TRAIN TO CAP Podręcznik dla trenera Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie się przez całe życie Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora i Komisja Europejska ani Narodowa Agencja nie ponoszą odpowiedzialności za umieszczoną w niej zawartość merytoryczną oraz za sposób wykorzystania zawartych w niej informacji. 1
Spis treści WPROWADZENIE...3 1. Metodologia blended learning...4 2. Cele programu szkoleniowego....5 3. Opis programu Moodle...8 4. Opis platformy Train to CAP....19 5. Planowanie kursu samouczek dla trenerów...20 6. Opis modułu....25 7. Klucz odpowiedzi...38 8. Referencje:...46 2
WPROWADZENIE Train to Cap - Wzmocnienie absorpcji funduszy europejskich w projektach infrastrukturalnych w budownictwie w ramach programu Leonardo Da Vinci - Transfer projektu innowacyjnego. Cele projektu: minimalizacja problemów związanych ze sporami i reklamacjami w zakresie projektów budowlanych; zwiększenie przejrzystości procedur zarządzania ryzykiem i procesów obsługi reklamacji/ roszczeń; poprawa dostępności szkoleń poprzez platformę e-learning ową Moodle w nieformalnych szkołach zawodowych. W celu osiągnięcia powyższych celów projekt obejmuje utworzenie materiałów szkoleniowych dla inżynierów budowlanych i managerów projektów oraz szerszej grupy osób odpowiedzialnych za wdrożenie projektów budowlanych. Niniejsza instrukcja dla trenera / szkoleniowca stanowi swoisty przewodnik dla szkoleniowców, którzy posługują się metodologią Train to Cap i wdrażaniem materiałów edukacyjnych online. 3
1. Metodologia blended learning Niniejszy dokument wprowadza pojęcie blended learning (BL) i określa, w jaki sposób zamierzamy korzystać z tej metodologii w celu osiągnięcia celów szkoleniowych Train to Cap. Po wprowadzeniu do metodologii BL zostanie objaśniony program szkoleniowy w zakresie modułów, w których treści są zintegrowane i strukturyzowane w formie jednostek lekcyjnych. Podstawą dla treści modułów są jasno określone cele, które będą wykorzystywane na potrzeby zdefiniowania celów edukacyjnych. Definicje i korzystanie z metodologii blended learning Wprowadzenie Podręczniki dowodzą ile trudności sprawia uzyskanie konsensusu w sprawie definicji. Brak jednolitej definicji umożliwia instytucjom adaptację terminów w sposób, jaki jest dla nich dogodny i roszczenie sobie do nich wszelkich praw. Możliwości metodologii blended learning określa osiem wymiarów: sposób przekazania różne tryby (w cztery oczy czy edukacja zdalna) zaawansowane technologie, mieszanki technologii w oparciu o sieć Internet chronologia synchroniczne i asynchroniczne ingerencje miejsce, w którym ma miejsce proces (dom ucznia, klasa) specjalizacja wieloprzedmiotowa lub specjalistyczna pedagogika różne podejścia pedagogiczne koncentracja na różnych celach kierunek, tj. orientacja na instruktora vs. orientacja na ucznia Poniżej wskazano charakterystyczne cechy metodologii blended learning: Zapewnienie dodatkowych zasobów dla programów nauczania, które jest prowadzone w sposób tradycyjny, poprzez środowiska nauczania wirtualnego przy wsparciu instytucji; Elementy radykalnych praktyk nauczania koncentrujących się na wykorzystaniu technologii w sposób wypierający tradycyjne metody nauczania i uczenia się; Holistyczne podejście do technologii i uczenia się, w tym wykorzystanie własnych technologii studentów służących wzmocnieniu ich procesu uczenia się. Termin blended learning Nawet dzisiaj, różnice i podobieństwa między nauczaniem w trybie online, tradycyjnym nauczaniem na odległość oraz nauczaniu bezpośrednim są zrozumiałe w niewielkim stopniu, co powoduje problemy ze zrozumieniem pojęcia blend (ang. mieszanka, miks) (Salmon, 2005, str. 202). W latach dziewięćdziesiątych w świecie szkoleń korporacyjnych traktowało się blended learning jako uzupełnienie tradycyjnych metod szkoleniowych. Naukowcy i praktycy zauważyli, że proces uczenia się z pomocą wykorzystania technologii to nie wszystko, argumentowali, że ludzie potrzebują nowych metod uczenia do ćwiczenia i utrwalania wiedzy i umiejętności pozyskiwanych w trakcie nauki, oraz, że ludzie potrzebują interakcji (Matheos et al.,2005). W ostatnich kilku latach, krótkoterminowe kursy mieszano z odczytami wprowadzającymi i zadaniami wykonywanymi po zakończeniu szkolenia, takimi jak 4
