Kwalifikacje nadawane w szkołach wyższych na tle Polskiego Systemu Kwalifikacji. Uczenie się przez całe życie (LLL) w strategii rozwoju uczelni. Seminarium Bolońskie Miedzeszyn, 26 czerwca 2012 r. Ewa Chmielecka, Szkoła Główna Handlowa Ekspertka Bolońska
Wątpliwości? Dziwna zbitka pojęć w tytule prezentacji? Czy to pomyłka? Odpowiedź: ramy kwalifikacji są narzędziem realizacji uczenia się przez całe życie Zatem pytanie/tytuł może brzmieć: Jak wykorzystać ramy kwalifikacji do budowy strategii LLL w uczelni?
Plan prezentacji Krajowy system kwalifikacji Perspektywy jego utworzenia Związki z KRK dla szkolnictwa wyższego Perspektywa LLL Europejska i krajowa Wnioski dla uczelni Kilka przykładów
Kilka definicji (patrz Słownik KRK, IBE, 2011) Kwalifikacja: Zestaw efektów uczenia się zgodny z ustalonymi standardami, których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez upoważnioną instytucję Krajowy System Kwalifikacji (KSK): Ogół działań państwa związanych z potwierdzaniem efektów uczenia się dla potrzeb rynku pracy, społeczeństwa obywatelskiego i indywidualnego rozwoju osób uczących się, oparty na krajowej ramie kwalifikacji. Obejmuje on w szczególności nadawanie oraz uznawanie kwalifikacji, a także zapewnianie jakości kwalifikacji. Polska Rama Kwalifikacji (PRK): Opis wzajemnych relacji pomiędzy kwalifikacjami, integrujący różne krajowe podsystemy kwalifikacji, służący większej przejrzystości, dostępności i jakości kwalifikacji.. W szczególności zawiera opis hierarchii poziomów kwalifikacji.. Każdemu poziomowi przyporządkowany jest odpowiadający mu poziom w Europejskiej ramie kwalifikacji Uczenie się przez całe życie -? - no, właśnie!
Ramy kwalifikacji - dlaczego? Zobowiązania zewnętrzne, kontekst międzynarodowy EQF LLL Rekomendacja Parlamentu Europejskiego z 23 kwietnia 2008 Przewidywanie wprowadzenie ram w UE: 2012 rok Zaawansowanie prac (marzec 2012): ok. 130-150 krajów świata bierze udział w projektach związanych z ramami Różne drogi wprowadzania (patrz zaskakujący przykład USA) Drugi priorytet edukacyjny KE (po LLL) od 2010 r. stały monitoring postępów prac przez KE (EQF Advisory Group): Przyjęcie 10 zasad referencji 12 raportów referencyjnych przyjętych na AG do czerwca 2012 r. 6 raportów referencyjnych zgłoszonych - czeka na ocenę Inni opóźnieni, w tym Polska (jeśli idzie o PRK) Żaden kraj UE nie odrzucił wprowadzenia ram Raporty referencyjne procedura recenzowania i przyjęcia, perspektywy Polski
Ramy kwalifikacji - dlaczego? Kontekst krajowy prace nad Polską Ramą Kwalifikacji (PRK) Prace projektowe zunifikowana rama dla trzech sektorów edukacji Przewidywane elementy Krajowego Systemu Kwalifikacji: Prawna forma wprowadzenia PRK? Polski Rejestr Kwalifikacji forma instytucjonalna? Metoda przypisywania kwalifikacji do poziomów: kryteria i procedura Zapewnianie jakości kształcenia potwierdzanie efektów zdobywanych poza edukacja formalną (?) Inne elementy systemu kwalifikacji w Polsce Uwaga: utworzenie KSK pozwala złożyć raport referencyjny.
