Marek Frankowicz. Krajowe Ramy Kwalifikacji dla polskiego szkolnictwa wyższego

Transkrypt

1 Seminarium Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowa programów studiów na bazie efektów kształcenia WSIZ w Rzeszowie 4 listopada 2010 Marek Frankowicz Krajowe Ramy Kwalifikacji dla polskiego szkolnictwa wyższego

2 Ramy kwalifikacji Koncepcja ram kwalifikacji nie jest nowa. Pojawiają się one w odpowiedzi na zapotrzebowanie, szczególnie gdy krajowy lub regionalny system edukacji i/lub szkoleń staje się zbyt skomplikowany lub gdy nie odpowiada na aktualne potrzeby społeczne. Odpowiedniki ram kwalifikacji można dostrzec w średniowiecznych uniwersytetach (porównywalne tytuły bakałarza, magistra i doktora) czy też w cechach okresu średniowiecza (powiązana z kompetencjami hierarchia zawodowa).

3 Ramy kwalifikacji W czasach obecnych, w związku z procesami globalizacji, coraz większą rolą uczenia się przez całe życie coraz większą dynamiką rynku pracy, wzrasta zainteresowanie rządów i rozmaitych organizacji, uporządkowaniem różnych typów edukacji i szkoleń.

4 Ramy kwalifikacji Na poziomie krajowym główne powody tego zainteresowania to: ustanowienie krajowych standardów w obszarze edukacji i szkoleń, promowanie jakości edukacji i szkoleń, tworzenie systemu koordynacji i porównywania kwalifikacji, rozwijanie narzędzi i procedur ułatwiających dostęp do kształcenia, przemieszczenie się osób uczących się pomiędzy różnymi instytucjami (krajami), uznawanie dotychczasowych osiągnięć i progresję kształcenia.

5 Ramy kwalifikacji W każdym kraju i sektorze istnieją implicite struktury (ramy) kwalifikacji. Są to zbiory istniejących w danych systemach edukacji i szkoleń dyplomów, świadectw i certyfikatów. Ramy te mogą być wyłącznie deskryptywne, to znaczy służą klasyfikacji funkcjonujących w danym obszarze kwalifikacji. Mogą też być czynnikiem zmian, czyli przybierać charakter instrumentu normatywnego.

6 Ramy kwalifikacji Ze względu na funkcje, jakie pełnią, ramy kwalifikacji można je podzielić na regulacyjne (regulatory frameworks) - na ogół całościowe, preskryptywne, z silną kontrolą centralną, komunikacyjne (communication frameworks), na ogół oparte na porozumieniu i zaufaniu, których głównym celem jest ułatwienie zrozumienia poszczególnych kwalifikacji i etapów kształcenia.

7 Ramy kwalifikacji Ze względu na poziom, można je podzielić na: całościowe, bez szkolnictwa wyższego, obejmujące tylko szkolnictwo wyższe.

8 W Europie: Dwie RÓŻNE bajki: Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (QFHE) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie ( ERK, EQF LLL)

9 QFHE Początek: ok Zatwierdzenie: 2005 Deklarowany czas wprowadzenia: 2010 Joint Quality Initiative Deskryptory Dublińskie QFHE wprowadzane w krajach uczestniczących w Procesie Bolońskim (47 krajów)

10 Deskryptory dublińskie opierają się na następujących elementach: wiedza i rozumienie, wykorzystywanie w praktyce wiedzy i zdolności rozumienia, ocena i formułowanie sądów, umiejętności komunikacji, umiejętności uczenia się.

11 EQF LLL Wprowadzane w krajach Unii Europejskiej Dotyczą całego systemu edukacji i szkoleń W szczególności: EQF nie zastępuje krajowych, ani sektorowych ram kwalifikacji, EQF nie ma na celu harmonizacji, EQF nie definiuje nowych kwalifikacji.

