BADANIE EWALUACYJNE: Ocena zainteresowania i zdolności absorpcyjnych podmiotów aplikujących w ramach Działania 9.2, 9.3 wraz z analizą strategiczną kierunku wsparcia w ramach Działania 9.2, 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego POKL w województwie łódzkim RAPORT KOŃCOWY - PROJEKT opracowany dla Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi w ramach zamówienia publicznego Znak sprawy: OR.VII.3331-93/10 ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. Kutno, grudzień 2010 1 z 111
SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 WYKAZ SKRÓTÓW... 3 STRESZCZENIE... 4 SUMMARY... 9 WPROWADZENIE... 14 I. OPIS METODOLOGII BADANIA... 16 1.1 Cele ewaluacji...16 1.2 Obszary i pytania badawcze...17 1.3 Zakres ewaluacji...21 1.4 Kryteria ewaluacji...22 1.5 Metody i techniki gromadzenia i analizy danych....22 2.1.1 Analiza Danych Zastanych Desk Research...24 2.1.2 Analiza SWOT...25 2.1.3 Bezpośrednie wywiady kwestionariuszowe (PAPI)...25 2.1.4 Zogniskowane Wywiady Grupowe (FGI)...27 2.1.5 Panel Ekspercki (EP)...27 2.1.6 Indywidualne wywiady pogłębione (IDI)...27 2.1.7 Studia przypadku CS...28 2.1.8 Wywiady częściowo ustrukturyzowane (SSI)...28 II. OPIS WYNIKÓW BADANIA... 29 2.1 Uwarunkowania prawne i organizacyjne interwencji realizowanych w ramach Działania 9.2 i 9.3 PO KL w woj. łódzkim....29 2.1.1 Kontekst prawny obszaru interwencji określonego dla Działania 9.2 i 9.3 PO KL w strategicznych dokumentach wspólnotowych...29 2.1.2 Kontekst prawny obszaru interwencji określonego dla Działania 9.2 i 9.3 PO KL w strategicznych dokumentach krajowych...31 2.1.3 Kontekst organizacyjny wdraŝania Działania 9.2 i 9.3 PO KL w woj. łódzkim....37 2.2 Diagnoza potencjału aplikacyjnego placówek oświatowych w zakresie przygotowania i realizacji projektów w ramach Działania 9.2 i 9.3 PO KL w woj. łódzkim....49 2.1. Determinanty zdolności absorpcyjnej placówek oświatowych...53 2.2. Bariery w aplikowaniu i realizacji projektów przez placówki edukacyjne w ramach Działania 9.2 i 9.3 PO KL w woj. łódzkim....59 2.2.1 Bariery wewnętrzne...59 2.2.2 Bariery zewnętrzne...61 2.3. Metody zwiększenia zdolności absorpcyjnej podmiotów aplikujących w ramach Działań 9.2, 9.3 PO KL...68 2.3 Strategiczne kierunki wparcia w ramach Działania 9.2 i 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w województwie łódzkim...75 PODSUMOWANIE... 85 TABELA WNIOSKÓW I REKOMENDACJI... 87 ZAŁĄCZNIKI... 89 1.1 Studium przypadku nr.i...89 1.2 Studium przypadku nr.ii...93 1.3 Kwestionariusz badania PAPI...96 1.4 Scenariusz badania FGI... 106 1.5 Scenariusz badania IDI... 108 1.6 Scenariusz badania SSI... 110 2 z 111
WYKAZ SKRÓTÓW EFS Europejski Fundusz Społeczny PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 UM IZ IP KOP RO EFS SzOP PAPI FGI IDI Urząd Marszałkowski Instytucja Zarządzająca Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR) Instytucja Pośrednicząca Urząd Marszałkowski w Łodzi Komisja Oceny Projektów Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL (Paper and Pencil Interview - PAPI) Bezpośredni Wywiad Kwestionariuszowy (Focus Group Interview - FGI) - Zogniskowany Wywiad Grupowy (Individual In-Depth Interview IDI) Indywidualny Wywiad Pogłębiony 3 z 111
STRESZCZENIE W IV kwartale 2010 r. Instytut Badawczy ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. przeprowadził na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi, badanie ewaluacyjne pt. Ocena zainteresowania i zdolności absorpcyjnych podmiotów aplikujących w ramach Działania 9.2, 9.3 wraz z analizą strategiczną kierunku wsparcia w ramach Działania 9.2, 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w województwie łódzkim. Głównym celem ewaluacji była ocena zainteresowania i zdolności absorpcyjnych podmiotów aplikujących w ramach Działania 9.2, 9.3 wraz z analizą strategiczną kierunku wparcia w ramach Działania 9.2, 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w województwie łódzkim. Realizacja celu głównego ewaluacji została osiągnięta dzięki przeprowadzonym przez zespół badawczy pogłębionym analizom w obszarach wytyczonych przez pytania badawcze podporządkowane następującym celom szczegółowym ewaluacji: 1. Ocena zainteresowania oraz potencjału aplikacyjnego placówek oświatowych; 2. Określenie determinantów zdolności absorpcyjnej placówek oświatowych; 3. Wskazanie barier w aplikowaniu o środki PO KL przez placówki oświatowe; 4. Wskazanie skutecznych metod zwiększenia zdolności absorpcyjnej ww. podmiotów; 5. Przeprowadzenie analizy strategicznej kierunku wparcia w ramach Działania 9.2, 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w województwie łódzkim. W realizacji wyszczególnionych celów wykorzystano metodologię badawczą właściwą dla ewaluacji prowadzonej w charakterze on-going, której zadaniem jest usprawnienie procesów zarządzania programami operacyjnymi w zakresie wynikającym z przedmiotu ewaluacji. W badaniu wykorzystano triangulację metodologiczną polegającą na zróŝnicowaniu wykorzystywanych w procesie badawczym metod i technik gromadzenia i analizy danych. Zastosowanie triangulacji metodologicznej miało na celu zapewnienie rzetelności informacji uzyskiwanych z poszczególnych badań poprzez ich wzajemną konfrontację i uzupełnianie. 4 z 111
