Otwarcie przewodu doktorskiego

Podobne dokumenty
VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016

REAKCJE ADDYCJI, CYKLOADDYCJI I SPRZĘGANIA W SYNTEZIE NOWYCH POCHODNYCH ARENÓW I HETEROARENÓW Z PODSTAWNIKAMI BITIENYLOWYMI

X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

Wpływ czynników utleniających na przebieg modelowego procesu utleniania cykloheksanolu i cykloheksanonu

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU:

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014

pierwszorzędowe drugorzędowe trzeciorzędowe (1 ) (2 ) (3 )

ZWIĄZKI MAGNEZOORGANICZNE. Krystyna Dzierzbicka

Synteza eteru allilowo-cykloheksylowego w reakcji alkilowania cykloheksanolu bromkiem allilu w warunkach PTC.

XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016

Spis treści 1. Struktura elektronowa związków organicznych 2. Budowa przestrzenna cząsteczek związków organicznych

Oranż β-naftolu; C 16 H 10 N 2 Na 2 O 4 S, M = 372,32 g/mol; proszek lub

Mg I. I Mg. Nie można ich jednak otrzymać ze związków, które posiadają grupy chlorowcowe w tak zwanym ustawieniu wicynalnym.

Węglowodory poziom podstawowy

ZWIĄZKI FOSFOROORGANICZNE

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne

Laboratorium. Podstawowe procesy jednostkowe w technologii chemicznej

Aminy. - Budowa i klasyfikacja amin - Nazewnictwo i izomeria amin - Otrzymywanie amin - Właściwości amin

Addycje Nukleofilowe do Grupy Karbonylowej

PL B1. Symetryczne czwartorzędowe sole imidazoliowe, pochodne achiralnego alkoholu monoterpenowego oraz sposób ich wytwarzania

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)

Otrzymywanie halogenków alkilów

Rys. 1. Podstawowy koncept nukleozydów acyklicznych. a-podstawienie nukleofilowe grupy nukleofugowej w czynniku alkilującycm

KONKURS CHEMICZNY ETAP WOJEWÓDZKI 2010/2011

KONKURS CHEMICZNY ROK PRZED MATURĄ

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

liczba kwantowa, n kwantowa, l Wanad 3 2 [Ar] 3d 3 4s 2

18 i 19. Substytucja nukleofilowa w halogenkach alkili

Zarówno 1 o aminy alifatyczne jak i aromatyczne reagują z kwasem azotowym(iii) (HNO 2 ) dając sole diazoniowe. Do przeprowadzenia procesu diazowania

Uniwersytet Śląski Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii Instytut Chemii KATALIZA. Laboratorium. część 1 SYNTEZA KATALIZATORÓW

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru

imię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

Kryteria oceniania z chemii kl VII

... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe

Przykładowe zadania z rozdziałów 1 5 (Mol, Stechiometria wzorów i równań chemicznych, Wydajność reakcji i inne)

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ

Za poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów

Test diagnostyczny. Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł. Część A (0 5) Standard I

Nazwy pierwiastków: ...

Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks

Instrukcja dla uczestnika

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 STOPIEŃ REJONOWY 18 STYCZNIA 2017 R.

Halogenki alkilowe- atom fluorowca jest związany z atomem węgla o hybrydyzacji sp 3 KLASYFIKACJA ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ FRAGMENTU ALKILOWEGO:

Fotochromowe kopolimery metakrylanu butylu zawierające pochodne 4-amino-N-(4-metylopirymidyn-2-ilo)benzenosulfonamidu i sposób ich otrzymywania

PL B1. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL BUP 24/09. JULIUSZ PERNAK, Poznań, PL OLGA SAMORZEWSKA, Koło, PL MARIUSZ KOT, Wolin, PL

PL B1. Kwasy α-hydroksymetylofosfonowe pochodne 2-azanorbornanu i sposób ich wytwarzania. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL

Mechanizm dehydratacji alkoholi

Metody syntezy fosfonianów. Marta Sowińska Zespół XII

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje rejonowe II stopień

PRZYKŁADOWE ZADANIA ALKOHOLE I FENOLE

MATERIAŁY POMOCNICZE 1 GDYBY MATURA 2002 BYŁA DZISIAJ CHEMIA ZESTAW EGZAMINACYJNY PIERWSZY ARKUSZ EGZAMINACYJNY I

Zadanie 2. (2 pkt) Roztwór kwasu solnego o ph = 5 rozcieńczono 1000 krotnie wodą. Oblicz ph roztworu po rozcieńczeniu.

I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO. Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty

POLITECHNIKA POZNAŃSKA,

AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I

PODSTAWOWE POJĘCIA I PRAWA CHEMICZNE

LABORATORIUM Z KATALIZY HOMOGENICZNEJ I HETEROGENICZNEJ. Prowadzący: Przemysław Ledwoń. Miejsce ćwiczenia: Czerwona Chemia, sala nr 015

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego:

Ćwiczenie 3. Otrzymywanie i badanie właściwości chemicznych alkanów, alkenów, alkinów i arenów.

a) jeżeli przedstawiona reakcja jest reakcją egzotermiczną, to jej prawidłowy przebieg jest przedstawiony na wykresie za pomocą linii...

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O

a. Dobierz współczynniki w powyższym schemacie tak, aby stał się równaniem reakcji chemicznej.

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII

Węglowodory poziom rozszerzony

1. Katalityczna redukcja węglowodorów zawierających wiązania wielokrotne

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje wojewódzkie

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii

Konkurs Chemiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych rok szkolny 2013/2014

Halogenki alkilowe RX

8. MANGANOMETRIA. 8. Manganometria

Zn + S ZnS Utleniacz:... Reduktor:...

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

PL B1. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL BUP 05/12. JOANNA FEDER-KUBIS, Wrocław, PL ADAM SOKOŁOWSKI, Wrocław, PL

XXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2016/2017

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ĆWICZENIE 5. Związki aromatyczne

Zadanie: 1 (3 pkt) Metanoamina (metyloamina) rozpuszcza się w wodzie, a także reaguje z nią.

PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODORY

Elementy chemii obliczeniowej i bioinformatyki Zagadnienia na egzamin

Enancjoselektywne reakcje addycje do imin katalizowane kompleksami cynku

X Jubileuszowy Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2017/2018. ETAP II r. Godz

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

Cz. I Stechiometria - Zadania do samodzielnego wykonania

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

a) 1 mol b) 0,5 mola c) 1,7 mola d) potrzebna jest znajomość objętości zbiornika, aby można było przeprowadzić obliczenia

Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ).