PRK poziomy kwalifikacji Poziom ERK Poziom PRK Przykładowe kwalifikacje pełne odpowiadające poziomom PRK 1 1 Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej 2 2 Świadectwo ukończenia gimnazjum 3 3 Świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej 4 4 Świadectwo ukończenia szkoły średniej 5 5 [ pusty poziom - trwa dyskusja co do niego można zaliczyć ] Bardzo ważny dla szkolnictwa wyższego krótki cykl 6 6 Dyplom licencjata i inżyniera 7 7 Dyplom magistra 8 8 Dyplom doktora
Polska Rama Kwalifikacji - PRK dla LLL Prace wdrożeniowe: Powołanie Komitetu Sterującego ds. Ram kwalifikacji odpowiedzialnego za wdrożenie KRK koordynacja ponadsektorowa (luty 2010) Sektorowe wdrożenie KRK dla szkolnictwa wyższego 18 marca 2011 Obowiązywanie od 1 października 2011 r. Rozpoczęcie fazy samo-potwierdzania wiosna 2012; Zakończenie fazy samo-potwierdzania (grudzień 2012?) mapa drogowa IBE dla całej PRK LLL przewiduje: zakończenie prac koncepcyjnych w 2012 r. Przedstawienie założeń systemu kwalifikacji w PL na forum AG jesienią 2012 Wprowadzenie PRK dla wszystkich sektorów (podstawa prawna? kiedy?) Raport referencyjny (kiedy?) PRK powinno być przedtem wdrożone Pełen projekt PRK: jesień 2012
PRK a Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego Czy wprowadzenie PRK może zmienić obecne zapisy dotyczące deskryptorów obszarowych? Raczej nie prace nad PRK uwzględniają obecne zapisy obszarowe Jeśli tak to zmiany niewielkie i PRK raczej da więcej swobody.
PRK a Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (przykładowe zapisy z PRK - ) Uwaga: zapisy w wersji roboczej mogą ulec zmianie! Poziom 6 Poziom 7 Poziom 8 Umiejętności Absolwent potrafi: w działalności związanej z określoną dziedziną uczenia się, twórczości lub działania: pozyskiwać informacje z właściwie dobranych źródeł, odpowiednio do stopnia zaawansowania wiedzy oraz: dokonać oceny, krytycznej analizy, selekcji i integracji tych informacji dokonać ich interpretacji i prezentacji poprawnie wyciągnąć z nich wnioski; Umiejętności Absolwent potrafi: w działalności związanej z określoną dziedziną uczenia się, twórczości lub działania krytycznie podchodzić do źródeł informacji, pozyskiwać informacje z właściwie dobranych źródeł, odpowiednio do stopnia zaawansowania wiedzy oraz: dokonać oceny, krytycznej analizy, selekcji i integracji informacji dokonać ich twórczej interpretacji i prezentacji poprawnie wyciągnąć z nich wnioski; Umiejętności Absolwent potrafi: w działalności związanej z określoną dziedziną uczenia się, twórczości lub działania Dokonać krytycznej oceny i selekcji źródeł informacji.
Uczenie się przez całe życie (LLL) i w różnych rolach (LWL) - PL Pierwsze skojarzenia znaczeniowe: kształcenie ustawiczne Ograniczone zastosowanie dla szkół wyższych Przeważnie traktowane jako działalność poboczna w stosunku do kształcenia prowadzącego do dyplomów Podstawowe formy obecne w szkołach wyższych w Polsce: Studia podyplomowe Uniwersytety trzeciego wieku Uniwersytety dziecięce Szkolenia i inne usługi
Uczenie się (LLL+LWL) Perspektywa europejska Założenia europejskiego obszaru uczenia się przez całe życie - w różnych rolach życiowych (LLL - LWL). Podstawowe zasady: równorzędności uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia (uczenia się formalnego, pozaformalnego, nieformalnego), prowadzenia walidacji efektów uczenia się niezależnie od formy, miejsca i czasu realizacji tej czynności, uczenia się od pierwszych do ostatnich lat życia. Narzędziem tej polityki są (między innymi) Europejskie Ramy Kwalifikacji.
Uczenie się (LLL+LWL) Perspektywa europejska, cd Konsekwencje: postawienie osoby uczącej się w centrum zainteresowania, pełniejsze korzystanie z potencjału uczenia się osób w różnych miejscach, formach i okresach życia, w tym przede wszystkim lepsze korzystanie z potencjału doświadczenia zawodowego, gwarantowanie przez państwo równego traktowania różnych dróg uczenia się poprzez opieranie krajowych systemów kwalifikacji na efektach uczenia się, w których wartość (poziom) kwalifikacji osób określa się niezależnie od tego gdzie, jak i kiedy osoby te się uczyły (nadanie kwalifikacji powinno.. sprowadzać się do określenia poziomu efektów uczenia się), właściwym probierzem skuteczności polityki skupionej na osobach uczących się nie są cechy dotyczące instytucji (np. wzrost nakładów na szkolnictwo i szkolenia w firmach, jakość programów, podręczników i kadry), ale zmiany poziomu wiedzy i umiejętności osób.
