Bioetyka teologiczna cz. 5

Podobne dokumenty
Klonowanie. Kidy tak, a kiedy nie? Ks. Maciej Drewniak

Wymagania edukacyjne

Bioetyka teologiczna cz. 6

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne

Spis treści VII. Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki. Rozdział 2. Zarys dziejów etyki lekarskiej. Rozdział 3. Prawa pacjenta

Informacje dotyczące pracy kontrolnej

Kwestie moralne dotyczące. ce rezultatów w badań w zakresie medycyny współczesnej

BIOETYKA Wykład 10 Problemy etyczne związane z klonowaniem organizmów. Krzysztof Turlejski. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

TRANSPLANTACJA KKK 2296,

Spis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Wykaz aktów prawnych... Wykaz pozostałych dokumentów... XIII XVII

Bioetyka teologiczna cz. 10

Różnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek

Czy żywność GMO jest bezpieczna?

TRANSPLANTACJA KKK 2296,

Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego Rozdział II. Rodzice a dziecko poczęte

Opracowanie: ks. prof. UKSW, dr hab. Janusz Balicki, ks. dr hab. Jacek Bramorski, ks. dr Jan Uchwat Ilustracje: Tomasz Nikrant, Mateusz Zawadzki

Spis treści VII. Przedmowa... Wykaz skrótów...

Wykład dla studentów II roku Instytutu Nauk o Rodzinie KUL

WIEDZA. wskazuje lokalizacje przebiegu procesów komórkowych

Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste

MUTACJE GENETYCZNE. Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A

Pamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...

Biologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń narządu ruchu

Przyjmuję z szacunkiem i wdzięcznością dla moich Mistrzów nadany mi tytuł lekarza i w pełni świadomy związanych z nim obowiązków przyrzekam:

Dane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska

MORALNY DYLEMAT KORZYSTANIA Z WYNIKÓW EKSPERYMENTÓW NIEETYCZNYCH

Tematyka zajęć z biologii

PRZESZCZEPY NARZĄDÓW

Ruch zwiększa recykling komórkowy Natura i wychowanie

Samoodnawianie = kopiowanie

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy

NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau

Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17

Genetyka kliniczna - opis przedmiotu

Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej

[2ZPK/KII] Inżynieria genetyczna w kosmetologii

DYLEMATY ETYCZNE POZYSKIWANIA KOMÓREK MACIERZYSTYCH. Paweł Bortkiewicz

2. Pobieranie materiału do badań laboratoryjnych

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Genetyka Kliniczna. Wydział Lekarsko-Stomatologiczny(WLS)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA

Zaoczne Liceum Ogólnokształcące Pegaz

Rozkład materiału z biologii do klasy III.

Biologia medyczna, materiały dla studentów

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne

Dlaczego kariotypy mężczyzn i kobiet różnią się pod względem zestawów chromosomów płci skoro Ewa została utworzona z żebra Adama?

Zagrożenia i ochrona przyrody

Imię i nazwisko...kl...

dkms.pl Fundacja DKMS, wrzesień 2016

MAM HAKA NA CHŁONIAKA

Zadanie 1. (0 4) a ) (0-1) 1 p. za prawidłowe uzupełnienie 3 zasad azotowych Rozwiązanie:

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

WYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA LICEUM KLASA 1 (POZIOM PODSTAWOWY)

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU

Moralne aspekty procedury zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro) str

Najważniejsze Informacje o dawstwie szpiku

Przedmiot: GENETYKA. I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna

MASZ DAR UZDRAWIANIA DRUGIE ŻYCIE

Zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU

NIPT Nieinwazyjny Test Prenatalny (ang. Non-Invasive Prenatal Test)

Rosnąca wiedza Polaków na temat mukowiscydozy

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Genetyka medyczna. Nie dotyczy

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013

Johann Friedrich Miescher

Warunki udzielania świadczeń w rodzaju: świadczenia zdrowotne kontraktowane odrębnie 8. BADANIA GENETYCZNE

3. Podstawy genetyki S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nazwa modułu. Kod F3/A. Podstawy genetyki. modułu

SYLABUS. Nazwa przedmiotu/modułu. Farmakologia Kliniczna. Wydział Lekarski I. Nazwa kierunku studiów. Lekarski. Język przedmiotu

Terapie przełomowe: konsekwencje etyczne

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII dla klas I Technikum ZAKRES WYMAGAŃ NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE UCZEŃ

Wymagania edukacyjne Biologia, klasa 1, zakres podstawowy

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017

Wymagania edukacyjne z biologii dla klas pierwszych

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.

