Dot.: Możliwości odliczania VAT od paliwa zakupionego do samochodów. TOM/MSZ/BAP

Transkrypt

1 Warszawa, 28 stycznia 2009 r. Sz.P. Andrzej Sugajski Związek Przedsiębiorstw Leasingowych ul. Rejtana Warszawa Dot.: Możliwości odliczania VAT od paliwa zakupionego do samochodów. TOM/MSZ/BAP Szanowny Panie, Zgodnie z naszymi ustaleniami, na podstawie zapytania złożonego przez Związek Przedsiębiorstw Leasingowych [ZPL], mamy przyjemność przedstawić opinię w sprawie możliwości odliczania VAT od paliwa zakupionego do samochodów przez Członków ZPL oraz przez leasingobiorców w świetle wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości [wyrok ETS] z 22 grudnia 2008 r KOMENTARZ a. W świetle art. 17(6) Szóstej Dyrektywy Rady z 17 maja 1977 r. sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku [Dz. U. UE. L/388, dalej: Szósta Dyrektywa]: Przed upływem czterech lat od daty wejścia w życie tej dyrektywy, Rada jednogłośnie podejmie decyzję, które wydatki nie będą się kwalifikowały do odliczenia podatku od wartości dodanej. Odliczenie podatku od wartości dodanej nie będzie w żadnym przypadku obejmowało wydatków nie będących wydatkami ściśle związanymi z działalnością gospodarczą, takich jak wydatki na artykuły luksusowe rozrywkowe lub wydatki reprezentacyjne. Do czasu wejścia w życie powyższych przepisów, Państwa Członkowskie mogą zachować wyłączenia przewidziane w ich prawie krajowym w momencie wejścia w życie niniejszej dyrektywy (tzw. klauzula stałości). b. Szósta Dyrektywa przestała obowiązywać z dniem r., niemniej jednak powyższy przepis w analogicznym brzmieniu stanowi obecnie art. 176 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej [Dz. U. UE. L/347, dalej Dyrektywa VAT], która zastąpiła Szóstą Dyrektywę. 1 Wyrok ETS w sprawie Magoora C-414/07.

2 c. Tymczasem, jeśli chodzi o zakres prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z zakupem, najmem, dzierżawą bądź leasingiem samochodów, a także w związku z nabyciem paliwa do samochodów, polski ustawodawca wprowadził dwie istotne zmiany, przy czym obie z nich skutkowały zawężeniem prawa podatników do odliczenia podatku VAT. d. Pierwsza ze zmian weszła w życie wraz z wejściem w życie nowej ustawy z r. o podatku od towarów i usług 2 [ustawa o VAT]. Przed dniem jej wejścia w życie, samochód, który uprawniał do odliczenia pełnej kwoty podatku naliczonego VAT przy jego nabyciu, najmie, dzierżawie i leasingu, a także w przypadku nabycia paliwa do tego samochodu, to był samochód posiadający świadectwo homologacji właściwe dla samochodu ciężarowego oraz dopuszczalną ładowność przekraczającą 500 kg. Natomiast od chwili wejścia w życie ustawy o VAT, tj. od r., prawo do takiego odliczenia przysługiwało jeśli samochód posiadał świadectwo homologacji właściwe dla samochodu ciężarowego, a ponadto, spełniał tzw. wzór Lisaka (który stanowił de facto ustanowienie dopuszczalnej ładowności na poziomie istotnie wyższym niż dotychczasowe 500 kg). e. Druga ze zmian w zakresie prawa podatników do odliczenia VAT weszła w życie r. i polegała na tym, iż wprowadzona została zasada, iż samochód uprawniający do odliczenia pełnej kwoty podatku VAT to samochód posiadający świadectwo homologacji właściwe dla samochodu ciężarowego oraz dopuszczalną masę całkowitą przekraczającą 3,5 tony. Od tej zasady przewidziano szereg wyjątków, w tym wyjątek dla firm prowadzących działalność w zakresie najmu, dzierżawy i leasingu samochodów, którzy są uprawnieni do odliczenia VAT przy nabyciu samochodów, pod warunkiem przeznaczenia ich wyłącznie do działalności leasingowej przez okres co najmniej 6 miesięcy. 1.1 Zakres zastosowania orzeczenia ETS a. Biorąc pod uwagę, iż obie z powyższych zmian prowadziły do ograniczenia prawa podatników do odliczenia VAT w związku z wykorzystaniem samochodów, a ponadto wprowadzone zostały w życie po wejściu w życie Szóstej Dyrektywy na terytorium Polski, zmiany te powszechnie uważane były za wydane z naruszeniem (a więc niezgodne) art. 17(6) Szóstej Dyrektywy (a tym samym, również z art. 176 obecnie obowiązującej Dyrektywy VAT). b. Stanowisko takie wyrażone zostało w szeregu orzeczeń sadów administracyjnych, w tym przez WSA w Krakowie w postanowieniu z 17 maja 2007 r. (I SA/Kr 603/03), WSA we Wrocławiu w wyroku z 4 kwietnia 2007 r. (I SA/Wr 1852/06) oraz WSA w Warszawie w wyrokach z r., sygn. VIII SA/Wa 324/07 oraz z r., sygn. akt III SA/Wa 263/08. c. Kwestia zgodności polskich przepisów z Szóstą Dyrektywą stała się również przedmiotem orzeczenia ETS z r. ETS potwierdził, iż przepisy obowiązujące od 1 maja 2004 r. dotyczące odliczenia VAT od paliw do samochodów zostały wydane z naruszeniem Szóstej Dyrektywy. W szczególności, w ocenie ETS, w sposób niezgodny z Szóstą Dyrektywą 2 Dz. U Nr 54 poz. 535 Strona 2

