Mięso i przetwory mięsne Mięso i wędliny są podstawowym źródłem białka o wysokiej wartości odżywczej (15-20%) Zawartość tłuszczu waha się w bardzo szerokich granicach (10-25%) Boczek Metka Parówki >25% Wieprzowina Baranina Gęś Kaczka Kiełbasy Konserwy Pasztety Wędzonki 10-25% Cielęcina Wołowina Kurczak Indyk Podroby 3-10% Polędwica <3%
Mięso i przetwory mięsne Tłuszcz zawiera długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, niewielką ilość NNKT, także cholesterol Mózg, wątroba, nerki Tłuszcz drobiowy i kooski >20% Boczek Tłuste wędliny Polędwica Niektóre podroby Chude wędliny drobiowe
Mięso i przetwory mięsne zawiera dobrze przyswajalne związki żelaza, cynku, miedzi zawiera znaczne ilości związków fosforu i siarki zawiera znaczne ilości witamin z grupy B Tiamina -cielęcina Niacyna -cielęcina Azotyny i azotany fosforany
Zamiana produktów Można zamieniać produkty mięsne na mleko lub jaja Nie należy zastępować mleka mięsem
Ryby i przetwory rybne i owoce morza Źródło dobrze przyswajanego białka o wysokiej wartości odżywczej (16-20%) Podział ze względu na udział tłuszczu Flądra Dorsz Ryby słodkowodne Skorupiaki Mięczaki Węgorz Łosoś Śledź Makrela Tuńczyk >5% 9-20% Zawierają dużo NNKT dlatego polecane w profilaktyce chorób serca
Ryby i przetwory rybne i owoce morza Ryby tłuste wędzone, solone, marynowane w zalewach olejowych Ryby chude mięczaki skorupiaki większa zawartość fosforu, potasu i magnezu niż w mięsie zwierząt rzeźnych ryby ościste i marynaty- duży udział wapnia ryby morskie i owoce morza podstawowe źródło fosforu
Ryby i przetwory rybne i owoce morza mięczaki i skorupiaki obfitują w mikroelementy wszystkie ryby i skorupiaki źródła witamin z grupy B śledź, sardynki, łosoś, makrela znaczące ilości witamin z grupy A i D
Bogate źródło białka, witamin, minerałów, NNKT ALE!!! Kumulują znaczne ilości metali ciężkich
Jaja jest źródłem białka o najwyższej wartości biologicznej spośród wszystkich produktów zawierają znaczne ilości witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz witaminy z grupy B głównie ryboflawiny wysoka zawartość żelaza, związków fosforu i siarki wartość energetyczna kształtuje się na średnim poziomie (160 kcal/100g)
Tłuszcze jadalne Oleje roślinne Tłuszcze zwierzęce Margaryny stołowe Tłuszcze kuchenne stanowią źródło skoncentrowanej energii tłuszcze zwierzęce zawierają nasycone kwasy tłuszczowe masło jest źródłem nasyconych kwasów krótkołańcuchowych łatwo przyswajane przez organizm tłuszcze roślinne (oleje i margaryny stołowe) oraz rybie (oleje rybie, tran), - NNKT (20-66%) kwasy tłuszczowe monoenowe oliwa z oliwek, olej rzepakowe, smalec, wieprzowina i słonina masło, wzbogacone stołowe margaryny, tłuszcze rybie wit. A i D
Tłuszcze jadalne Tłuszcze zwierzęce Margaryny stołowe Tłuszcze kuchenne Oleje roślinne oleje roślinne witamina E TŁUSZCZE ROŚLINNE NIE ZAWIERAJĄCHOESTEROLU!!!!
