Kodeks postępowania administracyjnego

Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz Pod redakcją prof. Marka Wierzbowskiego prof. Aleksandry Wiktorowskiej 2. wydanie Wydawnictwo C. H. Beck

Kodeks postępowania administracyjnego

Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz Redaktorzy Prof. zw. dr hab. Marek Wierzbowski Uniwersytet Warszawski, kierownik Katedry Prawa Administracyjnego i Postępowania Administracyjnego, radca prawny Prof. nadzw. dr hab. Aleksandra Wiktorowska Uniwersytet Warszawski, dyrektor Instytutu Nauk Prawno-Administracyjnych Autorzy dr Maksymilian Cherka; dr Marcin Dyl; dr Filip Elżanowski; dr Krzysztof Glibowski; r. pr. Janusz Malanowski; dr Grzegorz Rząsa; dr Rafał Stankiewicz; dr Paweł Wajda; dr Krzysztof Wąsowski; dr Karolina Wojciechowska; dr Katarzyna Zalasińska 2. wydanie WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2013

Propozycja cytowania: G. Rząsa [w:], M. Wierzbowski, A. Wiktorowska, KPA. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2013, art. 6 Nb 3 Wydawca: Natalia Adamczyk Wydawnictwo C. H. Beck 2013 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00 203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne S.A. ISBN 978-83-255-4329-7 ISBN e-book 978-83-255-4330-3

Autorzy dr Maksymilian Cherka adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 14, 89 96 dr Marcin Dyl adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego. Objaśnienia do art. 104 113, 123 126 dr Filip Elżanowski adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 7, 75 88a, 182 189 dr Krzysztof Glibowski adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 15 18, 127 144, 156 159, 180 181, 268a, 269 r. pr. Janusz Malanowski prowadzi praktykę zawodową w kancelarii prawnej. Objaśnienia do art. 8, 10, 12, 35 38, 66a 74, 154, 155 dr Grzegorz Rząsa prowadzi praktykę zawodową w kancelarii prawnej; radca prawny. Objaśnienia do art. 6, 11, 261 267 dr Rafał Stankiewicz adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, radca prawny. Objaśnienia do art. 57 66, 145 152, 161 163 dr Paweł Wajda adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego. Objaśnienia do art. 19 23, 39 56 dr Krzysztof Wąsowski adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 1 5, 28 34 dr Karolina Wojciechowska adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 9, 97 103, 221 240 dr Katarzyna Zalasińska adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego. Objaśnienia do art. 13, 24 27, 114 122, 217 220, 241 259 V

Spis treści Przedmowa.............................................. Wykaz skrótów........................................... XI XIII Kodeks postępowania administracyjnego Dział I. Przepisy ogólne................................... 3 Rozdział 1. Zakres obowiązywania........................ 10 Art. 1 5....................................... 10 Rozdział 2. Zasady ogólne............................... 31 Art. 6 16...................................... 31 Rozdział 3. Organy wyższego stopnia i organy naczelne....... 121 Art. 17 18..................................... 121 Rozdział 4. Właściwość organów.......................... 126 Art. 19 23..................................... 126 Rozdział 5. Wyłączenie pracownika oraz organu.............. 161 Art. 24 27a.................................... 161 Rozdział 6. Strona...................................... 179 Art. 28 34..................................... 179 Rozdział 7. Załatwianie spraw............................ 196 Art. 35 38..................................... 196 Rozdział 8. Doręczenia.................................. 206 Art. 39 49..................................... 206 Rozdział 9. Wezwania................................... 287 Art. 50 56..................................... 287 Rozdział 10. Terminy................................... 312 Art. 57 60..................................... 312 Dział II. Postępowanie.................................... 348 Rozdział 1. Wszczęcie postępowania....................... 352 Art. 61 66..................................... 352 Rozdział 2. Metryki, protokoły i adnotacje.................. 393 Art. 66a 72.................................... 393 Rozdział 3. Udostępnianie akt............................ 402 Art. 73 74..................................... 402 VII

