Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministr acyjnym

KOMENTARZ I ORZECZNICTWO Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministr acyjnym Komentarz Orzecznictwo Hanna Knysiak-Molczyk Wydanie 2 Warszawa 2014

Tytuły do artykułów i schematy opracowane przez Wojciecha Piątka pod redakcją Wojciecha Sawczyna pochodzą z publikacji Kodeks postępowania administracyjnego. Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Postępowanie przed sądami administracyjnymi. Postępowanie egzekucyjne w administracji ze schematami, wydanie 6, Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Małgorzata Stańczak Opracowanie redakcyjne: Michał Dymiński Opracowanie techniczne: Krzysztof Koziarek Projekt okładki i stron tytułowych: Paragrafik Wszystkie zamieszczone we wzorach przykładowe dane osób, organizacji oraz wymienione w nich miejsca są fikcyjne. Żadne skojarzenia z jakimikolwiek rzeczywistymi osobami nie są zamierzone ani nie należy się ich doszukiwać. Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2014 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorki i wydawcy. ISBN 978-83-278-0373-3 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02 222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów................................................... 15 Wstęp......................................................... 17 CZĘŚĆ PIERWSZA SKARGA DO WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO ROZDZIAŁ 1. Wymagania formalne skargi do sądu administracyjnego jako pisma w postępowaniu sądowym..................... 21 Art. 46. Elementy składowe pisma strony.............................. 21 Przepisy powiązane......................................... 22 1. Skarga do sądu administracyjnego jako pismo procesowe................. 22 2. Wymagania formalne pisma procesowego............................. 22 Orzecznictwo Warunki formalne skargi........................ 23 3. Część adresowa pisma............................................. 23 4. Oznaczenie rodzaju pisma.......................................... 27 Orzecznictwo Oznaczenie rodzaju pisma....................... 27 5. Osnowa wniosku lub oświadczenia................................... 29 6. Podpis......................................................... 29 Orzecznictwo Podpis....................................... 30 Orzecznictwo Wniesienie pisma drogą elektroniczną............. 32 7. Wymienienie załączników......................................... 32 8. Pełnomocnictwo................................................. 32 Orzecznictwo Pełnomocnictwo............................... 33 9. Wymagania dotyczące dalszych pism procesowych...................... 36 5

Spis treści Art. 215. Obowiązek podania wartości przedmiotu zaskarżenia........... 36 Przepisy powiązane......................................... 36 1. Rodzaje wpisów sądowych......................................... 37 Orzecznictwo Wpis stały.................................... 39 2. Wpis w sprawach podatkowych i celnych.............................. 40 3. Sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia......................... 42 Orzecznictwo.............................................. 42 Art. 216. Należność pieniężna jako wartość przedmiotu zaskarżenia....... 43 Przepisy powiązane......................................... 43 1. Pojęcie należność pieniężna....................................... 43 Orzecznictwo Należność pieniężna a wartość przedmiotu zaskarżenia............................................... 44 2. Wysokość wpisu stosunkowego...................................... 45 Orzecznictwo Wpis stosunkowy.............................. 45 Art. 217. Obliczanie wartości przedmiotu zaskarżenia................... 49 1. Wartość przedmiotu zaskarżenia.................................... 49 Orzecznictwo.............................................. 49 Art. 47. Obowiązek załączenia odpisów pisma.......................... 49 Przepisy powiązane......................................... 50 1. Pojęcie odpisu................................................... 50 Orzecznictwo Istota odpisu.................................. 50 2. Liczba odpisów.................................................. 51 Orzecznictwo.............................................. 51 3. Odpisy skargi.................................................... 51 Orzecznictwo Skutki nieprzedłożenia odpisów.................. 52 4. Pełnomocnictwo................................................. 55 ROZDZIAŁ 2. Wymagania formalne skargi jako pisma o charakterze kwalifikowanym....................................... 56 Art. 57. Elementy składowe skargi.................................... 56 Przepisy powiązane......................................... 56 1. Elementy formalne skargi.......................................... 57 2. Wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności... 58 Orzecznictwo Przedmiot skargi.............................. 60 3. Określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego..................... 62 Orzecznictwo Określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.. 64 4. Fakultatywne elementy skargi...................................... 65 ROZDZIAŁ 3. Legitymacja do wniesienia skargi........................ 66 Art. 50. Legitymacja do wniesienia skargi............................. 66 Przepisy powiązane......................................... 66 1. Legitymacja materialna............................................ 66 Orzecznictwo Legitymacja materialnoprawna................... 67 6

