Klonowanie. Kidy tak, a kiedy nie? Ks. Maciej Drewniak

Transkrypt

1 Klonowanie Kidy tak, a kiedy nie? Ks. Maciej Drewniak

2 Klonowanie 2 Definicja Manipulacja mająca na celu otrzymanie genetycznej kopii pierwowzoru, którym może być fragment DNA, komórka lub cały organizm.

3 Klonowanie 3 Trochę historii Owca: (1996) pierwszy sklonowany ssak owca Dolly. Małpa (Rezus): styczeń Świnia: 5 prosiaków z jednej świni, Szkocja Kot: CopyCat CC (samica, jesień 2001). Koń: Prometea (samica, 2003). Rzekome klonowanie człowieka: (2004) grupa Hwang Woo-suka ogłosiła otrzymanie pluripotentnych komórek macierzystych. Wynik ten okazał się oszustwem. Pies: Snuppy (kwiecień 2005).

4 Klonowanie 4 Metody 1) Otrzymywanie kopii fragmentów DNA 2) Reprodukcja linii komórkowych będących zespołem kopii komórki wyjściowej 3) Reprodukcja embrionów poprzez wzbudzony podział bliźniaczy (early embrio splitting); podziału tego dokonuje się gdy komórki embrionów zachowują jeszcze cechę tak zwanej totipotencjalności (zdolności rozwinięcia się w kompletny dorosły organizm) 4) Reprodukcja osobników genetycznie identycznych poprzez transfer jądra komórki somatycznej

5 Klonowanie 5 Przebieg Transfer jądra komórki somatycznej Na przykładzie owcy Dolly Z niezapłodnionej komórki jajowej usuwa się jądro. W jego miejsce wszczepia się jądro komórki somatycznej. Powstały w ten sposób klon jest kopią organizmu, z którego pobrano jądro komórki somatycznej.

6 Klonowanie 6 1. Problem etyczny Pierwsze problem etyczny związany z klonowaniem: Czy nauka i eksperymenty naukowe mają jakąś granicę, której nie można przekroczyć, czy też dla tzw. dobra nauki można zrobić wszystko? Dlatego: Z jednej strony sporu stoją ci, którzy nie widzą (lub nie chcą widzieć) żadnych ograniczeń moralnych w badaniach naukowych. Uważają więc, że w imię nauki można zrobić wszystko. Z drugiej strony są ci, którzy twierdzą stanowczo, że badania naukowe powinny być poddawane ocenie moralnej i jeśli są nieetyczne (np. zagrażają człowiekowi, środowisku) nie powinny być prowadzone.

7 Klonowanie 7 Co można klonować? Klonowanie wykorzystywane jest w hodowli organizmów transgenicznych. Są to organizmy, których genom został tak zmieniony, aby posiadały one określone cechy, np. odporność. Rośliny Modyfikacje roślin uprawnych polegają przede wszystkim na: Zwiększeniu ich odporności; zwiększeniu plonów; itp. Zwierzęta Są źródłem organów, tkanek lub linii komórkowych o wymaganej jakości genetycznej, czy produktów białkowych używanych w medycynie. Innym celem klonowania zwierząt jest zdobycie wiedzy i doświadczenia naukowego. Niektórzy twierdzą również, że jest to sposób na przywrócenie gatunków wymarłych.

8 Klonowanie 8 Dlaczego można? Klonowanie roślin i zwierząt nie przedstawia poważniejszych problemów etycznych, jeśli zachowane są pewne środki ostrożności. KKK Na co trzeba zwrócić uwagę? niebezpieczeństwo zmniejszenia różnorodności genetycznej środowiska (brak tej różnorodności w przypadku pojawienia poważnej choroby genetycznej mógłby się wiązać z zagładą całej populacji); ryzyko dla zdrowia samych zwierząt (i roślin), a także w dalszej perspektywie dla człowieka; unikanie nadmiernych i niepotrzebnych cierpień zadawanych zwierzętom podczas eksperymentów; możliwe nadużycia finansowe, związane z kwestią patentów genetycznych.

9 Klonowanie 9 Kogo nie można klonować? CZŁOWIEKA W klonowania człowieka chodzi o zapoczątkowania nowego życia ludzkiego w sposób całkowicie aseksualny, w celu uzyskania jednej lub więcej identycznych genetycznie kopii wyłącznie jednego przodka.

10 Klonowanie 10 Po co klonować człowieka? Klonowanie reprodukcyjne cel to doskonały osobnik (kopia) dawcy jądra. Klonowanie terapeutyczne cel to embrion (kopia) dawcy jądra jako źródło macierzystych komórek embrionalnych.