Uczenie się (LLL+LWL) Perspektywa europejska szkolnictwo wyższe Dwie kolumny edukacji w Europie: LLL i Strategia Lizbońska I dwa procesy operacyjne: Proces Boloński i Proces Kopenhaski Komunikaty bolońskie od komunikatu z Pragi w 2001 roku LLL uznawany za kluczowy element budowy EOSzW w kontekstach: równości i spójności społecznej, innowacyjności/ społeczeństwa wiedzy, zwiększenia skolaryzacji i innych. EUA Karta LLL dla uniwersytetów (2008) Działalność EUCEN - European University Continuing Education Network (nowa nazwa: The European Association for University Lifelong Learning) główne dokumenty - patrz lista linków
Uczenie się (LLL+LWL) Perspektywa polska Dokument Perspektywa uczenia się przez całe życie Roboczo przyjęty przez Komitet Rady Ministrów 18 marca 2011 r. Nie będzie osobną strategią, ale zostanie podłączony do Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego jako aneks. Dlatego nazwa Perspektywa
Uczenie się przez całe życie (LLL) i w różnych rolach (LWL) - PL Pierwsze skojarzenia Programy dyplomowe i tożsamość uczelni Programy LLL/LWL i trzecia misja uniwersytetu Potrzeby społeczeństwa wiedzy Potrzeby społeczeństwa demokratycznego Potrzeby społeczne: krajowe i lokalne Aktualne i przyszłe Bezrobocie i kryzys Potrzeby indywidualne i strategie życiowe nowych interesariuszy Przygotowanie do zmiany innowacyjność, zmiana społeczna, inne Zatrudnialność Zainteresowania indywidualne źródła dochodów uczelni inne (głosy z sali?)
Uczenie się przez całe życie (LLL) i w różnych rolach (LWL) Przykład: nowi interesariusze Rosnący stopień skolaryzacji w Polsce ponad 50% maturzystów kontynuuje edukację w szkołach wyższych 5-ty poziom ram i zwiększenie stopnia skolaryzacji? Która uczelnia zabiega o to, aby absolwenci chcieli wrócić? jak ze studenta zrobić LL-learnera? Kuszenie przyszłą ofertą? Kuszenie oferta już działającą? dodatkowe elementy studiów? Absolwenci jako główna grupa kandydatów na kształcenie w systemie LLL? Co im zaoferujemy? Studia podyplomowe? Inne formy? Jakie? Na którym poziomie ram mieści się nasza oferta? Po czyjej stronie inicjatywa? Odpowiedź na potrzeby i/lub uświadamianie potrzeb? Inne
LLL LWL - kilka przykładów Uniwersytet Wiedeński Pretenduje - z uzasadnieniem - do miana uniwersytetu badawczego, członek EUCEN Co może zaoferować taki uniwersytet w ramach LLL? Czy da się to pogodzić z misją uniwersytetu badawczego? Propozycje: związki z otoczeniem emanacja kultury wysokiej uczelnia rozpoznawalnym ośrodkiem życia kulturalnego Wiednia Kursy oferowane politykom lokalnym Kursy (na zamówienie) dla urzędników centralnego szczebla Inne interesariusze ze świata nauki światowe letnie szkoły metodologii nauk Krajowe centrum doskonalenia kadr dydaktycznych dla szkół wyższych Inne Uwaga na marginesie: budżety Harvardu i MIT na rozwój LLL w wersji e-learningowej w 2012 to ok. 60 mln USD!