Spis treści 2. Legitymacja formalna............................................. 71 Orzecznictwo Legitymacja formalnoprawna.................... 72 3. Legitymacja skargowa wynikająca z przepisów szczególnych.............. 73 Orzecznictwo Podmioty niemające legitymacji do wniesienia skargi... 76 ROZDZIAŁ 4. Tryb wnoszenia skargi.................................. 78 Art. 54. Pośredni tryb wniesienia skargi. Uprawnienia autokontrolne organu administracji........................................ 78 Przepisy powiązane......................................... 78 1. Pośredni tryb wnoszenia skargi..................................... 79 Orzecznictwo Pośredni tryb wnoszenia skargi................... 79 2. Uprawnienia autokontrolne organu administracji publicznej............... 80 Orzecznictwo Instytucja autokontroli.......................... 82 ROZDZIAŁ 5. Termin do wniesienia skargi............................. 86 Art. 53. Termin do wniesienia skargi................................. 86 Przepisy powiązane......................................... 87 1. Charakter terminu................................................ 87 2. Sposób obliczania terminu......................................... 87 Orzecznictwo Bieg terminu do wniesienia skargi................. 88 Orzecznictwo Termin do wniesienia skargi na bezczynność organu.. 90 Orzecznictwo Skutki wniesienia skargi do niewłaściwego organu lub bezpośrednio do sądu.................................... 91 3. Wyjątki przewidziane w przepisach szczególnych....................... 92 Orzecznictwo Termin do wniesienia skargi na podstawie przepisów szczególnych.............................................. 93 ROZDZIAŁ 6. Obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia lub wezwania do usunięcia naruszenia prawa.......................... 97 Art. 52. Obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia.................. 97 Przepisy powiązane......................................... 98 1. Wyczerpanie środków zaskarżenia jako przesłanka dopuszczalności skargi... 98 Orzecznictwo Wyczerpanie środków zaskarżenia................ 99 2. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa............................. 100 Orzecznictwo Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.......... 101 ROZDZIAŁ 7. Wniosek zaskarżenia................................... 104 Art. 145. Uwzględnienie skargi na decyzję lub postanowienie............ 104 Art. 146. Uwzględnienie skargi na inne niż decyzje lub postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej........... 105 Art. 147. Uwzględnienie skargi na uchwały lub akty prawa miejscowego... 105 7

