Ograniczenia w finansowaniu a rozwój akcji kredytowej Warszawa, 31 sierpnia 212 r. 1
Rozwój sektora bankowego w Polsce 2
Struktura pasywów Wolumeny pozycji pasywów w mld zł Q1 212 r. 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Struktura pasywów (na koniec danego okresu) 1 Depozyty klientowskie Środki zagraniczne Kapitały i rezerwy Emisje własne banków 782 161 147 48 1 137 mld zł (89,3%) 8 6 6, 1,6% 4,3% 1,2% 1, 9,2% 1,7% 14,5% 3, 3,1% 2,6% 2,7% 1,9% 2,1% 3,4% 3,7% 1,6% 1,8% 11, 11,6% 14,2% 14,4% 13,5% 12,6% Krajowy rynek międzybankowy Depozyty przyjęte w transakcjach repo Instrumenty pochodne 35 33 14 136 mld zł (1,7%) 4 2 61,5% 57,2% 62, 61,8% 61,9% 61,4% Pozostałe pasywa* 54 Pasywa razem 1 274 27 28 29 21 211 Q1 212 Pasywa mogące finansować akcję kredytową to depozyty klientowskie, środki zagraniczne, kapitały i rezerwy oraz zobowiązania z tytułu własnej emisji ich udział w bilansie na koniec marca 212 r.: 89,3%. Niski stopień dywersyfikacji struktury pasywów istotne źródła finansowania to depozyty i środki zagraniczne (łączny udział w sumie bilansowej 74%). 3
Struktura aktywów Wolumeny pozycji aktywów stan na koniec Q1 212 r. (mld zł) Struktura aktywów* (na koniec danego okresu) Kredyty dla klientów (brutto) Krajowy rynek międzybank. Aktywa zagraniczne Papiery wartościowe Inne należn.- inst monet. Instrumenty pochodne Pozostałe aktywa Odpisy Aktywa razem 2 4 6 8 1 1 2 1 4 871 35 11 263 24 14 92-36 1 274 1 18 mld zł (92,6%) 94 mld zł (7,4%) 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 8,1% 7,3% 8,5% 7,8% 1,1% 6,7% 1,8% 7,2% 2,2% 1, 4,3% 1,5%,6% 1,,5% 1, 1,4% 1,1% 16,5% 6,8% 3,5% 1,8% 1,6% 1,7%,9% 2,6% 5,5% 3,6% 2,8% 2,5% 2,7% 62,2% * udział aktywów brutto, nie uwzględniono odpisów 17,4% 19,1% 2,6% 2,6% 2,7% 64,6% 68,4% 67,8% 68,9% 68,3% 27 28 29 21 211 Q1 212 Podstawowa działalność bankowa (udzielanie kredytów, lokowanie środków w papiery wartościowe - instrumenty dłużne i kapitałowe, lokowanie środków na krajowym i zagranicznym rynku międzybankowym) generuje zasadniczą część sumy bilansowej (92,6%). 4
1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 Q1 212 Q2 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 Q1 212 Q2 Rozwój rynku kredytów w Polsce Etapy Etapy rozwoju rynku kredytów Stopy procentowe Stopa procentowa i wskaźniki inflacji w Polsce 6 mld PLN Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa 35 mld PLN Mieszkaniowe Konsumpcyjne Etap III 25% stopa referencyjna NBP 5 Etap III 3 2 Inflacja (CPI) 25 4 Etap II 2 Etap II 15% 3 Etap I Etap I 15 1 2 1 1 5 5% 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 Etap I Finansowanie przedsiębiorstw oraz początki kredytowania klientów indywidualnych Etap II Rozwinięty rynek kredytów konsumpcyjnych oraz wzrost zainteresowania banków kredytowaniem potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych Etap III Ekspansja kredytów mieszkaniowych Źródło: NBP. Rozwojowi sektora bankowego w Polsce sprzyjał spadek inflacji i stóp procentowych. Można wyróżnić trzy etapy rozwoju rynku kredytów w Polsce. 5