Zgodnie z tymi załoŝeniami w pierwszej i końcowej fazie procesu badawczego jego architektura opierała się na metodach właściwych dla badań wtórnych: 1. Analiza Danych Zastanych; 2. Analiza SWOT. W zasadniczej fazie realizacji procesu badawczego przeprowadzono szereg uzupełniających się badań pierwotnych prowadzonych z wykorzystaniem metod ilościowych i jakościowych tj.: 3. Bezpośredni wywiad kwestionariuszowy PAPI; 4. Zogniskowane wywiady grupowe FGI; 5. Panel ekspercki Ekspert Panel EP; 6. Indywidualne wywiady pogłębione IDI; 7. Studia przypadku Case Study CS; 8. Częściowo ustrukturyzowane indywidualne wywiady pogłębione SSI. Układ treści rozdziałów analitycznych wynikał z obszarów badawczych wytyczonych przez cele szczegółowe ewaluacji. Pierwszy z rozdziałów posiadał charakter wprowadzający do tematyki ewaluacji. Zostały w nim przekrojowo zaprezentowane uwarunkowania prawne i organizacyjne stojące u podstaw wdraŝania Działania 9.2 i 9.3 PO KL wynikające z prawodawstwa wspólnotowego, krajowego i regionalnego. Kolejny z rozdziałów poświęcony został diagnozowaniu potencjału aplikacyjnego placówek edukacyjnych zlokalizowanych w woj. łódzkim w zakresie przygotowania i realizacji projektów realizowanych w ramach Działania 9.2 i 9.3 PO KL. Diagnoza obejmowała poziom wiedzy, kompetencji i dyspozycyjności kadr placówek edukacyjnych zainteresowanych przygotowaniem i realizacją projektów, jak równieŝ zaplecze techniczne i logistyczne tychŝe placówek w kontekście realizacji dodatkowych zadań w tym obszarze. W następnym z rozdziałów skupiono się na identyfikacji czynników wewnętrznych i zewnętrznych mających znaczny wpływ na poziom zdolności absorpcyjnej placówek oświatowych w zakresie wykorzystania środków dostępnych w ramach PO KL. Obszarem badawczym właściwym dla kolejnego z rozdziałów analitycznych była analiza barier wewnętrznych i zewnętrznych utrudniających placówkom edukacyjnym prowadzenie efektywnej aktywności związanej z przygotowaniem dobrych aplikacji i ich realizacją. 5 z 111
Po zdiagnozowaniu potencjału, identyfikacji czynników determinujących aktywność absorpcyjną placówek edukacyjnych oraz głównych barier hamujących tę aktywność skoncentrowano się na wypracowaniu metod skutecznego zwiększania zdolności absorpcyjnej placówek oświatowych w obszarze wykorzystania środków dostępnych w ramach PO KL. Ostatni z rozdziałów analitycznych poświęcony został wytyczeniu strategicznych kierunków kanalizacji wsparcia dostępnego w ramach Działania 9.2 i 9.3 PO KL w najbliŝszej przyszłości. W odniesieniu do pierwszego obszaru badawczego zdiagnozowano, iŝ placówki edukacyjne w woj. łódzkim dysponują wystarczającym potencjałem logistycznym, technicznym i kadrowym, dla prowadzenia aktywnych działań w obszarze ubiegania się o środki i realizację projektów w ramach PO KL. Kadry placówek edukacyjnych są dosyć kreatywne i posiadają duŝo pomysłów na nowe projekty. Niebagatelną rolę odgrywa tu kadra nauczycielska, która jest w stanie pracować czy to przy aplikowaniu o środki czy juŝ podczas realizacji projektu, nawet kosztem swojego wolnego czasu. W niektórych ośrodkach jednak, pomimo pomysłów, czy chęci podjęcia jakieś inicjatywy brakuje osób, które miałyby wystarczające kompetencje, aby projekt napisać i poprowadzić. Drugi obszar badawczy koncentrował się na określeniu czynników zewnętrznych i wewnętrznych, które miały wpływ na decyzję o aplikowaniu o środki w ramach EFS. Badani mówili w tej części o warunkach organizacyjnych, prawnych, finansowych, kadrowych i technicznych, które umoŝliwiają realizację projektów. Zdaniem badanych najwaŝniejszym czynnikiem decydującym o aplikowaniu były potrzeby placówek edukacyjnych. Decyzja o aplikowaniu była takŝe uzaleŝniona od zasobów ludzkich w ośrodkach część badanych stwierdzała, iŝ nie jest w stanie pozyskiwać funduszy, gdyŝ brakuje jej odpowiednich osób, a te które mają jakiś potencjał, nie mają czasu na dodatkowe zajęcia, z którymi wiąŝe się pisanie wniosku. Badani zwracali jednocześnie uwagę na fakt, iŝ z racji specyfiki ich działalności edukacja mają juŝ zapewnioną kadrę merytoryczną do przeprowadzenia zajęć w ramach projektów. Wielu z respondentów wskazywało, iŝ merytorycznie byliby w stanie sami taki projekt wdroŝyć, czy to w zakresie konkretnych szkoleń, czy stworzenia nowych, autorskich programów nauczania. Trudnej natomiast jest im przygotować dobre aplikacje, które miałyby szansę na uzyskanie dofinansowania w organizowanych konkursach. 6 z 111