zestawy do aktywnej nauki i grupy projektowo-edukacyjne, zmierzając do osadzenia procesu nauczania w miejscu pracy (Roberts et al., 1996) Uczestnicy kursów otrzymywali także materiały elektroniczne (np. modele finansowe projektów, symulacje handlowe, modele procesów technicznych itp.) na nośnikach przenośnych, początkowo na dyskietach a następnie na płytach CD, lub ewentualnie poprzez sieć Internet. Od roku 2000, nauczanie zdalne poprzez sieć Internet zaczęto łączyć z dodatkowymi tradycyjnymi materiałami (drukowanymi) oraz opcjonalnymi tradycyjnymi seminariami organizowanymi w miejscu blisko grupy docelowej. Nawet dzisiaj wydaje się, że omawiany termin zachował swoją świeżość i użyteczność oznaczając różne rzeczy dla różnych ludzi. Wniosek przedstawia się następująco: żadna definicja nie oddaje meritum kwestii blended learning w sposób, jaki metodologia ta jest rozumiana dzisiaj. Są one albo niezgodne z stanem rzeczywistym, lub nadmiernie rozbudowane. Sama metodologia koncentruje się ogólnie na obszarze szkolnictwa wyższego i dotyczy jedynie tego, co nazywany nauczaniem lub instruowaniem (Oliver i Trigwell, 2005, str.21) Rothery zauważa, że większość uniwersytetów w Europie obecnie miesza różne podejścia (Rothery, 2004). Podczas gdy jednostki świadczące tradycyjne usługi edukacyjne przeplatają swoje szkolenia elementami online, ale zachowują wszelkie cechy nauczania twarzą w twarz, jednostki koncentrujące się na zdalnych kursach edukacyjnych kładą nacisk na modele mieszane (ang. blended), oferując opcjonalne materiały drukowane i dodatkowe oraz uzupełniające warsztaty tradycyjne. W najświeższych pozycjach Oliver i Trigwell (2005) wskazują trzy znaczenia dla terminu blended learning : 1. Zintegrowana mieszanka tradycyjnego nauczania ukierunkowana na nauczanie poprzez sieć Internet. 2. Kombinacja mediów i narzędzi w środowisku e-learning owym; 3. Kombinacja licznych podejść pedagogicznych niezależnie od wykorzystania technologii nauczania. 2. Cele programu szkoleniowego Konstrukcja programu szkoleniowego zostanie oparta o koncepcję modułową, co oznacza, że rozdziały i jednostki kursu mogą być wykorzystywane niezależnie od siebie. Projektanci blended learningu z krajów partnerskich będą mieli okazję zaplanować ich własny kurs w oparciu o specyficzną charakterystykę grupy docelowej. Treść modułów szkoleniowych będzie dostępna online, na platformie internetowej a organizatorzy szkoleń będą mieli możliwość dobrania określonych rozdziałów a także metodologii, zgodnie z którą przeprowadzone zostanie szkolenie. Oznacza to, że jednostki szkoleniowe mogą zostać udostępnione w wersji papierowej, elektronicznej (dyski CD-ROM) i na platformie e-learning owej w zależności od zaakceptowanej metodologii. Jednostki organizujące szkolenia będą mogły wybierać z pośród różnych rodzajów modułów szkoleniowych, które należy dobrać do sesji i grupy uczniów (blended learning: nauczanie twarzą w twarz ; e-learning). 5
Metodologia szkoleniowa Proponowana metodologia nauczania i uczenia się jest oparta o następujące zasady uczenia się dorosłych: Proces uczenia się jest samo-ukierunkowany. Spełnia aktualną potrzebę i wymaga dużego poziomu uczestnictwa. Uczenie się jest eksperymentalne (tj. uczestnicy i szkoleniowcy/trenerzy uczą się wzajemnie od siebie). W celu przemyślenia pewnych aspektów i uzyskania reakcji zwrotnej niezbędny jest czas. Między szkoleniowcem a uczestnikami tworzy się atmosfera wzajemnego poszanowania. W środowisku pracy panuje dobra atmosfera Techniki szkoleniowe mogą obejmować następujące elementy: Prezentacje działania prowadzone przez szkoleniowca lub specjalistę, służące przekazywaniu informacji, teorii czy zasad (warsztaty); Scenariusze typu Case Study pisemne opisy