1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 Tempo wzrostu kredytów 9 8 Kredyty klientowskie - realnie Średnioroczne tempo Średnioroczny przyrost 9, 67,4 mld zł 9 8 Kredyty gosp. domowych - realnie Średnioroczne tempo Średnioroczny przyrost 7 7 6 6 5 4 29,7% 123,4 mld zł 5 4 8,7% 38,8 mld zł 3 2 1 24,3% 3,5 mld zł 8, 2,7 mld zł 3 2 1 33,1% 13,2 mld zł 15,1% 16,5 mld zł 38,6% 84,8 mld zł Źródło: NBP. W okresie szybkiego rozwoju (lata 26-28) przyrost kredytów stanowił ok. 5 całego portfela kredytowego. Głównym czynnikiem wzrostu były kredyty mieszkaniowe. 6
Rozwój rynku kredytów w Polsce a konwergencja Struktura kredytów w Polsce Konwergencja do strefy euro 1 13, 12,5% 11,9% 1,4% 1996 1 17,3% 13, 8 6 4 2 31,2% 46,5% 61,7% 71,3% 4,9% 19,7% 5,2% 1,5% 2,5% 21,9% 14,2% 17,5% 1996 2 25 211 Pozostałe Przedsiębiorstwa Mieszkaniowe Konsumpcyjne 8 6 4 2 1 8 211 44,1% 3,8% 7,8% strefa euro 18,2% 71,3% 1,5% 14,2% 1,4% 31,2% Źródło: NBP. 6 42,3% Struktura portfela kredytów w polskim sektorze bankowym zbliżyła się do struktury w strefie euro. Obecnie charakteryzuje ją niski udział kredytów 2 33,9% dla przedsiębiorstw i wysoki udział kredytów konsumpcyjnych. 17,5% 4 5,6% strefa euro 4,9% 7
Rumunia Bułgaria Węgry Słowenia Słowacja Litwa Czechy Belgia Włochy Austria Łotwa Grecja Estonia Niemcy Strefa Francja Finlandia Malta Luksem Irlandia Szwecja Hiszpania Holandia Portugalia UK Cypr Dania 6% 12% 13% 15% 18% 19% 19% 21% 22% 23% 28% 3 36% 37% 38% 4 41% 43% 46% 48% 52% 61% 61% 62% 67% 7 71% 115% Rumunia Czechy Słowacja Węgry Litwa Belgia UK Finlandia Niemcy Estonia Łotwa Francja Bułgaria Strefa euro Szwecja Grecja Austria Słowenia Włochy Dania Holandia Irlandia Portugalia Hiszpania Malta Luksem Cypr 15% 2 2 23% 24% 25% 31% 31% 34% 35% 38% 41% 44% 45% 5 53% 53% 55% 57% 57% 58% 6 65% 68% 8 85% 128% 146% Rumunia Słowacja Czechy Litwa Węgry Bułgaria Belgia Łotwa Estonia Słowenia Finlandia Niemcy Francja Włochy Austria Grecja Strefa euro Szwecja Malta Portugalia UK Irlandia Holandia Hiszpania Dania Cypr Luksemb 38% 5 5 51% 52% 56% 71% 77% 81% 84% 89% 93% 1 17% 11 114% 116% 118% 133% 24% 157% 158% 167% 168% 17 17 31 339% Rozwój akcji kredytowej analiza porównawcza Kredyty w relacji do PKB (na koniec 211 r.) 18 16 14 12 1 8 6 4 2 1 8 Kredyty razem (z wył. rządu) 118% Kredyty dla przedsiębiorstw Zmiana relacji kredytów do PKB w okresie 2-211 35 3 25 2 15 1 5 2 p.p. p.p. 26,8 29,9 Kredyty dla s. niefinansowego - kredyty mieszkaniowe 19,7 Kredyty mieszkaniowe strefa euro 12,9 11,2,5 Kredyty dla przedsiębiorstw 6 5 15 4 2 1 5 7, 12,7 12,9 8 7 Kredyty mieszkaniowe PLN FX razem strefa euro 6 5 4 3 4 W okresie ostatniej dekady nie zmniejszył się dystans Polski do krajów strefy euro. 2 1 Jedynie w przypadku kredytów mieszkaniowych - pozytywna zmiana, głównie za sprawą kredytów walutowych. Źródło: EBC, Eurostat. 8
