki napisali: Gerard Bieniek

Bardziej szczegółowo

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak zob. np.: orzeczenie TK z 9 listopada 1993 r., sygn. K 11/93 Rozdział VIII Konstytucji RP SĄDY I TRYBUNAŁY art. 173 Konstytucji

Bardziej szczegółowo

Adwokat z urzędu Podstawowe zagadnienia prawne

Adwokat z urzędu Podstawowe zagadnienia prawne Adwokat z urzędu Podstawowe zagadnienia prawne Robert Rynkun-Werner Wydanie 1 Warszawa 2011 Opracowanie redakcyjne: Robert Stępień Redakcja techniczna: Agnieszka Szeszko Projekt okładki i stron tytułowych:

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r.

UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r. UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją: 1) art. 20 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.

Bardziej szczegółowo

Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych

Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych Komentarz Mateusz Pacak Wydanie 1 Stan prawny na 1 grudnia 2012 roku Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Katarzyna Gierłowska Opracowanie redakcyjne: Anna

Bardziej szczegółowo

Spis treści Rozdział I. Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce

Spis treści Rozdział I. Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce... 1 1. Początki sądowej kontroli administracji na ziemiach polskich... 6 2. Najwyższy Trybunał

Bardziej szczegółowo

WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości

WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości Sądy są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

Wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99 POJĘCIE SPRAWY CYWILNEJ

Wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99 POJĘCIE SPRAWY CYWILNEJ Wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99 POJĘCIE SPRAWY CYWILNEJ Rodzaj postępowania: skarga konstytucyjna Inicjator: osoba fizyczna Skład orzekający: 5 sędziów Zdania odrębne: 0 Przedmiot kontroli Wzorce kontroli

Bardziej szczegółowo

Poznań, dnia 17 lipca 2015 r. Poz WYROK NR IV SA/PO 182/15 WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO W POZNANIU. z dnia 14 maja 2015 r.

Poznań, dnia 17 lipca 2015 r. Poz WYROK NR IV SA/PO 182/15 WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO W POZNANIU. z dnia 14 maja 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO Poznań, dnia 17 lipca 2015 r. Poz. 4575 WYROK NR IV SA/PO 182/15 WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO W POZNANIU z dnia 14 maja 2015 r. w sprawie określenia

Bardziej szczegółowo

SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sędziowie. Krajowa Rada Sądownictwa

SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sędziowie. Krajowa Rada Sądownictwa SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Wyroki wydawane w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, w postępowaniu co najmniej dwuinstancyjnym.

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów...7 Wprowadzenie...11 Dział I PRZEPISY WSPÓLNE...14 Rozdział 1. Przepisy ogólne...14 Rozdział 1a. Prawa pacjenta...120 Rozdział 2. Szpitale...151 Rozdział 3. Inne zakłady opieki

Bardziej szczegółowo

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak SĄD NAJWYŻSZY art. 183 Konstytucji RP 1. Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie

Bardziej szczegółowo

LEGISLACJA ADMINISTRACYJNA

LEGISLACJA ADMINISTRACYJNA Wykłady Specjalizacyjne LEGISLACJA ADMINISTRACYJNA ZARYS ZAGADNIEŃ PODSTAWOWYCH Lesław Grzonka 2. wydanie Wydawnictwo C.H.Beck Wykłady Specjalizacyjne Legislacja administracyjna. Zarys zagadnień podstawowych

Bardziej szczegółowo

WZORY PISM PISMA W SPRAWACH INTERPRETACJI PRAWA PODATKOWEGO WYJAŚNIENIA, POSTĘPOWANIE, ORZECZNICTWO REDAKCJA NAUKOWA JACEK BROLIK

WZORY PISM PISMA W SPRAWACH INTERPRETACJI PRAWA PODATKOWEGO WYJAŚNIENIA, POSTĘPOWANIE, ORZECZNICTWO REDAKCJA NAUKOWA JACEK BROLIK PISMA W SPRAWACH INTERPRETACJI PRAWA PODATKOWEGO WYJAŚNIENIA, POSTĘPOWANIE, ORZECZNICTWO REDAKCJA NAUKOWA JACEK BROLIK JACEK BROLIK ELŻBIETA MUCHA Warszawa 2013 WZORY PISM Stan prawny na 1 września 2013