11 Klonowanie Problem etyczny Czy można powoływać do istnienia nowe istoty ludzkie, a następnie je niszczyć tylko po to, aby służyły rozwojowi nauki lub leczeniu chorób innych ludzi. Z jednej strony sporu są ci, którzy uważają, iż dla celów leczniczych (klonowanie terapeutyczne) jest to dopuszczalne. Z drugiej strony są ci, którzy sprzeciwiają się temu i uważają, że skoro życie zaczyna się od poczęcia, to nawet w celach terapeutycznych nie wolno tworzyć i niszczyć istot ludzkich.

12 Klonowanie 12 Stanowisko Kościoła Sprzeciw Kościoła wobec klonowania reprodukcyjnego nie budzi dyskusji. Większość ludzi, w tym naukowców, jest tego samego zdania. Kościół sprzeciwia się również klonowaniu terapeutycznemu. Nie oznacza to jednak, że odrzuca także badania nad ludzkimi komórkami macierzystymi. Zasadniczą kwestią tutaj jest to, w jaki sposób są one pozyskiwane.

13 Klonowanie 13 Stanowisko Kościoła KKK 2275 DP Poniższe argumenty za i przeciw dotyczą klonowania człowieka, zarówno reprodukcyjnego, jak i terapeutycznego.

14 Klonowanie 14 Argumenty ZA Jest to sposób na posiadanie potomstwa dla par, które nie mogą mieć dzieci (nawet metodą in vitro). Wykorzystanie embrionalnych komórek macierzystych otrzymanych drogą klonowania w transplantologi i medycynie regeneracyjnej. Daje bowiem nadzieje na otrzymanie naturalnych implantów (np. skóry) i organów do przeszczepu, które, dzięki temu, że będą identyczne genetycznie z tkankami chorego, nie będą odrzucane przez system immunologiczny. Ulepszenie człowieka.

15 Klonowanie 15 Argumenty PRZECIW Argumenty podkreślające szacunek dla życia i godność osoby ludzkiej: Embrion ludzki powinien być traktowany z taką godnością, jaka przysługuje każdej osobie ludzkiej. Natomiast embriony uzyskane w klonowaniu (metodą transferu jądra) są traktowane jak rzeczy i poddawane wszelkiego rodzaju eksperymentom i modyfikacjom, które służą jakimś celom. Jeśli embrion zginie lub zostanie uszkodzony tworzy się kolejne. W przypadku klonowania terapeutycznego podnosi się postulat, że ma ono służyć ratowaniu życia ludzkiego i opracowywaniu nowych metod leczenia. Nie wolno jednak dla ratowania jednych ludzi, eksperymentować lub zabijać innych. Klonowanie godzi w sam rdzeń godności osoby ludzkiej, która winna być szanowana i chciana ze względu na nią samą. Jednym z przejawów tej godności jest całkowita wyjątkowość i niepowtarzalność każdej osoby. W przypadku klonu z założenia tworzyłoby się ludzi, którzy są kopiami kogoś innego. Skutkowałoby to poważnymi trudnościami psychicznym w odnalezieniu własnej tożsamości. Klonowanie ludzi burzy fundamentalne relacje człowieka: relacja dzieci-rodzice, pokrewieństwo, powinowactwo, np. kobieta może być siostrą bliźniaczką swojej matki, nie mieć biologicznego ojca i być córką swojego dziadka. Możliwość stworzenia człowieka-klonu, którego jedynym celem byłoby służenie jako "rezerwuar części zamiennych" dla innych.

16 Klonowanie 16 Argumenty PRZECIW Argumenty techniczne: Doświadczenia na zwierzętach pokazały, że klonowanie (zwłaszcza ssaków) jest ogromnie skomplikowane. Jego skuteczność wynosi mniej niż 4%. W przypadku człowieka jest to jeszcze trudniejsze i mniej skuteczne. Oznacza to, że urodzenie jednego ludzkiego klonu, musiałoby być okupione ogromną liczbą obumarłych embrionów i płodów, które zginęłyby w trakcie rozwoju preimplantacyjnego i prenatalnego. W przypadku wykorzystania komórek macierzystych (np. w medycynie regeneracyjnej) istnieje ryzyko przekształcania (namnażania) się ich w nowotwory. W przypadku zwierząt osobniki sklonowane rodzą się z poważnymi chorobami i wadami genetycznymi. W przypadku człowieka byłoby podobnie. Poza tym klonowanie otwiera drogę dla eugeniki, czyli tworzenia ludzi o pożądanych cechach fizycznych bądź umysłowych, a tym samym manipulowania kodem genetycznym bez żadnych ograniczeń.

17 Klonowanie 17 Rozwiązania alternatywne Nie ma moralnie uzasadnionej alternatywy dla klonowania ludzi. Takie klonowanie powinno być zakazane. W przypadku wykorzystania komórek macierzystych w medycynie istnieją inne metody ich pozyskiwania niż przez klonowanie.

18 Klonowanie 18 Informacje dodatkowe Filmy Wyspa (2005) Gattaca szok przyszłości (1997)