MAPA ZASOBÓW I POTRZEB SUBREGION OLSZTYN 2011-2012
Wstęp Mapa zasobów i potrzeb opracowana została na podstawie analiza dokumentów strategicznych subregionu olsztyńskiego, dokumentów o charakterze regionalnym i krajowym. Dane z dokumentów zostały uzupełnione informacjami od osób reprezentujących organizacje członkowskie sieci Atomy. Już na pierwszy rzut oka subregion wyróżnia się brakiem wyrównanej sytuacji młodzieży nie tylko dotyczy to różnicy miastowieś. Przede wszystkim miasto Olsztyn jako miasto wojewódzkie wyróżnia się na tle pozostałych miejscowości subregionu. Również w samym Olsztynie ciężko mówić o jednakowej sytuacji młodzieży poprzez obecność Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, aktywność którego niewątpliwie zmienia dane statystyczne dotyczące młodzieży przybywającej na terenie miasta Olsztyn lecz często jest adresowana wyłącznie dla studentów pochodzących z innych województw. Na potrzeby Sieci Atomy za subregion Olsztyński uznaje się 5 powiatów: Powierzchnia w km / liczba mieszkańców / z tego w miastach (w %) Powiat miasto Olsztyn - 88 km 176,5 tyś osób ( w tym 100% mieszkańcy miast) Powiat olsztyński 2837 km 118,1 tyś osób ( w tym 50,8% mieszkańcy miast) Powiat kętrzyński 1213 km 64,8 tyś osób ( w tym 57,1% mieszkańcy miast) Powiat mrągowski 1065 km 50,1 tyś osób ( w tym 50,8% mieszkańcy miast) Powiat szczycieński 2837 km 118,1 tyś osób ( w tym 33% mieszkańcy miast) Niewątpliwie w subregionie jest widoczny charakterystyczny dla całego województwa wysoki poziom bezrobocia oraz zróżnicowanego poziomu życia szczególnie przy porównaniu teren miejski teren wiejski. Zdecydowanie największym ośrodkiem miejskim, na terenie subregionu jest Miasto Olsztyn, które jest miastem wojewódzkim przynajmniej pod względem formalnym znajdują się tu ośrodki charakterystyczne dla miasta wojewódzkiego ( urzędy, szpitale, ośrodki nauki i kultury) jednak mieszkańcy województwa zaznaczają walkę o największy ośrodek którą toczy Olsztyn z Elblągiem. Niestety w wielu kwestia praktycznych Olsztyn przegrywa. Ma to swój wpływ na ofertę dla młodzieży w obydwu miastach.
Kilka liczba z różnych dziadzin mając bezpośredni bądź pośredni wpływ na sytuacje młodzieży w subregionie: 1. Praca Praca a właściwie bezrobocie w województwie wygrywa wszelki rankingi TOP 10 problemów młodzieży. Niestety w tym przypadku nie tylko brak pracy dla młodych blokuje ich rozwój. Problem się zaczyna wcześniej już w momencie kiedy rodzice nie są w stanie zapewnić lepszego startu i młoda osoba zamiast aktywności i samorealizacji skupia się na przetrwaniu i nauce poszukiwania pracy. Kolejnym etapem w tym wyścigu o liczby na koncie jest moment poszukiwania pracy po ukończeniu studiów. Tak zwane medialne niedostosowanie oferty wykształcenia do rynku pracy jest nam już dobrze znane ale co dzieję się w subregionie Olsztyn? Tu musimy porównać przede wszystkim 2 elementy: -1- w jakich branżach w subregionie najwięcej pracuje osób? Gdzie realnie jest praca? Czy w subregionie jest większa produkcja? Turystyka? A może surowce? Oto odpowiedź: ponad 50% osób pracujących w subregionie Olsztyn pracuje w usługach. Niestety nie produkujemy samolotów a obszary letnich nalotów turystów omijają subregion Olsztyn wytwarzając jedynie kilkaset miejsc wakacyjnej pracy dla młodzieży i tu uwaga najczęściej tej co przyjeżdża studiować do Olsztyna z innego województwa przyczyna? lepsza znajomość języków obcych u studentów pochodzących z innych województw (opinii zebrane w czasie wywiadów wśród 10 pracodawców z miasta Olsztyn oraz 10 studentów UWM brak dostępnych danych statystycznych) -2- poziom bezrobocia wśród młodych W tym przypadku proponuję zacząć od pytania: jak myślicie czy odległość od znanej uczelni wyższej ma wpływ na poziom bezrobocia młodzieży? Według danych statystycznych możemy tak wnioskować. Wydawało by się że ośrodki akademickie budują również dodatkowe miejsca prace chociażby niezbędne do ich utrzymania natomiast według liczb wychodzi nam nieco inny pejzaż: porównamy -