sytuacji wziętych z życia wykorzystywane na potrzeby analiz i dyskusji (warsztaty i e-learning); Symulacje sytuacji realne ( warsztaty i e-learning) Dyskusje w małych grupach uczestnicy dzielą się doświadczeniem i pomysłami lub rozwiązaniami (warsztaty i e-learning). Wspólne uczenie się relacje między studentami, które wymagają pozytywnej współzależności (poczucie wspólnego tonięcia lub wspólnego utrzymywania się na powierzchni), indywidualnej odpowiedzialności (każde z nas musi coś wnieść i czegoś się nauczyć), zdolności interpersonalnych (komunikacja, zaufanie, przewodzenie, podejmowanie decyzji i rozwiązywanie konfliktów). Blended Learning Moduły i Ramy Strony i zadania zaangażowane w moduły Train to Cap Proces definiowania modułu szkoleniowego obejmuje różne strony i działania. Strony i powiązane z nimi zadania wskazano na Rys. 1 Strony: Specjalista w danej dziedzinie Szkoleniowiec / trener Student Zadania: Opracowywanie treści w formie materiału dydaktycznego Zapewnienie wsparcia szkoleniowego dla studenta Student, finalny użytkownik 6
Opracowanie treści MODUŁ SZKOLENIOWY Środowisko nauczania Ekspert w danej dziedzinie Nauczyciel/ szkoleniowiec Korzystanie z modułu, nabywanie kompetencj Zapewnia wsparcie szkoleniowe Rys. 1 Strony i zadania zaangażowane w tworzenie modułów szkoleniowych Program szkoleniowy Metodologia nauczania łączonego obejmująca mieszany system uczenia twarzą w twarz i e-learning (blended learning) uwzględnia to, co najlepsze z pośród możliwości i potrzeb grupy docelowej. Fazy szkolenia Blended Learning Faza wstępna: W fazie wstępnej, która rozpoczyna się kilka dni przed sesją twarzą w twarz, uczestnicy otrzymują podstawowe informacje na temat blended learning u. Mają pierwszą możliwość poznania ich kolegów z kursu oraz określenia się, jako osoby kompetentne w zakresie IT i osoby niekompetentne w tym zakresie. W pierwszym przypadku, uczniowie od razu uzyskują kontakt z różnymi narzędziami technicznymi dostosowanymi do kursów / szkoleń blended learning, takich jak (a)synchroniczne interakcje komunikacyjne (chat, forum VoIP).Uczestnicy otrzymują niezbędne informacje dotyczące tego, w jaki sposób korzystać z narzędzi, oraz uzyskują niezbędną pomoc od doświadczonych nauczycieli. Sesje twarzą w twarz W trakcie sesji typu twarzą w twarz wiedza techniczna i instrukcje są przekazywane za pomocą różnych metod dydaktycznych. Dalej, prace projektowe (treść) są finalizowane w trakcie fazy follow-up. 7
Faza follow-up Uczestnicy kontynuują współpracę w trakcie ich kursu prowadzonego metodą blended learning za pomocą narzędzi komunikacyjnych i środowiska online. Prace będzie wspierał nauczyciel w trybie online. Regularne sesje online dają uczestnikom możliwość uzyskania porady i informacji od innych członków grupy oraz nauczyciela, a także popularyzują wymianę doświadczeń i dobre praktyki. W kwestii ICT (Information and Communcation Technologies) (technologie informacyjne i komunikacyjne) szczególny nacisk zostanie położony na oprogramowanie typu Open software i social software na potrzeby komunikowania się i współpracy, np. narzędzia typu eportfolios, learning landscapes, skype i narzędzia konferencyjne użytkowane w trybie online. Organizacja szkolenia W zakresie wdrażania programu szkoleniowego dopuszcza się duży poziom elastyczności. Elastyczność odnosi się do doboru metod oraz harmonogramu wdrożenia. Zakładając, że program zostanie przedstawiony przez różne jednostki edukacyjne w różnych krajach, program zostanie przedstawiony w różnych społecznych, ekonomicznych i kulturalnych kontekstach, do których przypisane są różne wymogi w zakresie nauczania. Każda z indywidualnych jednostek (edukacyjnych) opracuje najlepszą metodę przedstawiania programu z uwzględnieniem kontekstu, treści i dostępności do zasobów cyfrowych oraz kompetencji uczestników w zakresie IT. Podstawową koncepcją szkoleń innowacyjnych jest fakt, że będziemy stosowali metody nauczania eksperymentalnego. Proces uczenia będzie wymagał od uczestników korzystania