na tle UE kredyty per capita (na koniec 211 r.) Dania Luksemburg Szwecja Holandia UK Irlandia Cypr Finlandia Hiszpania Francja Niemcy Strefa euro Portugalia Austria Belgia Malta Grecja Włochy Estonia Czechy Łotwa Słowenia Słowacja Litwa Węgry Bułgaria Rumunia EUR 1 2 3 4 5 25 191 22 54 19 479 17 96 15 735 15 215 14 271 12 656 11 987 11 42 1 711 9 979 7 58 6 978 6 857 6 67 4 379 2 897 2 7 2 523 2 267 1 879 1 829 1 351 6 361 Źródło: EBC, Eurostat. Mieszkaniowe Konsumpcyjne Przedsiębiorstwa PKB per EUR EUR EUR capita 2 4 6 1 2 3 4 (211) wobec strefy euro: 16,5% 39 573 49 836 Cypr Irlandia Luksemburg Grecja Austria Dania Francja Finlandia UK Niemcy Szwecja Strefa euro Holandia Hiszpania Portugalia Słowenia Węgry Włochy Malta Belgia Czechy Rumunia Bułgaria Słowacja Estonia Łotwa Litwa 1 412 1 329 1 26 1 53 92 831 746 735 67 613 592 44 392 213 4 192 3 712 3 597 2 916 2 836 2 731 2 417 2 388 2 297 2 28 2 47 1 893 1 673 1 529 Luksemburg Cypr Dania Irlandia Holandia Szwecja Austria Hiszpania Włochy Strefa euro Francja Malta Finlandia Niemcy Portugalia Belgia Grecja Słowenia UK 4 479 3 698 3 6 2 98 2 462 2 48 2 283 1 487 1 247 1445 32 151 25 93 22 525 21 94 21 687 19 682 18 664 14 932 14 221 13 52 13 2 11 957 11 92 11 1 52 1 11 9 883 8 712 wobec strefy euro: 39,4% Estonia Łotwa Czechy Słowacja Węgry Litwa Bułgaria Rumunia wobec strefy euro: 1,5% strefa euro: 28 3 wobec strefy euro: 34,2% : 9 67 Pomimo dynamicznego rozwoju rynku kredytów, nadal utrzymuje się znaczna dysproporcja między Polską a strefą euro w zakresie relacji kredytów na mieszkańca do PKB per capita. 9
Znaczne różnice w strukturze finansowania 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Pasywa w relacji do PKB Depozyty niefin. i niemonet. inst. fin. Depozyty rządowe Emisja dłużnych pap. wart. Kapitały i rezerwy Łącznie relacja do PKB 84% 3% 13% 355% 53% 4 67% 339% 56% 27% 7 3% 47% 114% 13% 152% 64% strefa euro duże kraje europejskie Depozyty MFI Pasywa zagraniczne Fundusze rynku pieniężnego Pozostałe 466% 6 16% 58% Benelux Źródło: ECB, duże kraje europejskie (Niemcy, Francja, Włochy) 358% 117% 71% 3 Skandynawia 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Dania Irlandia Finlandia Luksemb Malta Szwecja Francja Łotwa UK Austria strefa euro Włochy Holandia Cypr Niemcy Grecja Węgry Belgia Portugalia Słowenia Hiszpania Rumunia Litwa Estonia Czechy Bułgaria Słowacja Depozyty 2 4 6 8 Udział w sumie bilansowej Europa Środkowo- Wschodnia wysoki udział depozytów zagrożenie w przypadku dekoniunktury Rumunia Grecja Bułgaria Belgia Słowacja Czechy Irlandia Słowenia Węgry Finlandia Hiszpania Francja strefa euro Niemcy Portugalia Holandia Włochy Austria Szwecja Dania Emisja pap. wart. 1 2 3 4 5 bardzo niski udział emitowanych pap.wart. przy wysokim udziale depozyt ów Finansowanie w polskim sektorze bankowym jest uzależnione od depozytów, przy niskim stopniu wykorzystania emisji dłużnych papierów wartościowych jako alternatywnego źródła finansowania. Pomimo dużego udziału w strukturze pasywów depozyty w relacji do PKB są znacznie niższe niż w krajach UE. 1