Spis treści Art. 148. Uwzględnienie skargi na akt nadzoru......................... 105 Art. 149. Uwzględnienie skargi na bezczynność organów................ 106 Art. 150. Uwzględnienie skargi na pozostałe akty lub czynności.......... 106 Przepisy powiązane......................................... 106 1. Istota wniosku zaskarżenia......................................... 106 2. Wniosek zaskarżenia w skardze na decyzję lub postanowienie............. 107 Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na decyzję lub postanowienie.......................................... 111 3. Wniosek zaskarżenia w skardze na akty i czynności, o których mowa w art. 3 2 pkt 4 i 4a p.p.s.a........................................ 112 Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na inne niż decyzje i postanowienia akty oraz czynności............................ 113 4. Wniosek zaskarżenia w skardze na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 2 pkt 5 i 6 p.p.s.a......................................... 114 Orzecznictwo.............................................. 115 5. Wniosek zaskarżenia w skardze na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania................................................... 116 Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania....................... 117 6. Wniosek zaskarżenia w skargach przewidzianych w przepisach szczególnych... 119 ROZDZIAŁ 8. Wniosek o zwrot kosztów postępowania................... 120 Art. 200. Zasada zwrotu kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego.... 120 Przepisy powiązane......................................... 120 1. Zasada rezultatu................................................. 120 2. Zasada zwrotu kosztów celowych.................................... 121 Orzecznictwo............................................... 121 Art. 201. Zwrot kosztów w przypadku uwzględnienia skargi w trybie autokontroli lub umorzenia postępowania w wyniku mediacji.... 123 1. Zasady zwrotu................................................... 123 Orzecznictwo.............................................. 123 Art. 202. Zasada zwrotu kosztów kilku skarżącym...................... 125 Przepisy powiązane......................................... 125 1. Zasady zwrotu kosztów przy współuczestnictwie....................... 125 Orzecznictwo.............................................. 125 Art. 205. Zasada zwrotu kosztów niezbędnych......................... 126 Przepisy powiązane......................................... 126 1. Koszty związane z osobistym działaniem strony........................ 127 Orzecznictwo Koszty związane z osobistym działaniem strony...... 129 2. Koszty strony działającej przez pełnomocnika.......................... 130 Orzecznictwo Koszty strony reprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika............................................. 132 8

Spis treści CZĘŚĆ DRUGA SKARGA KASACYJNA ROZDZIAŁ 1. Dopuszczalność skargi kasacyjnej........................ 135 Art. 173. Dopuszczalność........................................... 135 Przepisy powiązane......................................... 135 1. Charakter skargi kasacyjnej........................................ 135 2. Rodzaje orzeczeń zaskarżalnych skargą kasacyjną....................... 136 Orzecznictwo Dopuszczalność skargi kasacyjnej................. 140 3. Legitymacja do wniesienia skargi kasacyjnej........................... 141 Orzecznictwo Legitymacja do wniesienia skargi kasacyjnej........ 143 ROZDZIAŁ 2. Wymagania formalne.................................. 146 Art. 176. Elementy składowe skargi kasacyjnej......................... 146 Przepisy powiązane......................................... 146 1. Skarga kasacyjna jako kwalifikowane pismo procesowe.................. 146 Orzecznictwo Elementy konstrukcyjne skargi kasacyjnej.......... 148 2. Wymagania ogólne skargi kasacyjnej................................. 149 Orzecznictwo Wymagania skargi kasacyjnej jako pisma w postępowaniu sądowym.................................... 152 3. Określenie zaskarżonego orzeczenia................................. 153 4. Wskazanie zakresu zaskarżenia..................................... 153 Orzecznictwo Zakres zaskarżenia............................. 155 5. Przytoczenie podstaw kasacyjnych................................... 156 Orzecznictwo Podstawy skargi kasacyjnej...................... 158 6. Wniosek zaskarżenia.............................................. 165 ROZDZIAŁ 3. Tryb i termin wnoszenia skargi kasacyjnej................. 166 Art. 177. Wniesienie skargi kasacyjnej................................ 166 Przepisy powiązane......................................... 166 1. Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej.................................... 166 Orzecznictwo Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej................. 167 2. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej............................... 168 Orzecznictwo Termin do wniesienia skargi kasacyjnej............ 170 ROZDZIAŁ 4. Podstawy skargi kasacyjnej............................. 173 Art. 174. Podstawy skargi kasacyjnej................................. 173 Przepisy powiązane......................................... 173 1. Charakter skargi kasacyjnej........................................ 173 Orzecznictwo.............................................. 175 2. Naruszenie prawa materialnego..................................... 175 Orzecznictwo Naruszenie prawa materialnego.................. 178 3. Naruszenie przepisów postępowania................................. 182 9

