Posługuj c si poj ciem pracownika w kontek cie ubezpiecze społecznych to: Osoba współpracuj Pracodawc nice mi dzy umow zlecenia a umow o dzieło

Transkrypt

1 1 Posługując się pojęciem pracownika w kontekście ubezpieczeń społecznych to: osoby pozostające w stosunku pracy, a także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy cywilno-prawnej zawartej ze swoim pracodawcą lub wykonujące taką umowę na rzecz innego pracodawcy. Jeśli jednak pracownikiem jest najbliższy członek rodziny pracodawcy (małżonek, dzieci), a osoby te prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, dla celów ubezpieczeń społecznych osoba taka nie jest traktowana jako pracownik, ale jako tzw. Osoba współpracująca. Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Różnice między umową zlecenia a umową o dzieło To co różni umowę zlecenia od umowy o dzieło to przede wszystkim ich efekt. Rezultatem umowy o dzieło jest powstanie konkretnego (z góry zamówionego) dzieła. Natomiast w umowie zleceniu przyjmujący zlecenie zobowiązuje się jedynie dokonać określonych czynności. Natomiast nie odpowiada za to, czy zostanie osiągnięty taki rezultat tych działań, jaki złożył zleceniodawca. Różnice w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne: Od umowy o dzieło nie opłaca się składek ani na ubezpieczenia społeczne ani na ubezpieczenie zdrowotne (chyba, że jest zawarta z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na jego rzecz wówczas składki należy opłacać tak jak od przychodu ze stosunku pracy). Natomiast od umowy zlecenia składki są zasadniczo obowiązujące. Wyjątkiem są składki na ubezp. chorobowe (dobrowolne) i na ubezp. wypadkowe trzeba je płacić tylko wówczas, gdy umowa zlecenia wykonywana jest w miejscu lub siedzibie prowadzenia działalności zleceniodawcy. Ubezp. emerytalne i rentowe mogą być dobrowolne od umowy zlecenia w przypadku gdy: zleceniobiorca prowadzi jednocześnie działalność gospodarczą, a z umowy zlecenia (niewykonanej w ramach tej działalności) uzyskuje wynagrodzenie nie niższe niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w ostatnim kwartale. Wówczas zleceniobiorca może wybrać tytuł do ubezpieczeń społecznych (czy z umowy zlecenia, czy z prowadzenia działalności gospodarczej). Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowa z obu tych tytułów. zleceniobiorca jest równocześnie pracownikiem innej firmy i otrzymuje wynagrodzenie równe co najmniej minimalnemu ( w 2007r. 936,0 zł). osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę i umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż pracodawca, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od minimalnego wynagrodzenia (w 2007r.-936 zł). W pozostałych przypadkach tj. gdy podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy jest równa lub wyższa od minimalnego wynagrodzenia, objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia następuje na wniosek zleceniobiorcy. Art. 9 ust.1 i 1a ustawy z 13X.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych osoby podlegające z tytułu umowy zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym rentowym, do ubezpieczenia chorobowego przystępują na swój wniosek. Ponadto jeśli pracę wykonują w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę, podlegają również ubezpieczeniu wypadkowemu. ubezpieczeniu wypadkowemu nie podlegają zleceniobiorcy, którzy wykonują umowę zlecenia poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy. składki na ubezpieczenie wypadkowe nie opłaca się za zleceniobiorcę, za którego opłacana jest ze zlecenia tylko składka na ubezp. zdrowotne, nawet jeśli wykonuje on zlecenie w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę.

2 2 osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, które jednocześnie pozostają w stosunku pracy z pracodawcą innym niż zleceniodawca, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu i opłacają składki na to ubezpieczenia z obu tytułów. Wynagrodzenie niższe niż minimalne i inny tytuł Pracownik osiągający miesięcznie przychód mniejszy niż minimalne wynagrodzenie (np. pracujący w niepełnym wymiarze czasu pracy), który jednocześnie pracuje na podstawie umowy zlecenia (przy czym zleceniobiorca i pracodawca to odrębne podmioty), prowadzi działalność pozarolniczą, wykonuje pracę nakładczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ze wszystkich tych tytułów. Niezależnie od wysokości przychodu Według ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby które są: pracownikami, członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych (rsp) i spółdzielni kółek rolniczych, duchownymi, funkcjonariuszami służby celnej, osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy, osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia wszystkie te osoby obejmowane są obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Osoby ubezpieczone w KRUS Osoby ubezpieczone w KRUS i podejmujące zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Z dniem podjęcia pracy osoby takie objęte zostaną ubezpieczeniem społecznym pracowników w ZUS, a KRUS wyłączy jc z ubezpieczenia rolniczego.