z ich doświadczeń, co w konsekwencji oznacza, że będzie bardziej atrakcyjny i użyteczny. Większość z uczestników grupa docelowa to bardzo zapracowane osoby, które nie mają czasu uczestniczyć w bardzo długich formalnych programach szkoleniowych. Jednym z celów tego programu szkoleniowego jest wdrożenie rozwiązania z zakresu nauczania, który nie będzie wymagał od uczestników poświęcenia całości ich wolnego czasu w celu poprawy ich umiejętności i wiedzy. Wdrażanie systemu blended learning obejmuje alokację różnego rodzaju rozwiązań z zakresu uczenia się w celu zapewnienia elastyczności w zakresie projektowania szkolenia i zrównoważenia harmonogramu szkoleniowego. Każdy z modułów szkoleniowych zostanie przypisany do odpowiedzialnego za niego eksperta, który zdefiniuje jego treści. Ocena szkolenia Ocena szkolenia będzie opierała się o poziom wykonania celów przypisanych do każdego z modułów oraz o inne metody. Część ćwiczeń i testów zostanie przeznaczona dla studentów na koniec programu w celu oceny poziomu nauczania odnośnie każdego określonego modułu. Dla każdego z modułów zostaną wskazane liczne wskaźniki (uzyskane umiejętności), które zostaną zmierzone w ramach procesu oceny. Dalej, w celu oceny szkolenia wykorzystane zostaną inne parametry dotyczące (efektywnego) wykorzystania platformy e-learning owej, takie jak częstotliwość wykorzystania i systematyczność procesu uczenia się. 3. Opis programu Moodle Platforma Train to CAP jest utrzymywana jako środowisko open source dostępne pod adresem: http://lnx.training2000.it/moodle/course/view.php?id=27 Kurs jest umieszczony na Modułowym i Obiektowym Dynamicznym Środowisku Edukacyjnym Moodle, które jest głównie wykorzystywane przez programistów i teoretyków nauczania. Moodle jest używane przez ponad 3000 organizacji edukacyjnych na całym świecie dla potrzeb kursów online oraz jako wspomaganie tradycyjnych kursów. Moodle jest dostępne bezpłatnie pod adresem http://www.moodle.org, więc każdy może ściągnąć i zainstalować to oprogramowanie. Społeczność Moodle jest zróżnicowana i posiada ponad 330000 zarejestrowanych użytkowników ze 196 krajów posługujących się 70 językami 8
Budowa oraz rozwój Moodle umożliwiają dodawanie różnych rodzajów materiału statycznego. Jest to materiał, który powinien zostać przeczytany przez ucznia, ale nie ma on charakteru interaktywnego: Strona tekstowa Strona sieci Web Odnośnik do elementu strony Web (z uwzględnieniem materiału na stronie Moodle) Wgląd do jednego z katalogów kursu Etykieta pokazująca tekst lub obraz Pakiet treści IMS Moodle pozwala również osobie tworzącej kurs na dodawanie różnych typów materiałów interaktywnych. Jest to materiał, z którym student wchodzi w interakcję odpowiadając na pytania, wpisując tekst lub umieszczając pliki: Zadania pisemne (umieszczone pliki podlegają sprawdzeniu przez nauczyciela lub studentów) Wybór (pojedyncze pytania) Dziennik (dziennik online) Lekcja (tryb warunkowy, ćwiczenia rozgałęzione) Sprawdzian/test (test online, możliwe różne formaty wielokrotnego wyboru) Ankieta (wyniki ankiety dostępne dla nauczycieli i uczniów) Baza danych (uczniowie określają i przechowują treść ćwiczeń) etc. Moodle oferuje także 5 różnych rodzajów ćwiczeń w których dochodzi do interakcji pomiędzy uczniami. Są one wykorzystywane do tworzenia materiału społecznego wykorzystywanego w trakcie kursu: Czat (czat online pomiędzy studentami) Forum (możliwość wyboru liczby biuletynów/forów dla każdego forum) Glosariusz (uczniowie oraz nauczyciele mogą wprowadzać nowe słowa/zwroty do glosariusza) Wiki (Wiki mogą stanowić element kursu, ale mogą stanowić także cały kurs) Warsztaty (wspierają wspólne i podlegające ocenie zadania dla uczniów) W poniższym paragrafie zaprezentowane zostaną główne funkcjonalności Moodle. Podstawowe bloki Moodle Pasek nawigacji Rysunek 2. Główne elementy ekranu Moodle 9 Bloki boczne
