Ogólne zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, zdrowotnemu i składkom na FP i FGŚP i ustalania ich podstaw Proszę pamiętać, że mówiąc o ubezpieczeniach ZUS można mieć na myśli wyłącznie ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) i ubezpieczenie zdrowotne. Składki na FP i FGŚP nie są ubezpieczeniami. Dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę Podstawą ubezpieczeń społecznych jest zawsze jego wynagrodzenie brutto + premie, ekwiwalent za urlop, wynagrodzenie urlopowe itp. a jeśli pracownik zawiera umowę cywilno prawną (o dzieło lub zlecenia) z własnym pracodawcą to również kwota brutto tej umowy. Od tej zasady istnieją wyjątki, np część składek może być finansowana przez PFRON ale nie ma możliwości omówić wszystkich zasad na zajęciach dlatego na potrzeby zajęć proszę pominąć wyjątki i przyjąć, że podstawą ubezpieczeń społecznych jest kwota brutto wynagrodzenia plus ewentualne świadczenia urlopowe. Składki na ubezpieczenia społeczne są w różny sposób finansowane i tak: emerytalne - poziom składki niezmienny od 1999 roku czyli od wprowadzenia reformy emerytalnej wynosi 19,52% finansują ubezpieczony (pracownik) 9,76% i płatnik (pracodawca) 9,76%. W programie wpisujemy po prostu jako podstawę kwotę brutto wynagrodzenia a resztę powinien "załatwić" program rentowe - wysokość składki zmieniała się w kolejnych latach a od lutego 2012 wynosi 8% i jest finansowana przez ubezpieczonego 1,5% i płatnika 6,5%. Podobnie jak w przypadku ubezpieczenia emerytalnego należy wpisać za podstawę kwotę brutto. 1 / 12
chorobowe - poziom niezmienny od jego powstania - 2,45% i składka w całości jest finansowana przez ubezpieczonego. Jako podstawę wystarczy wpisać kwotę brutto wynagrodzenia. wypadkowe - poziom składki różny dla różnych płatników ustalany na podstawie PKWiU zmienia się w kwietniu każdego roku. W naszym przykładzie 1,76% i wystarczy wpisać kwotę brutto wynagrodzenia. zdrowotne - stawka zmieniała się w kolejnych latach aktualnie wynosi 9%. Podstawą ubezpieczenia jest kwota brutto wynagrodzenia pomniejszona o potrącone pracownikowi składki na ubezpieczenia społeczne, czyli brutto - (emerytalne 9,76% + rentowe 1,5% + chorobowe 2,45%) czyli brutto - (brutto * 13,71%). W przypadku, gdy pracodawca w danym miesiącu wypłacił świadczenie chorobowe powiększa ono podstawę ubezpieczenia zdrowotnego. Czyli w takim przypadku podstawą składki będzie: kwota brutto - (brutto * 13,71%) + wynagrodzenie chorobowe. FP - składka niezmienna we wszystkich latach - 2,45% finansowana przez płatnika. Odprowadzana jest od pracowników, którzy nie osiągnęli określonego wieku (kobieta 55 lat i mężczyzna 60 lat). Podstawą obliczenia jest suma wynagrodzeń brutto wypłaconych pracownikom, od których nalicza się tą składkę. W tym przypadku nie wpisuje się podstawy składki lecz wpisuje wyliczoną kwotę w deklaracji DRA w bloku VIII pole 01. FGŚP - składka niezmienna we wszystkich latach - 0,10% finansowana przez płatnika. Odprowadzana jest od wszystkich pracowników, którzy nie osiągnęli określonego wieku (kobieta 55 lat i mężczyzna 60 LAT). Podstawą obliczenia jest suma wynagrodzeń brutto wypłaconych pracownikom, od których nalicza się tą składkę. W tym przypadku nie wpisuje się podstawy składki lecz wpisuje wyliczoną kwotę w deklaracji DRA w bloku VIII pole 02. Składki z tytułu umowy zlecenia W przypadku umowy zlecenia wysokość składek i ich finansowanie jest dokładnie taka sama jak w przypadku umowy o pracę dlatego pozwolę sobie pominąć ich opis. Znacząco różna jest jednak zasada obowiązkowego i dobrowolnego podlegania ubezpieczeniom społecznym. Ubezpieczenie zdrowotne jest zasadniczo obowiązkowe dla wszystkich świadczących umowę 2 / 12