Spis treści Orzecznictwo Naruszenie przepisów postępowania............... 188 4. Naruszenie przepisów ustrojowych................................... 194 Orzecznictwo Naruszenie przepisów prawa ustrojowego........... 196 Art. 183. Zakres rozpoznania skargi. Przesłanki nieważności postępowania............................................. 197 Przepisy powiązane......................................... 198 1. Przyczyny nieważności postępowania jako podstawa skargi kasacyjnej...... 198 2. Rozpoznanie sprawy mimo braku przesłanek procesowych................ 199 Orzecznictwo Brak zdolności sądowej lub procesowej strony lub brak prawidłowej reprezentacji............................. 201 Orzecznictwo Res iudicata.................................. 203 3. Rażące wadliwości postępowania zawinione przez sąd................... 204 Orzecznictwo Skład sądu sprzeczny z przepisami prawa........... 205 Orzecznictwo Pozbawienie strony możności obrony swych praw.... 207 ROZDZIAŁ 5. Wniosek zaskarżenia................................... 211 Art. 185. Uwzględnienie skargi kasacyjnej............................. 211 Art. 188. Orzeczenie reformatoryjne.................................. 211 Art. 189. Odrzucenie skargi. Umorzenie postępowania.................. 212 Przepisy powiązane......................................... 212 1. Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia............................ 212 Orzecznictwo.............................................. 214 ROZDZIAŁ 6. Wniosek o zwrot kosztów postępowania................... 217 Art. 203. Zwrot kosztów postępowania kasacyjnego w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej...................... 217 Przepisy powiązane......................................... 217 1. Koszty postępowania kasacyjnego................................... 217 Orzecznictwo.............................................. 219 CZĘŚĆ TRZECIA WNIOSKI DODATKOWE ROZDZIAŁ 1. Wniosek o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności...... 221 Art. 61. Dopuszczalność wstrzymania zaskarżonego aktu lub czynności.... 221 Przepisy powiązane......................................... 222 1. Akty lub czynności objęte ochroną tymczasową......................... 223 Orzecznictwo Akty lub czynności podlegające wstrzymaniu........ 224 2. Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przez organ administracji...... 227 3. Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przez sąd administracyjny...... 229 10

Spis treści Orzecznictwo Przesłanki wstrzymania zaskarżonego aktu lub czynności.............................................. 231 ROZDZIAŁ 2. Wniosek o dopuszczenie dowodu z dokumentu............. 235 Art. 106. Postępowanie dowodowe................................... 235 Przepisy powiązane......................................... 235 1. Zakres postępowania dowodowego.................................. 235 Orzecznictwo Cel postępowania dowodowego................... 236 2. Wniosek dowodowy.............................................. 238 Orzecznictwo Dopuszczalne środki dowodowe.................. 240 ROZDZIAŁ 3. Wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym...... 242 Art. 119. Przesłanki rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym.......... 242 Art. 121. Przesłanka rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym......... 242 Przepisy powiązane......................................... 243 1. Zakres postępowania uproszczonego................................. 243 2. Forma i treść wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym........ 243 ROZDZIAŁ 4. Wniosek o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego.... 245 Art. 115. Cel postępowania mediacyjnego............................. 245 Przepisy powiązane......................................... 245 1. Podmioty legitymowane do złożenia wniosku.......................... 245 2. Forma i treść wniosku............................................. 246 ROZDZIAŁ 5. Wniosek o przyznanie prawa pomocy..................... 247 I. Zakres prawa pomocy............................................ 247 Art. 244. Zakres prawa pomocy...................................... 247 Art. 245. Zakres całkowity i częściowy................................ 248 1. Charakter instytucji prawa pomocy.................................. 248 2. Zakres udzielenia prawa pomocy.................................... 248 Orzecznictwo.............................................. 249 II. Forma i treść wniosku........................................... 251 Art. 243. Wniosek o przyznanie prawa pomocy......................... 251 Art. 252. Treść wniosku............................................ 251 Przepisy powiązane......................................... 251 1. Termin do wniesienia wniosku o przyznanie prawa pomocy............... 252 Orzecznictwo Termin do złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy............................................. 253 11