obszar Ogólna liczba Poniżej 25-34 lata Osoby z komentarz bezrobotnych 24 wyższym wykształc eniem województwo 105942 22992 30259 7788 Jak widać osoby młode bezrobotne to koło 50% - liczba mówi sama na siebie Subregion 43023 8729 12415 3654 Z ciekawostek w tej walce Olsztyn-Elbląg oby dwa miasta mają dość podobne wyniki Powiat kętrzyński 6009 1150 1651 318 Spory % bezrobotny młodzieży jednak nie sięga statystycznej połowy. Brak znanej w Polsce uczelni wyższej Powiat mrągowski 4158 902 1149 234 Spory % bezrobotny młodzieży jednak nie sięga statystycznej połowy. Brak znanej w Polsce uczelni wyższej Powiat olsztyński 7574 1628 2213 567 Liczba bezrobotnej młodzieży się zwiększa duża uczelnia wyższa jest w pobliżu. Powiat 6605 1613 1897 434 Powiat znany na całą Polskę pod szczycieński hasłem kształcenia przyszłych policjantów połowa bezrobotnych -młodzi Powiat miasto 5863 910 1980 1423 Proszę! Nasza statystyczna Olsztyn wojewódzka połowa bezrobotnych znów się pojawiła i do tego w miejscu gdzie znajduję się UWM mający 40.000 studentów. Liczba bezrobotnych z wyższym wykształceniem rzuca się w oczy.
2. Rodzina Niestety zauważalny jest brak dostępu do szczegółowych danych dotyczących sytuacji rodzinnych młodzieży subregionu. Z dostępnych statystyk nie można jednak nie wspomnieć o szokujących liczbach dotyczących rozwodów jak w województwie tak i w subregionie. Nie możemy stwierdzić czy te liczby zachowują swoją proporcję przy samych rozwodach osób młodych natomiast pamiętamy o tym że większość rozwodów w sposób bezpośredni wpływa na pokolenie młodzieży. Zawarcie związku mą żeńskiego / rozwód Województwo 8370/ 2899 Subregion 3532/ 1323 3. Edukacja W tym obszarze statystycznie rzeczywiście subregion Olsztyn nie wygląda źle. Zobaczmy chociażby liczby budynków które pomagają młodzieży samokształcić się. W całym województwie jest 440 placówek bibliotekarskich w czego na subregion przepada połowa a dokładnie 206 sztuk, udało się nawet przebić subregion Elbląg. Co prawdę 48 znajduję się w powiecie Olsztyńskim a 37 w mieście Olsztyn ale taka specyfika miasta wojewódzkiego. Niestety nie wiadomo jak wyglądają dane statystyczne na temat placówek kulturalnych, sportowych oraz zajmujących się edukacją nieformalną a jeszcze lepiej metodami aktywnymi ale wiemy że w województwie mamy 145 orlików z czego w powiecie kętrzyńskim 6 szt., w szczycieńskim 5 i jeszcze 12 w powiecie mrągowskim i olsztyńskim wraz z miastem Olsztyn. Wiemy też w województwie mamy 27 muzea z czego 16 przypada na subregion Olsztyn i tu akurat prawie równomiernie rozłożone tak że 3 znajdują się w powiecie kętrzyńskim, 3 w mrągowski, 5 w mieście Olsztyn i jeszcze kilka rozrzuconych a więc to nie jest już tylko kwestia Olsztyna jako miasta wojewódzkiego. Niestety gorzej wygląda to w kwestii kin : na 21 jeden w województwie subregion może się chwalić tylko 6- cioma ( tyle samo co w subregionu Ełk) z czego 2 kina w mieście Olsztyn i kolejne 2 w powiecie olsztyńskim. Co do klasycznych informacji na temat edukacji w subregionie to one owszem są na ogólnym poziomie czyli dowiemy się ile procentowo według płci i terenu zamieszkania osób poradziło sobie z egzaminem z matmy w gimnazjum natomiast nie dowiemy się w jaki sposób młodzi