3 Umowa zlecenia z własnym pracownikiem Osoby będące w stosunku pracy i zawierające ze swym pracodawcą dodatkowo umowy zlecenia są uznawane z tytułu zawarcia tych umów za pracowników (art. 8, ust. 2a ustawy o systemie ubezp. społ.). Podobnie osoby, które w ramach umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż pracodawca wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy. Osoby wykonujące tego typu umowy zlecenia podlegają z tytułu ich wykonywania obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu (niezależnie gdzie wykonują umowę) i ub. zdrowotnemu. W tym przypadku dla powstania obowiązku ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia nie ma znaczenia podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy (tj. czy ze stosunku pracy przychód jest niższy niż minimalne wynagrodzenie). 3

4 4 Umowa zlecenia z pracownikiem innej firmy Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę i umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż pracodawca, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od minimalnego wynagrodzenia (936 zł w 2007r.). W pozostałych przypadkach tj., gdy podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy jest równa lub wyższa od minimalnego wynagrodzenia, objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu wykonywania umowy zlecenia jest dobrowolne, występuje na wniosek zleceniobiorcy. Osoby podlegające z tytułu umowy zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, do ubezpieczenia chorobowego występują na swój wniosek-dobrowolnie. Ponadto jeśli pracę wykonują w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę, podlegają również ubezpieczeniu wypadkowemu. Ubezpieczeniu wypadkowemu nie podlegają zleceniobiorcy, którzy wykonują umowę zlecenia poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy. Składki na ubezpieczenie wypadkowe nie opłaca się za zleceniobiorcę, za którego opłacana jest ze zlecenia tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne, nawet jeśli wykonuje on zlecenie w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy. Zleceniobiorcy objęci ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi dobrowolnie, na swój wniosek, nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, natomiast ubezpieczenie wypadkowe w przypadku tych osób zależy od tego czy wykonują pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę. Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, które jednocześnie pozostają w stosunku pracy z pracodawcą innym niż zleceniodawca podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu i opłacają składki na to ubezpieczenie z obu tych tytułów (umowa o pracę + umowa zlecenie). Emeryt lub rencista Osoba mająca ustalone prawo do emerytury lub renty, która zawiera umowę zlecenia podlega z jej tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz dobrowolnie chorobowemu. Ubezpieczeniu wypadkowemu podlega, jeżeli usługi wykonuje w miejscu lub siedzibie prowadzenia działalności przez zleceniodawcę, obowiązkowo płaci również składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli emeryt lub rencista wykonuje równocześnie dwie umowy zlecenia lub więcej takich umów, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z jednej wybranej umowy. Z pozostałych umów ubezpieczenia te są dobrowolne. Obowiązkowa z każdej z nich jest składka na ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli emeryt lub rencista pozostaje w stosunku pracy i zawiera też umowę zlecenia z innym podmiotem, z umowy tej podlega dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Student lub uczeń Uczeń szkoły gimnazjalnej, ponadgimnazjalnej, ponadpodstawowej oraz student do ukończenia 26 roku życia, wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani ub. zdrowotnemu. Zasada ta dotyczy: Uczniów szkół bez względu na rodzaj szkoły (szkoła zawodowa, technikum, liceum) oraz bez względu na to, czy nauka jest prowadzona w systemie dziennym, wieczorowym, czy zaocznym, Studentów bez względu na rodzaj szkoły (szkoła państwowa, prywatna), i typ studiów (studia dzienne, zaoczne, wieczorowe).