LLL LWL - kilka przykładów Uniwersytet w Graz Członek EUCEN LLL jako podstawa strategii działania uczelni 3 jednostki uczelni zarządzające edukacją dla różnych grup celowych Założenia: oferta dla każdego wieku, każdej sytuacji życiowej, stałe badanie i kreowanie potrzeb edukacyjnych głównie lokalnych Oferta przykłady: Doradztwo centrum informacji o możliwościach edukacyjnych (oczywiście związane zwrotnie z ofertą uczelni, ale nie tylko). Dla odbiorcy indywidualnego i zbiorowego. Otwarte zajęcia poświęcone rozumieniu obywatelskości lokalnej, inne Programy pogłębiające kompetencje zawodowe na zamówienie, ale i kreowane przez uczelnie po własnym rozpoznaniu potrzeb Programy nakierowane na samorozwój Otwarcie oferty dyplomowej na cząstkowe uczestnictwo osób z zewnątrz Wiele innych. Komentarz pracownicy centrum: uczelnia najintensywniej żyje w czasie wakacji. Uwaga: oferta zawsze na poziomie 6-7 EQF właściwym dla szkolnictwa wyższego!
LLL LWL - kilka przykładów uniwersytet w czasie kryzysu - Szkocja, maj 2009 University of the West of Scotland Centrum LLL + Centrum doradztwa i edukacji dla osób z problemami na ryku pracy (fundusze rządowe na zwalczanie bezrobocia) Projekt VALEX wspólnie ze szkocką KRK zapewnienia łatwiejszego powrotu do kształcenia formalnego osób o różnych kompetencjach Aktywnie wykorzystujący KRK i RPL Cel główny oferty: oczywiście employabilty, ale poprzez: Wynik: kształtowanie reflective practitioners Uczenie mechanizmów dostosowywana się do zmiany Inne generyczne.. 5-krotny wzrost łączny liczby uczących się na wszystkich formach edukacji 8-krotny w LLL ale oferta nie dla wszystkich - nie należy budzić nadmiernych nadziei kandydatom to jest szkolnictwo wyższe! Podobnie w Glasgow Caledonian University
LLL w strategii uczelni dobre rady EUCEN: Rób to! nie czekaj na definicje LLL, nie przejmuj się rozbieżnościami polityk! Nie bój się rozwiązań niekonwencjonalnych! Określ tożsamość uczelni (typologia uczelni jutro) Określ strategiczne cele edukacyjne twej uczelni także w kontekście: personal development better skills New opprtunities second chance Twych potencjalnych interesariuszy Przemyśl relację pomiędzy edukacją dyplomową a kontynuowaną złam bariery pomiędzy nimi, jeśli potrzeba Przekonaj kadrę do uczenia w trybie LLL Otwórz ofertę dyplomową na innych słuchaczy tam, gdzie to możliwe Utwórz możliwości uznawania dokonań spoza edukacji formalnej, wykorzystaj to! Wyceniaj wszystkie kursy w ECTS, zapewnij drożność, gdzie to możliwe
LLL w strategii uczelni dobre rady EUCEN: Przemyśl relację pomiędzy uczelnią a jej otoczeniem: Określ kierunki rozwoju twego otoczenia, przemyśl co może go wesprzeć W szczególności jakie są potrzeby związane z rozwojem kapitału ludzkiego Na rynku pracy Dla wsparcia społeczeństwa obywatelskiego Indywidualnych potrzeb grup zaniedbanych (emeryci, emigranci.) Szukaj powiązań z innymi sektorami edukacji Szukaj powiązań z rynkiem pracy ale prowadź własne jego analizy Określ grupy celowe i sposób pozyskiwania potencjalnych interesariuszy Wykorzystaj narzędzia zarządzania HR do rekrutacji kandydatów Związuj studentów/absolwentów z uczelnią, kształć ich w systemie LLL Zastosuj kreatywnie ramy kwalifikacji Rozpowszechniaj wiedze o RPL..
LLL/LWL a ramy kwalifikacji Dlaczego ERK i KRK nazywane są narzędziami LLL/LWL? Przejrzystość kwalifikacji pomaga LLL motywuje do uczenia się Przypisanie do poziomu ram kwalifikacji a przejrzystość Uznawanie osiągnięć spoza edukacji formalnej jw. Przykłady dróg życiowych absolwentów (Szkocja) Przejrzystość pomaga w zatrudnieniu Różnorodność, otwartość i elastyczność kształcenia pomaga w dostosowaniu się do potrzeb rynku pracy i osób uczących się (przy zachowaniu możliwości porównań).
Dziękuję za uwagę!