Powyższy rysunek prezentuje typowy ekran Moodle. Główne pole centralne ekranu jest związane z treścią kursu (edycja lub prezentacja). Na ramkach po lewej stronie i prawej stronie, użytkownik może naprzemiennie (pod względem umieszczenia lewo-prawo oraz góra-dół) umieszczać dostępne bloki. Pasek nawigacji w Moodle wyświetla hiperłącza, wskazując gdzie uczeń znajduje się w danym momencie w odniesieniu do kursu lub strony głównej. Pozwala to użytkownikowi na łatwy powrót do poprzedniego ekranu i zaleca się jego używanie zamiast przycisków przeglądarki wstecz/do przodu. Dodatkowo, gdy używamy trybu przeglądania kursu (patrz kolejny rysunek), oprócz liniowego wyboru zagnieżdżonych tematów, pasek nawigacji posiada sekcję idź, do, która pozwala użytkownikowi na przejście do wybranej części szkoleniowej. Inne funkcje w ramach Moodle to wybór języka oraz możliwość edycji (prawa, górna część ekranu). Rysunek 3. Wybór języka oraz edycja Opcja wyboru języka wyświetla się na stronie domowej wszystkich instalacji Moodle i pozwala na wybór języka menu. Sterowanie edycją jest wyświetlane administratorowi i użytkownikom z przywilejem tworzenia kursu i umożliwia natychmiastowe edytowanie środowiska ekranu. Rysunek 4. Przykład edytowalnego ekranu Moodle - przydziel role - aktualizuj - skasuj - ukryj - strzałki nawigacyjne 10
Domyślnymi kategoriami użytkowników są: administrator posiada pełny dostęp do wszystkich funkcji na stronie; kreator kursu może utworzyć nowy kurs i zarządzać jego elementami (przyjęci uczniowie, materiał kursu, oceny, itp.); nauczyciel może dokonywać wszelkich czynności w związku z kursem, uwzględniając zmianę ćwiczeń i ocenę uczniów, ale nie może tworzyć kursów; nauczyciel bez prawa do edycji uczy w ramach kursu i ocenia uczniów, ale nie może zmieniać ćwiczeń; uczeń/student zasadniczo nie posiada zbyt wielu przywilejów, może przeglądać kurs i posiada dostęp do zadań; gość posiada minimalny dostęp i nie ma możliwości wpisywania tekstu; potwierdzony użytkownik każdy zalogowany użytkownik. Materiały dla kursu Niniejszy rozdział podsumowuje dostępne materiały (materiał statyczny) wspierane przez Moodle (patrz Rys. 5). Materiały są przedstawiane w różnych formatach w środkowej ramce ekranu Moodle. W ramach pojedynczego tematu, możliwe jest umieszczenie i pionowe ułożenie kilku ćwiczeń lub materiału (więcej informacji w kolejnym paragrafie). Kliknięcie któregoś z dostępnych materiałów lub ćwiczenia kieruje użytkownika do głównego pola prezentacji kursu (patrz Rys. 2) Rysunek 5. Wybór materiałów dla kursu Z konceptualnego punktu widzenia, materiały maja bardzo prostą budowę etykieta prosta etykieta tekstowa (używana głównie do objaśnienia innego materiału). strona tekstowa - strona tekstu lub innej informacji, które mogą podlegać ograniczonemu formatowaniu. strona sieci Web - strona obsługująca pełne formatowanie html (osadzenie obrazów lub treści multimedialnych) umożliwiająca nawet formatowanie w czystym html. odnośnik odnośnik do URL lub zapisanego pliku Moodle. katalog - odnośnik do katalogu zapisanego w Moodle, co umożliwia uczniowi dostęp do każdego rodzaju treści. pakiet treści IMS - jeden ze standardów używanych do udostępnienia treści pomiędzy różnymi Systemami Zarządzania Nauczaniem. Pasek narzędziowy dostępny dla edycji treści jest podobny do powszechnie używanych edytorów tekstu (np. Ms Word). Pozwala on na różnorodne formatowanie tekstu, justowanie, indeksowanie, numerowanie i wypunktowanie, wstawianie tabelek, emotikony, obrazy oraz wyświetlenie/edycję html (patrz Rys. 9) 11
Wstaw obraz Edytor Html Więcej opcji edytora Rysunek 6. Przykład środowiska edycji strony www Szeroka gama ustawień jest dostępna dla każdego kursu (patrz Rys. 7) pozwala to na bardzo elastyczne i kompletne dostosowanie środowiska kursu oraz interakcję z innymi jednostkami korzystającymi z Moodle (uczniowie, nabór, kategorie kursu itp.) Ćwiczenia Ćwiczenia stanowią moduły treści, które pozwalają na interakcję z uczniami i użycie ich jako zawansowanego materiału ćwiczeniowego, ćwiczeń podlegających samodzielnej ocenie, ćwiczeń z zakresu komunikacji online oraz egzaminów. Poniżej przedstawiony zostanie zarys dostępnych typów ćwiczeń dla obecnej wersji Moodle. Moduł zadań pisemnych Zadanie pisemne z reguły podlega ocenie po wykonaniu. Ocenie może podlegać zarówno plik elektroniczny przesłany przez uczestnika kursu, jak i praca dostarczona w formie papierowej podczas zajęć. W obu przypadkach instruktor może ocenić lub przygotować pisemna informację zwrotną uczestnikowi przy pomocy funkcji Moodle Learner Management. 12