Bardziej szczegółowo

Elementy prawa do sądu

Elementy prawa do sądu prawo do sądu W Konstytucji z 1997 r. prawo do sądu zostało expressis verbis wyrażone w art. 45 ust. 1, zgodnie z którym każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej

Bardziej szczegółowo

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR ZIMOWY 2016/2017 mgr Anna Kuchciak

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR ZIMOWY 2016/2017 mgr Anna Kuchciak P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E SEMESTR ZIMOWY 2016/2017 mgr Anna Kuchciak Z A S A D A P O D Z I A Ł U W Ł A D Z Y G E N E Z A XVII & XVIII w. Konstytucja 3 Maja - 1791 r. Konstytucja Marcowa 1921 r..

Bardziej szczegółowo

Anna Fogel PRAWNA OCHRONA PRZYRODY W LOKALNYM PLANOWANIU PRZESTRZENNYM

Anna Fogel PRAWNA OCHRONA PRZYRODY W LOKALNYM PLANOWANIU PRZESTRZENNYM Prawna ochrona przyrody w lokalnym planowaniu przestrzennym Anna Fogel PRAWNA OCHRONA PRZYRODY W LOKALNYM PLANOWANIU PRZESTRZENNYM Stan prawny na dzień 01.11.2011 r. Warszawa 2011 1 Anna Fogel Wydawca:

Bardziej szczegółowo

skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym

skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym Komentarz Barbara Adamiak KOMENTARZE 2. WYDANIE skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym Komentarz Barbara Adamiak

Bardziej szczegółowo

METODYKA PRACY SĘDZIEGO W SPRAWACH O WYKROCZENIA

METODYKA PRACY SĘDZIEGO W SPRAWACH O WYKROCZENIA Biblioteka Sądowa METODYKA PRACY SĘDZIEGO W SPRAWACH O WYKROCZENIA 2. WYDANIE DARIUSZ ŚWIECKI Warszawa 2012 SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW... 9 Wprowadzenie... 11 Rozdział I Zagadnienia ogólne... 13 1. Uwagi

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... Wstęp... Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa... ROZDZIAŁ 1 PRZEPISY OGÓLNE...

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... Wstęp... Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa... ROZDZIAŁ 1 PRZEPISY OGÓLNE... SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... Wstęp... Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa... ROZDZIAŁ 1 PRZEPISY OGÓLNE... Art. 1. [Konstytucyjne umocowanie, pozycja i zadania Rady]... Art. 2.

Bardziej szczegółowo

Usuwanie drzew i krzewów

Usuwanie drzew i krzewów Usuwanie drzew i krzewów Bartosz Rakoczy Wydanie 1 Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Joanna Pastuszka Opracowanie redakcyjne: Iwona Długoszewska-Kruk Redakcja techniczna: Małgorzata Duda Projekt okładki

Bardziej szczegółowo

Organy ochrony prawnej Autorzy: Sławomir Serafin, Bogumił Szmulik ISBN

Organy ochrony prawnej Autorzy: Sławomir Serafin, Bogumił Szmulik ISBN Organy ochrony prawnej Autorzy: Sławomir Serafin, Bogumił Szmulik ISBN 978-83-7483-351-6 Spis treści Str. Nb. Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XV Część I. Zagadnienia ogólne... 1 1 Rozdział I. Czym są

Bardziej szczegółowo

Podstawy prawa administracyjnego (PPA) - postępowanie przed sądami - Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej.

Podstawy prawa administracyjnego (PPA) - postępowanie przed sądami - Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej. Podstawy prawa administracyjnego (PPA) - postępowanie przed sądami - Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej Zestaw 12 Przedmiot 1 2 3 Wprowadzenie Sądownictwo administracyjne podstawy prawne,

Bardziej szczegółowo

TECHNIKI INFORMACJI I KOMUNIKACJI. Semestr zimowy 2016/2017

TECHNIKI INFORMACJI I KOMUNIKACJI. Semestr zimowy 2016/2017 TECHNIKI INFORMACJI I KOMUNIKACJI Semestr zimowy 2016/2017 Publiczne bazy orzeczeń Serwis Sądu Najwyższego Serwis Naczelnego Sądu Administracyjnego i Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Serwis

Bardziej szczegółowo

Sądownictwo a administracja publiczna

Sądownictwo a administracja publiczna Sądownictwo a administracja publiczna Prawo administracyjne ćwiczenia dr Maciej M. Sokołowski Wprowadzenie Sądowa kontrola administracji: sądy powszechne; sądy administracyjne. Odmienne zadania, odmienny

Bardziej szczegółowo

SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak

SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak art. 45 Konstytucji RP 1.K a ż d y ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny,

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... 11 Wstęp... 13 ROZDZIAŁ I. Teoria organów państwowych... 17. ROZDZIAŁ II. Konstytucyjne organy ochrony prawa...