Spis treści 2. Legitymacja do żądania przyznania prawa pomocy...................... 254 3. Formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy........................ 255 Orzecznictwo Urzędowy formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy............................................. 256 4. Ciężar dowodu w postępowaniu w sprawie przyznania prawa pomocy....... 258 Orzecznictwo Zasada dyspozycyjności i ciężar dowodu w postępowaniu w sprawie przyznania prawa pomocy............. 258 III. Przesłanki przyznania prawa pomocy............................. 260 Art. 246. Przesłanki przyznania prawa pomocy........................ 260 Art. 247. Wyłączenie prawa pomocy.................................. 261 Przepisy powiązane......................................... 261 1. Pozytywne przesłanki przyznania prawa pomocy....................... 261 Orzecznictwo Sytuacja finansowa i majątkowa wnioskodawcy w postępowaniu o przyznanie prawa pomocy......................... 263 2. Negatywne przesłanki prawa pomocy................................ 268 Orzecznictwo Oczywista bezzasadność skargi................... 269 ROZDZIAŁ 6. Wniosek o przywrócenie uchybionego terminu............. 272 I. Przesłanki przywrócenia terminu.................................. 272 Art. 86. Przywrócenie terminu...................................... 272 Przepisy powiązane......................................... 272 1. Charakter instytucji przywrócenia uchybionego terminu................. 273 2. Przesłanki przywrócenia terminu.................................... 273 Orzecznictwo Rozpoznanie wniosku o przywrócenie terminu....... 273 3. Zaistnienie dla strony ujemnych skutków procesowych................... 275 Orzecznictwo Ujemne skutki procesowe uchybienia terminowi..... 275 4. Rozstrzygnięcia w przedmiocie przywrócenia terminu................... 276 II. Wymagania formalne wniosku o przywrócenie terminu............... 276 Art. 87. Wniosek o przywrócenie terminu............................. 276 Przepisy powiązane......................................... 277 1. Zasada dyspozycyjności........................................... 277 2. Wymagania formalne wniosku o przywrócenie terminu.................. 277 3. Termin do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu.................. 278 4. Brak winy strony w uchybieniu terminowi............................. 279 Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które uzasadniają brak winy w uchybieniu terminowi..................................... 279 Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które nie uzasadniają braku winy w uchybieniu terminowi................................. 281 5. Choroba strony jako przesłanka braku winy w uchybieniu terminowi........ 288 Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które uzasadniają brak winy w uchybieniu terminowi..................................... 289 6. Przesłanka braku winy strony reprezentowanej przez pełnomocnika........ 292 Orzecznictwo Uchybienie terminowi przez stronę reprezentowaną przez przedstawiciela........................................ 293 12

Spis treści 7. Niekonkurencyjność wniosku o przywrócenie terminu i zażalenia.......... 298 Orzecznictwo Niekonkurencyjność wniosku o przywrócenie terminu i zażalenia................................................ 299 III. Wniosek spóźniony lub niedopuszczalny........................... 300 Art. 88. Odrzucenie wniosku........................................ 300 Przepisy powiązane......................................... 300 1. Spóźniony wniosek o przywrócenie terminu........................... 300 Orzecznictwo Dochowanie terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu.............................................. 300 2. Niedopuszczalność wniosku o przywrócenie terminu.................... 301 Orzecznictwo.............................................. 301 IV. Wniosek o wstrzymanie postępowania lub wykonania orzeczenia...... 304 Art. 89. Dopuszczalność wstrzymania postępowania.................... 304 1. Istota niesuspensywności wniosku o przywrócenie terminu............... 304 2. Rozstrzygnięcie w przedmiocie wstrzymania postępowania lub wykonania orzeczenia...................................................... 304 Orzecznictwo.............................................. 305 ROZDZIAŁ 7. Wniosek o wyłączenie sędziego.......................... 306 I. Wymagania formalne wniosku o wyłączenie sędziego................. 306 Art. 20. Termin i forma wniosku o wyłączenie sędziego................. 306 Przepisy powiązane......................................... 306 1. Charakter instytucji wyłączenia sędziego.............................. 307 2. Podmioty uprawnione do zgłoszenia wniosku o wyłączenie sędziego........ 307 3. Elementy wniosku o wyłączenie sędziego............................. 307 4. Ponowny wniosek o wyłączenie sędziego.............................. 309 Orzecznictwo.............................................. 309 II. Iudex inhabilis.................................................. 313 Art. 18. Przesłanki wyłączenia sędziego z mocy ustawy.................. 313 Przepisy powiązane......................................... 314 1. Istota i skutki wystąpienia przesłanek wyłączenia sędziego z mocy ustawy... 314 Orzecznictwo.............................................. 315 2. Powiązanie sędziego z podmiotami postępowania....................... 315 3. Powiązanie sędziego z przedmiotem postępowania...................... 316 Orzecznictwo.............................................. 317 III. Iudex suspectus................................................ 322 Art. 19. Wyłączenie sędziego na wniosek.............................. 322 Przepisy powiązane......................................... 322 1. Przesłanki względne wyłączenia sędziego............................. 322 2. Stosunek osobisty................................................ 322 Orzecznictwo.............................................. 323 13

