ZASTRZEŻONE Kod ucznia (wypełnia uczeń) Imię i nazwisko (wypełnia komisja) Pieczątka szkoły 17 marca 2016 r. Czas pracy 90 minut KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 Eliminacje wojewódzkie III stopień Informacje: 1. Wpisz wylosowany kod ucznia. Nie wpisuj nazwiska! 2. Przeczytaj uważnie wszystkie polecenia i informacje do zadań. 3. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 90 minut. 4. Przy każdym zadaniu została podana liczba punktów możliwych do uzyskania. 5. W zadaniach zamkniętych wstaw znak X we wskazanych miejscach. 6. Rozwiązania i odpowiedzi zadań otwartych czytelnie zapisz w miejscu do tego przeznaczonym. 7. Za rozwiązanie wszystkich zadań możesz otrzymać łącznie 35 punktów. 8. Nie używaj korektora. 9. Pomyłki poprawiaj wyraźnym skreśleniem, a w zadaniach zamkniętych zakreśl kółkiem. 10. W trakcie obliczeń możesz korzystać wyłącznie z tablic dostarczonych wraz z arkuszem zadań oraz z prostego kalkulatora. Powodzenia! Nr zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Suma Punkty./ 6./ 4./ 4 5
Zadanie 1 (6 pkt) Zaprojektuj doświadczenie, które pozwoli otrzymać czysty stały chlorek magnezu, z wykorzystaniem dowolnego sprzętu oraz z odczynników wybranych z zestawu: stały siarczan(vi) magnezu woda destylowana stały wodorotlenek sodu alkohol etylowy roztwór kwasu solnego stały węglan sodu a) Napisz, jakie kolejne czynności należy wykonać, aby otrzymać żądany produkt. b) Napisz równania reakcji chemicznych, które będą biegły podczas doświadczenia, w formie cząsteczkowej i skróconej jonowej. Zadanie 2 (3 pkt) Do 200 gramów 10-procentowego roztworu kwasu siarkowego (VI) wrzucono 8 g stopu miedzi z cynkiem. Po zakończeniu reakcji zmierzono objętość wydzielonego gazu; w przeliczeniu na warunki normalne wyniosła ona 2 dm 3. a) Napisz, w formie skróconej jonowej, równanie reakcji chemicznej biegnącej podczas doświadczenia. 2
Obliczenia: b) Oblicz zawartość procentową miedzi w stopie (w procentach masowych). Odpowiedź:.. Zadanie 3 (3 pkt) Próbkę kredy szkolnej, zbudowanej z jonów wapnia, węglanowych i siarczanowych(vi), prażono w temperaturze około 1000 C. Podczas prażenia co jakiś czas kontrolowano masę próbki. Otrzymane wyniki zestawiono w tabeli. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Nr pomiaru Masa [g] 160 140 130 125 122 120 120 120 120 a) Napisz równanie reakcji chemicznej (w formie cząsteczkowej), która była powodem zmiany masy. Obliczenia: b) Oblicz masę jonów wapnia zawartych w badanej próbce. Odpowiedź:.. 3
Zadanie 4 (4 pkt) Uczniowie przeprowadzili doświadczenie zilustrowane schematycznym rysunkiem: glukoza białko jaja kurzego kwas octowy sacharoza I II III IV Probówki I i IV następnie ogrzano. zawiesina wodorotlenku miedzi(ii) Uczniowie wypełnili następnie kartę pracy, która miała zawierać obserwacje i wnioski z doświadczenia. Podczas uzupełniania tabelki niestety nie ustrzegli się błędów. Obserwacje zapisali błędnie dla jednej, a wnioski dla trzech probówek: Nr probówki I II III IV Obserwacje Niebieski osad rozpuścił (roztworzył) się, a roztwór przybrał barwę szafirową. Po ogrzaniu powstał ceglastoczerwony osad. W probówce pojawiło się różowofioletowe zabarwienie. Nie zaobserwowano widocznych zmian. Niebieski osad rozpuścił (roztworzył) się, a roztwór przybrał barwę szafirową. Po ogrzaniu