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... 11 Wstęp... 13 ROZDZIAŁ I. Teoria organów państwowych... 17. ROZDZIAŁ II. Konstytucyjne organy ochrony prawa... SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 11 Wstęp......................................................... 13 ROZDZIAŁ I. Teoria organów państwowych... 17 1. Pojęcie organu... 17 2. Klasyfikacja organów... 21 2.1.

Bardziej szczegółowo

Prawo zatrudnienia. Małgorzata Gersdorf. Wydanie 1

Prawo zatrudnienia. Małgorzata Gersdorf. Wydanie 1 Prawo zatrudnienia Małgorzata Gersdorf Wydanie 1 Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Joanna Choroszczak-Magiera Redakcja techniczna: Krzysztof Koziarek Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski

Bardziej szczegółowo

SĄDY I TRYBUNAŁY KONSTYTUCJA WYKŁAD Z R. Wymiar sprawiedliwości RP sprawują: I. SĄDY POWSZECHNE II. SĄDY WOJSKOWE

SĄDY I TRYBUNAŁY KONSTYTUCJA WYKŁAD Z R. Wymiar sprawiedliwości RP sprawują: I. SĄDY POWSZECHNE II. SĄDY WOJSKOWE KONSTYTUCJA WYKŁAD Z 22-05-09R SĄDY I TRYBUNAŁY Wymiar sprawiedliwości RP sprawują: Sąd Najwyższy Sądy Powszechne Sądy Administracyjne Sądy Wojskowe Sądy stanowią zarówno czynnik równowagi pomiędzy władzą

Bardziej szczegółowo

PRAWO KARNE MATERIALNE

PRAWO KARNE MATERIALNE KAZUSY BECKA Anna Zientara PRAWO KARNE MATERIALNE 2. wydanie Problemy: 1. Jakie powinno być rozstrzygnięcie sądu II instancji? Rozwiązanie: Wydawnictwo C.H.BECK KAZUSY BECKA Prawo karne materialne Niniejszą

Bardziej szczegółowo

Władza sądownicza w Polsce. Sądy i trybunały

Władza sądownicza w Polsce. Sądy i trybunały Władza sądownicza w Polsce Sądy i trybunały Charakterystyka władzy sądowniczej Władza sądownicza stanowi jeden z filarów władzy państwowej w ramach podziału władzy, lecz od pozostałych jest niezależna.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Klugiewicz

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Klugiewicz Sygn. akt III KZ 28/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 12 lipca 2017 r. SSN Kazimierz Klugiewicz po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, w dniu 12 lipca 2017 r., w sprawie M. W., zażalenia

Bardziej szczegółowo

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym i

Bardziej szczegółowo

KOMENTARZ. Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych. Dariusz Laszczyk WYDANIE 1. Stan prawny na 20 lutego 2014 roku

KOMENTARZ. Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych. Dariusz Laszczyk WYDANIE 1. Stan prawny na 20 lutego 2014 roku KOMENTARZ Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych Dariusz Laszczyk WYDANIE 1 Stan prawny na 20 lutego 2014 roku Warszawa 2014 Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów................................................

