PRZESZCZEPY NARZĄDÓW

Transkrypt

1 PRZESZCZEPY NARZĄDÓW

2 TRANSPLANTACJE - zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu na inne miejsce, wykonywane w celach leczniczych

3 RYS HISTORYCZNY od starożytności próby wykorzystywania krwi w lecznictwie 1902 r. w Wiedniu E. Ullmann próba przeszczepienia psiej nerki 1954 r. - pierwsza skuteczna transplantacja organu ludzkiego (nerka bliźniaka) bostoński chirurg J.E. Murray pierwszy przeszczep szpiku kostnego 1959 przeszczep płuca ze zwłok, 1963 transplantacja wątroby, 1966 trzustki, 1967 pierwsza transplantacja serca (Ch. Barnard).

4

5 ASPEKTY KLINICZNE ciągu kilkudziesięciu lat dokonało się w przypadku przeszczepów przejście od kontrowersyjnych eksperymentów do uznanej terapii medycznej istotne znaczenie miało zrozumienie mechanizmów immunologicznych w organizmie, odkrycie antygenów zgodności tkankowej, zastosowanie leków i immunosupresyjnych

6

7 1 autoprzeszczepy w obrębie danego organizmu; nie stwarzają zasadniczo problemów medycznych ani etycznych, poza sytuacjami kryminalnymi (np. operacja plastyczna dla zatarcia śladów); RODZAJE PRZESZCZEPÓW

8 1 przeszczepy allogeniczne (homotransplantacja) w ramach tego samego gatunku RODZAJE PRZESZCZEPÓW

9 dzielą się na: oraz przeszczepy narządów parzystych i przeszczepy narządów od dawców żywych przeszczepy narządów pojedynczych przeszczepy narządów od dawców martwych;

10

11 3 heterotransplantacje (ksenotransplantacje) między osobnikami różnych gatunków RODZAJE PRZESZCZEPÓW

12

13 4 izotransplantacje pomiędzy jednostkami identycznymi genetycznie (bliźniaki jednojajowe) RODZAJE PRZESZCZEPÓW

14 5 alloplastyka z materiałów niebiologicznych, np.. sztuczne zastawki, protezy, klamry RODZAJE PRZESZCZEPÓW

15

16 w Polsce Ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 1995 r. najistotniejsze problemy medycyny przeszczepowej: ogromny niedostatek organów do przeszczepu w stosunku do liczby oczekujących biorców konieczność odmówienia pomocy ratującej życie lub poprawiającej jego jakość

17

18 ASPEKTY ETYCZNE BIORCY I DAWCY nikt nie ma obowiązku darowania swoich organów lub tkanek, nikt też nie może zgłaszać roszczeń prawnych do organów drugiego człowieka, żywego czy zmarłego jedynie właściwą formą oddania organu jest forma wolnego daru

19 WYMOGI CHRONIĄCE PRAWA BIORCY 1 charakter terapeutyczny przeszczepu; 2 stanowi jedyną szansę uratowania życia czy zdrowia, po wyczerpaniu innych metod; 3 ryzyko jest proporcjonalne do spodziewanych wyników terapeutycznych; 4 konieczna jest świadoma zgoda i prawo do rezygnacji z terapii i do wycofania wcześniejszej zgody 5 spośród implantowanych narządów należy wykluczyć mózgowie i gruczoły płciowe, które zapewniają tożsamość osobową i prokreacyjną osoby

20 WYMAGANIA ETYCZNE CHRONIĄCE PRAWA DAWCY rozróżnić pobranie narządów od dawców żyjących i zmarłych pobranie od osoby żywej dotyczy wyłącznie organów podwójnych (nerka), fragmentów organu (płaty wątroby i części płuc) lub tkanek nie może być przeprowadzone za cenę trwałego kalectwa lub śmierci dawcy i bez jego wyraźnej zgody (tu problem zagrożenia zdrowia i życia dawcy; wątpliwości jego wolnej zgody) do końca wykorzystać możliwości, które stwarza eksplantacja ze zwłok wiwisekcja jest moralnie absolutnie zakazana.