Źródła finansowania akcji kredytowej 11
1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 Q2 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 Q1 212 Q2 Źródła finansowania działalności kredytowej Kredyty a środki finansujące (realnie) 9 8 7 Wolumeny (mld zł) 45 4 35 Zmiany wolumenów (mld zł) 1 Emisja dłużnych pap. wart. Środki zagraniczne 416 6 5 4 Nadpłynność w sektorze bankowym, mały udział środków zagranicznych w finansowaniu banków 3 25 Depozyty klientowskie Kredyty klientowskie 14 36 221 3 2 1 7 65% 6 55% 5 45% 4 35% 3 25% 2 Źródło: NBP. Wzrost środków zagranicznych 2 15 1 5 1 21 158 128 5 16 67 Działalność bankowa w Polsce finansowana głównie w oparciu o depozyty. Największe zróżnicowanie struktury źródeł finansowania to lata 25-28 okres zwiększonego napływu środków zagranicznych. 62 1996-2 21-24 25-28 29-212 Q2 Udział w sumie bilansowej Środki fin. 1996-2 21-24 25-28 29-212 Q2 Udziały Depozyty 88% 76% 63% 87% Kredyty klientowskie w Środki zagr. 11% 18% 35% -1% Aktywa finansowe zmianie Emisja pap. wart. 6% 3% 14% Ograniczone możliwości wykorzystania środków ze sprzedaży aktywów fin. 256 223-2 12
Depozyty klientowskie Wolumeny (mld zł) 85 Nominalnie 8 Realnie 75 7 65 6 55 5 65,2 mld zł 45 4 Średni przyrost roczny depozytów Przyrosty (mld zł) 1 8 11,9 1,2 4, 4,2 6 2,3 1,4 4 76,5 66,4 62,9 55, 7,3 2,6 14,5 -,2-1,6-2 28 29 21 211 2Q 212 1 1 Struktura podmiotowa 1 8 6 4 2 4,9% 6,2% 5,3% 5,5% 5,5% 6,3% 1,5% 1,2% 1,3% 1,3% 1,5% 1,6% 93,6% 92,6% 93,4% 93,2% 93, 92,2% Marginalne znaczenie depozytów nierezyd. Zmiany wolumenu w poszczególnych okresach nomin. realnie 28 99 69 88 139 29 64 658 65 922 21 59 517 6 56 211 77 174 69 144 2Q 212 2 423 22 473 niemonetarne inst. fin. (rezydent) kl. niefinansowi (nierezydent) kl. niefinansowi (rezydent) W 28 r. przyrost roczny depozytów klientowskich wyniósł 88,1 mld zł (był to m.in. efekt napływu środków z giełdy i TFI). W latach 29 211 przyrost roczny kształtował się w przedziale 6,6-69,1 mld zł. 13
27.12 28.3 28.6 28.9 28.12 29.3 29.6 29.9 29.12 21.3 21.6 21.9 21.12 211.3 211.6 211.9 211.12 212.3 212.6 Środki zagraniczne Wolumeny (mld zł) 18 Zmiany wolumenu w poszczególnych okresach 16 nomin. realnie 14 12 1 Nominalnie Realnie 28 66 765 63 554 29-1 828 567 21 22 91 17 582 211 22 94 4 784 2Q 212-19 85-16 21 8 6 Od II połowy 211 r. następuje systematyczny odpływ środków zagranicznych. Zmiana środków zagranicznych w sektorze bankowym (wybrane banki) realnie w mld zł 62,5 63,7 zmiana netto środków wzrosty wolumenu spadki wolumenu 15,2 13,1 27,2 1,4 19,5 6,9-1,2-1,8-17, -14,2-18,1-25,9-32,8 28 29 21 211 Q2 211-Q2 212 14