Spis treści IV. Rozstrzygnięcia w sprawie wyłączenia sędziego..................... 329 Art. 22. Właściwość i skład sądu...................................... 329 Przepisy powiązane......................................... 329 1. Rozstrzygnięcie w przedmiocie wyłączenia sędziego..................... 330 Orzecznictwo.............................................. 330 V. Wyłączenie protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego oraz prokuratora................................................ 331 Art. 24. Odesłanie.................................................. 331 Przepisy powiązane......................................... 331 1. Zakres stosowania przepisów o wyłączeniu sędziego..................... 331 Orzecznictwo.............................................. 332 Literatura........................................................ 333 Schematy......................................................... 337 1. Wniesienie skargi do WSA.......................................... 338 2. Pisma w postępowaniu sądowoadministracyjnym........................ 339 3. Uzupełnienie braków formalnych pism stron............................ 340 4. Rozstrzygnięcie sądu I instancji w postępowaniu sądowoadministracyjnym... 341 5. Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym............... 344 6. Rozpoznanie skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym.... 345 7. Zwrot kosztów postępowania między stronami.......................... 347 8. Prawo pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym................. 349 9. Uchybienie terminowi i jego przywrócenie w postępowaniu sądowoadministracyjnym........................................... 350 10. Wyłączenie sędziego w postępowaniu sądowoadministracyjnym........... 351 * * * Suplement. Wzory I. Wzory pism procesowych....................................... III 1. Wzór skargi................................................... III 2. Wzór skargi kasacyjnej........................................... VII 3. Wzór wniosku o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności............ X 4. Wzór wniosku o dopuszczenie dowodu z dokumentu................... XII 5. Wzór wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym............. XIV 6. Wzór wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego........... XV 7. Wzór wniosku o przywrócenie uchybionego terminu................... XVII 8. Wzór wniosku o wyłączenie sędziego................................ XIX II. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.................. XXI 1. Elementy skargi jako pisma w postępowaniu sądowym................. XXI 2. Elementy skargi jako pisma o charakterze kwalifikowanym............... XXIII 3. Przykładowe zarzuty skargi oparte na naruszeniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego........................... XXVIII 14

WYKAZ SKRÓTÓW 1. Akty prawne k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) k.p.a. ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267) k.p.c. ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) o.p. ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) p.p.s.a. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) p.u.s.a. ustawa z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) pr.bank. ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1376 ze zm.) Regulamin NSA uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2010 r. w sprawie regulaminu wewnętrznego urzędowania Naczelnego Sądu Administracyjnego (M.P. Nr 86, poz. 1007) Regulamin w.s.a. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 18 września 2003 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 169, poz. 1646) u.g.n. ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) 15