Bardziej szczegółowo

Finanse. jednostek samorządu terytorialnego. Elżbieta Kornberger-Sokołowska. Wydanie 1

Finanse. jednostek samorządu terytorialnego. Elżbieta Kornberger-Sokołowska. Wydanie 1 Finanse jednostek samorządu terytorialnego Elżbieta Kornberger-Sokołowska Wydanie 1 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Magdalena Urbańska Opracowanie redakcyjne: Hanna Czerniewska Redakcja techniczna:

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... XI

Spis treści. Przedmowa... XI Przedmowa...................................................... XI Wykaz skrótów................................................... XIII Rozdział I. Konstytucyjne zasady prawa i ich znaczenie dla interpretacji

Bardziej szczegółowo

Zakres rozszerzony - moduł 31 Sądy i Trybunały. Janusz Korzeniowski

Zakres rozszerzony - moduł 31 Sądy i Trybunały. Janusz Korzeniowski Zakres rozszerzony - moduł 31 Sądy i Trybunały Opracowanie: Janusz Korzeniowski nauczyciel konsultant ds. edukacji obywatelskiej w Zachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli 1 Spis slajdów Władza

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący) SSN Halina Kiryło (sprawozdawca) SSN Jerzy Kwaśniewski

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący) SSN Halina Kiryło (sprawozdawca) SSN Jerzy Kwaśniewski Sygn. akt III SO 21/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 2 lutego 2012 r. SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący) SSN Halina Kiryło (sprawozdawca) SSN Jerzy Kwaśniewski w sprawie z zażalenia

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)... 13

Spis treści. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)... 13 Spis treści Wykaz skrótów... 9 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)... 13 ( ) CZĘŚĆ PIERWSZA POSTĘPOWANIE ROZPOZNAWCZE Księga pierwsza Proces...

Bardziej szczegółowo

PRAWO. SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak

PRAWO. SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak Z A SA DA P O DZ I A ŁU W Ł A DZ Y G E N E Z A ZASADA PODZIAŁU WŁADZY ART. 10 KONSTYTUCJI RP ASPEKT PRZEDMIOTOWY UST. 1 USTAWODAWCZA PRAWODAWSTWO

Bardziej szczegółowo

Interpretacje przepisów prawa podatkowego w praktyce i orzecznictwie

Interpretacje przepisów prawa podatkowego w praktyce i orzecznictwie Prawo w praktyce Interpretacje przepisów prawa podatkowego w praktyce i orzecznictwie Konrad Filip Turzyński Zamów książkę w księgarni internetowej Warszawa 2015 Stan prawny na 31 marca 2015 r. Wydawca

Bardziej szczegółowo

STACJONARNE STUDIA PRAWA POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE I SĄDOWOADMINISTRACYJNE MATERIAŁY POMOCNICZE

STACJONARNE STUDIA PRAWA POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE I SĄDOWOADMINISTRACYJNE MATERIAŁY POMOCNICZE Mgr Wiktor Trybka Uniwersytet Wrocławski Wydziała Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Nauk Administracyjnych Zakład Postępowania Administracyjnego i Sądowoadministracyjnego STACJONARNE STUDIA PRAWA

Bardziej szczegółowo

Druk Fabryka Druku Sp. z o.o. ul. Zgrupowania AK Kampinos 6, Warszawa

Druk Fabryka Druku Sp. z o.o. ul. Zgrupowania AK Kampinos 6, Warszawa Projekt okładki Jan Straszewski ISBN: 978-83-62250-34-9 Copyright by Uczelnia Techniczno-Handlowa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie Opracowanie redakcyjne Joanna Paszkowska Adres wydawcy Uczelnia Techniczno-Handlowa

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek. Protokolant Bożena Kowalska

UCHWAŁA. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek. Protokolant Bożena Kowalska Sygn. akt III CZP 91/14 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 grudnia 2014 r. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek Protokolant Bożena Kowalska

Bardziej szczegółowo

Ogólnie - trybunały, władza sądownicza i prokuratura

Ogólnie - trybunały, władza sądownicza i prokuratura Ogólnie - trybunały, władza sądownicza i prokuratura Prokuratura 1 / 8 SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Wyroki wydawane

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów Literatura Przedmowa

Spis treści. Wykaz skrótów Literatura Przedmowa Wykaz skrótów Literatura Przedmowa XI XIII XV Rozdział I. Postępowanie przed sądami administracyjnymi. Wprowadzenie 1 1. Sądownictwo administracyjne w polskim systemie prawnym 1 2. Przedmiot postępowania

Bardziej szczegółowo

Trybunału odpowiednich do rangi zadań. Temu celowi powinny być podporządkowane wszelkie działania władzy ustawodawczej. Pozycja ustrojowa Trybunału,