Przewodnik dla instruktora dotyczący biotechnologii. (Plany lekcyjne) POZNAJ NAJNOWSZE INFORMACJE NA TEMAT BADAŃ NAD ZDROWIEM FINANSOWANIE: AUTORZY

października 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II

Ramón Lucas Lucas, Bioetica per tutti, Edizioni San Paolo, Cinisello Balsamo 2002, ss. 184.

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

BIOTECHNOLOGIA STUDIA I STOPNIA

Konferencja prasowa 29 października 2012

Scenariusz lekcji przyrody/biologii (2 jednostki lekcyjne)

DOPUSZCZALNOŚĆ EKPSERYMENYU MEDYCZNEGO W STANACH NAGŁYCH I ZAGROŻENIA ŻYCIA THE ADMISSIBILITY OF RESEARCH IN EMERGENCY MEDICINE

l.p CBM CBM s. Rydygiera SPSK

Zdobycze biotechnologii w medycynie i ochronie środowiska

Skaczące geny: białko choroby Huntingtona atakuje przeszczepy mózgu Łatanie luk w mózgu

6. Uzupełnij zdanie, wstawiajac w odpowiednie miejsce wyrażenie ujawni się lub nie ujawni się :

Biotechnologia i inżynieria genetyczna

INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH W CHOROBIE HUNTINGTONA

7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.

Zadania maturalne z biologii - 2

Naturalne planowanie rodziny

I. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający

Algorytmy genetyczne. Paweł Cieśla. 8 stycznia 2009

Spersonalizowana medycyna

Specjalność (studia II stopnia) Oczyszczanie i analiza produktów biotechnologicznych

Szczegółowy harmonogram ćwiczeń Biologia medyczna w Zakładzie Biologii w roku akademickim 2017/2018 Analityka Medyczna I rok

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU. Fundacja DKMS, wrzesień 2018

KARTA KURSU. Biotechnology in Environmental Protection. Kod Punktacja ECTS* 1

Transkrypt:

Bioetyka teologiczna cz. 5 Manipulacje w dziedzinie genetyki Wykład dla studentów II roku Instytutu Nauk o Rodzinie KUL DNA W skład cząsteczki DNA wchodzą dwa łańcuchy, które biegną antyrównolegle (tzn. koniec jednego jest dokładnie na przeciw początku drugiego). Łańcuchy owijają się wokół wspólnej osi i tworzą tzw. prawoskrętną podwójną helisę. Autorami modelu podwójnej helisy DNA są James Watson i Francis Crick. 2 DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) jest polimerem nukleotydów składających się z zasad purynowych (adeninaa, guaninag) i pirymidynowych (cytozynac, tyminat) oraz reszt deoksyrybozowych i reszt kwasu fosforowego. 3 1

Reszty cukrowe i fosforowe, połączone ze sobą wiązaniem fosfodiestrowym, znajdują się na zewnątrz helisy, natomiast zasady skierowane są do wnętrza i tworzą pary połączone wg wzoru: A---T G---C T---A C---G 4 Niekiedy kod genetyczny ulega mutacji, już to promując pożądane cechy, już to wywołując objawy chorobowe. Bywa, że oba skutki występują jednocześnie Odkrycie kodu genetycznego dało szansę, by pokonać choroby wywoływane czynnikami genetycznymi (nie wszystkie choroby mają podłoże genetyczne) 5 Szacowano dawniej, że mamy około 100 000 genów. Na podstawie liczby genów znalezionych w chromosomach 21 i 22 (odpowiednio około 200 i około 500) sugeruje się jednak, że może jest ich znacznie mniej, około 35 000. 6 2