Transkrypt:

Uniwersytet Śląski w Katowicach Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii Instytut Chemii Zakład Chemii ieorganicznej, Metaloorganicznej i Katalizy Otwarcie przewodu doktorskiego Proponowany tytuł pracy: eakcje addycji, cykloaddycji i sprzęgania w syntezie pochodnych arenów i heteroarenów z podstawnikami bitienylowymi Iwona Grudzka opiekun pracy: prof. dr hab. inż. tanisław Krompiec Katowice, 2014

pis treści Wykaz stosowanych skrótów...4 1. Wstęp...5 2. Część literaturowa...5 2.1. Otrzymywanie 1,2,5-tripodstawionych piroli...6 2.1.1. eakcje hydroaminowania 1,4-dipodstawionego buta-1,3-diynu aminą pierwszorzędową katalizowane CuCl...6 2.1.2. ynteza Paal a-knorr a...6 2.2. Otrzymywanie 1,2,3-triazoli na drodze cykloaddycji 1,3-dipolarnej...7 2.2.1. Wstęp...7 2.2.2. Wysokotemperaturowa cykloaddycja Huisgena...8 2.2.3. ynteza 1,4-dipodstawionych 1,2,3-triazoli...8 2.2.4. ynteza 1,5-di- oraz 1,4,5-tripodstawionych triazoli... 10 2.3. eakcja sprzęgania onogashiry... 11 2.3.1. Wstęp... 11 2.3.2. Mechanizm reakcji sprzęgania onogashiry... 12 3. Część badawcza... 14 3.1. Cel pracy... 14 3.2. ynteza 1,2,5-tripodstawionych piroli na drodze reakcji hydroaminowania... 14 3.3. ynteza 1,4-dipodstawionych 1,2,3-triazoli... 15 3.3.1. Cykloaddycja 1,3-dipolarna azydków alkilowych do terminalnych alkinów... 15 3.3.2. Cykloaddycja 1,3-dipolarna azydków arylowych do terminalnych alkinów... 17 3.4. ynteza 1,4,5-tripodstawionych 1,2,3-triazoli... 17 3.5. ynteza 1,4-di- i 1,4,5-tripodstawionych 1,2,3-triazoli aktywowana wysokim ciśnieniem... 20 3.6. ynteza bitienyloetynyloarenów na drodze reakcji sprzęgania 5-jodo-2,2 -bitiofenu z terminalnymi alkinami... 20 3.7. ynteza 1,4-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)-1,3-butadiynu na drodze reakcji sprzęgania 5-jodo-2,2 - bitiofenu z gazowym 1,3-butadiynem... 22 4. Podsumowanie... 24

6. Literatura... 24 7. Dorobek naukowy... 25

Wykaz stosowanych skrótów PTC M eq Cp Cp* COD BD L dppe dppf katalizator przeniesienia międzyfazowego uclear Magnetic esonace (Magnetyczny ezonans Jądrowy) równoważnik chemiczny cyklopentadienyl pentametylocyklopentadienyl 1,5-cyklooktadien orbornadien ligand 1,2-bis(difenylofosfino)etan 1,1 -bis(difenylofosfino)ferrocen

1. Wstęp Związki zawierające motyw bitiofenowy cieszą się olbrzymim zainteresowaniem i są badane pod kątem możliwości wykorzystania w różnorakich dziedzinach, począwszy od nauki o materiałach, a na medycynie skończywszy. Jako przykład może posłużyć pochodna oznaczona numerem jeden na poniższym rysunku, która to wykorzystywana jest w leczeniu choroby Alzheimer a do znakowania tkanek zmienionych chorobowo [1]. Pod kątem możliwości zastosowania w medycynie bada się także kwas 5 -merkapto- 2,2 -bitiofeno-5-karboksylowy (2 na poniższym rysunku) potencjalny biosensor wykrywający połączenia antygen-przeciwciało [2]. Pochodną bitiofenową z podstawnikami -heksylokarbazolylowymi (3) pragnie się wykorzystać jako fotouczulacz w ogniwach słonecznych, natomiast (4) w urządzeniach magazynujących dane [3, 4]. HO 1 C C HO O 2 H H 13 C 6 H 13 C 6 C COOH O O O F 3 C CF 3 n O H 13 C 6 4 3 ysunek 1 Przykładowe związki zawierające motyw bitiofenowy; w trakcie badań aplikacyjnych. 2. Część literaturowa Przedstawiono wybrane metody syntezy tych grup związków organicznych, których pochodne zawierające motywy bitiofenowe syntezowano w ramach niniejszej pracy.

2.1. Otrzymywanie 1,2,5-tripodstawionych piroli 2.1.1. eakcje hydroaminowania 1,4-dipodstawionego buta-1,3-diynu aminą pierwszorzędową katalizowane CuCl eakcja addycji H do alkenów lub alkinów nosząca nazwę reakcji hydroaminowania stanowi jedną ze stosunkowo młodych metod syntezy drugoi trzeciorzędowych amin związków biologicznie aktywnych. Mechanizm tej reakcji zostanie omówiony na przykładzie reakcji addycji H 2 do 1,4-dipodstawionego butadiynu prowadzącej do powstania pochodnej pirolu, gdyż właśnie takie reakcje stanowią przedmiot mojego zainteresowania. ajogólniej rzecz ujmując, reakcja hydroaminowania przebiega poprzez pośredni aminoenyn (A), powstały w wyniku nukleofilowego ataku pary elektronowej zlokalizowanej na atomie azotu na atom węgla C1 diynu międzycząsteczkowe hydroaminowanie (1), który to następnie poprzez reakcję wewnątrzcząsteczkowego hydroaminowania (2) zostaje przekształcony w pirol 1,2,5-tripodstawiony [5]. + H H H 1 2 H A ysunek 2. eakcja hydroaminowania buta-1,3-diynu aminą pierwszorzędową. Katalizatorem powyżej przedstawionej reakcji syntezy 1,2,5-tripodstawionych piroli jest prosty Cu(I), tj. chlorek miedzi(i), zaś środowisko reakcji tworzone jest przez, będącą zarazem substratem, aminę pierwszorzędową (stosuje się 10-krotny nadmiar aminy w stosunku do diynu) [5]. 2.1.2. ynteza Paal a-knorr a eakcja Paal a-knorr a jest metodą syntezy pochodnych furanu, pirolu oraz tiofenu z 1,4-diketonu i odpowiednio: kwasowego katalizatora, pierwszorzędowej aminy, pentasiarczku difosforu (P 4 10 ) lub odczynnika Lawesson a. Została ona opracowana niezależnie przez dwóch niemieckich chemików: Carla Paal a oraz Ludwiga Knorr a jako metoda syntezy dipodstawionych furanów, a dopiero później została rozszerzona na pozostałe dwa heterocykle.

H 2 O O O H + H 2 ysunek 3. Możliwe produkty reakcji Paal'a-Knorr'a w zależności od warunków prowadzenia reakcji. 2.2. Otrzymywanie 1,2,3-triazoli na drodze cykloaddycji 1,3-dipolarnej 2.2.1. Wstęp eakcja cykloaddycji 1,3-dipolarnej jest reakcją pomiędzy 1,3-dipolem i dipolarofilem alkenem lub alkinem prowadzącą do powstania pięcioczłonowego heterocyklu. Prekursory 1,3-dipoli można zasadniczo podzielić na dwie grupy: typu allilowego anionu, gdzie fragment reaktywny tworzy zgiętą strukturę: nitrony, - tlenki imin, tiokarbonyloylidy oraz typu anionu propargilowego (allenowego) o strukturze liniowej, np. azydki, tlenki nitryli, diazoalkany, itp [6]. W niniejszej pracy zostanie pokrótce omówiony wyłącznie jeden typ 1,3-dipoli azydki ze względu na fakt, iż stanowią one przedmiot mojego zainteresowania. + - 2 3 ysunek 4. Ogólny schemat reakcji cykloaddycji 1,3-dipolarnej (na przykładzie cykloaddycji azydku do alkinu wewnętrznego). 2 3 Azydki zarówno nieorganiczne jak i organiczne są pochodnymi kwasu azotowodorowego i podobnie jak i on sam wykazują potencjalne właściwości wybuchowe, ulegają gwałtownemu rozkładowi z wydzieleniem gazowego azotu na skutek dostarczenia z zewnątrz porcji energii (ciepło, uderzenie, ciśnienie). Azydki metali ciężkich, np. ołowiu używane są jako detonatory w technologii materiałów wybuchowych, a 3 znalazł zastosowanie w produkcji poduszek powietrznych, zaś azydki organiczne wykorzystywane są (tak w laboratoriach badawczych jak