Rysunek 7. Ustawienia kursu 13
Moduł Czatu Moduł czatu pozwala uczestnikom na prowadzenie synchronicznych dyskusji w czasie rzeczywistym za pośrednictwem strony Web. Jest to doskonała metoda pozwalająca na wzajemne zrozumienie uczestników i omawianych tematów tryb wykorzystania czatu różni się od asynchronicznych forów dyskusyjnych. Moduł czatu zawiera szereg funkcji pozwalających na zarządzanie i ocenę dyskusji prowadzonych przez uczestników. Funkcje ustawienia obejmują możliwość ustawienia daty/godziny sesji (wyświetlanej na kalendarzu kursu), powtarzalne sesje online, określenie okresu przechowywania sesji dyskusyjnych dla uczniów w celu powtórzenia materiału oraz ustawienie, czy takie sesje z przeszłości są widocznie dla uczniów. Moduł Wyboru Ćwiczenia z wyborem są bardzo proste nauczyciel zadaje pytanie i określa możliwe odpowiedzi. Narzędzie to może być wykorzystywane do przeprowadzenia szybkich ankiet stymulujących analizę danego tematu; pozwala grupie na wybór kierunku kursu lub uzyskania informacji zwrotnej dla celów badawczych. Okno funkcji wyboru pozwala na wybór dotyczący udostępnienia (lub jego braku) uczestnikom wyników danego ćwiczenia (anonimowo lub otwarcie) oraz możliwości modyfikacji pierwotnej odpowiedzi przez uczestnika. Możliwe jest również ustawienie funkcji wyświetlenia kolumny z danymi uczestników, którzy nie udzielili odpowiedzi Moduł Forum Funkcja ta pomaga uczestnikom w konstruowaniu nowej wiedzy za jej pośrednictwem odbywa się dyskusja pomiędzy nauczycielami i uczestnikami. Fora mogą być tworzone w różny sposób i posiadać funkcję oceny poszczególnych postów przez czytających. Posty można wyświetlać w różnych formatach i mogą one zawierać załączniki. Zapisując się do danego forum uczestnicy będą otrzymywać pocztą elektroniczną kopie każdego nowego postu. Nauczyciel może zobligować uczestników do zapisania się na określone fora. Funkcje ustawienia forum obejmują: Zasady publikacji postów na forum przez uczniów Konieczność zapisania się na forum Maksymalny rozmiar załącznika Możliwość oceny postów i określenie, kto może dokonywać takiej oceny, skalę ocen i możliwość ich sprawdzenia przez uczniów, okres w którym można dokonywać oceny. Glosariusz Funkcja pozwala nauczycielom i uczestnikom na stworzenie listy wyrazów/zwrotów słowniczka wyrazów dla konkretnie określonego kursu. Wpisy mogą być wyszukiwane w wielu różnych formatach. Glosariusz pozwala nauczycielom na eksportowanie haseł z jednego glosariusza do innego (głównego) glosariusza w ramach tego samego kursu. Możliwe jest również automatyczne tworzenie odnośników do haseł z całego kursu. Przykładowo, gdy uczestnik spotyka się z danym hasłem z glosariusza w poście na forum, pracy pisemnej lub teście, dane hasło jest podświetlone na szaro. Kliknięcie danego hasła spowoduje wyświetlenie jego definicji w okienku pop-up. Ustawienia funkcji glosariusza pozwalają na określenie, czy uczniowie mogą dodawać do niego hasła, wybór formatu (format słownika, encyklopedii, najczęściej zadawanych pytań itd.), możliwość dodania własnych komentarzy do haseł, zablokowanie lub umożliwienia dodawania odnośników i podobnie jak przypadku forum, oceny poszczególnych haseł przez uczestników. 14