zlecenia z wyjątkiem umowy zlecenia zawartej z uczniem lub studentem, który nie ukończył 26 roku życia. W takim przypadku podlega on ubezpieczeniu zdrowotnemu, rentowemu i emerytalnemu dobrowolnie z tytułu świadczonej umowy. Dla pozostałych ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowe od każdej umowy. Jeśli umowa zlecenie zawarta jest z własnym pracownikiem podlega on tym samym zasadom co umowa o pracę, czyli należy naliczyć wszystkie składki od sumy wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia i wykazać łącznie za cały miesiąc na druku RCA z takim samym kodem jak z tytułu umowy o pracę, np. 01 10 0 0. jeśli umowa zlecenie zawarta jest z pracownikiem wcześniej zgłoszonym nie należy zgłaszać go ponownie. Zwolnionym z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowego, wypadkowego są wykonujący umowę zlecenie a jednocześnie u innego pracodawcy osiągają przychód z tytułu umowy o pracę w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Dlatego w zadaniu podstawową kwestią jest rozpoznanie, czy wykonujący umowę zlecenie osiąga przychód z tytułu umowy o pracę u innego pracodawcy co najmniej 1.680 zł. Jeśli tak to podlega on obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeśli wnosi on o objęcie tylko ubezpieczeniom zdrowotnym należy zgłosić go w ciągu 7 dni od powstania tytułu ubezpieczenia na druku ZZA a uzyskane wynagrodzenie należy wykazywać na druku RZA. Jeśli ten sam ubezpieczony wnosi o objęcie również ubezpieczeniami dobrowolnymi może on podlegać dobrowolnie ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu. Nie może podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, gdyż tym może być objęty tylko w sytuacji, gdy emerytalne i rentowe jest obowiązkowe. Ponadto jeśli ten sam ubezpieczony dobrowolnie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu należy odprowadzić obowiązkowo składki na ubezpieczenie wypadkowe. Jeśli wykonujący umowę zlecenie nie podlega ubezpieczeniom z tytułu umowy o pracę u innego pracodawcy lub jeśli u innego pracodawcy podlega ubezpieczeniom z tytułu umowy o prace od kwoty niższej niż minimalne wynagrodzenie (1.680 zł w tym roku) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Obowiązkowe są jednak składki na FP i FGŚP oczywiście z wyjątkami opisanymi powyżej (wiek - FGŚP i FP oraz osiąganie minimalnego wynagrodzenia - FP). Jeśli taki ubezpieczony wnosi o objęcie wyłącznie ubezpieczeniami obowiązkowymi należy zgłosić go na druku ZUA od dnia powstania obowiązku objęcia ubezpieczeniem w ciągu 7 dni w bloku VI zaznaczyć emerytalne, rentowe, wypadkowe i w bloku VII wpisać datę podpisania umowy. 3 / 12
Jeśli ten sam ubezpieczony wnosi o objęcie ubezpieczeniami obowiązkowymi i dobrowolnymi należy postąpić podobnie jak powyżej zaznaczając dodatkowo w bloku VIII ubezpieczenie chorobowe. W każdym powyższym przypadku proszę pamiętać o wyjątku dotyczącym studenta i ucznia opisanym powyżej. W przypadku zbiegu tytułu ubezpieczeń w postaci dwóch lub więcej umów zlecenia u różnych pracodawców tym zasadom podlega ta podpisana najwcześniej ale to już kolejny wyjątek i nie będę opisywał szczegółów aby całkowicie nie zaciemnić tego co napisałem wcześniej - nie będę wymagał znajomości tego wyjątku ale chętni mogą zgłosić się po wyjaśnienia. FP i FGŚP - należy naliczać w przypadku, gdy ubezpieczony podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym i nie przekroczył określonego wieku (kobieta 55 lat i mężczyzna 60 lat). Ponadto jeśli ubezpieczony nie osiągnął minimalnego wynagrodzenia (w tym roku jest to kwota 1.680 zł. miesięcznie) z tytułu umowy zlecenia nie należy od niego odprowadzać FP. 4 / 12
5 / 12
6 / 12
7 / 12
8 / 12
9 / 12
10 / 12
11 / 12
12 / 12