21

22 PROBLEM EKSPLANTACJI ORGANÓW ZE ZWŁOK pietyzm wobec ciała osoby zmarłej nie jest równoznaczny z zachowaniem jego integralności pobieranie organów ze zwłok ludzkich może być przeprowadzane tylko z uwzględnieniem kilku norm etycznych.

23 PROBLEM EKSPLANTACJI ORGANÓW ZE ZWŁOK 1 pobranie narządów nie może ograniczać wysiłków ratowania życia dawcy: niedopuszczalne jest czekanie na czyjąś śmierć ani wymiana życie za życie, w wymiarze uśmiercenia jednej osoby dla ratowania życia drugiej podstawą możliwości pobrania organów id osoby zmarłej jest optymalne leczenie każdego pacjenta aż do niewątpliwie zdiagnozowanej śmierci

24 PROBLEM EKSPLANTACJI ORGANÓW ZE ZWŁOK 2 zgon dawcy musi zostać przed eksplantacją ponad wszelką wątpliwość stwierdzony kompetencje medycyny kryteria śmierci człowieka nie wystarcza domniemana śmierć dawcy jeżeli pobranie organu lub tkanki do implantacji nastąpiło po stwierdzeniu śmierci - nie ma etycznych zastrzeżeń jeżeli natomiast było ono związane z manipulacją procesu -umierania albo dawca jeszcze nie w fazie przedśmiertnej - takie działanie niemoralne

25 tradycyjnie: fakt śmierci - ustanie akcji serca i krążenia; pośmiertne stężenie ORGANÓW ZE ZWŁOK PROBLEM EKSPLANTACJI

26 1968 R. - KOMISJA HARVARD MEDICAL SCHOOL nowe kryterium śmierci = całkowite i nieodwracalne ustanie czynności całego mózgu (kory i pnia), które ustala się za pomocą kompleksowych badań = śmierć mózgowa funkcje koordynujące mózgu oznacza dezintegrację i niezdolność organizmu do samodzielnego życia niemal powszechnie uznawane za wyznacznik śmierci człowieka

27 PRAWNE WYMOGI DOTYCZĄCE UPRZEDNIEGO WYRAŻENIA ZGODY PRZEZ ZMARŁEGO DAWCĘ/JEGO PRAWNYCH PRZEDSTAWICIELI kolidują dwa moralne zobowiązania: zabezpieczenie prawa do wolnego dysponowania własnym ciałem (także po śmierci) fundamentalna solidarność międzyludzka, zobowiązująca do ratowania życia chorego człowieka przez pośmiertne oddanie organów

28 DWA ROZWIĄZANIA ZGODY W PRZYPADKU DAWCÓW ZMARŁYCH zgoda formalna (wyraźna) - konieczne jest uprzednie wyraźne ujawnienie woli oddania organów do przeszczepu, zgoda domniemana (brak sprzeciwu) domniemywa się taką wolę przy braku wyraźnego sprzeciwu

29

30 Eksplantacja musi uszanować godność zmarłego i nie może obrażać uczuć jego bliskich. Szacunek dla zwłok jest tylko w sensie analogicznym szacunkiem dla osoby, która umarła. Obowiązkiem moralnym jest pietyzm wobec zwłok, z którego wynika zobowiązanie do pochowania ciała. Zgodna z zasadami etycznymi eksplantacja nie może być w żadnym wypadku uważana za profanację ciała, na ruszenie zasad religijnych spokoju zmarłych. Uszanowanie uczuć bliskich domaga się pietyzmu względem ciała zmarłego, kontrolowania zachowań bezdusznych i rutynowych, umożliwienia odpowiadającego ich życzeniom pożegnania ze zmarłym, a także oddania odpowiednio estetycznie przygotowanych zwłok do pochówku

31