Moduł Lekcji Moduł lekcji dostarcza treść w interesujący i elastyczny sposób. Składa się on z kilku stron. Każda ze stron zwykle kończy się pytaniem i możliwymi odpowiedziami. W zależności od wyboru dokonanego przez ucznia, uczeń zostanie przeniesiony do następnej strony lub cofnięty do poprzedniej strony. Nawigacja w lekcji może być uproszczona lub skomplikowana w zależności od struktury prezentowanego materiału. Lekcje są wspaniałym sposobem oceny wiedzy praktycznej z danego przedmiotu, a użycie edytora html Moodle pozwala na tworzenie bardzo efektywnych symulacji. Moduł Testu/Sprawdzianu testu/sprawdzianu pozwala nauczycielowi na stworzenie i ułożenie testów i quizów wielokrotnego wyboru, pytań typu prawda-fałsz, dopasowywania, pytań liczbowych, pytań z krótkimi odpowiedziami. Odpowiedzi są przechowywane w skategoryzowanej bazie danych i mogą być ponownie używane w ramach kursu oraz w innych kursach. Testy/sprawdziany mogą posiadać opcje wielokrotnego podejścia. Każda próba jest automatycznie oceniana i nauczyciel może wybrać, czy udzielić informacji zwrotnej lub podać prawidłowe odpowiedzi. Moduł testu/sprawdzianu posiada funkcję oceniania. Praca z Modułem Testu/Sprawdzianu oparta jest o metodę kolejnych kroków, która obejmuje: 1) Krok 1 - Stwórz ćwiczenia w ramach sprawdzianu/testu na stronie domowej kursu przy użyciu listy rozwijanej Dodaj ćwiczenie i ustaw wymagane właściwości dla sprawdzianu/testu. Właściwości mogą obejmować: a) datę rozpoczęcia i zakończenia dla danego testu/sprawdzianu; b) limit czasu; c) zmianę kolejności pytań w przypadku ponownego podejścia do testu/sprawdzianu; d) określenie, czy dopuszczalne jest ponowne podejście; e) określenie, czy kolejne podejścia będą brały pod uwagę wcześniejsze podejścia; f) metodę lub krzywą oceniania; g) określenie informacji zwrotnej związanej z testem/sprawdzianem; h) określenie, czy uczniowie maja podgląd swoich wcześniejszych prób; i) określenie maksymalnej oceny za dany sprawdzian/test j) opcjonalne hasło dostępu do sprawdzianu/testu 2) Krok 2 - Wybierz kategorię w której zostaną stworzone pytania do sprawdzianu/testu. Jeżeli kategorie nie istnieją, kliknij Utwórz kategorie i dodaj nowe kategorie (Rys. 8). 3) Krok 3 - Wybierz typ pytania z listy Utwórz nowe pytania. Moodle pozwala na importowanie pytań z plików oraz innych systemów zarządzania nauczaniem takich jak Blackboard, WebCT oraz IMS QTI. 4) Krok 4 - Po dodaniu pytań do kategorii, możliwe jest opublikowanie tych pytań do ćwiczenia w sprawdzianie/teście. 15
Rysunek 8. Ustawienia testu/sprawdzianu 16
Moduł Scorm Pakiet SCORM stanowi plik danych sieci Web spakowany w zgodnie ze standardem SCORM (Sharable Content Object Reference Model - http://www.adlnet.gov/scorm/) dla obiektów uczących się. Pakiety te obejmują strony Web, grafikę, programy Javascript, prezentacje Flash, quizy i inne elementy obsługiwane w przeglądarce. W skład pakietu wchodzą narzędzia autorstwa podmiotów trzecich tworzące obiekty zgodne ze SCORM. Moduły SCORM umożliwiają łatwe załadowanie standardowych pakietów SCORM i utworzenie z nich elementów kursu. Moduł Ankiety Moduł ankiety zapewnia wachlarz sprawdzonych instrumentów, które są użyteczne w procesie oceny i stymulowania procesu nauczania w środowiskach sieciowych. Nauczyciele mogą korzystać z tych instrumentów w celu zbierania danych na temat swoich uczniów, co pozwoli im lepiej poznać swoje grupy/klasy i wykorzystać takie informacje w procesie nauczania. Moduł Wiki Moduł Wiki umożliwia wspólne opracowywanie dokumentów w prostym języku znaczników przy użyciu przeglądarki. Wiki wiki oznacza w języku hawajskim bardzo szybko i właśnie szybkość tworzenia i aktualizacji stron jest jednym z kluczowych aspektów technologii wiki. Ogólnie rzecz biorąc, przed akceptacją dokonanych modyfikacji nie przeprowadza się oceny i większość wiki ma charakter otwarty dla społeczności lub przynajmniej dla osób posiadających dostęp do danego serwera wiki. Moduł Moodle Wiki pozwala uczestnikom na wspólną pracę na stronach Web, której celem jest dodanie, rozszerzenie lub zmiana treści. Stare wersje nie są kasowane i mogą być w dowolnym momencie odzyskane. Moduł jest oparty o standard Erfurt Wiki. Ustawienia pozwalają na utworzenie ćwiczeń wiki dla grupy, nauczyciela lub ucznia i wybór, czy edytor HTML jest dostępny w danej wiki. Dostępne są także opcje w zakresie tworzenia