3 przepisy polskiej ustawy o VAT z dniem r. pozbawiły podatników prawa do odliczenia VAT od paliw do samochodów spełniających tzw. wzór Lisaka, lecz o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Natomiast, odnosząc się do zmian wprowadzonych w tym zakresie r., ETS uznał, iż w sposób niezgodny z art. 17(6) Szóstej Dyrektywy pozbawiły one podatników prawa do odliczenia VAT od paliw do samochodów ciężarowych o ładowności przekraczającej 500 kg. ETS uznał jednak, iż do sądu krajowego należy rozstrzygnięcie czy wprowadzenie r. nowych przepisów w zakresie odliczenia VAT przy nabyciu paliw do samochodów skutkowało poszerzeniem katalogu sytuacji, w których podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT. W naszej ocenie, konkluzja sądu krajowego (tj. WSA w Krakowie, na zapytanie którego odpowiadał ETS) w tym zakresie nie może być inna niż ta, że z dniem r. faktycznie nastąpiło poszerzenie katalogu przypadków, gdy podatnik nie jest uprawniony do odliczenia VAT. d. W związku z powyższym, stwierdzić należy, iż ETS potwierdził niezgodność z Szóstą Dyrektywą obu zmian (ograniczeń) w zakresie prawa do odliczenia VAT, potwierdzając, iż w myśl art. 17(6) Szóstej Dyrektywy Polska była uprawniona do zachowania wyłącznie takich ograniczeń prawa do odliczenia VAT, jakie funkcjonowały w Polsce na dzień r. Należy przy tym podkreślić, iż stwierdzenie to oznacza automatycznie niezgodność przepisów art. 88 ust. 1 pkt 3) oraz art. 86 ust. 3 i 7 ustawy o VAT z przepisem 176 obowiązującej obecnie Dyrektywy VAT. e. Konsekwentnie, wyrok ETS oznacza, iż podatnikom (zarówno leasingodawcom, jak i leasingobiorcom) przysługiwało (również po r.) i przysługuje nadal, prawo do odliczenia VAT od paliwa zakupionego do samochodów posiadających świadectwo homologacji właściwe dla samochodu ciężarowego, mających dopuszczalną ładowność powyżej 500 kg; podatnikom przysługiwało i przysługuje nadal prawo do odliczenia pełnej kwoty podatku naliczonego VAT przy zakupie, najmie, dzierżawie i leasingu samochodów posiadających świadectwo homologacji właściwe dla samochodu ciężarowego, mających dopuszczalną ładowność powyżej 500 kg. f. Powyższa konkluzja stała się podstawą dla dokonania przez wielu podatników korekt podatku naliczonego VAT i korekt deklaracji VAT za okres od maja do grudnia 2004 r. Korekty w tym zakresie mogły być złożone nie później niż do końca grudnia 2008 r. Ponadto, w chwili obecnej sugerowane jest również dokonanie korekt deklaracji VAT za późniejsze okresy, tj. za lata r. i odliczenie podatku naliczonego VAT od paliw, najmu, dzierżawy, leasingu, jak i zakupu samochodów posiadających homologację właściwą dla samochodów ciężarowych, mających dopuszczalną ładowność przekraczającą 500 kg. g. W powyższym zakresie prawo podatników w sposób precyzyjny i niekwestionowany wynika z orzeczenia ETS. Należy jednak liczyć się z tym, że w ślad za wnioskiem o zwrot nadpłaty podatku VAT (wynikającej z podwyższenia VAT naliczonego podlegającego odliczeniu), podatnik zostanie wezwany przez organ podatkowy do przedłożenia kopii świadectw homologacji oraz kopii dowodów rejestracyjnych pojazdów, których dotyczy wniosek. Strona 3

