NOWE PRAWO NEWSLETTER PODATKOWY 1. VAT Minister Finansów walczy z wyłudzeniami zwrotu podatku Od 1 lipca 2015 r. kolejne towary (m.in. laptopy, tablety, telefony komórkowe, konsole do gier) zostaną objęte tzw. odwrotnym obciążeniem VAT. Oznacza to, że podatek należny będzie rozliczał nabywca. Rozszerzona zostanie również odpowiedzialność solidarna nabywców za podatek należny nieodprowadzony przez dostawcę. Obejmie ona m.in. aparaty fotograficzne i kamery oraz niektóre materiały eksploatacyjne do drukarek i fotokopiarek. Ponadto dostawcy towarów i usług, od których VAT rozlicza nabywca będą zobowiązani do składania Informacji podsumowujących w obrocie krajowym. Ułatwi to organom podatkowym weryfikowanie, czy nabywcy wywiązują się z obowiązków podatkowych. Nie znaczy to jednak, że przedsiębiorca, który kupi jeden komputer lub telefon zapłaci za niego kwotę netto i sam rozliczy VAT należny. To dlatego, że w stosunku do wyrobów elektronicznych wskazanych w załączniku 11 do ustawy o VAT procedura odwrotnego obciążenia będzie miała zastosowanie, gdy ich łączna wartość netto przekroczy 20 tys. zł (przy czym wprowadzono do ustawy przepisy uniemożliwiające sztuczne dzielenie jednej transakcji handlowej na wiele umów o niższej wartości w celu uniknięcia rozliczania VAT przez nabywcę). W przypadku odpowiedzialności solidarnej zmianie uległa nie tylko lista towarów, do których ma zastosowanie ta instytucja, ale również wysokość kaucji gwarancyjnej, którą musi wpłacić dostawca, aby zwolnić z odpowiedzialności swoich kontrahentów. Aby kaucja dawała zabezpieczenie przed odpowiedzialnością solidarną bez względu na wysokość obrotów dostawcy powinna wynosić: 10 mln zł w przypadku firm zajmujących się sprzedażą paliw, 3 mln zł w przypadku podmiotów sprzedających inne towary objęte odpowiedzialnością solidarną, np. srebrem lub platyną nieobrobionymi plastycznie, w postaci półproduktu lub w postaci proszku. Powyższe zmiany wynikają z ustawy 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo zamówień publicznych (Dz.U. poz. 605) i wejdą w życie od 1 lipca 2015 r. Nowelizacja przewiduje również wprowadzenie tzw. proporcji wstępnej. Spowoduje to, że wynikający z faktur zakupu VAT przypadający na czynności niepodlegające opodatkowaniu nie będzie mógł zostać odliczony. W tym zakresie nowelizacja wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r. Zmiana ta wpłynie m.in. na wysokość VAT odliczanego przez gminy. 1
2. VAT Zakup paliwa do samochodu osobowego umożliwi odliczenie 50 proc. podatku Od 1 lipca 2015 r. przedsiębiorcy uzyskają prawo do odliczania połowy VAT z faktur za paliwo do samochodów osobowych i z nimi zrównany. Oznacza to, że jeśli pojazd wykorzystywany jest do działalności opodatkowanej VAT, to firmie będzie przysługiwało prawo do uwzględniania co najmniej 50 proc. podatku naliczonego zawartego w cenie paliwa. Podatnik będzie mógł odliczyć całość VAT, gdy ograniczenia nie obejmują używanego przez niego pojazdu ze względu na jego konstrukcję (np. jest to VAN z jednym rzędem siedzeń) lub jeśli sposób eksploatacji samochodu wyklucza jego prywatny użytek (konieczne jest zgłoszenie takiego samochodu do urzędu skarbowego oraz prowadzenie ewidencji przebiegu). W zakresie możliwości pełnego odliczania VAT przepisy nie ulegają zatem zmianie. Nowe zasady odliczeń są korzystniejsze dla podatników oraz nieco prostsze. Dla celów odliczania VAT od paliwa przestaje bowiem być istotne, czy samochód ma homologację osobową, czy ciężarową. Nadal może to jednak mieć znaczenie przy rozliczaniu faktur za leasing rozpoczęty przed 1 kwietnia 2014 r. Powyższe zmiany wynikają z ustawy z 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 312). WYROKI I INTERPRETACJE 1 VAT Przepisy regulujące sprzedaż nieruchomości niezgodne z dyrektywą Analizując zasady opodatkowania zbycia budynków i budowli oraz działek, na których się one znajdują w pierwszej kolejności należy ustalić, czy doszło do pierwszego zasiedlenia. Od początku powstawało w tym zakresie wiele wątpliwości. W najbliższym czasie może być ich jeszcze więcej, ponieważ Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 maja 2015 r. (I FSK 382/14) uznał, że wprowadzona przez polskiego ustawodawcę do ustawy o VAT definicja pierwszego zasiedlenia jest niezgodna z dyrektywą 112. Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy o VAT przez pierwsze zasiedlenie rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich: 2