Trzeci obszar badawczy dotyczył określenia barier/przeszkód w absorpcji środków unijnych przez placówki edukacyjne. Mówiąc o barierach, jakie napotykali uczestnicy badań w absorpcji środków unijnych wskazywano, m.in. na przedłuŝający się okres zawarcia umowy na realizację projektu, ograniczoną liczbę znaków w generatorze wniosków aplikacyjnych, problemy z odpowiednim skwantyfikowaniem rezultatów, stworzeniem dobrego budŝetu, czy spełnieniem kryterium równości szans. Zaobserwowano pewne pozytywne zmiany w kwestii zasad realizacji odnośnie uproszczenia procedur np. składanie deklaracji VAT jest niezbędne jedynie przy pierwszym wniosku płatniczym. Zrezygnowano takŝe z wyciągów bankowych, które początkowo były dołączane do cyklicznych sprawozdań finansowych w projekcie. Największym problem podczas realizacji okazują się przesunięcia w przekazywaniu kolejnych transz środków na realizację projektu. Problemem jest teŝ fakt zbyt częstych zmian kadry w UM. Opiekunowie projektów zmieniają się nawet kilkakrotnie podczas realizacji jednego przedsięwzięcia. Kolejnym podnoszonym problem była kwestia pracy ekspertów oceniających wnioski. Pracownicy placówek edukacyjnych podnosili problem bardzo rozbieŝnych ocen poszczególnych części wniosku o dofinansowanie dokonanych przez dwóch oceniających. Podkreślali, iŝ powinny istnieć bardziej sztywne reguły, za co przyznaje się określoną ilość punktów. RozbieŜne oceny sprawiają, iŝ beneficjenci zastanawiają się, co tak naprawdę decyduje o otrzymaniu dofinansowania. Poza tym rozbieŝność ocen utrudnia udoskonalanie aplikacji na kolejne konkursy. Jednocześnie naleŝy podkreślić, Ŝe placówki edukacyjne nie napotykają zwykle na bariery biurokratyczne po stronie organów prowadzących. Pracownicy placówek edukacyjnych starają się korzystać ze wsparcia informacyjno-doradczego oferowanego przez IP i ROEFS. Korzystają z oferty Łódzkiej Akademii PO KL, Punktu Informacyjnego, strony www, bądź porad pracowników Wydziału Obsługi Projektów. Czwarty obszar badawczy skupiał się na wskazaniu metod, które mogłyby wspomóc instytucje z sektora edukacji w aplikowaniu o środki dostępne w ramach PO KL. Ze względu na braki kompetencyjne kadr wskazywano na potrzebę organizacji praktycznych seminariów warsztatowych w kaŝdym powiecie organizowanych przez IP we współpracy RO EFS, organami prowadzącymi placówki edukacyjne oraz aktualnymi Beneficjentami projektów. Oczekiwanym celem seminariów jest przekazanie praktycznych umiejętności dotyczących opracowania poszczególnych części wniosku o dofinansowanie projektu, 7 z 111
z wykorzystaniem dobrych praktyk stosowanych przez aktualnych Beneficjentów Działania 9.2 i 9.3 PO KL w woj. łódzkim. W ostatnim obszarze badawczym zdiagnozowano poziom zainteresowania poszczególnymi formami wsparcia dostępnymi w Działaniach 9.2 i 9.3 PO KL wśród potencjalnych i aktualnych Beneficjentów. Największym zainteresowaniem wśród Beneficjentów cieszyły się następujące typy operacji: wyposaŝenie szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe w nowoczesne materiały dydaktyczne zapewniające wysoką jakość kształcenia, dodatkowe zajęcia (pozalekcyjne i pozaszkolne) dla uczniów ukierunkowane na rozwój kompetencji kluczowych, ze szczególnym uwzględnieniem ICT, języków obcych, przedsiębiorczości, nauk przyrodniczo matematycznych, współpraca szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe z pracodawcami i instytucjami rynku pracy słuŝąca podnoszeniu kwalifikacji zawodowych uczniów, dodatkowe zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze oraz specjalistyczne słuŝące wyrównywaniu dysproporcji edukacyjnych w trakcie procesu kształcenia. 8 z 111
SUMMARY In the fourth quarter of 2010 ASM Market Research and Analysis Centre Ltd. on behalf of the Marshal s Office of the Lodz Voivodship conducted an evaluation study The assessment of interest and absorptive abilities of the operators applying within Measures 9.2 and 9.3 along with the strategic analysis of the direction of support within Measures 9.2 and 9.3 in the upcoming years of the implementation of the regional component OP HC in the Lodz Voivodship. The main goal of the evaluation was the assessment of interest and absorptive abilities of agents applying within Measures 9.2 and 9.3 along with the strategic analysis of the direction of support within Measures 9.3 and 9.3 in the upcoming years of the implementation of the regional component OP HC in the Lodz Voivodship. The