4 h. Wątpliwości budzi jednak zakres prawa do odliczenia podatku VAT przy nabyciu paliw do samochodów osobowych, a także przy nabyciu, najmie, dzierżawie i leasingu takich samochodów. W naszej ocenie, niezgodność z Dyrektywą VAT przepisów ograniczających prawo podatników do odliczenia VAT [tj. przepisów art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT oraz art. 86 ust. 3 i 7 tej ustawy] oznacza, iż co do zasady nie mają one zastosowania. Tym samym, można dojść do przekonania, iż jedynym ograniczeniem prawa do odliczenia VAT przy nabyciu paliw do samochodów ciężarowych, jak i przy nabyciu, najmie, dzierżawie i leasingu tych samochodów, jest związek dokonywanego zakupu z działalnością opodatkowaną VAT podatnika. Można więc argumentować, iż podatnik jest uprawniony również do odliczenia podatku VAT przy nabyciu paliw do samochodów osobowych. W naszej ocenie, istnieją więc poważne argumenty za przyjęciem takiego stanowiska i ubieganiem się o zwrot podatku VAT od paliwa zakupionego po 1 maja 2004 r. do samochodów osobowych. Ponadto, biorąc pod uwagę likwidację sankcji 30%, którą do r. zagrożone było złożenie korekty deklaracji VAT, w której podatnik wykazał zobowiązanie w kwocie zaniżonej (bądź kwotę do zwrotu lub przeniesienia w wysokości zawyżonej), obecnie złożenie takiej korekty i wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku VAT nie jest obarczone ryzykiem. i. Niemniej jednak, organy podatkowe i Ministerstwo Finansów będą próbować bronić tezy, iż orzeczenie ETS nie oznacza, iż podatnikom przysługuje prawo do odliczenia VAT od paliwa do samochodów osobowych. Powołując się na art. 17(6) Szóstej Dyrektywy, który był podstawą do stwierdzenia niezgodności polskich przepisów ze wspólnotowymi, organy będą argumentować, iż pozwala on państwom członkowskim zachować te wyłączenia prawa do odliczenia VAT, które funkcjonują na moment wejścia w życie Dyrektywy. Tak więc, Polska była uprawniona do utrzymania braku prawa do odliczenia VAT wobec samochodów nieposiadających homologacji właściwej dla samochodu ciężarowego. W naszej ocenie, argumenty te są niezasadne, gdyż z dniem r. przepisy starej ustawy o VAT przestały obowiązywać, zaś wprowadzony w tym dniu zakaz odliczania VAT od paliwa do samochodów odnosił się do pewnej kategorii pojazdów, na nowo zdefiniowanej właśnie z dniem r. j. W związku z powyższym, uważamy, iż istnieją argumenty przemawiające za istnieniem prawa podatnika do odliczenia podatku naliczonego od nabywanych po 1 maja 2004 r. paliw do samochodów osobowych oraz od nabycia i opłat leasingowych za korzystanie z samochodów osobowych przy spełnieniu przesłanek ogólnych do odliczenia VAT (tj. związku zakupów z działalnością opodatkowaną). Niemniej jednak, podatnicy powinni się liczyć z zakwestionowaniem ich prawa w tym zakresie przez organy podatkowe mogą one bowiem twierdzić, iż niezgodność polskich przepisów z Dyrektywą dotyczy tylko zakresu, w którym nastąpiło poszerzenie katalogu sytuacji, w których podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT w stosunku do stanu prawnego obowiązującego r. Jako że w tym dniu podatnicy nie byli uprawnieni do odliczenia VAT przy nabyciu paliw do samochodów osobowych, organ podatkowy twierdzić będzie, iż takie prawo nie przysługuje podatnikowi również obecnie. Natomiast wymiernych przesłanek co do stanowiska sądów administracyjnych w tym zakresie powinien w najbliższym czasie dostarczyć WSA w Strona 4