Wykaz skrótów u.s.g. u.s.p. u.s.w. ustawa o s.k.o. u.w.a.rz. ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.) ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 595 ze zm.) ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 596 ze zm.) ustawa z 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.) ustawa z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.) 2. Oficjalne wydawnictwa z orzecznictwem ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych (od 2004 r.) OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego 3. Czasopisma Mon. Podat. MoP PiP PPP Prok. i Pr. PS ST ZNUJ ZNSA Monitor Podatkowy Monitor Prawniczy Państwo i Prawo Przegląd Prawa Publicznego Prokuratura i Prawo Przegląd Sądowy Samorząd Terytorialny Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 4. Sądy i inne instytucje NSA Naczelny Sąd Administracyjny RP Rzeczpospolita Polska RPO Rzecznik Praw Obywatelskich SA sąd apelacyjny SKO samorządowe kolegium odwoławcze SN Sąd Najwyższy TK Trybunał Konstytucyjny WSA wojewódzki sąd administracyjny 5. Inne Dz.U. LexisNexis SIP Dziennik Ustaw Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Lex system informacji prawnej Wydawnictwa Wolters Kluwer 16

WSTĘP Postępowanie sądowoadministracyjne jest uregulowane przepisami ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2004 r., realizując wynikającą z art. 176 ust. 1 Konstytucji RP zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego. Realizacja tej zasady spowodowała rewolucję w dotychczasowym systemie sądowej kontroli administracji publicznej, który do 31 grudnia 2003 r. opierał się na zasadzie jednoinstancyjności, ukształtowanej na wzór austriacki, a realizowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny z siedzibą w Warszawie, działający także przez ośrodki zamiejscowe. Reforma sądownictwa administracyjnego wprowadziła kasacyjny model instancyjności, w którym środkiem odwoławczym od orzeczeń (wyroków i postanowień kończących postępowanie w sprawie) sądów administracyjnych pierwszej instancji jest skarga kasacyjna. Choć ustawodawca nie wprowadził w postępowaniu sądowoadministracyjnym co do zasady przymusu adwokacko-radcowskiego, jednak profesjonalni pełnomocnicy (adwokaci, radcowie prawni, doradcy podatkowi, rzecznicy patentowi) stanowią najistotniejszą kategorię podmiotów uprawnionych do reprezentowania w nim stron. Przy sporządzaniu skargi kasacyjnej, zażalenia na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej, skargi o wzno- 17

Wstęp wienie postępowania (jeśli do wznowienia postępowania właściwy jest Naczelny Sąd Administracyjny) oraz skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia obowiązuje przymus adwokacko-radcowski, w kształcie, jaki nadano mu w art. 175 p.p.s.a. W postępowaniu sądowoadministracyjnym na etapie wniesienia skargi oraz skargi kasacyjnej obowiązuje zasada skargowości, a zatem postępowanie sądowe (pierwszo- i drugoinstancyjne) jest uruchamiane na skutek wniesienia przez legitymowany podmiot odpowiedniego środka prawnego. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego jest środkiem prawnym nadzwyczajnym, o charakterze zewnętrznym, który uruchamia postępowanie kontrolne prowadzone przez sąd administracyjny. Przedmiotem kontroli, sprawowanej w oparciu o kryterium legalności, jest działalność administracji publicznej w zakresie określonym ustawowo. Skarga kasacyjna jest środkiem odwoławczym, służącym od wskazanych w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, uruchamiającym kontrolę instancyjną sprawowaną przez Naczelny Sąd Administracyjny. Niezwykle istotne jest zatem, by pismo procesowe będące skargą lub skargą kasacyjną było prawidłowo skonstruowane zarówno pod względem formalnym, jak i materialnym, gdyż tylko takie pismo procesowe spełni swoją rolę polegającą na uruchomieniu postępowania przed sądem administracyjnym pierwszej lub drugiej instancji. Niniejsza książka ma w założeniu stanowić pomoc dla profesjonalnych pełnomocników (adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, rzeczników patentowych), działających w postępowaniu sądowoadministracyjnym w spełnianiu ich obowiązków procesowych, polegających na sporządzaniu skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego i skargi kasacyjnej. Opracowanie ma również służyć jako materiał szkoleniowy, w szczególności dla aplikantów adwokackich i radcowskich, stanowiący pomoc w przygotowaniu do egzaminów: adwokackiego i radcowskiego. Książka ma postać opracowania komentarzowego, jednak jej układ abstrahuje od kolejności przyjętej w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W publikacji zamieszczono wybrane przepisy tej ustawy, mające istotne znaczenie na etapie sporządzania skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz skargi kasacyjnej 18