a) wybudowaniu lub b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w swoim orzecznictwie co prawda nie zdefiniował wyraźnie pojęcia pierwszego zasiedlenia, ale wyjaśnił, że należy rozumieć je szeroko i mocno intuicyjne. Wynika z niego zatem, że jest to rozpoczęcie użytkowania określonego budynku. Wprowadzone przez polskiego ustawodawcę dodatkowe kryteria (oddanie do użytkowania w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli ) nie mają więc umocowania w dyrektywie 112. Z ustnego uzasadnienia wyroku można wywnioskować, że jeżeli podatnik wykorzystywał budynek do działalności opodatkowanej przez co najmniej 2 lata, to jego zbycie może być zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. Konsekwencje orzeczenia będzie można szczegółowo przeanalizować dopiero po opublikowaniu jego uzasadnienia pisemnego. Jest prawdopodobne, że w wielu przypadkach sytuacja sprzedawców nieruchomości jeszcze bardziej się skomplikuje. Trzeba będzie bowiem rozstrzygnąć, jak omawiane orzeczenie wpływa na możliwość korzystania z opcji opodatkowania (gdy transakcja, co do zasady, podlega zwolnieniu). Uwzględnienia będzie również wymagać to, że bezpośrednio na dyrektywę mogą powoływać się podatnicy, ale już nie organy podatkowe. W praktyce rekomendujemy dokonanie wstępnej analizy zasad opodatkowania zbycia nieruchomości na kilka miesięcy przed planowaną transakcją. W wielu przypadkach, ze względu na rozbieżne orzecznictwo, jedynym sposobem uniknięcia ryzyka podatkowego jest bowiem wystąpienie z wnioskiem o interpretację. Na Państwa życzenie jesteśmy gotowi dokonać takiej analizy i przygotować wniosek do odpowiedniego Dyrektora Izby Skarbowej. 2. TSUE Przepisy ustanawiające 8 proc. VAT na artykuły medyczne wymagają doprecyzowania Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że polska ustawa o VAT zbyt szeroko pozwala stosować obniżoną stawkę na niektóre wyroby stosowane w ochronie zdrowia. W praktyce wyrok z 4 czerwca 2015 r. (C-678/13) nie powinien jednak mieć większego wpływu na wysokość opodatkowania. To dlatego, że Trybunał w przeważającym zakresie przyznał Polsce rację w trwającym już prawie 4 lata sporze z Komisją Europejską. 3
Trybunał wskazał, że niezgodne z dyrektywą 112 są: poz. 82, 92 i 103 załącznika nr 3 do ustawy o VAT. W ocenie Trybunału ich literalne brzmienie pozwala bowiem np. na zastosowanie 8 proc. stawki do soczewek kontaktowych i okularowych, które nie służą do korekcji wzroku. Zwrócił również uwagę, że polskie przepisy zbyt szeroko umożliwiają stosowanie obniżonej stawki do takich produktów z gumy, jak kroplomierze, rozpylacze czy termofory. Zawarte w skardze zarzuty Komisji Europejskiej były znacznie szersze i dotyczyły wielu pozycji wskazanych w załączniku nr 3 do ustawy o VAT, np. materiałów fotograficznych używanych przy prześwietleniach (poz. 84), waty (poz. 81) oraz produktów uzdrowisk (poz. 104). Część zarzutów nie została rozpatrzona przez Trybunał ze względu na zbyt ogólne sformułowanie skargi. Z kolei w kilku innych przypadkach Trybunał wprost wskazał, że polskie przepisy nie naruszają prawa UE. Przykładem są produkty uzdrowisk. W większości przypadków wskazanych w skardze TSUE nie zgodził się zatem z Komisją, że Polska narusza prawo UE. 3. VAT Trybunał rozstrzygnie, kiedy oddział zagranicznej firmy korzysta z prawa do odliczenia Naczelny Sąd Administracyjny postanowił zadać Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie dotyczące zasad wykładni art. 168 i 169 lit. a dyrektywy 112. Polski sąd zapytał, czy powyższe przepisy nie stoją na przeszkodzie odliczeniu VAT przez zagraniczny oddział zarejestrowany dla celów tego podatku w Polsce. Wniosek do TSUE dotyczy sytuacji, gdy zagraniczny oddział wykonuje głównie czynności wewnątrzzakładowe na rzecz jednostki macierzystej z siedzibą w innym państwie UE, a tylko sporadycznie dokonuje czynności opodatkowanych w Polsce. Naczelny Sąd Administracyjny w zadanym pytaniu zaznaczył, że zależy mu na uwzględnieniu faktu, że wynikający z faktur zakupu VAT naliczony jest związany z czynnościami wykonywanymi przez jednostkę macierzystą w innym państwie członkowskim. Powyższe pytanie zostało zadane w wyniku wydania postanowienia z 27 maja 2015 r. (I FSK 544/14). 4