27.12 28.3 28.6 28.9 28.12 29.3 29.6 29.9 29.12 21.3 21.6 21.9 21.12 211.3 211.6 211.9 211.12 212.3 212.6 27.12 28.3 28.6 28.9 28.12 29.3 29.6 29.9 29.12 21.3 21.6 21.9 21.12 211.3 211.6 211.9 211.12 212.3 212.6 Kapitały oraz emisje własne banków Kapitały i rezerwy (mld zł) 16 Kapitały i rezerwy 14 12 1 Emisje własne banków (mld zł) 6 5 Nominalnie Realnie 4 8 6 4 2 14,5 mld zł Średni przyrost roczny realizowany przy wysokim poziomie zatrzymywanego zysku 3 2 1 Na wzrost kapitałów wpłynęło głównie zatrzymywanie zysków. Trudno utrzymać ograniczanie wypłat dywidendy przy wysokim współczynniku wypłacalności w sektorze. Emisje własne banków stanowią niewielką część źródeł finansowania. 15
Problemy związane z ograniczeniem źródeł finansowania 16
1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 Procykliczność depozytów głównego źródła finansowania Depozyty klientowskie/pkb Zmiany depozytów jako % PKB 55% 52,2% 1 Powyżej dynamiki PKB Dynamika PKB Zmiany depozytów jako % PKB 5 8% 45% 6% Poniżej dynamiki PKB 4 4% 35% 2% 3 29,2% 25% -2% Wzrost Stagnacja Wzrost Podwyższona dynamika depozytów Źródło: NBP. Osłabienie przyrostów w okresie dekoniunktury oraz odpływ środków na rynek kapitałowy Wzrost depozytów m.in. w wyniku wycofania środków z giełdy Rynek depozytów cechuje wysoka wrażliwość na sytuację w gospodarce i na rynku finansowym: w efekcie dekoniunktury utrzymuje się długotrwałe osłabienie przyrostu depozytów, w okresie koniunktury na giełdzie możliwy jest również odpływ środków z banków. 17
1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 Zmiany bazy depozytowej w wybranych okresach Depozyty klientowskie - realnie Depozyty gosp. domowych (rezydent) - realnie 8 7 mld zł Średnioroczne tempo Średnioroczny przyrost 8 1, 7 65,2 mld zł mld zł Średnioroczne tempo Średnioroczny przyrost 6 5 4 15,8% 7,2 mld zł 6 5 4 W okresie dekoniunktury istotne ograniczenie wzrostu depozytów 11,8% 45,7 mld zł 3 4,5% 15,3 mld zł 3 14,3% 38, mld zł 2 21, 39,5 mld zł 2, 1 1 21,7% mldzł,2 mld zł 29, mld zł Źródło: NBP. Depozyty krajowych klientów, a w szczególności gospodarstw domowych, cechuje procykliczność. W latach 22-25 odnotowano długotrwałą stagnację wolumenu depozytów. Zatem przy spowolnieniu gospodarczym należy oczekiwać, że przyrosty depozytów będą słabły. 18
Osłabienie tempa przyrostu depozytów Przyrosty w okresie rocznym (realnie w mld zł) Przyrosty w I połowie danego roku (realnie w mld zł) 9 8 7 Trend spadkowy przyrostów depozytów 5 4 47,3 32,8 Depozyty klientowskie 6 5 3 2 24, 22,7 22,5 4 1 3 28 H1 29 H1 21 H1 211 H1 212 H1 9 5 8 4 41,2 Depozyty klientów niefinansowych 7 6 5 3 2 32,2 24,2 18,4 14,5 4 1 3 28 H1 29 H1 21 H1 211 H1 212 H1 Od 28 r. depozyty klientowskie, w tym depozyty gospodarstw domowych charakteryzują się malejącym tempem wzrostu. 19
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI Zjawisko ograniczenia finansowania z zagranicy Środki zagraniczne (wybrane banki) 17 165 16 155 15 Najwyższy wolumen Wolumen (mld zł) Nominalnie Realnie Zmiana środków w okresie Q2 211 - Q2 212-32,8-25,9 145 14 135 13 Spadek wolumenu: 25,9 mld zł Średni m-ny spadek: 2,2 mld zł Odpływ środków 6,9 Napływ środków Zmiana netto środków 211 212 Od II połowy 211 r. w sektorze bankowym kontynuowany jest spadek wolumenu środków zagranicznych. 2
