EFEKTYWNOŚĆ KANAŁU FINANSOWEGO

EFEKTYWNOŚĆ KANAŁU FINANSOWEGO A WYGŁADZANIE KONSUMPCJI W STREFIE EURO I W POLSCE MICHAŁ KONOPCZAK Biuro ds. Integracji ze Strefa Euro Seminarium końcowe, 13 sierpnia 2008

Plan prezentacji 1 Przedmiot i cel badania 2 Analiza empiryczna: badanie panelowe 3 Analiza empiryczna: badanie dla pojedynczych krajów 4 Podsumowanie i uwagi końcowe

Przedmiot zainteresowania Przedmiot zainteresowania dyskusja nad wprowadzeniem euro jako bodziec do badań nad efektywnościa alternatywnych mechanizmów absorpcji szoków kanał finansowy jako szczególny przypadek mechanizmu absorpcji szoków kanał rynku kapitałowego kanał kredytowy docelowy przedmiot analizy: Unia Europejska, strefa euro oraz Polska, jako kraj członkowski UE

Ramy teoretyczne Ramy teoretyczne kanał rynku kapitałowego międzynarodowa własność i dochody z aktywów dywersyfikacja portfeli aktywów w wymiarze międzynarodowym risk sharing i odporność na szoki idiosynkratyczne kanał kredytowy dostęp do zagranicznych rynków kredytowych uzupełnianie niedoborów oraz lokowanie nadwyżek wygładzanie konsumpcji (consumption smoothing) i odporność na szoki idiosynkratyczne kanał rynku kapitałowego - ex ante > > > kanał kredytowy - ex post

Cel badania Cel badania ocena efektywności kanału finansowego na poziomie grup krajów: Unia Europejska, stara unia, strefa euro na poziomie pojedynczych krajów: wszystkie badane kraje UE, w szczególności Polska ewolucja w czasie efektywności kanału (tylko na poziomie grup krajów) istota oceny: określenie części szoków do produktu, wygładzonych za pośrednictwem poszczególnych kanałów ostatecznie: pomoc w pełniejszej ocenie szans i zagrożeń zwiazanych w potencjalna akcesja Polski do strefy euro, ew. diagnoza nieefektywności wraz ze wskazaniem kluczowych obszarów reform

Metodyka Metodyka (I) Tożsamość PKB i = PKB i PNB i PNB i DR DR i i KONS i (KONS) i badanie wzorowane na Asdrubali, Sørensen i Yosha (1996) dla Stanów Zjednoczonych badane reakcje poszczególnych miar produkcji i dochodu na zmiany PKB kolejnym poziomom wygładzania odpowiadaja równania w modelu (jeden czynnik to jeden kanał) jeżeli zmiana PKB nie powoduje zmiany poszczególnych mianowników, na danym poziomie następuje pełna absorpcja

Metodyka Metodyka (II) Zależności PNB = PKB + dochody netto czynnikow produkcji DR = PNB + transfery podatki KONS = DR ± rynek kredytowy różnice definicyjne pomiędzy poszczególnymi miarami określaj a obszar dostosowań: kanał rynku kapitałowego, kanał fiskalny, kanał kredytowy

Metodyka Metodyka (III) Model PKBt i PNB i t = α 1 + β RK PKBt i + ε i RK,t PNB i t DR i t = α 2 + β F PKBt i + ε i F,t DR i t KONS i t = α 3 + β K PKBt i + ε i K,t KONS i t = α 4 + β N PKBt i + ε i N,t szacowana postać panelu: jedno równanie dla każdego kanału absorpcji (ostatnie - niewygładzona część szoku) metoda: MNK i UMNK, przy różnych kombinacjach założeń dotyczacych charakteru efektów kraju i efektów czasowych próba: 1996-2007, dane z bazy AMECO, urealnione deflatorem konsumpcji, per capita, zlogarytmowane pierwsze różnice (do roku poprzedniego), obserwacje dla 23 krajów UE (bez Węgier, Bułgarii, Rumunii oraz Luksemburga)

Wyniki Wyniki badania panelowego - pełne zestawienie komplet wyników dla: poszczególnych grup krajów, różnych przedziałów czasowych, różnego charakteru efektów (kraju i czasowych), poszczególnych kanałów absorpcji szoków procentowe części szoku do produktu, wygładzone na danym poziomie

Wyniki Wyniki badania panelowego - scenariusz bazowy country-fixed effects: nielosowy charakter różnic pomiędzy krajami w grupie, wyniki testu Hausmana time-random effects: brak jednoznacznych przeciwwskazań natury ekonomicznej, brak wyraźnego wskazania ze strony testu Hausmana, większa efektywność estymacji

Wyniki Porównanie wyników badań ASY1996: Asdrubali, Sørensen i Yosha (1996) EC2007: Komisja Europejska (2007) BS2007: Balli i Sørensen (2007) AF2007: Afonso i Furceri (2007) MK2008: niniejsze badanie