mieszkańcy subregionu rozwijają się przy pomocy aktywnych metod edukacji nieformalnej. W przypadku samego miasta Olsztyn oczywiście będziemy mieli inny opis rzeczywistości niż w pozostałych zakątkach subregionu. Co do uczelni wyższych nie można pominąć wspomnianego wyżej wpływu UWM na sytuację województwa a w szczególnie miasta Olsztyn. Uniwersytet wpływa na wiele elementów życia mieszkańców miasta i regionu a w szczególności młodzieży. Samo miasto Olsztyn przede wszystkim próbuje sobie poradzić z pustką okresu wakacyjnego kiedy ¼ mieszkańców ( 40.000 studentów) opuszcza jego progi w tym okresie cięższo o zorganizowanie inicjatywy, koncertu, konferencji ( chociaż od 2 lat podejmują się inicjatywy aby walczyć z tym na rzecz stałych mieszkańców Olsztyna). Obrotową strona medalu są zasoby UWM które są do wykorzystania przez młodzież, w tym
lokalowe ( biblioteka, nowoczesne centrum konferencyjne, basen, stadion, jezioro z rowerami i kajakami, gazeta, radio) oraz wiedza i innowacji ( w tym również koła naukowe, konferencji, publikacji, imprezy zorganizowane, badania). 4. Aktywność W obszarze aktywności młodzieży również będziemy musimy podzielić obecną sytuację na 2 obszary: miasto Olsztyn i reszta. W przypadku miasta Olsztyn przede wszystkim trzeba zacząć od sporej liczby organizacji pozarządowych która na różnym poziomie aktywności buduje również ofertę dla młodych. Poza tym: szkoła muzyczna i plastyczna, muzea, biblioteki, baseny ( 2 nowe baseny w Olsztynie), nowy budynek filharmonii. Niestety poza zapleczem instytucjonalnym wciąż brak danych statystycznych dotyczących stricte młodzieży. Sytuacja poza miastem Olsztyn wgląda dokładnie odwrotnie jednak nie można zauważyć że ze wszystkich subregionów województwa wymienione wyżej powiaty (przynajmniej główne miasta powiatowe) mają dobrze skomunikowany dojazd do Olsztyna ( np. miasto Szczytno znajdująco się około 50km od Olsztyna poza połączeniem PKS również oferuje tanie busy w cenie 10zl co łącznie wygląda w taki sposób że praktycznie co godzinę jest transport do Olsztyna). Nie jest tak że komunikacja wygląda w sposób idealny jednak porównując do pozostałych miast jest pewna podstawa mająca szanse dla rozwoju młodzieży i korzystania z oferty znajdującej się w Olsztynie. Ciekawostką jak całego województwa tak i subregionu Olsztyn są dane dotyczące wieku, płci oraz wykształcenia Radnych Gmin. Tak w całym województwie na 1793 Radnych tylko 104 osoby są w wieku 29 i mniej. Tylko 704 osoby posiadają wyższe wykształcenie. W subregionie Olsztyna na 745 Radnych 39 osób jest w wieku 29 i mniej lat a osób z wykształceniem wyższym 313. Nasuwa się pytanie przede wszystkim pytanie o pozytywne wzorce dla młodzieży z subregionu : w jaki sposób promować aktywność i partycypację młodzieży oraz zachęcać do zdobycia wykształcenia wyższego w czasie gdzie żywe przykłady innej teorii zarządzają ich przyszłością. Nie wątpliwie ma to swój wpływ na sytuację młodzieży w subregionie a przede wszystkim na rozwój takiej formy aktywności młodzieży jakim jest Młodzieżowa Rada Miasta ( Powiatu) MRM. Według danych pozyskanych przez ESER PIONIER w czasie realizacji projektu MR krok po kroku z subregionu Olsztyn aktywnie działa MRM miasta Olsztyn oraz Olsztynek, w tym MRM miasta Olsztyna charakteryzuje powraca do aktywności po dłuższej przerwie. MRM Olsztynka w zauważalny sposób wyróżnia się pod kątem aktywności na szczeblu wojewódzkim. Niewątpliwie wpływa na to ten fakt że opiekun rady jest najmłodszym radnym miasta Olsztynek i swoją przygodę zaczynał również w MRM. Brak informacji na temat istnienia MRM w innych powiatach subregionu.