powstał czarny osad. Wnioski Zaszła reakcja chemiczna, w wyniku której powstał tlenek miedzi(ii). Glukoza uległa redukcji. Zaszła charakterystyczna dla białek reakcja ksantoproteinowa. Zaszła reakcja opisana równaniem: Cu(OH) 2 + 2H + Cu 2+ + 2 H 2 O Cukier rozłożył się zgodnie z równaniem reakcji: C 12 H 22 O 11 12C + 11H 2 O Czarny osad to węgiel. Przeanalizuj tabelkę i wykonaj następujące polecenia: a) Wskaż probówkę, dla której błędnie zapisano obserwacje:.. b) Wskaż probówki, dla których sformułowano błędne wnioski:. 4
c) Spośród probówek wskazanych w punkcie b) wybierz dwie dowolne i dla każdej z nich sformułuj i zapisz jeden poprawny wniosek. Probówka Wniosek: nr. Probówka Wniosek: nr. Zadanie 5 (3 pkt) Z naczynia zawierającego 100 gramów roztworu azotanu(v) sodu o stężeniu 10% masowych odparowano część wody i otrzymano roztwór nasycony w temperaturze 20 C. Oblicz stężenie molowe otrzymanego roztworu, jeżeli wiadomo, że ma on gęstość 1,2g/cm 3. Skorzystaj z danych zawartych w tabeli rozpuszczalności. Temperatura [ C] 0 20 40 60 80 80 Rozpuszczalność [g/100g wody] 73,1 87,2 104,0 123,8 147,5 175,9 Obliczenia: Odpowiedź:.. 5
Zadanie 6 (3 pkt) Estry to substancje odpowiedzialne za zapachy kwiatów i owoców. Poniżej podano przykładowe zapachy estrów: ester Mrówczan etylu Octan pentylu Heksanian pentylu Pentanian metylu Butanian metylu zapach Rum Jabłko Ananas Kwiatowy Ananas Oceń prawdziwość podanych w tabeli informacji (zaznacz P jeśli zdanie zawiera informacje prawdziwe lub F jeśli fałszywe). A Masa cząsteczkowa estru o zapachu kwiatowym jest większa od 100 u. P F B W wyniku hydrolizy estru o zapachu jabłka można otrzymać alkohol zawierający w cząsteczce 12 atomów wodoru. P F C Zapach estru zależy wyłącznie od alkoholu, z którego dany ester powstał. P F D 1 mol estru o zapachu ananasa zawiera 6,02 10 23 atomów tlenu. P F Zadanie 7 (4 pkt) Uzupełnij jonowe równania reakcji chemicznych, przebiegających w roztworach elektrolitów, lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi. Zachowaj współczynniki stechiometryczne tam, gdzie są one wpisane. a). H + + CaO. + b) + OH - NH 3 + H 2 O c) Ag + + Cu. d) COO - + COOH + e) Al(OH) 3 + + Al 3+ f) H 2 O +. 2H + - - + NO 2 + NO3 6
Zadanie 8 (3 pkt) Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w podanym równaniu reakcji. Zastosuj metodę bilansu elektronowego. Podaj nazwy utleniacza i reduktora. Bilans elektronowy: MnO 2 + HCl MnCl 2 + Cl 2 + H 2 O Nazwa utleniacza: Nazwa reduktora: Zadanie 9 (3 pkt) 1) 2) 3) H 3 C CH C CH 2 H 3 C C CH H 3 C C CH 2 4) 5) 6) H 2 C C CH 2 H 3 C C C H 3 C CH CH a) Przyporządkuj do odpowiednich nazw numery wzorów i wpisz je w wykropkowane miejsca: but-2-yn -.. 2,2-dimetylobutan -.... 2,3-dimetylobutan -. b) Podaj numery węglowodorów, które mogą ulegać polimeryzacji:... c) Wypisz numery węglowodorów, które są izomerami:. 7
Zadanie 10 (3 pkt) W produktach spalania mieszaniny metanolu z etanolem na 8 moli CO2 przypada 13 moli H2O. Zapisz równania reakcji spalania mieszaniny. Oblicz, jaki był stosunek liczby moli metanolu do liczby moli etanolu. Równania reakcji:... Obliczenia: Odpowiedź:.. Brudnopis (nie podlega ocenie) 8
Brudnopis (nie podlega ocenie) 9
Tablica rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie Aktywność chemiczna wybranych metali 10
11