i przemyśle) w syntezie heterocykli: triazoli i tertazoli i funkcjonalizacji farmaceutyków [7]. 3 = + - - + : - + ysunek 5. truktury rezonansowe 3. Dla azydków organicznych istnieje reguła pozwalająca z dużym przybliżeniem określić ich potencjalne właściwości wybuchowe lub też ich brak. Zasada ta mówi, iż: stabilne są te azydki, dla których stosunek sumy atomów węgla oraz tlenu do sumy atomów azotu obecnych w cząsteczce rozpatrywanego związku jest większy bądź równy trzy. Zgodnie z tą regułą ekstremalnie niestabilne są następujące azydki: hexakis(azydometylo)benzen, triazydotrinitrobenzen, azydotetrazol (88% stanowi azot), azydometan [7]. 2.2.2. Wysokotemperaturowa cykloaddycja Huisgena pośród niewielu metod syntezy 1,2,3-triazoli na pierwszy plan wysuwa się 1,3-dipolarna cykloaddycja organicznych azydków do alkinów często określana mianem, ze względu na pionierskie prace niemieckiego chemika olfa Huisgena, cykloaddycji Huisgena. Główną wadą tej reakcji jest brak selektywności powstaje trudna do rozdziału mieszanina produktów: 1,4- oraz 1,5-dipodstawionego, a także potrzeba prowadzenia jej w podwyższonej temperaturze mimo iż reakcja jest egzotermiczna charakteryzuje ją wysoka energia aktywacji (25 26 kcal/mol dla cykloaddycji azydku metylu do propynu) [8]. 2.2.3. ynteza 1,4-dipodstawionych 1,2,3-triazoli W 2002 roku Meldal i harples (niezależnie od siebie) opisali niezwykły wpływ katalitycznej ilości jonów miedzi(i) na przebieg reakcji cykloaddycji azydków do terminalnych alkinów. Dodatek Cu(I) do środowiska reakcji pozwolił nie tylko obniżyć temperaturę prowadzonej reakcji (nawet do temperatury pokojowej), ale również, co ważniejsze, stworzył możliwość otrzymania w sposób selektywny wyłącznie produktu 1,4-dipodstawionego z wysoką wydajnością [9]. W reakcjach tego typu jako katalizatora miedziowego najczęściej używa się jodku miedzi(i), czasem stosuje się sole miedzi(ii), głównie CuO 4 *5H 2 O,

w obecności reduktora, np. askorbinianu sodu. eakcję można prowadzić we wszelakich rozpuszczalnikach zarówno aprotycznych jak i protycznych (w tym w wodzie). tosowanie prostych układów katalitycznych, łatwych do usunięcia, przyjaznych dla środowiska rozpuszczalników, a także syntezowanie skomplikowanych, niejednokrotnie dużych molekuł z prostych i przyjaznych reagentów, powoduje, iż CuAAC z powodzeniem można zaliczyć do nowoczesnych, przyjaznych metod syntezy organicznej, metod tzw. chemii klik. Mechanizm CuAAC (Cu-catalyzed alkyne-azide cycloaddition) obejmuje następujące etapy i stanowi próbę wyjaśnienia regioselektywności reakcji cykloaddycji katalizowanej jonami miedzi(i): utworzenie acetylenku miedzi(i) (A) addycję azydku do powstałego kompleksu miedzi (poprzez 1) (B) utworzenie naprężonego metalacyklu (wraz z utlenieniem miedzi do +III stopnia utlenienia) (C) redukującej eliminacji (utworzenie triazolilowego kompleksu miedzi) (D) protodemetalacji (rozszczepienie kompleksu triazolilowego i utworzenie 1,4- dipodstawionego 1,2,3-triazolu) (E) [8, 9]. E 2 H H + [CuL] H 2 [LCu] D H C C [CuL] 2 C B [CuL] 2 - + 2 ysunek 6. Mechanizm cykloaddycji azydków do terminalnych alkinów katalizowanej Cu(I) (CuACC). [LCu] [CuL] A H +

2.2.4. ynteza 1,5-di- oraz 1,4,5-tripodstawionych triazoli Możliwość selektywnej syntezy 1,4-dipodstawionych triazoli skłoniła do poszukiwania metody otrzymywania komplementarnych regioizomerów, tj. 1,5- dipodstawionych triazoli. W 2005 roku harples, Fokin oraz Jia po raz pierwszy opisali cykloaddycję azydków do terminalnych alkinów przebiegającą w obecności kompleksów rutenu(ii) z ligandem pentametylocyklopentadienylowym, zapoczątkowując tym samym badania nad różnorakimi kompleksami rutenowymi jako potencjalnymi katalizatorami reakcji syntezy 1,5-dipodstawionych triazoli uaac. Zgodnie z postulowanym mechanizmem (opublikowanym w 2008 roku w czasopiśmie JAC) aktywną formą katalityczną jest elektrycznie obojętny [Cp*uCl], powstały w wyniku oddysocjowania dwóch ligandów (w zależności od rodzaju użytego kompleksu mogą to być np.: trifenylofosfina, COD, BD, itp.), do którego to w pierwszym etapie cyklu katalitycznego zostają przyłączone: cząsteczka terminalnego alkinu (poprzez wiązanie ) oraz molekuła organicznego azydku (poprzez 1). Powstały w ten sposób kompleks zostaje przekształcony via utleniające sprzęganie azydku i alkinu w sześcioczłonowy rutenocykl (nowe wiązanie C- powstaje pomiędzy bardziej elektroujemnym i mniej sterycznie zatłoczonym atomem C ze skoordynowanego alkinu oraz terminalnym atomem azotu ze skoordynowanego azydku). W kolejnym etapie metalocykl przechodzi redukującą eliminację, czego efektem jest utworzenie aromatycznego produktu triazolu 1,5-dipodstawionego i odtworzenie katalizatora rutenowego [8]. 2 Cl u L 2 - + L 2 L Cl u 2 Cl 2 u + 2 Cl u ysunek 7. Mechanizm uaac, tj. cykloaddycji dipolarnej azydków organicznych do alkinów katalizowanej kompleksami u(ii).

Dodatkową zaletą kompleksów typu [Cp*uCl] jest fakt, iż stanowią one katalizatory reakcji cykloaddycji dipolarnej azydków organicznych do alkinów wewnętrznych, tj. terminalnie dipodstawionych. Do czasu odkrycia ich właściwości katalitycznych 1,4,5-tripodstawione triazole otrzymywane były (z niewielkimi lub umiarkowanymi wydajnościami) jedynie na drodze cykloaddycji termicznej, gdzie rolę dipolarofila mogły pełnić wyłącznie ubogie w elektrony alkiny, np. pochodne kwasu acetylenodikarboksylowego [8]. + T + - + H [Cu] [u] ysunek 8. Możliwe struktury 1,2,3-triazoli w zależności od warunków prowadzenia reakcji cykloaddycji 1,3-dipolarnej. 2.3. eakcja sprzęgania onogashiry 2.3.1. Wstęp eakcja onogashiry jest reakcją sprzęgania (tworzenia nowego wiązania C-C) krzyżowego pomiędzy terminalnym alkinem (atom węgla o hybrydyzacji sp) i halogenkiem lub triflatem arylowym/winylowym (atom węgla o hybrydyzacji sp 2 ) katalizowaną przez kompleksy palladu, przebiegającą w obecności lub też przy braku Cu(I) jako tzw. ko-katalizatora. W reakcji tej nowe wiązanie C-C tworzy się pomiędzy atomami cząsteczek dwóch różnych reagentów, w przeciwieństwie do homosprzęgania, w którym to biorą udział dwie identyczne molekuły. [Pd], Cu + X + 2 H 2 2 zasada = aryl, heteroaryl, winyl 2 = aryl, heteroaryl, alkenyl, alkil, i 3 X = I, Br, Cl, OTf ysunek 9. Ogólny schemat reakcji sprzęgania onogashiry.