Wstęp do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Uwzględnione zostały także te przepisy, które dotyczą wniosków dodatkowych, fakultatywnie zamieszczanych w powyższych pismach procesowych (np. o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności, o przywrócenie terminu, o wyłączenie sędziego). Dla zachowania przejrzystości wywodów opracowanie zostało podzielone na trzy części, obejmujące kolejno rozważania dotyczące skargi do WSA (część pierwsza), skargi kasacyjnej (część druga) oraz wniosków dodatkowych, jakie mogą być fakultatywnie zamieszczane zarówno w skardze, jak i skardze kasacyjnej (część trzecia). W suplemencie przedstawiono przykładowe wzory pism procesowych. Poszczególne części zostały opracowane według jednolitego schematu, zamieszczono w nich komentarz do wybranych przepisów Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz bogaty wybór orzecznictwa sądów administracyjnych związanego z poruszanymi zagadnieniami, uwzględniający nie tylko dominującą linię orzeczniczą, lecz również orzeczenia od niej odbiegające. Ponieważ opracowanie ma mieć walor przede wszystkim praktyczny, rozważania teoretyczne oraz poglądy przedstawicieli nauki są cytowane i powoływane jedynie w niezbędnym zakresie. W opracowaniu został uwzględniony stan prawny na dzień 5 listopada 2013 r.

CZĘŚĆ PIERWSZA Sk arga do wojewódzkiego sądu administracyjnego ROZDZIAŁ 1 Wymagania formalne skargi do sądu administracyjnego jako pisma w postępowaniu sądowym ART. 46. Elementy składowe pisma strony Art. 46. 1. Każde pismo strony powinno zawierać: 1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; 2) oznaczenie rodzaju pisma; 3) osnowę wniosku lub oświadczenia; 4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; 5) wymienienie załączników. 2. Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze sygnaturę akt. 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa. 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. 21

Art. 46 Część I. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego Przepisy powiązane: art. 37, 45, 49, 57, 65 3, art. 67 p.p.s.a.; art. 4 pkt 1 i art. 5 ust. 2 ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.); art. 2 ust. 4 ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 235). 1. Skarga do sądu administracyjnego jako pismo procesowe Pismami procesowymi w ścisłym tego słowa znaczeniu są pisma wnoszone przez strony do sądu bądź w celu wszczęcia postępowania, bądź w jego toku w związku ze sprawą. Zgodnie z art. 45 p.p.s.a. pisma w postępowaniu sądowym (pisma procesowe) obejmują wnioski i oświadczenia stron. Pisma procesowe dzielą się na zwykłe i kwalifikowane. Pisma zwykłe muszą odpowiadać wyłącznie wymaganiom formalnym określonym w art. 46 i 47 p.p.s.a. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego jest pismem procesowym kwalifikowanym, a zatem pismem mającym szczególne oznaczenie, którego osnowa zawartych w nim wniosków i oświadczeń jest w sposób szczególny określona przez ustawę. Szczególne wymagania formalne dla skargi zostały przewidziane w art. 57 p.p.s.a. Skarga jest pismem wnoszonym przez skarżącego do wojewódzkiego sądu administracyjnego w celu wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego. Pisma procesowe, w tym również skarga, powinny być sporządzane w języku polskim, gdyż jest to język urzędowy w sądach, zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.). Obowiązek składania oświadczeń woli i wiedzy w języku polskim wynika wprost z art. 5 ust. 2 przywołanej ustawy. 2. Wymagania formalne pisma procesowego Art. 46 p.p.s.a. określa ogólne warunki, którym musi odpowiadać każde pismo strony, a zatem nie tylko skarga, lecz również każde kolejne pismo wnoszone w toku sprawy. Wymagania te są z reguły określa- 22