Znajomość genomu ludzkiego ułatwi naukowcom badającym jakąś chorobę identyfikację genu lub zespołu genów odpowiedzialnych za rozwój tego schorzenia. Z samego poznania sekwencji nie musi jednak wynikać wiedza, co robi dany gen. Z kolei analiza genów powinna wyjaśnić molekularne mechanizmy danej choroby. Na przykład na podstawie znajomości genu odpowiedzialnego za powstawanie mukowiscydozy naukowcy byli w stanie opracować stosowne testy diagnostyczne. 7 Moralna ocena manipulacji genetycznych Ponieważ chodzi o ochronę ludzkiego dziedzictwa genetycznego a więc ludzkiej tożsamości genetycznej konieczne jest zachowanie zasad jak najdalej posuniętej ostrożności Zasada proporcjonalności (zbilansowanie ryzyka i potencjalnych korzyści) Zasada całościowości Zasada działania o podwójnym skutku 8 W zasadzie nie tylko dopuszczalny, ale nawet godny zalecenia jest zabieg ściśle terapeutyczny, który ma na celu leczenie różnych chorób związanych z genetycznymi "niedoborami"; taki zabieg musi zmierzać do rzeczywistego, osobistego dobra człowieka, nie może naruszać jego integralności, nie może szkodzić jego życiu. 9 3

kiedy ingerencja w dziedzictwo genetyczne przekracza granice ściśle pojętej terapii. nie może przynosić szkody zwłaszcza początkom życia ludzkiego (związanej ze zjednoczeniem nie tylko cielesnym ale i duchowym rodziców związanych węzłem małżeńskim); powinno się respektować podstawową godność ludzi i wspólną naturę biologiczną - niedopuszczalne są więc próby zmierzające do modyfikacji dziedzictwa genetycznego oraz do tworzenia grup ludzi odmiennych aniżeli inni; inspiracją dla tych zabiegów nie może być mentalność ograniczająca faktycznie pojęcie ludzkiego dobra z racji rasistowskich lub materialistycznych 10 "Prawdę mówiąc, wyrażenie 'manipulacja genetyczna' jest pojęciem niejasnym i trzeba je uczynić przedmiotem istotnego rozróżnienia moralnego, gdyż z jednej strony obejmuje ono awanturnicze próby dążących do stworzenia, sam nie wiem - jakiegoś 'nadczłowieka', z drugiej zaś kryje w sobie zbawienne dążenie do poprawiania anomalii, jakimi są niektóre choroby dziedziczne, nie wspominając już o dobroczynnych zastosowaniach w dziedzinie biologii zwierząt i roślin, tak użytecznych w produkcji żywności. W odniesieniu do tych ostatnich, niektórzy zaczynają mówić o 'chirurgii genetycznej', aby lepiej ukazać, że medycyna nie interweniuje w celu zmiany natury, ale po to, by pomóc we właściwym rozwoju stworzenia, chcianym przez Boga. Pracując w tej dziedzinie badacz należy do Bożego planu stworzenia" Jan Paweł II 11 Terapia genetyczna Jest to termin obejmujący szereg różnego rodzaju działań i technik, w których do przezwyciężenia chorób wykorzystywana jest wiedza o genetycznym dziedzictwie człowieka: Wymiana chorego genu na gen zdrowy Wprowadzenie genu zdrowego do chorego organizmu, by zlikwidować objawy chorobowe Zakażenie chorych komórek znacznikiem genetycznym, by reagowały na konkretne leki. Przygotowanie leków pod konkretnego pacjenta i jego choroby 12 4

Zagrożenia zastosowania terapii genowej: Zmiana tożsamości genetycznej Uaktywnienie nowych chorób (zwłaszcza nowotworowych) Zagrożenia wynikające z wiedzy o dziedzictwie genetycznym Manipulacje polisami ubezpieczeniowymi Inwigilacja Rasizm Tworzenie nad- i pod-ludzi 13 Diagnoza przedporodowa Chodzi o badanie dziecka w jego pierwszym okresie życia. Celem jest wykrycie choroby możliwie wcześnie celem jak najwcześniejszego poddania chorego leczeniu (już w łonie kobiety, bądź zaraz po narodzinach). W odniesieniu do chorób nieuleczalnych celem jest przygotowanie rodziców na przyjęcie chorego dziecka, by zapewnić mu jak najlepszą opiekę Dla niektórych badanie to ma dać wskazania do sztucznego przerwania ciąży 14 Metody nieinwazyjne (m.in.) Osłuchanie pracy serca Ultrasonografia (USG) Metody inwazyjne (m.in.) Kordocenteza (pobieranie krwi pępowinowej podczas ciąży) Amniocenteza (punkcja owodni) Laparoskopia 15 5