W 1975 roku Heck oraz Cassar (niezależnie od siebie) opisali reakcje arylowania/alkenylowania alkenów katalizowaną palladowo-fosfanowym kompleksem w obecności zasady (np. piperydyny, trietyloaminy, metanolanu sodu). Zasadniczą wadą metod obu naukowców była wysoka temperatura, w jakiej reakcja musiała być prowadzona. W tym samym roku onogashira i Hagihara zauważyli, iż dodatek katalitycznych ilości jodku miedzi(i) pozwala nie tylko prowadzić omawiane reakcje w temperaturze pokojowej, ale także znacznie skrócić czas ich prowadzenia. W ten sposób sprzęganie onogashiry-hagihary (najczęściej nazywane po prostu sprzęganiem onogashiry) stało się najbardziej popularną metodą syntezy arylo- lub winyloalkinów. 2.3.2. Mechanizm reakcji sprzęgania onogashiry Mechanizm reakcji sprzęgania onogashiry nie został, jak do tej pory, dokładnie poznany. Powszechnie uważa się, że składają się na niego dwa cykle: palladowy oraz miedziowy. Celem cyklu miedziowego jest utworzenie acetylenku miedzi(i) (B) niezbędnego do etapu transmetalacji cyklu palladowego. Związek ten, tj. acetylenek miedzi(i) generowany jest z terminalnego alkinu (a właściwie z jego kompleksu z Cu(I)) poprzez oderwanie protonu przez obecną w środowisku reakcji aminę. Proces deprotonacji jest ułatwiony na skutek utworzenia wspomnianego kompleksu π-alkinowego (A), bowiem oddziaływanie jonów miedzi(i) z gęstością elektronową π alkinu zwiększa kwasowość protonu terminalnego [10,11]. Z kolei cykl palladowy obejmuje cztery, typowe dla reakcji sprzęgania, etapy: Utleniającej addycji w etapie tym 14-elektronowy kompleks Pd(0) - Pd 0 L 2 będący właściwą, aktywną formą katalityczną reaguje z halogenkiem arylowym/winylowym z utworzeniem kompleksu Pd(II) (C) Transmetalacji, tj. przeniesienia fragmentu CC 2 na metal, innymi słowy zastąpienie w kompleksie palladowym liganda halogenkowego ligandem alkinylowym (D) Izomeryzacji cis/trans edukującej eliminacji z wydzieleniem alkinu (E) i odtworzeniem katalizatora [10,11]. ajczęściej stosowanym katalizatorem reakcji sprzęgania onogashiry jest tetrakis(trifenylofosfina)pallad(0), chociaż możliwym jest również zastosowanie kompleksów palladu(ii) zarówno [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ] jak i kompleksów z ligandami

bidentatnymi, np. [PdCl 2 (dppe)], [PdCl 2 (dppf)], które to w środowisku reakcji zostają zredukowane do Pd(0) właściwej formy katalitycznej. olę czynnika redukującego pełni wówczas amina (będąca zarazem czynnikiem deprotonującym) lub obecna w sferze koordynacji (lub też wprowadzana dodatkowo do układu reakcyjnego) fosfina ulegająca utlenieniu do tlenku. Wadą stosowania kompleksów palladu na drugim stopniu utlenienia jest konieczność stosowania ich w ilościach przekraczających nawet 5 % mol., co pociąga za sobą konieczność stosowania dużych ilości również miedziowego ko-katalizatora. Ze względu na fakt, iż aktywną formą katalityczną reakcji jest 14-elektronowy kompleks palladu(0) oczywista wydaje się konieczność prowadzenia reakcji w warunkach beztlenowych i bezwodnych. Poza tym obecność tlenu w środowisku reakcji sprzyja niepożądanej reakcji homosprzęgania alkinów terminalnych tzw. reakcji Glasera. Środowisko, w jakim reakcja jest prowadzona, musi mieć charakter zasadowy, aby możliwym było wiązanie halogenowodoru HX generowanego w trakcie cyklu miedziowego. W związku z powyższym najczęściej stosowanym rozpuszczalnikiem jest alkiloamina, np. trietyloamina, będąca zarazem czynnikiem deprotonującym. zadko natomiast jako czynników zasadotwórczych używa się węglanu potasu czy cezu szeroko stosowanych w reakcji sprzęgania uzukiego. Pd 0 L 2 2 2 E L Pd L 2 D C L Pd X L X Cu + X - B Cu 2 H 2 A H 2 Cu ysunek 10. Mechanizm reakcji sprzęgania onogashiry. 3 H + X - 3

3. Część badawcza 3.1. Cel pracy Celem niniejszej pracy jest synteza na drodze reakcji addycji, cykloaddycji oraz sprzęgania nowych pochodnych arenów (benzenu, antracenu, fenantrenu, itp.) i heteroarenów (pirolu, 1,2,3-triazolu) zawierających jeden, dwa lub trzy podstawniki bitiofenylowe, a także dokładna charakterystyka ich budowy chemicznej na podstawie widm 1 H i 13 C M oraz wysokorozdzielczej spektrometrii mas. 3.2. ynteza 1,2,5-tripodstawionych piroli na drodze reakcji hydroaminowania W ramach niniejszej pracy zsyntezowano pięć nieopisanych dotąd pochodnych pirolu, wykorzystując znaną z literatury reakcję hydroaminowania terminalnie dipodstawionego buta-1,3-diynu za pomocą pierwszorzędowej aminy. Jako sprzężonego diynu używano każdorazowo 1,4-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)buta-1,3-diynu, zaś substrat aminowy stanowiły dostępne handlowo aminoareny (z wyjątkiem p-decyloksyaniliny, którą to otrzymano w wyniku O-alkilowania handlowego p-aminofenolu bromkiem decylu w warunkach PTC): anilina, -etylo-3-aminokarbazol, 2-aminonaftalen, p-aminobenzoesan metylu. + CuCl, Ar 110 o C, 48h H H =,,,, O C10 H 21 O O CH 3 CH 3 ysunek 11. chemat reakcji syntezy 1,2,5-tripodstawionych piroli. eakcje hydroaminowania prowadzono na katalizatorze miedziowym (CuCl), bez rozpuszczalnika, stosując 10-krotny nadmiar aminy, w temperaturze 110 o C przez 48h, zaś produkty wydzielano z mieszaniny poreakcyjnej, stosując chromatografię kolumnową na silikażelu (przy oczyszczaniu pochodnej z podstawnikiem karbazolowym do eluentu dodano trietyloaminy w ilościu 3% objętościowych, ponieważ wcześniejsze badania prowadzone w zakładzie prof. Krompca wykazały, iż niektóre pochodne karbazolu zaadsorbowane na kwaśnym żelu krzemionkowym ulegają reakcji rozkładu katalizowanej