4. PIT/CIT Wypłacone pełnomocnikowi success fee jest kosztem firmy Jeśli podatnik w czasie kontroli korzysta z pomocy prawnika, to poniesione z tego tytułu wydatki może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Dotyczy to również dodatkowego wynagrodzenia za korzystne dla przedsiębiorcy zakończenie postepowania. Tak wynika z orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 maja 2015 r. (II FSK 865/13). Sprawa dotyczyła wniosku o interpretację. Podatnik wskazał w nim, że w jego firmie przez kilka lat trwało postępowanie kontrolne dotyczące 2001 r. W tym czasie wydano kilka decyzji. Ostatecznie, w 2011 r., pobrany podatek został zwrócony wraz z odsetkami i została wydana decyzja o umorzeniu postępowania kontrolnego. Podatnik reprezentowany był przez pełnomocnika, któremu przysługiwało m.in. dodatkowe wynagrodzenie związane ze zwrotem przez urząd skarbowy pobranego podatku wraz z odsetkami. Podatnik zapytał, czy jest ono kosztem uzyskania przychodów. Dyrektor Izby Skarbowej uznał, że wydatek ten nie ma związku z przychodami i w konsekwencji nie jest kosztem podatkowym. Takie samo stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi. Dopiero Naczelny Sąd Administracyjny przyznał rację podatnikowi. Podkreślił on, że koszty obsługi prawnej są klasycznym przykładem wydatku, który jest kosztem podatkowym, pod warunkiem, że jest odpowiednio udokumentowany. Nie ma więc podstaw, aby badać jego wpływ na uzyskiwanie przychodów. Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że większość usług, które są świadczone w zakresie doradztwa prawnego i w rachunkowości nie służą bezpośrednio uzyskaniu przychodu. Są to bowiem typowe przykłady kosztów pośrednich. Sąd podkreślił, że korzystanie z usług prawnych czy podatkowych przez przedsiębiorców ma dać im pewność, że prowadzą działalność w zgodzie z przepisami. W konsekwencji, wskazywany przez organy podatkowe argument, że usługi świadczone przez radcę prawnego na rzecz przedsiębiorcy, nie mają na celu osiągnięcia przychodów należy pominąć i uznać za absurdalny. 5. VAT Parkowanie poza siedzibą firmy nie wyklucza pełnego odliczania VAT Podatnicy mogą w pełni odliczać VAT związany z nabyciem i eksploatacją samochodów osobowych jeśli wykluczą ich prywatny użytek. Zdaniem organów podatkowych oznacza to, że poza godzinami pracy pracownik nie może mieć dostępu do pojazdu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 15 maja 2015 r. (III SA/Wa 3714/14) uznał, że nie ma podstaw do tak restrykcyjnej wykładni przepisów. 5
W ocenie sądu parkowanie samochodu poza siedzibą firmy nie oznacza automatycznie, że samochód nie jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej. Z wyroku wynika jednak, że wprowadzone zasady eksploatacji pojazdów muszą być uzasadnione specyfiką prowadzonej działalności i zakresem obowiązków pracownika, a pracodawca musi zapewnić odpowiednie mechanizmy kontroli ich przestrzegania. Sąd powołał się na podobne rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 10 marca 2015 r. (I SA/Wr 35/15). W nim również uznano, że parkowanie samochodu poza siedzibą firmy nie oznacza automatycznie, że nie jest on wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zauważył, że na gruncie ustawy o PIT wykształcił się pogląd, iż przejazdy pracowników mobilnych samochodem służbowym na trasie pomiędzy wyznaczonym miejscem zamieszkania, a miejscem wykonywania pracy o ile nie służą osobistym celom pracowników, lecz wykorzystywane są w ramach realizacji zadań służbowych nie są nieodpłatnym świadczeniem. W ocenie sądu nie ma żadnych przeszkód, aby kwestie te podobnie rozumieć na gruncie ustawy o VAT. W razie Państwa pytań prosimy o kontakt z: Michał Dec partner, doradca podatkowy email: michal.dec@kndp.pl tel. + 22 826 00 62 lub Państwa doradcą ze strony naszej Kancelarii Konrad Piłat doradca podatkowy e-mail: konrad.pilat@kndp.pl tel. +22 826 00 62 KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy ul. Miodowa 1, 00-080 Warszawa, tel.: +48 22 826 00 62; www.kndp.pl Niniejszy dokument nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Nie ponosimy odpowiedzialności za wykorzystanie informacji zawartych w komunikacie bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii doradców prawnych lub podatkowych. 6