Spis treści Rozdział 4. Dowody.................................... 409 Art. 75 88a.................................... 409 Rozdział 5. Rozprawa................................... 456 Art. 89 96..................................... 456 Rozdział 6. Zawieszenie postępowania...................... 475 Art. 97 103.................................... 475 Rozdział 7. Decyzje.................................... 551 Art. 104 113................................... 551 Rozdział 8. Ugoda...................................... 687 Art. 114 122................................... 687 Rozdział 9. Postanowienia................................ 704 Art. 123 126................................... 704 Rozdział 10. Odwołania................................. 739 Art. 127 140................................... 739 Rozdział 11. Zażalenia.................................. 825 Art. 141 144................................... 825 Rozdział 12. Wznowienie postępowania.................... 841 Art. 145 153................................... 841 Rozdział 13. Uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji........................................... 904 Art. 154 163................................... 904 Dział III. Przepisy szczególne w sprawach ubezpieczeń społecznych.................................................. 1012 Art. 164 181................................... 1012 Dział IV. Udział prokuratora.............................. 1021 Art. 182 189................................... 1021 Dział V. (skreślony)...................................... 1036 Art. 190 195................................... 1036 Dział VI. (skreślony)..................................... 1036 Art. 196 216................................... 1036 Dział VII. Wydawanie zaświadczeń......................... 1037 Art. 217 220................................... 1037 Dział VIII. Skargi i wnioski............................... 1052 Rozdział 1. Postanowienia ogólne......................... 1053 Art. 221 226................................... 1053 Rozdział 2. Skargi...................................... 1069 Art. 227 240................................... 1069 Rozdział 3. Wnioski.................................... 1099 Art. 241 247................................... 1099 VIII

Spis treści Rozdział 4. Udział prasy i organizacji społecznych............ 1106 Art. 248 252................................... 1106 Rozdział 5. Przyjmowanie skarg i wniosków................. 1108 Art. 253 256................................... 1108 Rozdział 6. Nadzór i kontrola............................. 1110 Art. 257 260................................... 1110 Dział IX. Opłaty i koszty postępowania...................... 1114 Art. 261 267................................... 1115 Dział X. Przepisy końcowe................................. 1144 Art. 268 269................................... 1144 Wzory pism............................................. 1165 Indeks rzeczowy.......................................... 1181 IX

Przedmowa Oddawany do rąk czytelników Komentarz do Kodeksu postępowania administracyjnego stanowi drugie, uzupełnione i zaktualizowane wydanie komentarza, który po raz pierwszy ukazał sie drukiem w 2011 r. Wcześniej dostępna była stale aktualizowana wersja elektroniczna tego komentarza, do której dostęp mają użytkownicy SIP Legalis. Od ukazania się pierwszego wydania książkowego KPA uległ kilku nowelizacjom, pojawiło się też obszerne orzecznictwo sądów administracyjnych i piśmiennictwo. Wymagało to poważnej aktualizacji Komentarza, tak aby odzwierciedlał on sytuację prawną w chwili jego publikacji. Skodyfikowane postępowanie administracyjne istnieje w Polsce od 1928 r., a Kodeks postępowania administracyjnego liczy już sobie przeszło 52 lata. Niektóre z jego rozwiązań okazały się trwałe i sprawdzone w praktyce, inne wymagały nowelizacji. Z dumą i przyjemnością można zauważyć, że Kodeks postępowania administracyjnego był udanym dziełem ustawodawcy, skoro przetrwał pół wieku i nadal dobrze nam służy. Regulując stosunki procesowe pomiędzy obywatelem a urzędem albo inaczej, między jednostką a administracją publiczną Kodeks postępowania administracyjnego znajdował i znajduje nadal szerokie zastosowanie w praktyce dla kształtowania czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym, ubiegającej się o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej oraz dla praworządnego funkcjonowania administracji publicznej. Wokół Kodeksu postępowania administracyjnego narosła w ciągu tych 52 lat bogata i obszerna, niekiedy już klasyczna literatura, kształtująca poglądy na uregulowania prawne zawarte w Kodeksie i oddziałująca na praktykę jego stosowania przez administrację publiczną, a także na sposoby jego interpretacji przez sądy administracyjne. Wiele spośród tych poglądów doktryny przytaczamy w Komentarzu, stosując tu także niekiedy analizę historyczną, uświadamiającą jakiej ewolucji podlegał dany przepis lub dotyczące go poglądy doktryny. Objaśniamy przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego także bogatym i wszechstronnym, niekiedy polemicznym, orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych i NSA najbardziej aktualnym, bieżącym, a niekiedy starszym ale tym, które leży w nurcie tendencji utrwalonych w orzecznictwie sądów administracyjnych. XI