realization of the main goal was achieved as a result of the in-depth analyses of the fields guided by questions, and therefore ascribed to the detailed goals of the study, conducted by the research team: 1. The assessment of interest and application potential of the educational institutions; 2. Identification of determinants of absorptive abilities of educational institutions 3. Indication of the barriers in applying for OP HC funds by the educational institutions; 4. Indication of the effective methods to increase the absorption abilities of the above mentioned agents; 5. The strategic analysis of direction in favor of support for Measure 9.2, 9.3 in the upcoming years of implementation of the regional component of OP HC in the Lodz Voivodship. In the realization of the goals, the adequate research methodology to the evaluation was utilized. Such a technique permits to improve the management processes of operational programmes as a result of the evaluation subject. In the study the triangulation method was used in order to ensure the reliability of information gathered from the individual research through their mutual confrontation and complementarity. 9 z 111
According to the above assumptions, the initial and final phase of the research process was based on the methods adequate to the secondary research: 1. Desk Research; 2. SWOT Analysis. In the essential phase of the implementation of the research process, a sequence of complementary examinations was introduced with quantitive and qualitive methods added, namely: 3. Paper and Pen Interviews PAPI; 4. Focus Group Interviews FGI; 5. Expert Panel - EP; 6. In-Depth Interviews IDI; 7. Case Study CS; 8. Semi-Structured Interviews SSI. The arrangement of the analytical chapters was the result of the research fields correspondent to the detailed goals of evaluation. The initial chapter is of introductory quality in terms of the evaluation. Consequently, it includes the legal and organizational grounds for the implementation of Measures 9.2 and 9.3 OP HC, which are the results of the European, national and regional legislations. The subsequent chapter is focused on the diagnosis of the application potential of educational institutions in the Lodz Voivodship in terms of the preparation and implementation of projects realized within Measures 9.2 and 9.3 OP HC. The diagnosis included both teachers level of knowledge, competences and availability, and the school preparations in terms of technical and logistical equipment, and therefore their capacity to perform additional tasks in the given field. The main subject of the next chapter is the identification of inner and outer indicators, and consequently their influence on the level of the absorptive abilities of educational institutions in terms of the utilization of the funds available within OP HC. In the further chapter, the key research area is the analysis of the inner and outer barriers stifling the educational institutions effective activities related to the preparation of highquality applications, and consequently their realization. 10 z 111
Having diagnosed the potential and the identification of indicators determining the absorptive activity of the educational institutions, and therefore the main barriers preventing the mentioned activity, the focal point was shifted. Subsequently, the efficient methods of increasing the absorptive capacity of educational institutions in the field of the utilization of the funds guaranteed by OP HC became the crucial area. The final analytical chapter is devoted to the guidelines for strategic directions in terms of the support available within Measures 9.2 and 9.3 OP HC in the nearest future. Within the first research area it was diagnosed that the educational institutions in the Lodz Voivodship are equipped with the sufficient logistic and technical, as well as human resources potential to be active enough to apply for EU funds, and consequently to implement OP HC projects. Educational staff are fairly creative and have a wide range of ideas for new projects. Undeniably, the role of teachers is substantial, for they apply for the funds and implement the projects even in their free time. Some educational institutions, which are devoid of ideas and initiative, do not have competent staff, who could deal with both writing and implementing projects. The second research area was focused on the identification of inner and outer indicators, and consequently their influence on the decision regarding the application for the funds within ESF. In this part the Respondents elaborated on organizational, legal, financial, technical and human resources conditions, which permit the implementation of the