5 5 Uczniem do 31 sierpnia każdego roku jest osoba, która kontynuuje naukę w tej samej szkle, ukończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września, ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki. Ponadto za ucznia uznawana jest do 30 września osoba, która przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe. Osoba jest studentem do daty ukończenia studiów, tj. do daty złożenia przez studenta ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii, zaliczenia przez studenta ostatniej, przewidywanej w planie studiów praktyki w przypadku kierunku farmacja, bądź do daty skreślenia z listy studentów, do ukończenia 26 roku życia, bez względu na obywatelstwo i kraj odbywania studiów. Zatrudniając ucznia lub studenta na podstawie umowy zlecenia, nie zgłasza się go do ubezpieczeń społecznych i w konsekwencji do ubezpieczenia zdrowotnego. Wyjątkiem jest sytuacja gdy student wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia ma równocześnie zawartą ze zleceniobiorcą umowę o pracę lub w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz własnego pracodawcy. W takiej sytuacji umowa w zakresie ubezpieczeń społecznych będzie traktowana jak umowa o pracę. Pracownik z minimalnym wynagrodzeniem Jeśli osoba wykonująca pracę na umowę zlecenie jest też zatrudniona w innej firmie na podstawie umowy o pracę i otrzymuje wynagrodzenie równe minimalnemu (lub od niego wyższe), obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z umów o pracę. Z tytułu umowy zlecenia ubezpieczenia te są dobrowolne. Gdy zleceniobiorca wykonuje równocześnie dwie umowy zlecenia lub więcej takich umów, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu pierwszej wykonywanej umowy. Z tytułu pozostałych umów ubezpieczenia te są dobrowolne. Zleceniobiorcy przysługuje prawo zmiany tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń, czyli prawo wyboru umowy od której będzie miał obowiązek opłacać składki. Na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym Według zasady wynikającej z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby pobierające zasiłek macierzyński podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym tylko wówczas, gdy nie mają innego tytułu do ubezpieczeń lub nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty. Podkreślić należy, że płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne osób przebywających na zasiłku macierzyńskim jest pracodawca, w przypadku gdy to on wypłaca zasiłek macierzyński. Jeśli zasiłek wypłaca ZUS, płatnikiem składek nie jest pracodawca, ale właśnie ZUS. Wówczas do obowiązków pracodawcy należy jedynie comiesięczne zawiadamianie o przerwie w opłacaniu składek (na ZUS RCA) spowodowanej zasiłkiem macierzyńskim. Osoba przebywająca na zasiłku macierzyńskim, która: podejmuje dodatkowe zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, pracuje na podstawie umowy o pracę nakładczą, podejmuje pracę na podstawie zlecenie lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego odnośnie umów zlecenia, również zawartej z pracodawcą, u którego nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego, prowadzi pozarolniczą, przestanie podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu zasiłku macierzyńskiego, a obowiązkowe stają się ubezpieczenia z wymienionych wyżej tytułów. Umowa o dzieło zawarta przez osobę przebywającą na zasiłku macierzyńskim z własnym pracodawcą nie rodzi obowiązku ubezpieczeń. Osoba taka nadal ubezpieczona jest z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

6 6 Te same zasady obowiązują w przypadku osób przebywających na urlopie wychowawczym. Oznacza to, że osoby te podejmując pracę na podstawie umowy o pracę, czy zlecenia przestają podlegać ubezpieczeniom z tytułu urlopu wychowawczego, a podlegają odpowiednio jako pracownicy, zleceniobiorcy itd. W sytuacji gdy płatnik składek zawiera umowę zlecenia z osobą, która jest jego pracownikiem, ale przebywa na urlopie wychowawczym, z tytułu wykonywania umowy zlecenia osoba ta podlega ubezpieczeniom na ogólnych zasadach dotyczących zleceniobiorców, tj. obowiązkowo ubezp. emerytalnemu i rentowym, a jeśli praca jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy - także ubezp. wypadkowemu. obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, dobrowolnie ubezp. chorobowemu. UMOWA O DZIEŁO Umowa o dzieło z pracownikiem (własnym i obcym) Osobę zatrudnioną na podstawie umowy o dzieło przez własnego pracodawcę oraz osobę, która w ramach umowy o dzieło wykonuje pracę na rzecz własnego pracodawcy, uważa się dla celów ubezpieczeniowych za pracownika (art. 8 ust. 2a ustawy o systemie bezp.. społ.). Osoba wykonująca taką umowę podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu. Wszystkim tym ubezpieczeniom podlega osoba uprawniona do emerytury lub renty jeśli została zatrudniona na podstawie umowy o dzieło przez własnego pracodawcę lub w ramach takiej umowy (zawartej z innym podmiotem) wykonuje prace na rzecz tego pracodawcy. Zgłoszeniom do ubezpieczeń nie podlega osoba, z którą firma zawarła tylko umowę o dzieło. Umowa taka nie rodzi bowiem ani ubezpieczeń społecznych, ani ubezpieczenie zdrowotnego. Umowa o dzieło z pracownikiem na urlopie bezpłatnym Umowa o dzieło z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym, z tytułu wykonywania tej umowy nie podlega ani ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Urlop bezpłatny jest częściowym zawieszeniem stosunku pracy, co oznacza, że w tym czasie pracownik nie świadczy pracy, a pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia.

