Od zewnętrznych do wewnętrznych systemów zapewniania jakości kształcenia

Transkrypt

1 Od zewnętrznych do wewnętrznych systemów zapewniania jakości kształcenia Ewa Chmielecka, Ekspert Boloński Seminarium Bolońskie AWF, Warszawa, 18 grudnia 2009

2 Części prezentacji Proces Boloński a zewnętrzne i wewnętrzne systemy zapewniania jakości Cechy systemów zewnętrznych Cechy systemów wewnętrznych Co zmienią ramy kwalifikacji w systemach zapewniania jakości?

3 Tło dla systemów zapewniania jakości Proces Boloński Podstawowymi celami kształcenia wyższego w Europie wg dokumentów bolońskich są: przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy, przygotowanie do bycia aktywnym obywatelem w demokratycznym społeczeństwie, także europejskim, rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej (społeczeństwo i gospodarka wiedzy) rozwój osobowy kształconych Realizacji tych celów służy Proces Boloński. Oceny jakości kształcenia powinny się odwoływać do realizacji tych celów.

4 Akredytacja bolońska założenia Suplement do komunikatu z Bergen z 2005 r. "Standardy i wytyczne dla zapewniania jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego" przygotowane przez European Association for Quality Assurance in Higher Education (dawniej ENQA). A w nim: Wytyczne dotyczące zewnętrznej oceny zapewniania jakości (akredytacji) Wytyczne dotyczące wewnętrznych systemów zapewniania jakości (w uczelniach) Standardy dotyczące agencji akredytacyjnych wchodzących do Rejestru Europejskiego.

5 Akredytacja bolońska Standardy i wytyczne zewnętrznej oceny zapewniania jakości powinny: brać pod uwagę istnienie i działanie wewnętrznych systemów zapewniania jakości w uczelniach stosować jawnie i spójnie wszystkie kryteria decyzji w sprawach oceny i akredytacji służyć osiągnięciu założonych celów akredytacji (fit for purpose) w procedurze przeprowadzania akredytacji zawierać: - samoocenę instytucji kształcącej - ocenę zewnętrzną (np. wizytacja grupę ekspertów) - raporty z oceny: sporządzone i opublikowane - follow-up

6 Akredytacja bolońska ponadto powinna : być okresowa włączać przedstawicieli otoczenia społecznego uczelni oraz (koniecznie!) studentów, mieć międzynarodowy charakter gwarantować przejrzystość wyników.

7 Akredytacja bolońska agencje akredytacyjne Każda agencja aspirująca do Rejestru Europejskiego powinna: mieć misję właściwa dla instytucji oceniającej jakość w szkolnictwie wyższym być niezależna od wpływów (w tym politycznych, finansowych...etc), być przejrzysta, posiadać właściwe zasoby ludzkie i materialne, pozwalające na prowadzenie zamierzonej działalności w wiarygodny sposób, włączać się w międzynarodową działalność na rzecz zapewniania jakości w szkolnictwie wyższym, poddawać się okresowej samoocenie, przeglądowi standardów i procedur Uwaga: od 2008 roku PKA jest włączona w Rejestr Europejski, a zatem musi stosować się do tych zaleceń.

8 Ogólne zasady tworzenia wewnętrznych i zewnętrznych systemów zapewniana jakości wytyczne ENQA Główna odpowiedzialność za jakość kształcenia spoczywa na instytucjach, które to kształcenie prowadzą Systemy zapewniania jakości powinny chronić interes studentów, pracodawców i społeczeństwa w szerszym znaczeniu. Powinny też służyć rozwijaniu i poprawie jakości kształcenia w całym EOSzW. Aby je zapewnić należy stosować sprawne i skuteczne struktury organizacyjne. Ważnymi elementami systemów są: przejrzystość procedur zapewniania jakości oraz wykorzystane w nich wiedzy specjalistycznej a także promowanie kultury jakości w instytucji szkolnictwa wyższego

9 Ogólne zasady tworzenia wewnętrznych i zewnętrznych systemów zapewniana jakości wytyczne ENQA Opracowane i stosowane procedury zapewniania jakości nie mogą tłumić różnorodności oraz innowacji kształcenia. Opracowane procedury zapewniania jakości pozwalają instytucjom na wykazanie odpowiedzialnego wykorzystania środków finansowych: publicznych i innych Instytucjonalna autonomia powinna być równoważona świadomością obowiązków ciążących na instytucji szkolnictwa wyższego Zewnętrzne zapewnianie jakości jest konieczne, lecz powinno nakładać na instytucje akademickie tylko niezbędny ciężar obowiązków.

10 Europejskie standardy i wskazówki dotyczące wewnętrznego zapewniana jakości Uczelnie powinny prowadzić politykę pro-jakościową, a w jej ramach następujące procedury zapewniania jakości: System zatwierdzania, monitoringu oraz okresowych przeglądów programów oraz ich efektów dydaktycznych System oceniania studentów w postaci opublikowanych i konsekwentnie stosowanych kryteriów, przepisów i procedur oceny Procedury zapewniania jakości kadry dydaktycznej gwarantujące, że kadra dysponuje odpowiednimi kwalifikacjami i kompetencjami (tu m.in. ankiety studenckie). Procedury te powinny być przedmiotem zewnętrznej oceny (akredytacji) i stanowić przedmiot komentarza w raportach.