5 Krakowie, który w następstwie udzielenia odpowiedzi przez ETS, winien wydać swoje rozstrzygnięcie w sprawie spółki Magoora. 1.2 Skutki korekt na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych. a. Korekty podatku naliczonego VAT od paliw zakupionych w latach , zaliczonego w tych okresach do kosztów uzyskania przychodów, nie wiążą się z koniecznością złożenia korekt deklaracji CIT za te lata. Przepisy ustawy o VAT zakazywały w tych sytuacjach odliczenia VAT naliczonego, a w związku tym kwalifikacja tego podatku jako kosztu podatkowego lat była w pełni prawidłowa. W pełni prawidłowe było w związku z tym i rozliczenie w zakresie podatku dochodowego za te lata. Tak więc, uzyskaną kwotę zwrotu podatku VAT, uprzednio zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym, należy wykazać jako przychód podatkowy w okresie, w którym nastąpi jej zwrot. b. Potwierdza to stanowisko Minister Finansów: W związku z pojawiającymi się wątpliwościami dotyczącymi skutków w podatku dochodowym wyroku Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie C-414/07 Magoora, Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje, że podatnicy, którzy w związku z tym wyrokiem dokonają odliczenia podatku od towarów i usług poprzez dokonanie korekty rozliczenia w tym podatku, nie są obowiązani do korygowania kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym. Kwota zwrotu lub obniżenia podatku w części uprzednio zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów będzie stanowiła przychód w podatku dochodowym w momencie otrzymania zwrotu. Wynika to wprost z art. 14 ust. 2 pkt 7d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 12 ust. 1 pkt 4f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którymi w przypadku obniżenia lub zwrotu podatku od towarów i usług zgodnie z odrębnymi przepisami, naliczony podatek od towarów i usług stanowi przychód w tej części, w której podatek uprzednio został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów 3. III. Podsumowanie i rekomendacje a. Orzeczenie ETS potwierdza jednoznacznie, iż po r. podatnikom przysługiwało i przysługuje nadal, prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT przy zakupie paliw do samochodów posiadających homologację właściwą dla samochodu ciężarowego i mających dopuszczalną ładowność powyżej 500 kg. Prawo do odliczenia podatku jest w tym przypadku bezsporne i nie wiąże się w 2009 r. z żadnym ryzykiem. Prawo takie przysługuje również przy nabyciu, najmie, dzierżawie i leasingu samochodów spełniających powyższe kryteria. b. W celu odzyskania podatku VAT nieodliczonego z powyższych tytułów w latach r. konieczne jest złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty tego podatku oraz korekt deklaracji VAT-7. c. Wątpliwości istnieją natomiast odnośnie prawa podatników do odliczenia VAT przy nabyciu paliw do samochodów osobowych, jak i przy nabyciu, najmie, dzierżawie i leasingu takich samochodów. W tym bowiem zakresie polskiemu ustawodawcy przysługiwało prawo do 3 Komunikat Ministerstwa Finansów z 12 stycznia 2009 r. Strona 5

6 zachowania włączenia prawa do doliczenia podatku VAT. Biorąc pod uwagę niezgodność przepisów polskiej ustawy o VAT ograniczających prawo do odliczenia VAT od samochodów i paliw do nich z przepisami wspólnotowymi, uważamy, iż podatnikowi przysługuje prawo do pominięcia niezgodnych przepisów i oparcia się na zasadach ogólnych (tj. na prawie do odliczenia VAT przy zakupach związanych z działalnością opodatkowaną VAT). Brak jest też podstaw do powoływania przepisów obowiązujących w tym zakresie przed r., gdyż one przestały z tą datą obowiązywać. Niemniej jednak, w razie złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku VAT również w odniesieniu do paliw do samochodów osobowych, należy liczyć się z odmową ze strony organu podatkowego oraz koniecznością sądowej weryfikacji stanowiska organów podatkowych w tej mierze. ***** W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości, uprzejmie prosimy o kontakt. Z poważaniem, W imieniu MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy spółka doradztwa podatkowego sp. z o.o. Tomasz Michalik Partner Marta Szafarowska Doradca podatkowy Strona 6