Delewarowanie w bankach UE Zapowiedziane zmiany strategii biznesowych banków UE Istotna redukcja Częściowa redukcja Utrzymanie działaności Kraj i bank Austria Erste Raiffeisen Belgia Dexia KBC Bank Niemcy DB Commerzbank HSH Nordbank Ldb BW WestLB Francja BNP Paribas BPCE Credit Agricole Societe Generale Włochy UniCredit Banco Popolare Irlandia Allied Irish Bank of Ireland Holandia ING SNS UK RBS HSBC Llooyds Hiszpania Banco Santander Wschodnia Europa Globalny zasięg redukcji działalności Azja Ameryka Łacińska Unia Europejska Ameryka Północna Ograniczenie podaży kredytów przez wybrane banki na rynkach wschodzących w Europie: scenariusz current i weak policies (jako % kredytów udzielonych rezydentom) -1-2 -3-4 -5-6 -7 Current policies Bułgaria, Węgry,, Rumunia Łotwa, Litwa Weak policies Kraje Wschodniej Europy (spoza UE) Przewidywaną skalę delewarowania IMF szacuje od 2,2 bln USD do 3,8 bln USD (w tym w drodze sprzedaży aktywów i ograniczenia rynku międzybankowego od 1,7 bln USD do 2,5 bln USD). W mniejszym stopniu poprzez ograniczenie akcji kredytowej w strefie euro i pozostałych krajach. W Polsce w latach 212-213 akcja kredytowa może zostać ograniczona o 4-6%. Źródło: IMF. 21
Szacowana zmiana kredytów hipotetyczne scenariusze Analiza oparta na danych NBP SIS (jeśli nie zaznaczono inaczej) 22
Szacowana zmiana kredytów podejście I Szacowanie opiera się na zmianach i tendencjach ZAŁOŻENIA odnotowanych w poprzednich okresach Założenia środki finansujące* = Przyrost depozytów klientowskich (przyrost na poziomie 211/ średnioroczna zmiana z okresu 29-211/ 4,5% - dynamika z ok. 22-25) + 69,1/ + 65,2 / + 35, mld zł Odpływ środków zagranicznych (zannualizowana zmiana z okresu czerwiec 211 czerwiec 212, nieuwzględniająca wielkości napływu) - 32,8 mld zł Wynik finansowy za 212 r. (zysk przyjęty na poziomie 12 mld zł w 55% przeznaczony na zwiększenie kapitałów - założenie zgodne z relacją w 211 r.) + 6,6 mld zł * Nie założono napływu środków z tytułu emisji własnej banków z uwagi na trudności oszacowania ich skali w bieżących warunkach rynkowych. Źródło: obliczenia własne. 23
Szacowana zmiana kredytów podejście I środki finansujące (mld zł) instrumenty dłużne (mld zł) Depozyty + 69,1/ 65,2 / 35, 2 8,6 / 7,8 / 1,8 Środki zagraniczne - 32,8 = 42,9 / 39, / 8,8 Kredyty (mld zł) Zysk + 6,6 8 34,3 / 31,2 / 7, Wzrost o 4, / 3,6% /,8%, tj. 3,5x / 3,9x / ~17x mniej niż CARG z okresu 2-211 Wzrost kredytów o 4, r/r przy dynamice PKB na poziomie 2-3% i inflacji na poziomie celu inflacyjnego będzie oznaczać spadek kredytów w relacji do PKB. Przełamanie tego hipotetycznego scenariusza jest możliwe w przypadku: szybkiego rozwoju alternatywnych do depozytów krajowych źródeł finansowania banków, napływu/zahamowania odpływu oszczędności zagranicznych. Źródło: obliczenia własne. 24