11 Europejskie standardy i wskazówki dotyczące wewnętrznego zapewniana jakości Uczelnie powinny : dysponować zapleczem i pomocami dydaktycznymi dla studentów - odpowiednimi i wystarczającymi dla oferowanych programów. mieć sprawne systemy informacyjne gromadzić, analizować i wykorzystywać informacje dotyczące zarządzania programami studiów i innymi działaniami edukacyjnymi. systematycznie publikować aktualne, bezstronne i obiektywne informacje jakościowe i ilościowe na temat swej oferty edukacyjnej i jej realizacji.

12 Europejskie standardy i wskazówki dotyczące wewnętrznego zapewniana jakości Wszystkie te procedury mają zmierzać w kierunku utworzenia w uczelniach kultury jakości budującą wspólnotę akademicką dobrowolnie realizującą ustanowione przez siebie procesy zabezpieczające jakość.

13 Wewnętrzny system zapewniana i doskonalenia jakości propozycja Fundacji Rektorów Polskich (2006) Elementy systemu: formalnie spisany i oficjalnie przyjęty przez uczelnię dokument - jeden z najważniejszych z wewnątrz-instytucjonalnym umocowaniem (osoba, komórka) z regulaminem postępowania: zasady i częstotliwość działań, sposób ich wykorzystania, konsekwencje dla osób i komórek nie spełniających standardów jakości bazujący na przejrzystości i rozliczalności działań dydaktycznych projektowany indywidualnie przez uczelnię ale z uwzględnieniem ramowego schematu przygotowanego przez Ministerstwo (?!) (wytycznych ENQA)

14 Cd zasady związane z efektywnością procesu dydaktycznego (liczebność grup, pomoce naukowe, etc.), reguły tworzenia, oceny i rozwoju programów studiów, w tym aktualizacji treści kształcenia na kierunkach zgodnie z ramowymi treściami kształcenia, pełna dostępność informacji o programach nauczania, zasadach zaliczania zajęć i innych związanych z dydaktyką (sylabusy, curricula, itp) zasady zapewniana równoważności wymagań względem studentów na wszystkich poziomach i formach studiów: system ECTS oraz sprawdzanie efektów kształcenia (wspólne egzaminy, okresowe przeglądy ich wyników, inne) zasady dyplomowania (standardy prac i egzaminów dyplomowych, opieki nad dyplomantem, inne), ocena zajęć dydaktycznych m.in. przez studentów, sposoby jej wykorzystania dla poprawy jakości,

15 cd archiwizacja przebiegu studiów i rezultatów kształcenia poszczególnych studentów, okresowa ocena pracowników, sposoby jej wykorzystania dla poprawy jakości, zasady zabezpieczające elastyczność i indywidualizację kształcenia, zasady zabezpieczające mobilność pionową i poziomą studentów a zarazem równoważność wymagań programowych, zasady zapewniania warunków rozwoju osobowego studentów i inne.

16 Czy czekają nas zmiany w akredytacji i wewnętrznych systemach jakości? Wskazówki ENQA są tak uniwersalne, że nie muszą się zmienić zmieni się ich interpretacja europejska i krajowa związana z wprowadzeniem ram kwalifikacji Jakie to zmiany? Inna budowa programów studiów zniesienie listy kierunków oraz ramowych treści kształcenia wzrost samodzielności uczelni w tworzeniu programów ale w zgodzie z metodologią Ram Akredytacja musi być do tego dostosowana. Wewnętrzne systemy zapewniania jakości także.

17 Nowe zasady budowy programów kierunków studiów Standardy kształcenia : reguły kształcenia pozostają zmienia się ta część Rozporządzenia MNISzW, która dotyczy..treści kształcenia.. Nazwa i program kierunku w decyzji uczelni ale pod warunkiem zastosowania się do metodologii ram Uczelnie autonomiczne i nieautonomiczne Znikają kierunki unikatowe, makrokierunki Minima kadrowe a wielodyscyplinarność kierunku Ramy jako konstrukcja nośna kierunku reszta budowli w rękach uczelni

18 Nowe zasady budowy programów kierunków studiów, cd. Budowa programów studiów na bazie efektów uczenia się: zgodność programu z kompetencjami absolwenta, misją, profilem, Macierz efektów uczenia się jako punkt wyjścia w działach wiedza, umiejętności, postawy w stopniach studiów z zachowaniem progresji pokrycie macierzy efektów ofertą zajęć korekty Budowa narzędzi potwierdzających uzyskanie efektów uczenia się założonych w programie Egzaminowanie, inne sprawdziany (koniec z testami!) Badanie opinii studentów i absolwentów Śledzenie karier, itp

19 Wewnętrzny system zapewniania jakości: Charakterystyki ENQA pozostają w mocy, ale uczelnia powinna Stworzyć procedury budowy programów na bazie efektów uczenia się, w zgodzie z metodologią ram a także misją, profilem Kontrolować jej stosowanie przez ciała budujące programy Kontrolować jakość procesów dydaktycznych i walidacji efektów uczenia się Prowadzić inne badania potwierdzające kompetencje absolwentów

20 Zewnętrzny system zapewniania jakości akredytacja PKA Sprawdzanie reguł kształcenia bez zmian Ocena sprawności wewnętrznego systemu zapewniania jakości nie tylko czy jest, ale jak działa i jest wykorzystywany, a w szczególności: Ocena, czy zamierzone efekty uczenia się (kompetencje absolwenta) są właściwe dla instytucji szkolnictwa wyższego, misji uczelni, profilu etc ocena prawidłowości budowy programów studiów w zgodzie z metodologią ram kwalifikacji (np. przypisanie kierunku do dziedzin/dyscyplin nauki) Ocena rzetelności walidacji efektów kształcenia Ocena spójności efektów zamierzonych, programu, procesu dydaktycznego i efektów uzyskanych

21 Dziękuję za uwagę!