projects. Subsequently, they claimed that the most decisive factor effecting the decision considering application for the funds were the needs of the educational institutions. Moreover, such a choice was also related to the educational staff, namely their insufficient number and incompetence. Nevertheless, some schools, even if equipped with the adequately educated teachers, cannot apply for the funds since the lack of time hinders the activities necessary to be undertaken when writing projects. The Respondents identified yet another problem considering the educational staff and projects. They highlighted that education is a considerably specific entity for the change of staff is highly unlikely. Therefore the schools are devoid of the option of choosing better qualified staff and are somewhat forced to allow to conduct the classes by people who are not specialists in certain areas of the projects. Nevertheless, many of the Respondents claimed that they are competent to implement various assignments considering either courses or authors curricula. However, they are also aware of the fact that their knowledge regarding the documents required for EU funds is not sufficient. 11 z 111
The subsequent research area explored the barriers/impediments in absorption of EU funds by the educational institutions. The most frequently identified hinders were: the prolongation of time for the implementation of the projects, the limited number of signs in the generator of application forms, the problems with the adequate quantfication of the results, the creation of the high-quality budget and meeting the criterion of equality of opportunity. Certain positive changes related to the simplification of application rules were noticed, such as the VAT declaration is necessary only along with the first payment request. Moreover, it was also decided to abandon the idea of enclosing the bank statements with the recurring financial statements in the projects. Undeniably, the biggest problem constitutes the shift in the transmission of subsequent tranches of the funds for the implementation of the project. Another issue is the fact of frequent staff changes in Marshal s Office. It happens that project maintainers are changed several times during the implementation of one venture. Furthermore, the experts evaluating the applications had the problems with the divergent assessment of the particular parts of the document; the evaluations frequently were not compatible. The Respondents claimed that the rules considering the points granting should be more clear and rigid. Divergent assessments prevent the perfection of applications for the subsequent contests. It should be underlined that the educational institutions hardly ever encounter any barriers related to the leading authorities. Teachers cooperate with IB and EFS Regional Centres. Moreover, they use the offer of the Academy of Lodz OP HC, Information Centre, web pages and counselors working in Project Service Division. The fourth research area is concentrated on the indication of the methods which could support educational institutions in applying for the funds available within OP HC. Due to the insufficient number of educational staff prepared adequately, the need for the organization of relevant workshop seminars in every district was indicated. Such educational ventures should be undertaken and organized by IB in the cooperation with the leading authorities and current Beneficiaries. The assumed goal of the seminars is the transfer of knowledge, more precisely, practical skills enabling the development of particular parts of the application for the funds with the use of good practice of the current Beneficiaries of Measures 9.2 and 9.3 OP HC in the Lodz Voivodship. 12 z 111
In the final research area, the level of interest of the current and potential Beneficiaries in particular forms of support available within Measure 9.2 and 9.3 was diagnosed. The most popular ways of assistance were: equipment of schools and institutions providing vocational training in modern didactic materials ensuring the high quality of education, additional classes (afterschool and extracurricular classes) for students aimed at the development of the core competences, including ICT skills, foreign languages, entrepreneurship classes and natural sciences, the cooperation of schools and institutions providing vocational training with the employers and institutions in the labour market, and consequently the increase of the students vocational qualifications, additional compensatory education activities used to equalize the educational disparities in the schooling process. 13 z 111