dodatkowo przez światło słoneczne). Dodatkowo koniecznym było wcześniejsze rozpuszczenie zawartości kolby poreakcyjnej w chlorofomie i kilkukrotne przemycie powstałego w ten sposób roztworu 0,5-molowym roztworem ac, celem usunięcia pozostałości katalizatora miedziowego, który, pozostając w analicie, skutecznie uniemożliwiał rejestrację oraz analizę widma M, a tym samym budowy chemicznej produktu końcowego. 3.3. ynteza 1,4-dipodstawionych 1,2,3-triazoli 3.3.1. Cykloaddycja 1,3-dipolarna azydków alkilowych do terminalnych alkinów W ramach niniejszej pracy otrzymano dwa 1,4-dipodstawione 1,2,3-triazole: 1- decylo-4-(2,2 -bitiofen-5-ylo)-1,2,3-triazol oraz 1-benzylo-4-(2,2 -bitiofen-5-ylo)- 1,2,3-triazol na drodze reakcji cykloaddycji 1,3-dipolarnej azydku alkilowego do generowanego in situ terminalnego alkinu katalizowanej Cu(I). + - + ime 3 K 2 CO 3, CuO 4 *5H 2 O a ascorbate t-buoh/h 2 O rt, 48h, Ar =, C 10 H 21 ysunek 12. chemat syntezy 1,4-dipodstawionych 1,2,3-triazoli - cykloaddycja azydków alkilowych do terminalnych alkinów. olę prekursora terminalnego alkinu pełnił w obu przypadkach 5- (trimetylosililoetynylo)-2,2 -bitiofen (otrzymany poprzez sprzęganie 5-jodo-2,2 - bitiofenu z trimetylosililoacetylenem w warunkach katalizy palladowo-miedziowej), który to w środowisku reakcji, dzięki obecności K 2 CO 3, ulegał przekształceniu do właściwego dipolarofila 5-etynylo-2,2 -bitiofenu. Jako 1,3-dipole posłużyły natomiast odpowiednio: azydek decylu oraz azydek benzylu. Oba azydki otrzymano w wyniku reakcji substytucji odpowiednio bromku decylu, chlorku benzylu, w której rolę nukleofila pełnił azydek sodu w postaci roztworu wodnego, wobec czego koniecznym był dodatek katalizatora przeniesienia międzyfazowego (Bu 4 HO 4 ) w ilości 0,1 eq (w stosunku do halogenku).

Początkowo opisywaną reakcję prowadzono w temperaturze 80 o C przez 24h, po czym zawartość kolby reakcyjnej ochładzano do temperatury pokojowej, przenoszono do rozdzielacza, odrzucano warstwę wodną, organiczną przemywano trzykrotnie wodą, zadawano świeżą porcją a 3 oraz Bu 4 HO 4 i przez kolejne 24h mieszano w 80 o C. Okazało się jednak, iż zabieg ten, celem którego jest doprowadzenie reakcji substytucji do końca, jest zbędny, bowiem już po 24h ogrzewania obserwuje się ilościowe przekształcenie substratu w produkt, zaś wydajność całego procesu waha się w granicach 96 98%. a 3 X + - ysunek 13. chemat syntezy azydków alkilowych. Postęp reakcji substytucji śledzono za pomocą techniki 1 H M, obserwując przesunięcie sygnału (tryplet/singlet) grupy dwóch protonów przy 1 atomie węgla z wartości 3,39 ppm do wartości 3,24 ppm dla azydku decylu oraz z wartości 4,18 ppm do wartości 3,79 ppm dla azydku benzylu. Początkowo substrat halogenowy rozpuszczano w benzenie (w ilości równej objętości wody, jakiej użyto do przygotowania roztworu azydku sodu). Jednak, z racji tego, iż zarówno substrat jak i produkt są cieczami i wprowadzenie dodatkowego rozpuszczalnika tylko utrudnia pracę (konieczność jego usunięcia przed analizą M, czy reakcją prowadzoną w układzie innym niż benzen), w późniejszych badaniach tego zaniechano. Badania wykazały także, iż postać stosowanego a 3 nie ma znaczącego wpływu na wydajność reakcji. Azydek sodu może być użyty zarówno w postaci wodnego roztworu jak i sproszkowanego ciała stałego. Jednak w drugim przypadku koniecznym jest rozpuszczenie halogenku w benzenie. amą reakcję cykloaddycji prowadzono w temperaturze pokojowej w układzie t-buoh/h 2 O (1:1), co jest typowe dla reakcji click chemistry. eakcja katalizowana była przez jony Cu(I), generowane in situ w wyniku redukcji Cu(II) przez askorbinian sodu.

3.3.2. Cykloaddycja 1,3-dipolarna azydków arylowych do terminalnych alkinów W reakcji 5-azydo-2,2 -bitiofenu z terminalnymi alkinami: 9-etynylofenantrenem, 1-decynem, 5-etynylo-2,2 -bitiofenem oraz 1,3-dietynylobenzenem otrzymano cztery pochodne 1,2,3-triazolu zawierające podstawnik bitiofenylowy w pozycji 1. + - + H CuI, a ascorbate EtOH/H 2 O 50 o C, 24h ysunek 14. chemat syntezy 1,4-dipodstawionych 1,2,3-triazoli - cykloaddycja 2- azydo-2,2'-bitiofenu do terminalnych alkinów. Azydek 2,2-bitiofen-5-ylu, ze względu na swoją niestabilność, zwłaszcza w temperaturze wyższej od pokojowej, został wygenerowany in situ i niemalże natychmiast po powstaniu ulegał addycji do obecnego w środowisku reakcji dipolarofila, tj. alkinu. Dwa spośród czterech użytych dipolarofili: 9-etynylofenantren i 5-etynylo- 2,2 -bitiofen zostały zsyntezowane przeze mnie, pozostałe, tj. 1,3-dietynylobenzen oraz 1-decyn są dostępne handlowo. 9-etynylofenantren został otrzymany w wyniku sprzęgania onogashiry 9- bromofenantrenu z trimetylosililoacetylenem na katalizatorze palladowo-miedziowym w trietyloaminie i następczej hydrolizie grupy zabezpieczającej (ime 3 ). Co ważne, związek ten wykorzystano także w innym wątku niniejszej pracy a mianowicie w syntezie bitienyloetynyloarenów na drodze reakcji sprzęgania 5-jodo-2,2 -bitiofenu z terminalnymi alkinami, bowiem jako ten ostatni idealnie wpisywał się we wspomniany wątek. 3.4. ynteza 1,4,5-tripodstawionych 1,2,3-triazoli W ramach niniejszej pracy otrzymano również pochodną 1,2,3-triazolu z trzema podstawnikami, w pozycjach: 1, 4 i 5, tj. 1-decylo-4,5-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)-1,2,3-triazol na drodze reakcji cykloaddycji dipolarnej azydku decylu do 1,2-bis(2,2 -bitiofen-5- ylo)acetylenu katalizowanej kompleksem rutenu(ii) [CpuCl(PPh 3 ) 2 ].