Szacowana zmiana kredytów podejście II Wariant A (przy założeniu braku zmiany środków zagranicznych) Zróżnicowane tempo wzrostu depozytów przy założeniu braku zmiany środków zagranicznych - Wariant A Wolumen depozytów klientowskich- 31.12.211 (mld zł) 777,4 Tempo wzrostu depozytów Przyrost depozytów Środki finansujące Zmiana śr. zagr. instrumenty dłużne kredytów klientowskich Zysk RAZEM 2 8 Tempo wzrostu kredytów 1 77,7, 6,6 84,3 16,9 67,5 7,8% 9% 7,, 6,6 76,6 15,3 61,3 7,1% 8% 62,2, 6,6 68,8 13,8 55, 6,4% 7% 54,4, 6,6 61, 12,2 48,8 5,6% 6% 46,6, 6,6 53,2 1,6 42,6 4,9% 12 Przyrost kredytów (lewa oś) Tempo wzrostu kredytów (prawa oś) 1 25-28: 14, mld 1 9% 29-211: 61,2 mld 1996-2: 29,6 mld 21-24: 15,5 mld 8 6 4 2 mld zł śr. zmiana realnie (lewa oś) 5,6% 42,6 48,8 4,9% 6% 7% 55, 8% 6,4% 8% 7,8% 7% 7,1% 67,5 61,3 6% 5% 4% 9% 1 tempo wzrostu depozytów Jeśli Przy nie przyjętych nastąpi dalszy założeniach odpływ środków utrzymanie zagranicznych się tempa wzrostu szacowane tempo depozytów wzrostu na kredytów poziomie wyniesie CAGR z lat od 2-211 4,9% do 7,8% (ok. 1 w zależności r/r) przełoży od się tempa na wzrost wzrostu kredytów depozytów w tempie o 6 p.p. niższym niż CAGR dla tego okresu. Źródło: obliczenia własne. 25
Szacowana zmiana kredytów podejście II Zróżnicowane Wariant B (przy tempo założeniu wzrostu depozytów kontynuacji przy spadku założeniu środków kontynuacji zagranicznych) spadku środków zagranicznych - Wariant B Wolumen depozytów - 31.12.211 (mld zł) Tempo wzrostu depozytów Przyrost depozytów Środki finansujące Zmiana śr. zagr. instrumenty dłużne kredytów klientowskich Zysk RAZEM 2 8 Tempo wzrostu kredytów 777,4 1 77,7-32,8 6,6 51,5 1,3 41,2 4,8% 9% 7, -32,8 6,6 43,7 8,7 35, 4, 8% 62,2-32,8 6,6 36, 7,2 28,8 3,3% 7% 54,4-32,8 6,6 28,2 5,6 22,6 2,6% 6% 46,6-32,8 6,6 2,4 4,1 16,3 1,9% 25-28: 14, mld 29-211: 61,2 mld 1996-2: 29,6 mld 21-24: 15,5 mld 12 1 8 6 4 2 mld zł Przyrost kredytów (lewa oś) śr. zmiana realnie (lewa oś) 2,6% 1,9% 22,6 16,3 6% 7% Tempo wzrostu kredytów (prawa oś) 4,8% 4, 3,3% 41,2 28,8 35, 8% 9% 1 tempo wzrostu depozytów 5% 4% 3% 2% 1% Przy założeniu kontynuacji spadku środków Przy założeniach zagranicznych wariantu B szacowane tempo wzrostu tempo kredytów wzrostu kredytów klientowskich wyniesie może od spaść 1,9% do do poziomu 4,8% z 22, tj. z okresu najsłabszej akcji kredytowej. Źródło: obliczenia własne. 26
Rozwój sektora bankowego a wzrost gospodarczy 27
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 Źródła pozyskiwania środków na rozwój gospodarczy Kredyty 4 35% 3 25% Zmiany r/r kredytów i PKB Kredyty - kl. niefinans. Kredyty przedsiębiorstw PKB (prawa oś) PKB Istotne tempo wzrostu kredytów powyżej 2 to okres 3 lat 8% 7% 6% 5% Silny wzajemny związek rozwoju sektora bankowego ze wzrostem gospodarczym PKB Aktywa CAGR* w okresie 2-211 6,7% 1,6% 2 15% 1 4% 3% 2% Kredyty klientow skie Kredyty dla kl. niefin. 13,9% 14,4% 5% 1% Depozyty 9,7% -5% -1% 3% 6% 9% 12% 15% * Obliczenia na podstawie nominalnych wartości pozycji bilansowych i PKB. Źródło: NBP. Istnieje zależność pomiędzy PKB a rozwojem sektora bankowego. W Polsce w okresie 1996-211 nastąpił dynamiczny rozwój usług bankowych, który był dwukrotnie spowolniany przez stagnację w gospodarce w latach 21-23 oraz w 28 r. 28