Trybunału odpowiednich do rangi zadań. Temu celowi powinny być podporządkowane wszelkie działania władzy ustawodawczej. Pozycja ustrojowa Trybunału, Stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 czerwca 2016 r. o przedstawieniu wniosków związanych z pracami legislacyjnymi dotyczącymi projektów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym Krajowa Rada Sądownictwa

Bardziej szczegółowo

Skarga na przewlekłość postępowania sądowego

Skarga na przewlekłość postępowania sądowego Piotr Górecki Stanisław Stachowiak Paweł Wiliński Skarga na przewlekłość postępowania sądowego Komentarz Piotr Górecki Stanisław Stachowiak Paweł Wiliński Skarga na przewlekłość postępowania sądowego

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów...7 Wstęp...9 Rozdział 1. System opieki zdrowotnej w Polsce...11 Rozdział 2. Charakter prawny relacji między podmiotami uczestniczącymi w systemie...20 1. Charakter prawny stosunku

Bardziej szczegółowo

AUTORZY. Stanisław Bułajewski (S.B.) Część II rozdziały: 2, 6, 7 Część III wybór tez i orzeczeń

AUTORZY. Stanisław Bułajewski (S.B.) Część II rozdziały: 2, 6, 7 Część III wybór tez i orzeczeń AUTORZY Stanisław Bułajewski (S.B.) Część II rozdziały: 2, 6, 7 Część III wybór tez i orzeczeń Marcin Dąbrowski (M.D.) Część I Część II rozdziały: 1, 2, 3, 4, 5, 8 Część III wybór tez i orzeczeń Monika

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Protokolant Katarzyna Bartczak

POSTANOWIENIE. Protokolant Katarzyna Bartczak Sygn. akt III CZP 97/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lutego 2018 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Józef Frąckowiak SSN Karol Weitz Protokolant Katarzyna Bartczak

Bardziej szczegółowo

ZASADY NACZELNE USTROJU RP

ZASADY NACZELNE USTROJU RP ZASADY NACZELNE USTROJU RP Zasady naczelne ustroju RP Zawierają idee przewodnie ustawy zasadniczej. Są to normy prawne zawarte w Konstytucji, których szczególna doniosłość charakteryzuje się w tym, że

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Str. Nb. Przedmowa... V Wykaz skrótów... XV

Spis treści. Str. Nb. Przedmowa... V Wykaz skrótów... XV Spis treści Przedmowa... V Wykaz skrótów... XV Część I. Zagadnienia ogólne... 1 Rozdział I. Czym są organy ochrony prawnej?... 3 1 1. Ochrona prawna i jej rodzaje... 3 1 2. KlasyÞkacja organów państwowych...

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Uwagi wprowadzające... 26

SPIS TREŚCI. Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Uwagi wprowadzające... 26 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej... 1 1. Uwagi wprowadzające... 2 2. Zasada

Bardziej szczegółowo

ZASADY EDYCJI TEKSTÓW

ZASADY EDYCJI TEKSTÓW ZASADY EDYCJI TEKSTÓW 1. Zasady ogólne - objętość artykułu: 20 32 tys. znaków - czcionka: Times New Roman, 12 pt - odstępy miedzy wersami: 1,5 wiersza - odstępy między akapitami: 0 pt - marginesy: standardowe

Bardziej szczegółowo

Zwyczajne środki zaskarżenia w postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Zwyczajne środki zaskarżenia w postępowaniu przed sądami administracyjnymi Zwyczajne środki zaskarżenia w postępowaniu przed sądami administracyjnymi Zwyczajne środki zaskarżenia w postępowaniu przed sądami administracyjnymi Michał Kania Warszawa 2009 Wydawca: Magdalena Górniewicz

Bardziej szczegółowo

KOMENTARZ. Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Ewa Tomaszewska. Stan prawny na 1 maja 2014 roku

KOMENTARZ. Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Ewa Tomaszewska. Stan prawny na 1 maja 2014 roku KOMENTARZ Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów Ewa Tomaszewska W Y DA N I E 1 Stan prawny na 1 maja 2014 roku Warszawa 2014 Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów................................................