WPROWADZENIE Badania ewaluacyjne prowadzone przez Instytucje Pośredniczące we wdraŝaniu komponentu regionalnego PO KL 2007 2013 wynikają z obowiązku monitorowania programów operacyjnych nałoŝonego na Państwa Członkowskie UE w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. W prawodawstwie krajowym reguluje to Art. 17 Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. 06.227.1658 z późn. zm). Dla realizacji zadań wynikających z powyŝszych dokumentów opracowano wytyczne metodologiczne sformułowane na poziomie wspólnotowym w dokumencie pt. New Programming Period 2007-2013. Indicative Guidelines on Evaluation Methods: Evaluation During the Programming Period [Working Paper No. 5], a na poziomie krajowym w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia na lata 2007-2013, Wytyczne nr 6, w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata 2007-2013. W dokumentach tych zostały sformułowane podstawowe cele, zadania i rodzaje ewaluacji. Przedmiotowe badanie realizowane jest w sposób właściwy dla ewaluacji on-going, tzn., Ŝe koncentruje się na diagnozie i analizie aktualnych problemów związanych z wdraŝaniem programu i ich uwarunkowań kontekstowych w celu optymalizacji procesu zarządzania programem. W niniejszym opracowaniu zostały zaprezentowane wyniki badań prowadzonych w IV kwartale 2010 roku przez Instytut Badawczy ASM Centrum Badań i Analiz Rynku w ramach ewaluacji przeprowadzonej na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi. Głównym celem ewaluacji była ocena zainteresowania i zdolności absorpcyjnych podmiotów aplikujących w ramach Działania 9.2, 9.3 wraz z analizą strategiczną kierunku wparcia w ramach Działania 9.2, 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w województwie łódzkim. Struktura opracowania wynika z celów szczegółowych ewaluacji i podporządkowanych ich osiągnięciu narzędzi badawczych i analitycznych. Rozdziały analityczne odpowiadające poszczególnym celom szczegółowym ewaluacji poprzedza opis zastosowanej metodologii badawczej. Zawiera on operacjonalizację celów i przyporządkowanych im pytań badawczych oraz strukturyzację dostosowanych do ich osiągnięcia jakościowych 14 z 111
i ilościowych metod i technik badawczych wykorzystywanych w analizie danych zastanych i wywołanych. Rozdziały analityczne będzie poprzedzał rozdział wprowadzający, w którym zostanie przedstawiony kontekst teoretyczny przedmiotu badania opisujący uwarunkowania prawne i organizacyjne opisujące zasady wdraŝania projektów w ramach Działania 9.2 i 9.3 PO KL w woj. łódzkim. Chronologia kolejnych rozdziałów została podyktowana chronologią celów szczegółowych ewaluacji. Pierwszy z nich poświęcony został analizie poziomu zainteresowania oraz potencjału aplikacyjnego potencjalnych beneficjentów Działania 9.2 i 9.3 PO KL w woj. łódzkim. Następnie skupiono się na analizie czynników wpływających na zdolności absorpcyjne placówek edukacyjnych w odniesieniu do przedmiotowych Działań Priorytetu IX PO KL. W kolejnym rozdziale dokonano identyfikacji kluczowych wewnętrznych i zewnętrznych barier utrudniających skuteczne aplikowanie o środki dostępne w ramach Działania 9.2 i 9.3 PO KL oraz realizację projektów. Dalej skoncentrowano się na wskazaniu skutecznych metod zwiększania zdolności absorpcyjnej placówek oświatowych w zakresie dotyczącym realizacji projektów w ramach przedmiotowych Działań PO KL. Ostatni z rozdziałów analitycznych poświęcony był analizie strategicznych kierunków interwencji przewidzianych w ramach Działania 9.2 i 9.3 w kolejnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w woj. łódzkim. Podsumowanie wyników badania zostało usystematyzowane w tabeli wniosków i rekomendacji, w której dla kluczowych wniosków wynikających z przeprowadzonych analiz sformułowano odpowiednie rekomendacje wraz ze sposobami ich wdroŝenia przez wskazanych adresatów w określonym czasie. 15 z 111
I. OPIS METODOLOGII BADANIA Metodologia procesu badawczego ewaluacji opiera się na wytycznych Komisji Europejskiej oraz dotychczasowych doświadczeniach wykonawcy w realizacji podobnych przedsięwzięć. W poniŝszych podrozdziałach została zaprezentowana architektura tego procesu będąca rezultatem przeprowadzonej konceptualizacji i strukturyzacji przedmiotu ewaluacji. 