Źródła pozyskiwania środków na rozwój gospodarczy Rozmiar rynków kapitałowych Rynki kapitałowe (proc. PKB) Strefa euro Źródła finansowania gospodarki Świat 87% strefa euro 47% Wielka Brytania 16 171% 65% 254% 84% 72% 47% 132% 55% 556% 63% 148% 927% USA 119% 99% 77% 146% 441% Japonia 75% 24% 212% 46% 536% Gospodarki wschodzące 58% 16% 25% 16% 24% W tym: Azja 7 155% 29% 2 275% Ameryka Łacińska 54% 71% 34% 2 18 Afryka Płn. i Bliski Wschód 35% 4% 5% 69% 113% Kapitalizacja giełdy Aktywa sektora bankowego Afryka Subsaharyjska 7 62% 14% 21% 167% Papiery dłużne państwowe Papiery dłużne prywatne Europa43% 59% 2 7% 129% 26% 43% 2% 153% 81,37% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Źródło: MFW, NBP, EBC. Gospodarki wysokorozwinięte Gospdarki wschodzące Papiery dłużne przedsiębiorstw 51, 132, PKB Napływ inwestycji bezpośrednich;,4% (1,5% PKB) Kredyty; 35, Kapitalizacja giełdy; 13,6% 46,9% PKB 12,4% PKB 26,4% PKB Papiery dłużne przedsiębiorstw 2,9% (2,4% PKB) Kapitalizacja giełdy; 32,2% Napływ inwestycji bezpośrednich; 2,3% (1,9% PKB) Kredyty; 62,5% 51,4% PKB Źródła finansowania gospodarki w krajach rozwiniętych są zróżnicowane, a poszczególne rynki są duże i płynne. Pozwala to na dywersyfikację źródeł finansowania przedsiębiorstw, a także powoduje, że poszczególne źródła są zastępowalne. 29
Papiery dłużne jako alternatywne źródło finansowania banków Kredyty i depozyty sektora niefinansowego w bankach europejskich 2 15 1 5 %PKB Kredyty non-mfi Depozyty non-mfi Rozwój kredytów nie musi być uzależniony od depozytów. Gospodarki rozwinięte posiadają rozwinięty rynek papierów dłużnych emitowanych dla pozyskania środków na rozwój akcji kredytowej. Dania Hiszpania Holandia UK Portugalia Szwecja Strefa euro Austria Włochy Niemcy Finlandia Belgia Wyemitowane papiery dłużne w pasywach banków europejskich 2 15 1 5 %PKB Wyemitowane papiery dłużne Rynek papierów dłużnych: Alternatywne źródło pozyskiwania finansowania dla gospodarki Źródło pozyskiwania środków na rozwój akcji kredytowej Dania Hiszpania Holandia UK Portugalia Szwecja Strefa euro Austria Włochy Niemcy Finlandia Belgia Źródło: EBC. 3
Podsumowanie Procykliczny charakter depozytów w warunkach spowolnienia gospodarczego należy oczekiwać osłabienia przyrostu depozytów doświadczenia sektora bankowego w Polsce wskazują na długotrwałą stagnację wolumenu depozytów w okresie dekoniunktury gospodarczej Ograniczenie środków zagranicznych utrzymanie tendencji spadkowej wolumenu środków zagranicznych w bankach o przewadze kapitału zagranicznego wpływ delewarowania na ograniczenie środków od spółek matek Spowolnienie wzrostu kredytów Zdynamizowanie akcji kredytowej jest możliwe w przypadku: szybkiego rozwoju alternatywnych do depozytów krajowych źródeł finansowania banków, napływu/zahamowania odpływu oszczędności zagranicznych. 31
www.bfg.pl 32