12 EQF kategorie deskryptorów Wiedza Umiejętności Kompetencje ( inne kompetencje, postawy )

13 Krajowe Ramy Kwalifikacji 2 sytuacje Istniały przed QFHE i EQF LLL Wprowadzane w związku z powstaniem QFHE i/lub EQF LLL Czasami pole bitwy między sektorem szkolnictwa wyższego a innymi sektorami (zwłaszcza szkoleń zawodowych)

14 Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji powołany został Międzyresortowy Zespół do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji. W skład Zespołu wchodzą: Minister Edukacji Narodowejprzewodniczący Zespołu; Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Minister Gospodarki; Minister Pracy i Polityki Społecznej; Minister Rozwoju Regionalnego; Minister Spraw Zagranicznych; Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

15 KOMITET STERUJĄCY ds. KRAJOWYCH RAM KWALIFIKACJI Na mocy Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lutego 2010 r. powołano Komitet Sterujący ds. KRK dla uczenia się przez całe życie. Z upoważnienia Pani prof. Barbary Kudryckiej, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, pracami Komitetu Sterującego ds. KRK dla uczenia się przez całe życie kieruje Pan prof. Zbigniew Marciniak- Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

16 W pracach Komitetu Sterującego udział biorą: Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego - przewodniczący Komitetu; Minister Edukacji Narodowej; Minister Gospodarki; Minister Pracy i Polityki Społecznej; Minister Rozwoju Regionalnego; Minister Spraw Zagranicznych; Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Ministerstwo Zdrowia; Ministerstwo Obrony Narodowej; Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji; Ministerstwo Infrastruktury.

17 KRK dla szkolnictwa wyższego Zespół pracujący nad KRK: Grupa Robocza (eksperci) Przedstawiciele PKA i RGSzW Obszarnicy

18 KRK dla szkolnictwa wyższego Obszary proponowane w Polsce Nauki ścisłe Nauki przyrodnicze Nauki humanistyczne Nauki społeczne Nauki rolnicze Nauki medyczne Nauki o sztuce Nauki techniczne

19 Krajowe Ramy Kwalifikacji

20 Wdrażanie ram kwalifikacji proponowany scenariusz 1. Decyzja o podjęciu prac na KRK 2. Zaprojektowanie modelu KRK 3. Organizacja wdrożenia KRK 4. Konsultacje z interesariuszami 5. Zatwierdzenie ostatecznej wersji KRK 6. Prawne i administracyjne umocowanie KRK 7. Wdrożenie ram na poziomie instytucji 8. Przypisanie kwalifikacji do poziomów KRK i ERK 9. Weryfikacja i uzupełnienie 10. Samopotwierdzenie prawidłowości systemu i ram kwalifikacji w szkolnictwie wyższym 11. Budowa narzędzi pozwalających na szeroki dostęp do informacji dotyczących ram kwalifikacji.

21 Prace obszarników Komentarz do deskryptorów dublińskich Opis efektów uczenia się dla obszaru Punktacja ECTS Ogólne zasady walidacji Ew. profile Przykładowe uszczegółowienie dla dyscypliny i/lub kierunku studiów Terminologia/słowniczki dla obszaru Piśmiennictwo dla obszaru

22 Przykładowe uszczegółowienie dla dyscypliny i/lub kierunku studiów Zalecane metody walidacji Mobilność pionowa, w tym: Czy rozróżniać dyplomy II stopnia? Wielodyscyplinarność Zalecenia dotyczące wymagań kadrowych Wskazówki dotyczące standardów akredytacji

23 KRK poziomy kwalifikacji propozycja Komitetu Sterującego KRK ERK KRK Przykładowa kwalifikacja 8 8 Dyplom doktora 7 7 Dyplom magistra, lekarza 6 6 Dyplom licencjata, inzyniera 5 5??? (kolegia nauczycielskie, szkoły policealne etc.) 4 4 Świadectwo ukończenia szkoły średniej 3 3 Świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej 2 2 Świadectwo ukończenia gimnazjum 1 1 Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej

24 Projekt z dnia 10 września 2010 o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym 18a) Krajowe Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego - opis, przez określenie efektów kształcenia, kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie szkolnictwa wyższego 18b) kwalifikacje - efekty kształcenia, poświadczone dyplomem, świadectwem, certyfikatem lub innym dokumentem wydanym przez uprawnioną instytucję potwierdzającym uzyskanie zakładanych efektów kształcenia 18c) efekty kształcenia zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę uczącą się

25 Projekt z dnia 10 września 2010 o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym 14) kierunek studiów wyodrębniona część jednego lub kilku obszarów kształcenia, realizowana w uczelni w sposób określony przez program kształcenia po pkt 14 dodaje się pkt 14a i 14b w brzmieniu: 14a) obszar kształcenia zasób wiedzy i umiejętności z zakresu jednego z obszarów wiedzy określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, z 2005 r. Nr 164, poz oraz z 2010 r. Nr 96, poz. 620 i Nr, poz.); 14b) program kształcenia opis określonych przez uczelnię spójnych efektów kształcenia, zgodny z Krajowymi Ramami Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, oraz opis procesu kształcenia, prowadzącego do osiągnięcia tych efektów, wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów tego procesu punktami ECTS

26 Zapewnienie uczelniom autonomii w tworzeniu programów kształcenia, ale Art Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia: 1) warunki jakie musi spełniać opis kwalifikacji pierwszego i drugiego stopnia, uwzględniając przyporządkowanie kwalifikacji do obszarów kształcenia oraz dziedzin i dyscyplin określonych na podstawie ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki 2) Krajowe Ramy Kwalifikacji, a w szczególności opis efektów kształcenia dla obszarów kształcenia, z uwzględnieniem poziomów i profili kształcenia. 2. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wzorcowe efekty kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów, uwzględniając poziom i profil kształcenia w poszczególnych obszarach kształcenia, a także istniejące kierunki studiów.

27 Ograniczona autonomia Art Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni posiadająca uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego i spełniająca warunki określone w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 pkt 1, może prowadzić studia na określonym przez senat uczelni, w drodze uchwały, kierunku studiów i poziomie kształcenia, w ramach obszarów kształcenia oraz dziedzin odpowiadających uprawnieniom do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego. Uchwała senatu uczelni określa efekty kształcenia, do których są dostosowane plany studiów i programy kształcenia, odpowiednio do poziomu i profilu kształcenia.

28 Ograniczona autonomia Art Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni nieposiadająca uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego, może prowadzić studia na określonym kierunku, poziomie i profilu kształcenia zgodnie z: 1) wzorcowym opisem efektów kształcenia dla kierunku i poziomu kształcenia określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 lub 2) opisem efektów kształcenia określonym przez senat uczelni dla kierunku innego niż kierunki określone w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni nieposiadająca uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego może uzyskać uprawnienie do prowadzenia studiów, o których mowa w ust. 2, na podstawie decyzji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, wydanej po zasięgnięciu opinii ministra nadzorującego uczelnię oraz Polskiej Komisji Akredytacyjnej w zakresie spełniania warunków określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 pkt 1. W przypadku kierunku studiów innego niż określony w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 wymagana jest również opinia Polskiej Komisji Akredytacyjnej o efektach kształcenia określonych przez senat uczelni.