1.1 Cele ewaluacji Głównym celem ewaluacji jest ocena zainteresowania i zdolności absorpcyjnych podmiotów aplikujących w ramach Działania 9.2, 9.3 wraz z analizą strategiczną kierunku wparcia w ramach Działania 9.2, 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w województwie łódzkim. Realizacja celu głównego obejmowała pogłębioną analizę i ocenę zainteresowania podmiotów aplikujących w ramach Działania 9.2 i 9.3, ich potencjał, jak równieŝ działań podejmowanych przez Instytucję Pośredniczącą Urząd Marszałkowski w Łodzi w przedmiotowym obszarze. Cel główny został osiągnięty dzięki realizacji następujących celów szczegółowych i przyporządkowanych im pytań badawczych: 1. Ocena zainteresowania oraz potencjału aplikacyjnego placówek oświatowych; 2. Określenie determinantów zdolności absorpcyjnej placówek oświatowych; 3. Wskazanie barier w aplikowaniu o środki PO KL przez placówki oświatowe; 4. Wskazanie skutecznych metod zwiększenia zdolności absorpcyjnej ww. podmiotów; 5. Przeprowadzenie analizy strategicznej kierunku wparcia w ramach Działania 9.2, 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w województwie łódzkim. Pytania badawcze przedmiotowej ewaluacji zostały przyporządkowane do określonych obszarów problemowych odpowiadających celom szczegółowym ewaluacji zgodnie ze schematem przedstawionym w poniŝszej tabeli. 16 z 111
Schemat nr 1: Cele ewaluacji i sposoby ich osiągania CEL GŁÓWNY EWALUACJI: Ocena zainteresowania i zdolności absorpcyjnych podmiotów aplikujących w ramach Działania 9.2, 9.3 wraz z analizą strategiczną kierunku wparcia w ramach Działania 9.2, 9.3 w następnych latach wdraŝania komponentu regionalnego PO KL w województwie łódzkim. Źródło: Opracowania własne ASM Centrum Badań i Analiz Rynku 1.2 Obszary i pytania badawcze Proces badawczy przedmiotowej ewaluacji został zorganizowany w 5 obszarach badawczych odpowiadających celom szczegółowym badania, którym zostały przyporządkowane określone pytania badawcze zgodnie ze schematem zilustrowanym w poniŝszej tabeli. 17 z 111
Tabela nr 1 Przyporządkowanie pytań badawczych do obszarów badania CEL GŁÓWNY: OCENA ZAINTERESOWANIA I ZDOLNOŚCI ABSORPCYJNYCH PODMIOTÓW APLIKUJĄCYCH W RAMACH DZIAŁANIA 9.2, 9.3 WRAZ Z ANALIZĄ STRATEGICZNĄ KIERUNKU WPARCIA W RAMACH DZIAŁANIA 9.2, 9.3 W NASTĘPNYCH LATACH WDRAśANIA KOMPONENTU REGIONALNEGO PO KL W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM CEL SZCZEGÓŁOWY I Ocena zainteresowania oraz zdiagnozowanie potencjału aplikacyjnego placówek oświatowych PYTANIE GŁÓWNE PYTANIA USZCZEGÓŁAWIAJĄCE UZASADNIENIE 1. Który z typów operacji w ramach Działania 9.2, 9.3 cieszy się największym zainteresowaniem i dlaczego? 2. Jaka jest wiedza podmiotów systemu oświaty o moŝliwościach płynących z PO KL? 1.1. Jak rozkłada się struktura aplikacyjna na poszczególne typy operacji w ramach Działania 9.2 i 9.3? 2.1 Skąd pochodzi wiedza o moŝliwościach wsparcia z PO KL? 2.2 Jakie jest doświadczenie badanych podmiotów w pozyskiwaniu środków unijnych? 2.3 Czy badane podmioty ubiegały się wcześniej o dofinansowanie i czy to dofinansowanie otrzymały? 2.4 Jaki jest poziom wiedzy potencjalnych beneficjentów o moŝliwości dofinansowania projektów z EFS w ramach Działania 9.2 i 9.3 PO KL? Pytanie pozwoli uzyskać informacje diagnostycznoopisowe w zakresie dotychczasowego zainteresowania Wnioskodawców określonym typem operacji w ramach Działań 9.2, 9.3. Zaproponowane pytanie umoŝliwi kompleksową analizę determinant aktywności, przyczyniając się do wypracowania uŝytecznych rekomendacji w zakresie podejmowania działań niwelujących ich niski poziom. 3. Czy struktura organizacyjna badanych podmiotów posiada wpływ na poziom aplikacji w ramach Działania 9.2, 9.3? JeŜeli tak to w jaki sposób? 3.1. Czy umiejętności i doświadczenie pracowników są wystarczające do realizacji projektów? 3.2. Czy instytucje korzystają z innych rodzajów wsparcia merytorycznego i jakich? 3.3. Czy podmioty systemu oświaty mają czas na realizację dodatkowych zajęć finansowanych z EFS? 3.4. Jakie zasoby kompetencyjne/motywacyjne pracowników instytucji oświatowych związane są z podejmowaniem aplikowania i realizacji projektów? 3.5. Czy warunki organizacyjne, prawne, finansowe, kadrowe i techniczne pozwalają realizować projekty w trybie konkursowym? Odpowiedź na zadane pytanie umoŝliwi identyfikację niskiego poziomu absorpcji wśród badanych podmiotów. 18 z 111
CEL SZCZEGÓŁOWY II Określenie determinantów zdolności absorpcyjnej placówek oświatowych PYTANIE GŁÓWNE PYTANIA USZCZEGÓŁAWIAJĄCE UZASADNIENIE 4. Co wpływa na zdolność absorpcyjną podmiotów systemu oświaty w ramach Działania 9.2, 9.3? 4.1 Jakie są determinanty zdolności absorpcyjnej wśród badanych podmiotów? 4.2 Jakie czynnik zewnętrzne i wewnętrzne zagraŝają osiągnięciu zakładanych wskaźników realizacyjnych? 4.3 Czy pracownicy/kierownicy instytucji wiedzą o moŝliwości realizowania projektów w trybie konkursowym? Skąd zdobywają informacje (źródła informacji)? 4.4 Czy pracownicy/kierownicy instytucji widzą potrzebę ubiegania się o środki w trybie konkursowym? 