+ [CpuCl(PPh 3 ) 2 ], + H 17 C 8 - benzen, 80 o C, 24h C 10 H 21 ysunek 15. chemat syntezy 1-decylo-4,5-bis(2,2'-bitiofen-5-ylo)-1,2,3-triazolu. Zarówno 1,3-dipol jak i dipolarofil niezbędne do omawianej reakcji zsyntezowano w naszym zakładzie. Azydek decylu, jak wspomniano we wcześniejszym rozdziale, wg nieco zmodyfikowanego przepisu z Preparatyki organicznej Vogl a, tj. na drodze substytucji nukleofilowej bromku decylu anionem azydkowym w obecności katalizatora PT (Bu 4 HO 4 ) w temperaturze 80 o C. Opisywana reakcja przebiegała z ilościową konwersją i 98% wydajnością. Drugi z reagentów, tj. 1,2-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)acetylen można otrzymać w dwojaki sposób. Pierwsza metoda polega na przeprowadzeniu ciągu trzech reakcji: sprzęgania 5- jodo-2,2 -bitiofenu (otrzymanego z 2,2 -bitiofenu po potraktowaniu go wpierw roztworem BuLi a następnie I 2 ) z handlowym trimetylosililoacetylenem na katalizatorze palladowomiedziowym, hydrolizy grupy zabezpieczającej (ime 3 ) w środowisku zasadowym i kolejnego sprzęgania produktu reakcji odbezpieczania 5-etynylo-2,2 -bitiofenu z 5- jodo-2,2 -bitiofenem na [Pd]/Cu. Opisana metoda została opracowana przez dr Michała Filapka. HCCiMe 3 [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ], CuI, Et 3 benzen rt, 24h I 1. BuLi 2. I 2 ime 3 KOH [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ], + I CuI, Et 3 benzen rt, 24h ysunek 16. chemat syntezy 1,2-bis(2,2'-bitiofen-5-ylo)acetylenu - metoda pierwsza.

Drugi sposób syntezy omawianego związku, do powstania którego przyczyniły się prowadzone przeze mnie badania polega na potraktowaniu 5-jodo-2,2 -bitiofenu gazowym acetylenem generowanym z karbidu i wody lub doprowadzanym bezpośrednio z butli do środowiska reakcji i następczym sprzęganiu powstałego w ten sposób 1-(2,2 -bitiofen-5- ylo)acetylenu z 5-jodo-2,2 -bitiofenem wobec katalizatora palladowego w obecności CuI oraz trietyloaminy w temperaturze pokojowej. Procedura ta stanowi modyfikację metody opracowanej w 2011 roku przez Chuentragool i współpracowników [12]. CaC 2 + H 2 O H H [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ], + I 1. BuLi 2. I 2 CuI, Et 3 aceton rt, 24h ysunek 17. chemat syntezy 1,2-bis(2,2'-bitiofen-5-ylo)acetylenu - metoda druga. Początkowo zastosowana przeze mnie identyczna procedura postępowania jak w opisanej przez wspomnianych autorów syntezie 1,2-ditienyloacetylenu z 2-jodotiofenu pozwoliła wydzielić pożądany produkt, tj. 1,2-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)acetylen z wydajnością rzędu kilku procent. Jednakże zastąpienie stosowanego przez autorów publikacji z 2011 r. acetonitrylu acetonem pozwoliło podnieść wydajność reakcji do 70%. Innowacyjność omawianej (opracowanej przeze mnie) metody w porównaniu z metodą Chuentragool i współpracowników polega nie tylko na zmianie rozpuszczalnika, w jakim reakcja jest prowadzona lecz również na zastosowaniu kaskady reaktorów i generowaniu acetylenu z karbidu poza środowiskiem reakcji, dzięki czemu gaz ten w możliwie najwyższym stopniu jest konsumowany. Zmiana rozpuszczalnika z acetonitrylu na aceton wydaje się być oczywista, patrząc przez pryzmat rozpuszczalności gazu w obu rozpuszczalnikach. ozpuszczalność acetylenu w acetonitrylu jest znikoma w porównaniu z jego rozpuszczalnością w acetonie, o czym może świadczyć fakt, iż butle z gazowym acetylenem wypełnione są porowatą masą nasączoną acetonem. W omawianej metodzie zastosowano kaskadę czterech połączonych szeregowo reaktorów o pojemności 250 ml każdy, z których każdy zawierał po 4 g 5-jodo-2,2 -

bitiofenu rozpuszczonego w acetonie. Gazowy reagent generowany był poza reaktorami i doprowadzany do nich za pomocą gumowego węża. Modyfikacja metody obejmuje również zmianę katalizatora: ze stosowanego przez Chuentragool i współpracowników układu składającego się z octanu palladu(ii) i trifenylofosfiny na [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ]. 3.5. ynteza 1,4-di- i 1,4,5-tripodstawionych 1,2,3-triazoli aktywowana wysokim ciśnieniem W ramach współpracy z grupą prof. M. Palucha z Instytutu Fizyki UŚ trzy spośród ośmiu przeprowadzonych (i opisanych w poprzednich rozdziałach) reakcji cykloaddycji dipolarnej powtórzono w warunkach wysokiego ciśnienia (rzędu 1,2 GPa) i braku katalizatora i porównano wydajności reakcji prowadzonej standardowo, tj. na katalizatorze z wydajnościami reakcji aktywowanych wysokim ciśnieniem. Do badań wybrano te reakcje cykloaddycji, w przypadku których nie było potrzeby generowania niestabilnego azydku bitiofenu: cykloaddycja azydku decylu do 1,2-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)acetylenu oraz cykloaddycja azydku decylu oraz benzylu do 5-etynylo-2,2 -bitiofenu. 3.6. ynteza bitienyloetynyloarenów na drodze reakcji sprzęgania 5-jodo-2,2 -bitiofenu z terminalnymi alkinami W ramach niniejszego wątku zsyntezowano trzy grupy związków zawierających motyw bitiofenylowy: pochodne arenów z jednym podstawnikiem bitienyloetynylowym (9-(2,2 -bitiofen-5-yloetynylo)antracen, 9-(2,2 -bitiofen-5-yloetynylo)fenantren), pochodne arenów zawierające dwa takie podstawniki (9,10-bis(2,2 -bitiofen-5- yloetynylo)antracen, 1,3-bis(2,2 -bitiofen-5-yloetynylo)benzen) oraz pochodną, w cząsteczce której omawiany motyw pojawia się trzykrotnie, tj. 1,3,5-tris(2,2 -bitiofen-5- yloetynylo)benzen. Związki te otrzymano stosując ciąg trzech reakcji. Wpierw, wychodząc z handlowego bromku arylu, przeprowadzano reakcję sprzęgania z trimetylosililoacetylenem na katalizatorze palladowym w obecności CuI, stosując jako rozpuszczalnik trietyloaminę lub jej mieszaninę z pirydyną (w przypadku sprzęgania tribromobenzenu). Jako katalizatora palladowego używano początkowo [Pd(PPh 3 ) 4 ], później jednak, ze względu na jego niestabilność, wrażliwość na tlen i wilgoć i związany z tym restrykcyjny wymóg czystości, suchości rozpuszczalników i beztlenowego środowiska reakcji, starano się go wyeliminować, zastępując stabilnym na powietrzu i łatwym do otrzymania [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ].