7 7 PŁATNICY SKŁADEK Płatnicy składek (zleceniodawcy) odprowadzają do ZUS trzy rodzaje składek: na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe-jeśli praca wykonywana jest w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności), Fundusz Pracy, w przypadku występowania różnych tytułów do składek, obowiązek opłacania składek powstaje wtedy, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Składek na FP nie opłaca się od osób przebywających na urlopach wychowawczych oraz pobierających zasiłek macierzyński. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych., jest płacony niezależnie od wysokości przychodów z tych umów. UWAGI KOŃCOWE Jeżeli pracownik zawarł umowę zlecenia z innym podmiotem niż pracodawca, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom z tytułu stosunku pracy. Z tytułu umowy zlecenia ubezpieczeniom społecznym podlega w zależności od wysokości przychodu (podstawy wymiaru składek) ze stosunku pracy. Jeżeli osoba zatrudniona u danego pracodawcy zawrze ze swym pracodawcą dodatkowo umowę zlecenia, dla celów ubezpieczeniowych uważana jest z tego tytułu za pracownika. W przypadku zawarcia umowy zlecenia przez emeryta/rencistę z własnym pracodawcą, emeryt/rencista podlega z tytułu tej umowy obowiązkowym uczep. Społecznym i bezp.. zdrowotnemu. Pracodawca nie ma obowiązku zgłoszenia do ubezpieczeń i rozliczania składek za osobą przebywającą na urlopie wychowawczym, jeśli osowata będzie miała inny tytuł do ubezpieczeń (np. umowę o pracę z własnym lub innym pracodawcą), lub ma ustalone prawo do renty bądź emerytury. W przypadku zawarcia umowy zlecenia przez rolnika objętego ubezpieczeniem społecznym rolników, podlega on obowiązkowo, z tytułu tej umowy, ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Samoistna umowa o dzieło nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Jeżeli przedsiębiorca (osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą) jest jednocześnie zleceniobiorcą, a podstawa wymiaru składek z tytułu umowy zlecenia jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą, wówczas podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia działalności, a tytułu umowy zlecenia dobrowolnie, na swój wniosek. Jeśli podstawa wymiaru składek z tytułu umowy zlecenia jest równa lub wyższa od obowiązującej przedsiębiorców najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą, to osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniu z tego tytułu, który powstał wcześniej. Może ona także zmienić tytuł do ubezpieczeń. Osoba prowadząca inną działalność gospodarczą niż pozarolnicza np. wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, wykonująca jednocześnie pracę na podstawie umowy zlecenia obowiązkowo podlega bezp.. społecznym z tytułu, który powstał wcześniej. Może jednak, również zmienić tytuł do ubezpieczeń.

8 8 Prowadzący działalność gospodarczą Gdy umowa zlecenia lub inna umowa oświadczenie usług, do której zastosowanie mają przepisy dotyczące umowy zlecenia, jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (przedmiot prowadzonej działalności jest taki sam jak przedmiot wykonywanej umowy i w zakresie podatkowym przychód z umowy zlecenia jest traktowany jak przychód z działalności), nie ma tzw. zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych. Wtedy ubezpieczony podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu prowadzonej działalności. Osoba taka nie podlega ani obowiązkowo ani dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym i w konsekwencji ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenia. Umowę tę należy traktową jako jedną z umów, w wyniku której działalność jest prowadzona i uzyskiwany jest przychód. Umowa zlecenia i działalność gospodarcza Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo z tytułu: wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i współpracy przy wykonywaniu pracy nakładczej, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi z tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów Lu zmienić tytuł ubezpieczeń. W przypadku, gdy osoba pracująca na zlecenie, prowadzi jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarcząpodlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy cywilnoprawnej, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Może ona być dobrowolnie na swój wniosek być objęta ubezpieczeniami społecznymi również z umowy zlecenia.