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE MINIREPETYTORIUM EWA STEFAŃSKA Warszawa 2013 Stan prawny ustaw na 2 września 2013 r. Wydawca Izabella Małecka Redaktor prowadzący Ewa Fonkowicz Łamanie JustLuk Łukasz Drzewiecki,

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów...11 Wstęp...15

Spis treści. Wykaz skrótów...11 Wstęp...15 Wykaz skrótów...11 Wstęp..........15 Rozdział 1 Akty prawa miejscowego w systemie prawa powszechnie obowiązującego.... 25 1.1. Uwagi wstępne... 25 1.2. System źródeł prawa powszechnie obowiązującego w

Bardziej szczegółowo

DP/2310/6/14 ZAŁĄCZNIK NR 2 OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

DP/2310/6/14 ZAŁĄCZNIK NR 2 OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA ZAŁĄCZNIK NR 2 OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA System Informacji Prawnej Opisane poniżej funkcjonalne wymagania mają jedynie charakter minimalny. Wykonawca może zaproponować szerszą niż opisana funkcjonalność.

Bardziej szczegółowo

Kodeks karny. Stan prawny: luty 2014 roku. Wydanie 1

Kodeks karny. Stan prawny: luty 2014 roku. Wydanie 1 KK Kodeks karny Stan prawny: luty 2014 roku Wydanie 1 Kodeks karny ZMIANY: od 27 stycznia 2014 r. ustawa z 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego (Dz.U.

Bardziej szczegółowo

Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji

Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji Mariusz Bieżuński Paweł Bieżuński Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji Komentarz 2. wydanie Warszawa 2011 Spis treści SPIS TREŚCI Wykaz skrótów...9 Wstęp...11 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach

Bardziej szczegółowo

Sądownictwo administracyjne. Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe

Sądownictwo administracyjne. Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe Sądownictwo administracyjne Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe Sądownictwo administracyjne ISTOTA I USTRÓJ SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH Istota sądownictwa administracyjnego Sądownictwo administracyjne zapewnia

Bardziej szczegółowo

SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE. Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe

SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE. Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe ISTOTA I USTRÓJ SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH Sądownictwo administracyjne ISTOTA SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO Sądownictwo administracyjne zapewnia

Bardziej szczegółowo

Wykaz skrótów... 9 Wstęp... 11

Wykaz skrótów... 9 Wstęp... 11 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 9 Wstęp... 11 Rozdział 1 Organizacje pozarządowe i ich podstawy funkcjonowania... 23 1.1. Wolność zrzeszania się... 23 1.1.1. Pojęcie wolności i praw człowieka... 24 1.1.2.

Bardziej szczegółowo

R E G U L U S. Zrzeszenie Związków Zawodowych Energetyków. zapytanie Zleceniodawcy INFORMACJA PRAWNA

R E G U L U S. Zrzeszenie Związków Zawodowych Energetyków. zapytanie Zleceniodawcy INFORMACJA PRAWNA Warszawa, dnia 14 lipca 2009 r. Przedmiot informacji: Zleceniodawca opinii: Podstawy faktyczne informacji: Uprawnienia organizacji związkowej do skierowania sprawy interpretacji przepisów do Sądu Najwyższego

Bardziej szczegółowo

Podstawy do wniesienia skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym

Podstawy do wniesienia skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym Podstawy do wniesienia skargi kasacyjnej 105 JAKUB MICHALSKI Podstawy do wniesienia skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1.

Bardziej szczegółowo

KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH RED. EWA GDULEWICZ

KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH RED. EWA GDULEWICZ KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH RED. EWA GDULEWICZ PRZEDMOWA ROZDZIAŁ I. ZMIANY USTROJU POLITYCZNEGO POLSKI W LATACH 1944-1997 1. Pojęcie ustroju politycznego i jego periodyzacja 2. Okres Krajowej

Bardziej szczegółowo

Służebność przesyłu. w praktyce. Bartosz Rakoczy. Wydanie 2

Służebność przesyłu. w praktyce. Bartosz Rakoczy. Wydanie 2 Służebność przesyłu w praktyce Bartosz Rakoczy Wydanie 2 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Małgorzata Stańczak Opracowanie redakcyjne: Michał Barszcz Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska-Szeszko Projekt

Bardziej szczegółowo

PRAWO KARNE SKARBOWE. Magdalena Błaszczyk Monika Zbrojewska. Zamów książkę w księgarni internetowej