W poniższej tabeli podsumowano przeprowadzone reakcje sprzęgania bromoarenu z trimetylosililoacetylenem substrat katalizator amina T [ o C], [h] W [%] Br [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ] i-pr 2 H 85; 24 64 [Pd(PPh 3 ) 4 ] Et 3 90; 24 60 Br [Pd(PPh 3 ) 4 ] Et 3 90; 24 85 Br [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ] i-pr 2 H 85; 24 86 Br [Pd(PPh 3 ) 4 ] Et 3 90; 24 45 Br Br [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ] Et 3 + py 90; 24 20 Br [Pd(PPh 3 ) 4 ] Et 3 90; 24 0 Godnym uwagi jest fakt, iż tetrakis(trifenylofosfina)pallad(0) nie jest, jak wykazały badania, najlepszym i uniwersalnym katalizatorem reakcji sprzęgania onogashiry, bowiem, o ile katalizował reakcje sprzęgania pochodnych antracenu i fenantrenu, o tyle w ogóle nie sprawdził się w reakcji z tribromobenzenem. Warto zaznaczyć, iż ta właśnie reakcja była dla mnie najbardziej kłopotliwa. ie sprawdził się tutaj ani [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ] + CuI w Et 3, ani układ nano-pd + nano-cu +PPh 3 z powodzeniem stosowany w reakcjach sprzęgania pochodnych benzaldehydu z trimetylosililoacetylenem w Zakładzie Chemii Organicznej Instytutu Chemii UŚ. Dopiero zastosowanie dichlorobis(trifenylofosfina)- palladu(ii) z jodkiem miedzi(i) w mieszaninie trietyloaminy i pirydyny pozwoliło otrzymać pożądany związek. Ar Br 1-3 [Pd], CuI, + H ime 3 Ar ime amina 3 t, 1-3 ysunek 18. chemat syntezy trimetylosililoetynyloarenów.

Otrzymane trimetylosililoetynyloareny poddano następnie reakcji hydrolizy grupy zabezpieczającej w środowisku zasadowym, otrzymując terminalne acetyleny etynyloareny, substraty do syntezy pochodnych bitienylowych. Ar ime 3 1-3 KOH THF, MeOH rt, 24h Ar H 1-3 ysunek 19. chemat syntezy etynyloarenów. ynteza produktów finalnych bitienyloetynyloarenów realizowana była na drodze reakcji sprzęgania onogashiry etynyloarenu z 5-jodo-2,2 -bitiofenem w obecności [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ] i CuI jako katalizatorów w benzenie z dodatkiem (5 eq w stosunku do substratu acetylenowego) trietyloaminy w temperaturze pokojowej przez 48h. Produkty końcowe wydzielano z mieszaniny poreakcyjnej stosując chromatografię kolumnową na silikażelu. Ar H 1-3 + [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ], I CuI, Et 3 benzen rt, 48h Ar 1-3 Ar =,,,, ysunek 20. chemat syntezy bitienyloetynyloarenów. 3.7. ynteza 1,4-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)-1,3-butadiynu na drodze reakcji sprzęgania 5- jodo-2,2 -bitiofenu z gazowym 1,3-butadiynem 1,4-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)-1,3-butadiyn, którego synteza jest opisywana w niniejszym rozdziale, jest związkiem znanym z literatury. Pierwsze doniesienie nt jego syntezy pochodzi z roku 1983 [13]. Opracowany w naszym zakładzie i opisany we wcześniejszym rozdziale sposób otrzymywania 1,2-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)acetylenu z 5-jodo-2,2 -bitiofenu i gazowego acetylenu skłonił do poszukiwania analogicznej metody syntezy 1,4-bis(2,2 -bitiofen-5- ylo)buta-1,3-diynu związku niezwykle ważnego dla syntezy opisywanych w pierwszym

rozdziale piroli, a także P-podstawionych fosfoli będących tematem innej pracy doktorskiej realizowanej w zakładzie. W syntezie tej zastosowano kaskadę trzech reaktorów połączonych szeregowo, z których każdy zawierał 2 g 5-jodo-2,2 -bitiofenu, układ katalityczny złożony z [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ] i CuI (w ilości 5% mol. w stosunku do pochodnej bitiofenu), trietyloaminę oraz aceton (rozpuszczalnik). Gazowy reagent 1,3-butadiyn generowany był poza środowiskiem reakcji (i doprowadzany do niego za pomocą gumowego węża) z handlowego 1,4-dichlorobut-2-ynu w układzie wodny roztwór KOH/DMO. 1. BuLi KOH, H + 2 O 2. I H H 2 I DMO Cl Cl 90-95 o C [PdCl 2 (PPh 3 ) 2 ], CuI, Et 3 aceton rt, 48h ysunek 21. chemat syntezy 1,4-bis(2,2'-bitiofen-5-ylo)buta-1,3-diynu. Aparatura służąca do wytwarzania reagenta gazowego przedstawiała się jak następuje: w kolbie trójszyjnej o pojemności 250 ml zaopatrzonej w mieszadło magnetyczne umieszczono układ nadzasadowy, na środkowej szyi kolby - wkraplacz z wyrównaniem ciśnień a w nim 1,4-dichloro-but-2-yn. Jedną szyję boczną kolby zatkano szklanym kranikiem ze szlifem, przez który doprowadzano do aparatury gaz obojętny, drugą natomiast szklaną U-rurką (szlifowaną na obu końcach), którą połączono z płuczką (pierwsza płuczka) zawierającą roztwór KOH (52 g substancji na 80 ml wody) za pomocą silikonowego wężyka. Po opuszczeniu pierwszej płuczki 1,3-butadiyn kierowany był do dwóch kolejnych płuczek wypełnionych prażonym w piecu (w temp. 300 o C) CaCl 2, a stamtąd bezpośrednio do kolb reakcyjnych. Całość aparatury zakończona była kolbą stożkową z osadzonym na niej bublerem, przez który argon oraz nieprzereagowany butadiyn opuszczały układ reakcyjny i, poprzez silikonowy wąż, kierowane były do wyciągu. Gazowy 1,3-butadiyn generowano wkraplając (w przeciągu 15 minut) 1,4-dichlorobut- 2-yn do intensywnie mieszanej i ogrzanej do temperatury 70 75 o C mieszaniny wodny

roztwór KOH/DMO, równocześnie cały czas doprowadzając do układu gaz obojętny, który z jednej strony rozcieńczał ten niebezpieczny reagent, z drugiej zaś pełnił rolę gazu nośnego, przetłaczającego diacetylen do płuczek i kolb reakcyjnych. Po zakończeniu wkraplania zawartość kolby trójszyjnej mieszano jeszcze przez około 30 min, utrzymując zadaną wcześniej temperaturę, po czym ochładzano do temperatury pokojowej. Kolby reakcyjne odłączano od pozostałej części aparatury, zatykano szczelnie korkiem i mieszano w temperaturze pokojowej przez 48h. Produkt wydzielano z mieszaniny poreakcyjnej na drodze chromatografii kolumnowej. 4. Podsumowanie 1. Opracowano metodę syntezy 1,4-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)buta-1,3-diynu z 5-jodo-2,2 - bitiofenu oraz gazowego buta-1,3-diynu generowanego z 1,4-dichlorobut-2-ynu będącą przedmiotem zgłoszenia patentowego: posób otrzymywania 1,4-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)- 1,3-butadiynu, nr P.403328. 2. Otrzymano pięć dotąd nieznanych tripodstawionych pochodnych pirolu na drodze reakcji hydroaminowania 1,4-bis(2,2 -bitiofen-5-ylo)buta-1,3-diynu aromatycznymi aminami pierwszorzędowymi. 3. Otrzymano siedem nieznanych dotąd pochodnych 1,2,3-triazolu zawierających jeden lub dwa podstawniki bitienylowe. 4. Przeprowadzono trzy reakcje cykloaddycji 1,3-dipolarnej aktywowane wysokim ciśnieniem i porównano wyniki otrzymane na tej drodze z wynikami reakcji cykloaddycji realizowanej w warunkach standardowych, tj. z udziałem katalizatorów. 5. Otrzymano pięć nowych bitienyloetynylowych pochodnych arenów wykorzystując ciąg trzech reakcji: sprzęgania halogenku arylowego z trimetylosililoacetylenem, hydrolizy grupy zabezpieczającej, sprzęgania alkinu terminalnego z 5-jodo-2,2 - bitiofenem. 6. Literatura [1] M.-Ch.Cui, Z.-J. Li,.-K. Tang, B.-L. Liu, Bioorg. Med. Chem. 18 (2010) 2777-2784 [2] P.I. Tsai,.. Lee,.T. Chou, C.M. Jan, Y.T. Chang, A..Y. Lee, C.K. Lee, Thin olid Films, article in press [3] T. Duan, K. Fan, Ch. Zhong, W. Gao, X. Chen, T. Peng, J. Qin, J. Photochem. Photobiol. A: Chemistry 278 (2014) 39-45