Analiza SWOT SWOT wybrane elementy dotyczące stricte młodzieży MOCNE STRONY SŁABE STRONY Centralne położenie geograficzne umożliwiające- miasto Olsztyn jako miasto wojewódzkie ( urzędy, biblioteki, muzea, filharmonia, uczelnia) ; powiaty subregionu mają dość wygodne polaczenia komunikacyjne z miastem Olsztyn Współpraca z UWM ( rozwój uczelni = rozwój zaplecza uczelni= więcej możliwości dla młodzieży z subregionu) duża ilość NGO które chcą działać na polu kultury, sztuki, organizowaniu wydarzeń sportowych itp., w tym współpraca NGO z Miastem Olsztyn oraz UM rozwijający się punkt Eurodesk w Olsztyn ośrodek koordynujący program PROJEKTOR ( baza 400 wolontariuszy oraz kolo 20 szkół z małych miejscowości subregionu) MRM Olsztyn ( zaczęła swoją działalność po przerwie) Szeroka oferta kierunków studiów w Olsztynie i Szczytnie ( UWM, prywatne uczelni, Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie) młodzież nie musi wyjeżdżać żeby studiować wybrany kierunek Sieć ATOMY Centrum wolontariatu SPINACZ przy Związku Stowarzyszenie Gazeta UWM jako prasa dla młodzieży słaby dostęp do obiektów samorządowych w tym do jst (domów kultury, mopsów itp.) biurokracja UWM ( żeby skorzystać z Sali albo sprzętu trzeba przejść przez całą formalną procedurę) usługowy charakter gospodarki słabo rozwinięty Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości brak komunikacji między NGO sami i Centrami wolontariatu brak wspólnej oferty i podglądu do podobnych działań brak strony miejskiej z informacja młodzieżową utracenie przez miasto Olsztyn znanych sportowych imprez rywalizacja z miastem Elbląg ( część oferty dla młodzieży odbywa się w Elblągu, brak tradycji spędzania czasu w miejscowości obok duże bezrobocie wśród absolwentów ( brak wsparcia uczelni przy procesie poszukiwania pracy) słaby poziom języków obcych ( w tym również wysokie ceny na usługi prywatnych szkół językowych które są spowodowany małym zainteresowaniem i brakiem konkurencji) cykl życia miasta Olsztyn uzależniony od roku akademickiego wyjazd 40.000 studentów słabo rozwinięta turystyka w subregionie młodzi nie mają wakacyjnej pracy sezonowej przez co nie zdobywają umiejętności i doświadczenia i mają gorszy start po studiach
SZANSE trans-graniczna strefa z Obwodem Kaliningradzkim ( napływ turystów = nowe miejsca pracy oraz nauka języków obcych, poznawanie nowej kultury) rozwój wolontariatu zmiana świadomości młodych = korzystanie z możliwości które dają wolontariat = lepsza praca w przyszłości wzmocnienie organizacji młodzieżowych przez udział w projektach sieci, w tym inicjowanie postawania nowych organizacji młodzieżowych oraz grup nieformalnych rozwój UWM= rozwój infrastruktury miasta budowa IKEA oraz Galerii Warmińskiej ZAGROŻENIA tania robocza siła z Rosji zajmująca miejsca pracy dla młodzieży z Polski efekt bez kasy z UE nie potrafię ( na przykładzie dotacji dla młodych przedsiębiorstw) migracja młodzieży do innych województw zabranie Olsztynowi statusu miasta wojewódzkiego roboty drogowe związane z 2 letnia budową tramwaju utrudnienie w poruszaniu się po mieści, np. młody człowiek nie wyrabia się po szkole trafić jeszcze na basen itp. likwidacja programu Młodzież
Krótka charakterystyka organizacji w Sieci: ESER PIONIER Olsztyn/województwo różne formy wolontariatu, aktywność studentów, punkt Eurodesk Fundacja Rodowo Sorkwity, wymiany międzynarodowe, tworzenie liderów międzynarodowych, wolontariat EVS Fundacja Kreolia Jerutki, gmina Świętajno, pobudzenie kreatywności u dzieci z małych miejscowości, wsparcie dla małych organizacji wiejskich Stowarzyszenie Szałstry działalność na rzecz mieszkańców miejscowości Szałstry, przede wszystkim dla młodzieży i dzieci uczestniczących do świetlicy MRM Węgorzewo młodzież z Węgorzewa i okolic, promocja miasta SEEIK Sorkwity, dzielność na rzecz społeczności lokalnej, w tym Klub wolontariatu w Sorkwitach Centrum Wolontariatu SPINACZ przy Związku Stowarzyszeń Razem w Olsztynie działalność promująca idę wolontariatu, pośrednictwo pracy wolontariuszy w Olsztynie Opracowano na podstawie: - Modele Polityki Społecznej na Warmii i Mazurach. Raport końcowy z realizacji projektu badawczego. Michał Żejmis. 2011 - Sytuacja dzieci i młodzieży w województwie warmińsko-mazurskim diagnoza stanu zastanego. Obserwatorium Integracji Społecznej. 2010 - Postawy młodzieży wobec norm prawnych i moralnych regulujących sposób zdobywania środków do życia. Na przykładzie województwa warmińsko-mazurskiego. Elżbieta Czapka UWM w Olsztynie. -Ekspertyza Dotycząca Województwa Warmińsko - Mazurskiego w kontekście strategii rozwoju społeczno - gospodarczego polski wschodniej do roku 2020 - Publikację Województwo Warmińsko-Mazurskie 2011 Podregiony, Powiaty, Gminy opracowano pod kierunkiem Dyrektora Urzędu Statystycznego w Olsztynie Marka Morze