Badania prenatalne są godziwe tylko wtedy, gdy towarzyszy im wyraźna intencja terapeutyczna, bez nastawienia eugenicznego (to znaczy, że w przypadku wykrycia choroby, proces ciąży zostałby sztucznie przerwany a chory pacjent eksterminowany) Nieodzownym warunkiem jest także zgoda dobrze poinformowanych rodziców oraz roztropne rozważenie możliwych szkód 16 Nieterapeutyczne manipulacje na embrionie ludzkim Diagnoza przedporodowa oraz badania naukowe i eksperymentowanie na embrionach i płodach ludzkich nie mające na celu prawdziwej pomocy medycznej dla tychże embrionów i płodów uznane są za niegodziwe moralnie. Szczególnie ostro potępia Kościół używanie do celów naukowych embrionów ludzkich uzyskanych drogą zapłodnienia w probówce: "Należy podnieść oskarżenie szczególnej wagi przeciw dobrowolnemu zniszczeniu embrionów ludzkich, uzyskiwanych w probówkach, dla wyłącznego celu badawczego czy to przez sztuczne zapłodnienie, czy to poprzez 'podział bliźniaczy" [Donum vitae, I,5]. 17 Trzeba pamiętać, że opętanie człowieka mitem "doskonałego doboru naturalnego", czyli tzw. eugenika zdobyła sobie wyjątkowo złą reputację przez hitlerowskie, oparte na rasistowskich założeniach, zasady doboru genetycznego. Dlatego niezależnie od wezwania do ostrożności trzeba stale podkreślać, że najważniejsza i niezastąpiona jest tu rola rodziców, a więc jest to także sprawa ich odpowiedzialności. Lekarz-genetyk powinien odgrywać tu rolę jedynie pomocniczą. 18 6

Klonowanie Reprodukcyjne Do celów badań biomedycznych (tzw. terapeutyczne) Techniki Podział bliźniaczy Transfer jądra komórkowego 19 Wykorzystywanie embrionów i płodów ludzkich jako przedmiotu eksperymentów jest przestępstwem przeciw ich godności istot ludzkich, które mają prawo do takiego samego szacunku jak dziecko już narodzone i jak każdy człowiek [ ] Na takie samo potępienie moralne zasługuje także praktyka wykorzystywania embrionów i płodów jeszcze żywych - czasem 'wyprodukowa-nych' specjalnie w tym celu w drodze zapłodnienia w probówce - już to jako 'materiału biologicznego' do wykorzystania już to jako źródła organów albo tkanek do przeszczepów, służących leczeniu niektórych chorób. W rzeczywistości zabójstwo niewinnych istot ludzkich, nawet gdy przynosi korzyść innym, jest aktem absolutnie niedopuszczalnym" EV 63 20 Komórki macierzyste Podczas wstępnej fazy rozwoju, organizm zbudowany jest z niezróżnicowanych komórek (totipotencjalnych) W miarę rozwoju następuje stopniowa specjalizacja komórek, które najpierw stają się pluripotencjalne, potem multipotencjalne, by w końcu stać się wyspecjalizowanymi komórkami i tkankami Do czasu specjalizacji, komórki te nazywamy macierzystymi. Mogą one w odpowiednich warunkach mnożyć się bez ulegania procesowi dyferencjacji. Oprócz macierzystych komórek embrionalnych, występują także somatyczne komórki macierzyste; osiągnęły one pewien poziom zróżnicowania i zasadniczo mogą przekształcić się tylko w określone rodzaje komórek somatycznych 21 7

Ze względu na swoje zdolności przekształcania się w komórki somatyczne, komórki macierzyste są potencjalną szansą na terapie polegające na regeneracji zniszczonych tkanek Obecnie wykorzystuje się somatyczne komórki macierzyste np. w leczeniu oparzeń skóry Podstawowym problemem z somatycznymi komórkami macierzystymi jest trudność z ich namnażaniem, oraz niemożność dowolnego ukierunkowania procesu ich dyferencjacji 22 Bardziej podatnymi na manipulacje i łatwiej namnażającymi się są komórki pobrane z embrionów, znajdujących się w stadium blastocysty 23 Komórki macierzyste znajdują się wewnątrz zarodka. Ich pobranie jest równoznaczne z przerwaniem rozwoju organizmu i jego zniszczeniem 24 8

Technika pobrania zarodkowych komórek macierzystych jest obliczona na pozyskanie większej ich ilości. Do celów terapeutycznych wymagana jest zgodność genetyczna między podawanymi choremu komórkami macierzystymi, a jego własnymi Jest oczywiste, że jedyną drogą pozyskania wymaganej ilości embrionalnych komórek macierzystych jest klonowanie 25 9