Przedmowa Wskazujemy też istotne dla postępowania administracyjnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, utrwalające uznane w doktrynie i praktyce treści regulacji kodeksowej albo wskazujące nowe możliwe kierunki interpretacji i stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nadające nowy sens pewnym przepisom i pewnym rozwiązaniom procesowym, co czyni je bardziej adekwatnymi do obecnej rzeczywistości. Ta sama funkcja przypada także orzecznictwu sądów administracyjnych. Komentarz jest dziełem zespołu autorów związanych z Katedrą Prawa Administracyjnego i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego. Wielu z nich jest także praktykującymi adwokatami lub radcami prawnymi, dzięki czemu mogli oni wzbogacić Komentarz informacjami istotnymi dla praktyki stosowania Kodeksu. Adresujemy nasz Komentarz przede wszystkim do praktyków urzędników administracji i pełnomocników stron w postępowaniu administracyjnym, sędziów sądów administracyjnych oraz środowiska naukowego. Polecamy go także studentom i absolwentom wydziałów prawa i administracji z nadzieją, że będzie im pomocny w pogłębianiu wiedzy i w pracy zawodowej. Warszawa, styczeń 2013 r. Redaktorzy i Autorzy XII

1. Źródła Wykaz skrótów CudzU........... ustawa z 13.6.2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 264, poz. 1573 ze zm.) EgAdmU......... ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm.) EwidLU......... ustawa z 10.4.1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) GospNierU....... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) GospU........... ustawa z 23.12.1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.) InformPodPublU.. ustawa z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. Nr 64, poz. 565 ze zm.) JęzPolU.......... ustawa z 7.10.1999 r. o języku polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.) KC............. ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KP.............. ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA............ ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) KPC............ ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK............ ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) NSAU........... ustawa z 11.5.1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) ObligU.......... ustawa z 29.6.1995 r. o obligacjach (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 ze zm.) XIII

Wykaz skrótów ObPolU.......... ustawa z 15.2.1962 r. o obywatelstwie polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) ObrRPU......... ustawa z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 461 ze zm.) OchrCudzU....... ustawa z 13.6.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 680) OchronaDanychU.. ustawa z 29.8.1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) OchronaInfU...... ustawa z 5.8.2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1228) OchrPrzyrodU.... ustawa z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220) OKiKU.......... ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) OpłatSkarbU...... ustawa z 16.11.2006 r. o opłacie skarbowej (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1282 ze zm.) OrdPU........... ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PlanZagospU..... ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz 647 ze zm.) PodpElektroU..... ustawa z 18.9.2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. Nr 130, poz. 1450 ze zm.) PomSpołU....... ustawa z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) PrAdw........... ustawa z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) PrASC........... ustawa z 29.9.1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264 ze zm.) PrBud........... ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.) PrGeod.......... ustawa z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 ze zm.) PrPoczt.......... ustawa z 12.6.2003 r. Prawo pocztowe (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 ze zm.) PrPostAdm....... ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) XIV

Wykaz skrótów PrPras........... ustawa z 26.1.1984 r. Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.) PrTelekom........ ustawa z 16.7.2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) PrUpadNapr...... ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1112 ze zm.) PrywPPU........ ustawa z 13.7.1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 51, poz. 298) RegSądR......... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23.2.2007 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249 ze zm.) RozpatrSkargR.... rozporządzenie Rady Ministrów z 8.1.2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz.U. Nr 5, poz. 46) RPOU........... ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.) SamGminU....... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) SamKolOdwołU... ustawa z 12.10.1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.) SamPowiatU...... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) SamWojU........ ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) SwobDziałGospU.. ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) SysUbSpołU...... ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) ŚwiadUsłElektU... ustawa z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144, poz. 1204 ze zm.) TKU............ ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) TransDrogU...... ustawa z 6.9.2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1265 ze zm.) XV

Wykaz skrótów TWE............ Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z 25.3.1957 r. (Dz.Urz. UE C 1992, Nr 224, s. 1) ZasiłkiU......... ustawa z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.) ZatrBezrobU...... ustawa z 16.10.1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz.U. Nr 106, poz. 457 ze zm.) 2. Organy orzekające ETS............. Europejski Trybunał Sprawiedliwości NSA............ Naczelny Sąd Administracyjny NSA (5)......... Naczelny Sąd Administracyjny w składzie pięciu sędziów NSA (7)......... Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów PSICiA SN....... Pełny Skład Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego SA.............. Sąd Apelacyjny SN.............. Sąd Najwyższy SN (7)........... Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów TK.............. Trybunał Konstytucyjny WSA............ Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Czasopisma Apel.-Lub........ Apelacja Lubelska AUWr........... Acta Universitatis Wratislaviensis BIP............. Biuletyn Informacji Prawnej Biul. SN......... Biuletyn Sądu Najwyższego BS.............. Biuletyn Skarbowy Dz.U............ Dziennik Ustaw EPS............. Europejski Przegląd Sądowy GAP............ Gospodarka Administracja Państwowa GP.............. Gazeta Prawna GSP............. Gdańskie Studia Prawnicze GSP Prz. Orz.... Gdańskie Studia Prawnicze Przegląd Orzecznictwa KPP............. Kwartalnik Prawa Publicznego M.P............. Monitor Polski MoP............ Monitor Prawniczy MoPod.......... Monitor Podatkowy NP.............. Nowe Prawo XVI