[4] D.M. Kim, Y.G. Ko, J.K. Choi, K. Kim, W. Kwon, J. Jung, T.-H. Yoon, M. ee, Polymer 53 (2012) 1703-1710 [5] Q. Zheng,. Hua, Tetrahedron Letters 51 (2010)4512-4514 [6] C. ájera, J.M. ansano, Org. Biomol. Chem. 7 (2009) 4567-4581 [7]. Bräse, C. Gil, K. Knepper, V. Zimmermann, Angew. Chem. Int. Ed. 44 (2005) 5188-5240 [8] B.C. Boren,. arayan, L.K. asmussen, L. Zhang, H. Zhao, Z. Lin, G. Jia, V.V. Fokin, J. Am. Chem. oc. 130 (2008) 8923-8930 [9] A.V. Gulevich, A.. Dudnik,. Chernyak, V. Gevorgyan, Chem ev. 113 (2013) 3084-3213 [10]. Chinchilla, C. ájera, Chem. ev. 107 (2007) 874-922 [11]. Chinchilla, C. ájera, Chem. oc. ev. 40 (2011) 5084-5121 [12] P. Chuentragool, K. Vongnam, P. ashatasakhon, M. ukwattanasinitt,. Wacharasindhu, Tetrahedron 67 (2011) 8177-8182 [13] J. Kagan,.K. Arora, J. Org. Chem 48 (1983) 4317-4320 7. Dorobek naukowy Publikacje naukowe: 1. Bujak P., Krompiec., Malarz J., Krompiec M., Filapek M., Danikiewicz W., Kania M., Gębarowska K., Grudzka I., ynthesis of 5-aminoisoxazolines from -allyl compounds and nitrile oxides via tandem isomerization-1,3-dipolar cycloaddition, Tetrahedron, 2010, 66, 5972 2. Krompiec M., Krompiec., Grudzka I., Filapek M., kórka Ł., Flak T., Łapkowski M., A cross-linked conjugated metallopolymer comprised of bisaxially coordinated ruthenium tetra-t-butyl phthalocyanine connected by quaterthiophene linkers, Electrochimica Acta, 2011, 56, 6824 3. Krompiec M., Grudzka I., Filapek M., kórka Ł., Krompiec., Łapkowski M., Kania M., Danikiewicz W., An electrochromic diquat-quaterthiophene alternating copolymer: A polythiophene with a viologen-like moiety in the main chain, Electrochimica Acta, 2011, 56, 8108 4. Krompiec., Penkala M., Kowalska E., Penczek., Bujak P., Danikiewicz W., pólnik G., Kita A., Grudzka I., ynthesis of unsymmetrical alkyl acetals via addition of primary alcohols to allyl ethers mediated by ruthenium complexes, Monatshefte fur Chemie, 2011, 142, 1241

5. Krompiec., Filapek M., Grudzka I., Kula., łodek A., kórka Ł., Danikiewicz W., Ledwon P., Lapkowski M., An ambipolar behavior of novel ethynyl-bridged polythiophenes A comprehensive study, ynthetic Metals, 2013, 165, 7 Zgłoszenia patentowe: 1. tanisław Krompiec, Michał Krompiec, Michał Filapek, Tomasz Flak, Iwona Grudzka, Krzysztof Zemlak, Zbigniew Jezierski, posób otrzymywania preparatu zawierającego 5-litio-2,2'-bitiofen, nr P.399815 2. tanisław Krompiec, Michał Krompiec, Michał Filapek, Tomasz Flak, Iwona Grudzka, Krzysztof Zemlak, Zbigniew Jezierski, posób otrzymywania preparatu zawierającego 5-jodo-2,2'-bitiofen, nr P. 399816 3. tanisław Krompiec, Michał Krompiec, Michał Filapek, Tomasz Flak, Iwona Grudzka, Krzysztof Zemlak, Zbigniew Jezierski, posób otrzymywania 5-alkinylo- 2,2'-bitiofenów na drodze reakcji sprzęgania preparatu zawierającego 5-jodo-2,2'- bitiofen z terminalnymi acetylenami, nr P.399817 4. tanisław Krompiec, ławomir Kula, Michał Filapek, Tomasz Flak, Iwona Grudzka, owa pochodna acetylenu oraz sposób jej otrzymywania, P.402458 5. tanisław Krompiec, Iwona Grudzka, Dawid Zych, posób otrzymywania 1,4-bis(2,2 - bitiofen-5-ylo)-1,3-butadiynu, nr P.403328 Udział w konferencjach naukowych: 1. Iwona Grudzka, Michał Krompiec, Michał Filapek, Łukasz kórka, Hanna Ignasiak, Mieczysław Łapkowski, tanisław Krompiec, Przemysław Data, ynthesis of 3,5- Bis(2,2 -bithiophen-5-yl)pyridine and 5,5 -bis(2,2 -bithiophen-5-yl)-2,2 :6,2 - terpyridine and their u complexes for conducting polymers, 17th International ymposium on Homogeneous Catalysis, 4-9 lipca 2010, Poznań 2. Iwona Grudzka, Michał Filapek, Łukasz kórka, tanisław Krompiec, ynthesis of new thiophene derivatives precursors of conducting materials, elf-organization and interactions behind. Central European chool on Physical Organic Chemistry, 7-11 maja 2012, Przesieka 3. Iwona Grudzka, tanisław Krompiec, Aneta łodek, Grażyna zafraniec, Beata Marcol, ynteza 1,2,3-triazoli potencjalnych ligandów cyklometalujących, I Ogólnopolskie Forum Chemii ieorganicznej, 6-8 grudnia 2012, Kraków

4. Iwona Grudzka, Michał Filapek, Aneta łodek, Grażyna zafraniec, tanisław Krompiec, The synthesis of ew 1,2,5-trisubstituted pyrroles via intermolecular hydroamination of 1,4-bis(2,2 -bithiophen-5-yl)buta-1,3-diyne, 16th International ymposium Advances in the Chemistry of Heteroorganic Compounds, 15 listopada 2013, Łódź typendia: 1. typendium UPGOW Uniwersytet Partnerem Gospodarki opartej na wiedzy, 2010-2012 2. typedium DoktoI Program typendialny na zecz Innowacyjnego Śląska, 2011-2013 Granty: 1. Etynylobitiofen: uniwersalny reagent do syntezy nowych układów karboi heterocyklicznych, nowych kompleksów metali oraz nowych politiofenów o oczekiwanych właściwościach (o 2011/01/B/T5/06309), wykonawca 2. (bitiofenyloetynylo)areny i heteroareny nowe materiały molekularne i makromolekularne dla organicznej elektroniki (o UMO-2012/05//T5/00733), kierownik, główny wykonawca