odnośników, pozwolenia na ładowania plików oraz dostosowywania stron początkowych. Moduł Bazy Danych Moduł bazy danych pozwala nauczycielowi i uczniom na tworzenie, wyświetlanie i przeszukiwanie banku haseł na temat każdego możliwego tematu. Format i struktura tych haseł jest w zasadzie nieograniczona i uwzględnia m. in. obrazy, pliki, adresy URL, liczby oraz tekst. Mechanizm działania bazy jest podobny do tego wykorzystywanego przez bazy danych Microsoft Access. Jedną ze użytecznych metod wykorzystania tego narzędzia podczas kursu byłoby użycie go jako strefy portfolio ucznia, gdzie uczniowie mogą udostępniać swoje prace. Pozostałe bloki Moodle Dotychczas zaprezentowano podstawowe moduły wykorzystywane w procesie tworzenia i obsługi kursu. Moodle umożliwia wykorzystanie szerokiego zakresu innych bloków, które mogą być wykorzystane do wspomagania nauczania i mogą być opcjonalnie dołączone do standardowej instalacji. Zwykle są one nazywane blokami bocznymi ze względu na umiejscowienie w ramkach po lewej i prawej stronie typowego ekranu Moodle. Niektóre z głównych bloków bocznych zostały zaprezentowane poniżej. Bloki są dodawane w opcji bloki dostępnej dla administratora. 17 Rysunek 9. Menu Dodaj Blok
Kalendarz Blok ten umożliwia użytkownikowi oznaczenie ważnych zdarzeń w zależności od uprawnień dla danego konta: Strona (zdarzenie dostępne dla wszystkich kursów utworzone przez użytkowników /administratorów) Kurs (zdarzenie widoczne wyłącznie dla uczestników kursu utworzone przez nauczyciela) Grupy (zdarzenie widoczne wyłącznie dla członków grupy utworzone przez nauczyciela) Użytkownik (zdarzenie prywatne utworzone przez ucznia widoczne wyłącznie dla użytkownika) Rysunek 10. Moduł kalendarza Jeżeli dodajecie Państwo datę zamknięcia do Zadania, Forum, Sprawdzianu/testu lub Czatu w ramach kursu, zdarzania te automatycznie pokazują się na kalendarzu. Możliwe jest sprawdzenie poprzednich i przyszłych miesięcy na kalendarzu klikając lewą lub prawą strzałkę obok aktualnego miesiąca. Aktualna data jest zawsze podświetlona na czarno. Pozostałe zdarzenia posiadają swój kod koloru w zależności od rodzaju. Klikając na przycisk koloru możliwe jest ukrycie lub pokazanie różnych kategorii wydarzeń. Ludzie Blok ten posiada trzy sekcje: Uczestników (pokazuje listę wszystkich uczestników kursu) Grupy (pokazuje grupy uczniów) Edycja profilu (pozwala użytkownikowi na dodanie prywatnych informacji do swojego profilu) Do dyspozycji jest także podobny blok wskazujący podłączonych użytkowników. Rysunek 11. Blok Ludzie Ostatnia aktywność Dostarcza informacje na temat historii aktywności użytkownika, zapewniając odnośniki do właściwych raportów systemowych (Rys.12) 18
Istnieją także bloki służące do edycji i przeglądania blogów, wyszukiwarka, powiadomienia o nadchodzących wydarzeniach, kalkulator, czytnik kanałów RSS i wiele innych. Wszystkie moduły funkcjonalności pozwalają na ulepszenie procesu uczenia się i stworzenie wspólnie tworzonego środowiska w odróżnieniu od statycznego mechanizmu dostarczania informacji w kursach internetowych. Rysunek 12. Blok Ostatnia Aktywność 4. Opis platformy Train to CAP W dalszych rozdziałach zaprezentowane zostaną struktury kursu i niezbędne właściwości e-platformy. Struktura szkolenia Proponowana struktura szkolenia na platformie Moodle przedstawia się następująco: 1. Kategoria celu na szczycie hierarchii Moodle planujemy wdrożyć cztery (4) kategorie szkoleń odpowiadające czterem językom partnerów (angielski, polski, turecki i włoski). Kursy języka angielskiego będą obejmowały jednolity materiał służąc jako ogólne środowisko dla każdego, kto będzie zainteresowany pozyskaniem głębszej wiedzy na temat przedmiotu projektu. 2. Kurs rzeczywiste kursy / szkolenia będą odpowiadały głównym rozdziałom materiałów szkoleniowych. 3. Temat tematy rozdziałów mają bezpośrednie przełożenie na moduły. Każdy moduł wykorzystuje kilka zasobów i działań (np. quizy i testy) oprócz rzeczywistej treści i galerii, maksymalizując wpływ edukacyjny. 19