Suche nasiona strączkowe Groch Fasola Bób Soja Soczewica Cieciorka Suche nasiona są ważnym źródłem białka roślinnego < < Ograniczone wykorzystanie białka nasion strączkowych Duży udział fosforu, potasu, wapnia, magnezu, żelaza, cynku, miedzi, manganu, molibedenu i kobaltu (przyswajalność ograniczona)
Suche nasiona strączkowe Groch Fasola Bób Soja Soczewica Cieciorka Wysoka zawartość witamin z grupy B Wartość energetyczna suchych nasion strączkowych jest wysoka Konsumpcję nasion roślin strączkowych ogranicza obecność substancji antyodżywczych 18% tłuszczu NNKT Lecytyna
Równowaga kwasowo-zasadowa Produkty kwasotwórcze Wieprzowina Wątroba wieprzowa Kasza jęczmienna Szynka Dorsz Jaja Wołowina Płatki owsiane Cielęcina Śledź Ryż Ser tylżycki Makaron Produkty zasadotwórcze Buraki, ziemniaki Czarne porzeczki Cytryny Wiśnie Marchew Pomidory Śliwki Agrest Jabłka Sałata Mleko Cebula
Programy promocji owoców i warzyw www.5porcji.pl
Programy promocji owoców i warzyw www.isafruit.org www.frutiness.eu
Zalecenia WHO 400 g/dzień minimum 5-10 porcji 600 g/dzień w znaczący sposób może zmniejszać ryzyko zachorowania na choroby serca i udary
Owoce i warzywa o pięknych, żywych barwach dostarczają wielu cennych składników odżywczych
RYZYKO antocyjany, flawonoidy PRZECIWUTLENICZE Niedokrwienna choroba serca Nowotwory Cukrzyca typu II Otyłość
Przeciwutelniacze (antyoksydanty, antyutleniacze) Zmiatacze wolnych rodników Źródła: Zielona herbata Gorzka czekolada Czerwone wino
WITAMINA A niezbędna w procesie widzenia, wzrostu tkanek, dobrego stanu błon śluzowych i skóry, budowy erytrocytów, przeciwutleniacz
CHLOROFIL Absorbuje kancerogeny Zielone warzywa są też bogatym źródłem żelaza
Potas Magnez Wapń Żelazo Miedź Potas Magnez Cynk Miedź Fluor Jod
WITAMINA C wzmacnia detoksykację i odporność ustroju neutralizuje wolne rodniki Stymuluje wytwarzanie kolagenu zwiększa przyswajalność niehemowego żelaza
Dieta przyjazna sercu
Produkty bogate w sód Zalecenie: 5-6g dziennie soli Produkt Sól kuchenna Zawartość Na w mg w 100g produktu w częściach jadalnych ok.39300 Ryby solone 1000 Wędliny i wędzonki 700-1000 Konserwy mięsne 700-800 Sery podpuszczkowe 750 Pieczywo 350-500
Witamina K Spożycie witaminy K wpływa na poziom INR Najlepiej spożywać taką samą, umiarkowaną dawkę witaminy K Zalecane spożycie powinno wynosić 120 µg/dzień dla mężczyzn i 90 µg/dzień dla kobiet
Zalecane dzienne spożycie witaminy K na poziomie bezpiecznym Grupa Lat Polska USA Niemowlęta Dzieci i młodzież 0-5 miesięcy 0,5-1 roku 1-3 4-6 7-10 >11 5 10 15 20 30 45-80 μg witaminy K/dzień 10 10 1μg/kg m.c. 1μg/kg m.c. 1μg/kg m.c. 1μg/kg m.c.
Źródła pokarmowe witaminy K: Witamina K, µg/100g <10 10-50 50-100 >100 Mleko Mięso Chleb Ziemniaki Marchew Pomidory Banany Brzoskwinie Pomarańcze Ser Masło Inne wątroby Jaja Olej kukurydziany Groszek zielony kawa Wątroba wołowa Kapusta kalafior Szpinak Sałata Brukselka Herbata zielona
Dieta zalecana przez AHA w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego Tłuszcze ogółem Do 30% energii w diecie Kwasy tłuszczowe nasycone 8-10% energii w diecie Kwasy tłuszczowe jednonienasycone do 15% energii w diecie Kwasy tłuszczowe wielonienasycone Do 10% energii w diecie Białko 10-20% energii w diecie Błonnik 20-30g Cholesterol Do 200mg/dobę
LITERATURA: Bujko J.: Podstawy dietetyki, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2006 Hasik J., Gawęcki J.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Tom 2, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2006 Gawęcki J., Hryniewiecki L.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Tom 1, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2006 Koster NK. Physical activity and congenital heart disease. Nurs Clin North Am 1994;29:345-56 Ollus A. Nutrition and diet in CHD. Young Hearts 2008: The VIII Conference for Adults with Congenital Heart Defects in Tampere, Finland, 2008 Włodarek D.: Dietetyka. Format-AB, Warszawa 2005