Wykaz skrótów NZS............ Nowe Zeszyty Samorządowe OMT............ Organizacja Metody Technika ONSA........... Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA...... Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSA............ Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSN............ Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS....... Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Urzędowy. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1.7.1994 r.) OSNC........... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSNCPiUS....... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNP........... Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (od 1.1.2003 r.) OSP............. Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA......... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK............ Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A.......... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, seria A OTK-B.......... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, seria B OwSG........... Orzecznictwo w Sprawach Gospodarczych OwSS........... Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych Pal.............. Palestra PG.............. Prawo Gospodarcze PiP............. Państwo i Prawo PiZS............ Praca i Zabezpieczenie Społeczne PiŻ............. Prawo i Życie Pol. Społ......... Polityka Społeczna POP............. Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PP.............. Przegląd Podatkowy PPP............. Przegląd Prawa Publicznego Pr. Bank.......... Prawo Bankowe Pr. Gosp.......... Prawo Gospodarcze Pr. i Środ......... Prawo i Środowisko Pr. Pracy......... Prawo Pracy Probl. Praw....... Problematyka Praworządności Prok. i Pr......... Prokuratura i Prawo Prok. i Pr. wkł... Prokuratura i Prawo wkładka Przegl. OSN...... Przegląd Orzecznictwa Sądu Najwyższego PS.............. Przegląd Sądowy XVII

Wykaz skrótów R. Pr............ Radca Prawny Rej.............. Rejent RNGA........... Rada Narodowa Gospodarka Administracja RPEiS........... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny Rzeczp........... Rzeczpospolita Serwis Pod....... Serwis Podatkowy SI.............. Studia Iuridica ST.............. Samorząd Terytorialny ZNSA........... Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego ZNUŁ........... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 4. Piśmiennictwo Adamiak, Borkowski, Komentarz....... B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1996, 1999, 2004, 2009, 2012 Adamiak, Borkowski, Postępowanie administracyjne......... B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2003, 2004, 2007, 2008, 2009 Borkowski, Komentarz J. Borkowski, J. Jendrośka, R. Orzechowski, A. Zieliński, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. J. Borkowski, Warszawa 1985, 1989 Dawidowicz, Postępowanie Administracyjne... W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, Warszawa 1983 Iserzon, Starościak, Komentarz....... E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1961, 1965, 1970 Janowicz, Komentarz Z. Janowicz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1995, 1996, 1999 Jaśkowska, Wróbel, Komentarz....... M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Kraków 2000, 2005, Warszawa 2009 Kędziora, Komentarz XVIII R. Kędziora, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2008

Wykaz skrótów Łaszczyca, Martysz, Matan, Komentarz. G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. 1 i t. 2, Kraków 2005, Warszawa 2007, 2010 Przybysz, Komentarz P. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2008 Skoczny, Jurkowska, Miąsik, Komentarz OKiKU.......... M. Bernatt i in., Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. T. Skoczny, A. Jurkowska, D. Miąsik, Warszawa 2009 Wierzbowski, Postępowanie administracyjne... M. Wierzbowski, M. Szubiakowski, A. Wiktorowska, Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2007, 2008, 2010, 2012 Wierzbowski, Prawo administracyjne M. Wierzbowski, Z. Cieślak, J. Jagielski, J. Lang, M. Szubiakowski, A. Wiktorowska, Prawo administracyjne, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2001, 2008, 2009, 2011 5. Inne ABW............ Agencja Bezpieczeństwa Publicznego art............... artykuł CBOSA.......... Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych GUS............ Główny Urząd Statystyczny itd............... i tak dalej KRRiT.......... Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji KRS............ Krajowy Rejestr Sądowy lit............... litera m.in............. między innymi MF............. Minister Finansów MG............. Minister Gospodarki MGiP........... Minister Gospodarki i Pracy MGPiPS......... Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej od 8.1.2003 r. MI.............. Minister Infrastruktury MK............. Minister Kultury MNiSW......... Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego XIX