PRAWO KARNE SKARBOWE. Magdalena Błaszczyk Monika Zbrojewska. Zamów książkę w księgarni internetowej PRAWO KARNE SKARBOWE Magdalena Błaszczyk Monika Zbrojewska Zamów książkę w księgarni internetowej Warszawa 2015 Stan prawny na 1 lipca 2015 r. Wydawca Monika Pawłowska Redaktor prowadzący Joanna Maź Opracowanie

Bardziej szczegółowo

Opodatkowanie dochodów nieujawnionych. Piotr Pietrasz

Opodatkowanie dochodów nieujawnionych. Piotr Pietrasz Opodatkowanie dochodów nieujawnionych Piotr Pietrasz Opodatkowanie dochodów nieujawnionych Piotr Pietrasz monografie Wydawca: Ewa Fonkowicz Redaktor prowadz¹cy: Ewa Fonkowicz Sk³ad i ³amanie: Studio Lotus

Bardziej szczegółowo

Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz ze

Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz ze Naczelny Sąd Administracyjny Izba Ogólnoadministracyjna Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Na podstawie art. 264 2 w związku z art. 15 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu

Bardziej szczegółowo

13. WŁADZA SĄDOWNICZA

13. WŁADZA SĄDOWNICZA 13. WŁADZA SĄDOWNICZA 14. Władza sądownicza w RP. Organy kontroli i ochrony prawa. 1) wymienia sądy i trybunałyprzedstawia ich kompetencje, 2) charakteryzuje organy kontroli i ochrony prawa, 3) wymienia

Bardziej szczegółowo

ORGANY OCHRONY PRAWNEJ RP. Autorzy: Sławomir Serafin, Bogumił Szmulik

ORGANY OCHRONY PRAWNEJ RP. Autorzy: Sławomir Serafin, Bogumił Szmulik ORGANY OCHRONY PRAWNEJ RP Autorzy: Sławomir Serafin, Bogumił Szmulik Przedmowa Wykaz skrótów Część I. Zagadnienia ogólne Rozdział I. Czym są organy ochrony prawnej? ő 1. Ochrona prawna ijej rodzaje ő 2.

Bardziej szczegółowo

Druk Fabryka Druku Sp. z o.o. ul. Zgrupowania AK Kampinos 6, Warszawa

Druk Fabryka Druku Sp. z o.o. ul. Zgrupowania AK Kampinos 6, Warszawa Projekt okładki Agata Krupiowska ISBN: 978-83-944504-2-7 Copyright by Wyższa Szkoła Prawa im. Heleny Chodkowskiej we Wrocławiu Opracowanie redakcyjne Joanna Paszkowska Adres wydawcy Wyższa Szkoła Prawa

Bardziej szczegółowo

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2001 r. III ZP 28/00

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2001 r. III ZP 28/00 Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2001 r. III ZP 28/00 Przewodniczący Prezes SN Jan Wasilewski, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Kazimierz Jaśkowski (współsprawozdawca), Walerian

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp... 13

Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp... 13 Spis treści Wykaz skrótów........................................................... 11 Wstęp... 13 ROZDZIAŁ I. Rozwój nauki prawa administracyjnego w Polsce... 15 1. Początki nauki prawa administracyjnego...

Bardziej szczegółowo

Dz.U FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII. Art. 173.

Dz.U FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII. Art. 173. Dz.U.97.78.483 FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII SĄDY I TRYBUNAŁY Art. 173. Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezaleŝną

Bardziej szczegółowo

Opinia prawna sporządzona dla Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu w Warszawie

Opinia prawna sporządzona dla Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu w Warszawie Warszawa dn. 8 stycznia 2016 r. Dr hab. prof. nadzw. Mirosław Karpiuk Opinia prawna sporządzona dla Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu w Warszawie Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Trybunał

Bardziej szczegółowo

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE KOMENTARZ Dariusz Zawistowski 2. wydanie Warszawa 2013 Stan prawny na 1 marca 2013 r. Wydawca Magdalena Stojek-Siwińska Redaktor prowadzący Adam

Bardziej szczegółowo

LexisNexis Polska Sp. z o.o.

LexisNexis Polska Sp. z o.o. Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie redakcyjne: Aleksandra Nałęcz-Zienkiewicz Redakcja techniczna: Krzysztof Koziarek Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka Copyright by

Bardziej szczegółowo