4.5 Czy pracownicy/ kierownicy instytucji są zainteresowani współpracą z innymi podmiotami w zakresie przygotowania i realizacji projektów współfinansowanych ze środków EFS? Pytanie umoŝliwi identyfikację czynników wewnętrznych i zewnętrznych związanych z poziomem absorpcji, co pozwoli na postawienie trafnej diagnozy w zakresie zdolności absorpcyjnych placówek oświatowych województwa łódzkiego. W dalszej kolejności pozwoli na wypracowanie rekomendacji w zakresie skutecznych metod zwiększenia potencjału absorpcyjnego. CEL SZCZEGÓŁOWY III Wskazanie barier w aplikowaniu o środki PO KL przez placówki oświatowe PYTANIE GŁÓWNE PYTANIA USZCZEGÓŁAWIAJĄCE UZASADNIENIE 6. Jakie przeszkody/bariery występują w absorpcji środków unijnych przez podmioty systemu oświaty? 7. Jakie czynniki wpływają na jakość składanych wniosków w ramach przedmiotowych Działań? 6.1 Jakie bariery wewnętrzne (związane z brakami kadrowymi, lokalowymi, finansowymi leŝącymi po stronie samych projektodawców) występują najczęściej? 6.2 Jakie bariery zewnętrzne (związane z procedurami, trudnym dostępem do informacji itp.) występują najczęściej? 6.3 W jakim stopniu obowiązki wynikające z zapisów umów o dofinansowanie i systemu realizacji PO KL są dla badanych podmiotów barierą w absorpcji środków z EFS? 7.1 Jakim potencjałem kompetencyjnomotywacyjnym dysponują pracownicy instytucji oświatowych przygotowujący dokumentację aplikacyjną? 7.2 Czy zwiększenie poziomu środków finansowych na zaangaŝowanie specjalistów w zakresie aplikacji wpłynęłyby na poprawę jakości składanych wniosków o dofinansowanie projektów? Pytanie pozwoli na postawienie szeregu hipotez uzasadniających aktualny stan rzeczy. Postawione hipotezy wyznaczą kierunki poszukiwań badawczych, które będą je potwierdzać bądź wykluczać. Identyfikacja źródeł informacji, z których korzystają potencjalni beneficjenci Działań 9.2,9.3/albo ich brak w korelacji z poziomem aktywności wnioskodawców, wskaŝe na ile rzetelna informacja wpływa na poziom aplikacji. Określenie czynników wpływających na jakość składanych wniosków pozwoli uzyskać odpowiedzi w zakresie realizacji celu głównego i celów szczegółowych niniejszego badania ewaluacyjnego. 19 z 111
8. Czy procedury wewnętrzne obowiązujące badane podmioty mają wpływ na zdolność absorpcyjną? JeŜeli tak, to w jaki sposób? 8.1 Czy kontakt badanego podmiotu z jego organem prowadzącym w sprawie złoŝenia wniosku o dofinansowanie jest barierą w pozyskiwaniu środków EFS? 8.2 Czy procedury wewnętrzne są dostatecznie przejrzyste? Poprawna diagnoza czynników wpływających na zdolność absorpcyjną zbieŝna jest z celem głównym postawionym w ramach niniejszego badania ewaluacyjnego. CEL SZCZEGÓŁOWY IV Wskazanie skutecznych metod zwiększenia zdolności absorpcyjnej podmiotów aplikujących w ramach Działania 9.2, 9.3 PYTANIE GŁÓWNE PYTANIA USZCZEGÓŁAWIAJĄCE UZASADNIENIE 9. Jakie działania ze strony IP Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi mogą zostać podjęte aby wzmocnić poziom zainteresowania Wnioskodawców w ramach Działania 9.2,9.3? 10. Jak wygląda współpraca pomiędzy IP a Beneficjentem na etapie realizacji projektu z perspektywy kaŝdej ze stron zaangaŝowanych w realizację Działań w ramach Priorytetu IX, Działanie 9.2, 9.3? 11. Jakiego typu wsparcia ze strony IP w Działań 9.2, 9.3 jest najbardziej poŝądane z punktu widzenia potencjalnych Beneficjentów? 9.1 Czy i jakie interwencje były i będą podejmowane przez IP w celu poprawy poziomu absorpcji w ramach Działania 9.2, 9.3? 9.2 Czy zrealizowane i planowane interwencje posiadały (będą posiadać) charakter incydentalny czy systemowy? 9.3 Które z tych interwencji były najbardziej efektywne? 9.4 Czy i w jakim stopniu były i będą to interwencje podejmowane w obszarze promocyjno-informacyjnym, czy teŝ w obszarze kryteriów dostępu i kryteriów strategicznych? 10.1 Czy współpraca z administracją publiczną (IP) pomaga w przygotowaniu, realizacji projektów? 10.2. W jakich obszarach konieczne są usprawnienia tej współpracy? 11.1 Jakie są mocne i słabe strony Działań Priorytetu IX w opinii potencjalnych Beneficjentów? 11.2. Jakie interwencje strategiczne i działania operacyjne są najbardziej efektywne dla podniesienia zdolności absorpcyjnej? 11.3. Jakimi rodzajami projektów są zainteresowane badane podmioty? Pytanie umoŝliwi identyfikację dotychczasowych interwencji celem uzyskania trafnych rekomendacji w zakresie przyszłych działań nakierowanych na wzmocnienie poziomu zainteresowania Wnioskodawców w przedmiotowych Działaniach komponentu regionalnego PO KL na terenie województwa łódzkiego. Pytanie umoŝliwi postawienie diagnozy w zakresie dotychczasowej współpracy oraz umoŝliwi postawienie trafnych rekomendacji z punktu widzenia celów nakreślonych w niniejszym badaniu ewaluacyjnym. Pytanie pozwoli zidentyfikować rodzaje stosowanych interwencji mających na celu poprawę poziomu absorpcji w ramach Działania 9.2,.9.3. 20 z 111