Wnioski Wnioski z badania panelowego problemy ze statystyczna istotnościa oszacowań dla kanału rynku kapitałowego procykliczne oddziaływanie kanału fiskalnego (szoki za jego pośrednictwem raczej wzmacniane, niż absorbowane) kanał kredytowy najsilniej oddziałujacym mechanizmem absorpcji szoków do produktu brak wygładzenia znacznej części szoków wzrost skuteczności mechanizmów absorpcji szoków: w miarę zawężania grupy krajów do najściślej ze soba zintegrowanych w miarę postępowania procesów integracji, ale wyłacznie na obszarach już silnie zintegrowanych ostrożny wniosek: wspólna waluta sprzyja efektywności kanału finansowego

Wnioski Wnioski z porównania wyników badań we wszystkich przypadkach oszacowania dla strefy euro mieszcza się w przedziałach wyznaczonych przez wyniki badań innych autorów, wykorzystujacych analogiczna metodykę

Metodyka Metodyka Model PNB i t PNB t = α 1 + β RK (PKB i t PKB t ) + ε RK,t DR i t DR t = α 2 + β F (PKB i t PKB t ) + ε F,t KONS i t KONS t = α 3 + β K (PKB i t PKB t ) + ε K,t zachowana koncepcja modelowania zastosowana w badaniu panelowym poszczególne odjemniki to wielkości zagregowane dla całej UE (literatura + charakter modelowanych procesów) odmienna interpretacja oszacowań (założenie o sekwencyjności oddziaływania kanałów kluczowe) kompromis pomiędzy większa moca wnioskowania na podstawie panelu a większa szczegółowościa wyników na poziomie pojedynczych krajów

Wyniki Wyniki badania dla pojedynczych krajów komplet wyników dla: poszczególnych krajów, pełnego przedziału czasowego (1996-2007), poszczególnych kanałów absorpcji szoków procentowe części szoku do produktu, wygładzone na danym poziomie

Wyniki Wyniki badania dla Polski

Wnioski Wnioski z badania panelowego (I) Polska: procykliczne oddziaływanie kanału rynku kapitałowego relatywnie niski poziom rozwoju rynku finansowego (struktura portfeli aktywów, poziom pośrednictwa finansowego) przewaga kapitału importowanego względnie wysoki poziom zadłużenia zagranicznego procykliczne oddziaływanie kanału fiskalnego podobnie, jak na poziomie całej UE względna słabość kanału kredytowego pozostałe kraje: relatywnie niski poziom rozwoju finansowego brak wyraźnego zwiazku na poziomie poszczególnych kanałów

Wnioski Wnioski z badania panelowego (II)

Podsumowanie wyników badań Podsumowanie wyników badań badanie panelowe: dominujaca rola kanału kredytowego słabość kanału rynku kapitałowego, procykliczne oddziaływania kanału fiskalnego na poziomie całej UE wzrost udziału szoków niewygładzonych, na poziomie strefy euro - spadek wzrost efektywności kanałów absorpcji, w miarę zawężania grupy do najściślej zintegrowanych badanie dla Polski: słabość kanału kredytowego, procykliczne oddziaływanie kanału rynku kapitałowego relatywnie niski poziom rozwoju finansowego prawdopodobna przyczyna

Wnioski Wnioski STREFA EURO: (ostrożny) obowiazywanie wspólnej waluty w strefie euro sprzyja lepszej absorpcji szoków asymetrycznych na jej obszarze POLSKA: obecna siła oddziaływania kanału finansowego zapewnia niewielka odporność na szoki asymetryczne i pozwala na skuteczna ich absorpcję jedynie w ograniczonym zakresie POLSKA: postępujaca integracja rynków finansowych oraz rozwój krajowego rynku finansowego moga poprawić efektywność kanału finansowego (ewentualne wprowadzenie euro może przyspieszyć ten proces) POLSKA: wszelkie działania stymulujace rozwój krajowego rynku finansowego powinny skutkować wzrostem efektywności kanału finansowego UWAGA! proces konwergencji potencjalnym źródłem zakłóceń wyników

Rekomendacje Działania sprzyjajace rozwojowi rynku finansowego realizacja Financial Services Action Plan ujednolicanie systemów płatności, rozliczeń itd. upraszczanie podejmowania działalności finansowej na obszarze Unii Europejskiej stymulowanie popytu na kredyt obniżanie kosztów działalności bankowej, zwiększanie dostępności usług pośredników finansowych (jednocześnie: dbałość o stabilność systemu finansowego) zachęcanie do różnicowania form oszczędzania

Zastrzeżenie Zastrzeżenie Wyniki pojedynczego projektu badawczego nie determinuja wyników całego Raportu nt. pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej. Projekty badawcze maja charakter dokumentów wspierajacych. Przedstawione w Raporcie wyniki będ a stanowiły podsumowanie kilkudziesięciu projektów, realizowanych zarówno przez pracowników NBP, jak też ekspertów zewnętrznych oraz dotychczasowej literatury.