29 Ograniczona autonomia Art Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia: 1) warunki jakie muszą spełniać jednostki organizacyjne, aby prowadzić studia na określonym kierunku i poziomie kształcenia, a w szczególności : a) liczbę nauczycieli akademickich, posiadających tytuł naukowy lub stopień naukowy lub osób, o których mowa w art. 115 ust. 2, zaliczanych do minimum kadrowego, b) proporcje liczby pracowników, o których mowa w lit. 1, do liczby studentów na danym kierunku studiów z uwzględnieniem zasad, określonych w art. 9a i art. 112a;

30 Ograniczona autonomia Art Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia: 2) warunki, jakie musi spełniać program kształcenia uwzględniając: a) zakładane efekty kształcenia, b) opis procesu kształcenia prowadzącego do uzyskania tych efektów z punktami ECTS przypisanymi do poszczególnych modułów, c) sposób weryfikacji efektów; 3) ogólne kryteria oceny programowej i oceny instytucjonalnej, o której mowa w art. 49 ust. 1 pkt 2 i 4, uwzględniając w szczególności: a) spełnianie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku, poziomie i profilu kształcenia, b) funkcjonowanie i doskonalenie systemów zapewnienia jakości kształcenia, c) akredytacje lub certyfikaty instytucji międzynarodowych mając na uwadze zapewnienie właściwej jakości kształcenia

31 Obietnice Art. 94b. 1. W budżecie państwa jest określana dotacja podmiotowa na dofinansowanie zadań projakościowych, przeznaczona na (m.in.) na: dofinansowanie podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni w zakresie wdrażania systemów poprawy jakości kształcenia oraz Krajowych Ram Kwalifikacji

32 Diabeł tkwi w szczegółach Nowa akredytacja PKA: inne standardy i kryteria. Czy obejmie wszystkie formy kształcenia? Punktacja ECTS Szansa na korekty obecnych rozwiązań Punkty ECVET nasza przyszłość Minima kadrowe Algorytmy finansowania Profilowanie 5-ty poziom.

33 Matrioszka Ramy europejskie Ramy krajowe Ramy obszarowe Wzorce kierunkowe Programy studiów Przedmioty/moduły Jednostki zajęciowe

34 Stan obecny Zajęci a Przedmio t Program Studiów Standardy kształcenia Międzynarodowe Ramy/wzorce Sektorowe

35 Docelowo Krajowe Ramy Kwalifikacji Zajęci a Przedmio t Program Studiów Krajowe Ramy Obszarowe/ Kierunkowe Ramy Europejski e Międzynarodowe Ramy/wzorce Sektorowe

36 Z perspektywy wydziału/instytutu Otoczenie Rynek pracy Zajęci a Przedmio t Program Studiów Wymagania PKA Wzorce międzynarodowe

37 Z perspektywy wydziału/instytutu Europejskie Ramy kwalifikacji Chemistry Euromaster Polskie Ramy Kwalifikacji Co to jest Magister Co to jest Chemik Standardy/ wzorce sektorowe Co to jest Nasz Magister Chemii

38 Podsumowanie 1: po co nam Ramy? Dwa RÓŻNE, choć POWIĄZANE powody: Proces Boloński: skoro się zdecydowaliśmy na studia wielostopniowe, trzeba je jakoś dookreślić, żeby w różnych krajach były porównywalne Uczenie się przez całe życie & dynamiczne zmiany na rynku pracy: potrzeba uporządkowania systemów edukacji i szkoleń na szczeblu krajowym i europejskim

39 Podsumowanie 2: co z tych Ram mamy? Zrealizowanie zobowiązań wynikających z uregulowań w ramach UE, stworzenie warunków ułatwiających uznawanie kwalifikacji nadawanych w Polsce, w innych krajach, zwłaszcza w państwach członkowskich UE Zapewnienie większej integracji wszystkich trzech sektorów edukacji w Polsce, możliwość dopasowania rytuałów przejścia, tworzenie mechanizmów walidacji kompetencji (ważne w kontekście narodowej strategii LLL) Ponadto: przy okazji wprowadzania KRK możliwość uelastycznienia programów studiów, przejście od nauczania opartego na treściach programowych do systemu bazującego na efektach uczenia się, wsparcie dla działań projakościowych, etc.

40 UWAGA!!! Maltańskie Ramy Kwalifikacji

41 Seminarium Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowa programów studiów na bazie efektów kształcenia Dziękuj kuję za uwagę