Możliwości współpracy Instytutu Pojazdów Szynowych TABOR z producentami pojazdów szynowych Jarosław Czerwiński, z-ca dyrektora ds. rozwoju Zbigniew Durzyński, profesor IPS Tabor
Prace naukowe i badawczo-rozwojowe Podstawowa działalność Instytutu to : > kompleksowo realizowane prace naukowe i badawczo-rozwojowe w dziedzinie pojazdów szynowych finansowane lub dofinansowywane ze środków budżetowych > pełne badania pojazdów szynowych oraz ich zespołów i podzespołów zgodnie z wymogami Technicznych Specyfikacji Interopercyjności oraz ISO, IEC, UIC/ERRI, AAR, CEN i CENELEC > opracowanie nowoczesnych podzespołów do pojazdów szynowych w oparciu o wyniki własnych prac rozwojowych > prezentowanie wyników prac na konferencjach naukowych i technicznych w dziedzinie pojazdów szynowych i transportu > organizowanie konferencji naukowych i naukowotechnicznych z dziedziny pojazdów szynowych 2
W ostatnich latach IPS TABOR zrealizował z powodzeniem kilkanaście projektów celowych, rozwojowych i w ramach programu badań stosowanych: Projekty rozwojowe Konstrukcja pojazdu szynowego z zastosowaniem najnowszych lekkich materiałów o wysokich parametrach wytrzymałościowych i o minimalnym oddziaływaniu na środowisko naturalne System transportu naczep drogowych na wózkach kolejowych w kombinowanym ruchu kolejowo-drogowym Lokomotywa manewrowa z układem napędowym z wykorzystaniem wysokowydajnych zasobników energii Projekty celowe Wózek do wagonu typu Z o prędkości ruchu 250 km/h i możliwości modyfikacji do prędkości 300 km/h. Zmodernizowana elektryczna lokomotywa liniowa typu 4E (seria EU/EP 07) spełniająca wymagania i zapewniająca interoperacyjność systemu kolei konwencjonalnych Uniwersalna lokomotywa elektryczna, wielosystemowa o budowie modułowej, na prędkość powyżej 200 km/h Elektryczny zespół trakcyjny na napięcia zasilania 3 kv; 15 kv-16,6 Hz, 25 kv-50 Hz Uruchomienie produkcji elementów elastomerowo-gumowych do przejść międzywagonowych zgodnych z wymaganiami UIC Opracowanie uniwersalnej, modułowej tablicy pneumatycznej dla lokomotyw liniowych spalinowych i elektrycznych, integrującej wszystkie układy pneumatycznego sterowania 3
cd: Projekt badawczy własny Zastosowanie wybranych metod analizy sygnałów wibroakustycznych oraz technologii GPS dla monitorowania przemieszczania i stanu pojazdu szynowego w celu zwiększenia bezpieczeństwa ruchu i lepszego zarządzania taborem kolejowym Pogram badań stosowanych Platforma zmodernizowanych spalinowych lokomotyw 6-osiowych spełniających wymagania Unii Europejskiej z wykorzystaniem lokomotyw eksploatowanych w kraju Lekki autobus szynowy do ruchu regionalnego 4
Przykłady pojazdów kolejowych realizowanych w ramach prac rozwojowych Lokomotywa Gama 111ED została wyróżniona nagrodą im. inż. Ernesta Malinowskiego na targach TRAKO 2013 5
Elektryczny zespół trakcyjny dla WKD 6
7
Wózek na prędkość 250 km/h z możliwością przystosowania do 300 km/h zabudowany pod wagonem pomiarowym IPS TABOR 8
Modułowy system sterowania hamowaniem pneumatycznym lokomotywy z modułem mikroprocesorowym Na Międzynarodowych Targach Poznańskich, kolejny już raz Instytut Pojazdów Szynowych TABOR został wyróżniony złotym medalem w kategorii Transfer wyników badań naukowych do praktyki gospodarczej za Modułowy system sterowania hamowaniem pneumatycznym lokomotywy ze wspomaganiem mikroprocesorowym. 9
10
Wysoki poziom prac Instytut uzyskuje m. in. w efekcie stosowania do opracowywanej dokumentacji, obliczeń wytrzymałościowych oraz symulowania stanów urządzeń, nowoczesnych narzędzi wspomagania komputerowego, takich jak: Solid Works, ABAQUS, COSMOS, FEMAP NX Nastran, HyperWorks, SIMPAK, MATLAB W wyniku stosowania tych metod powstały m. in. projekty nowoczesnych pudeł, ostoi i ram wózków. 11
Badania pojazdów i ich podzespołów IPS TABOR prowadzi, systematycznie rozwija i doskonali badania ruchowe pojazdów na liniach kolejowych i tramwajowych z prędkościami wymaganymi przez zleceniodawców. Są to przede wszystkim badania: właściwości statycznych, quasi-statycznych i dynamicznych oraz właściwości akustycznych, wytrzymałościowych i komfortu jazdy pojazdów szynowych. Nowoczesna aparatura pomiarowa, stała automatyzacja i komputeryzacja procesów pomiarowych, bogate wyposażenie badawcze poparte kwalifikacjami doświadczonej kadry, umożliwiają prowadzenie specjalistycznych badań. Uniwersalność wyposażenia badawczo-pomiarowego sprawia, że IPS TABOR może prowadzić także badania obiektów i urządzeń z pokrewnych dziedzin (np. pojazdy samochodowe, maszyny robocze) w zakresie wytrzymałości statycznej i zmęczeniowej, napędów, parametrów ruchowych, zagadnień cieplno-przepływowych, odporności na drgania, właściwości akustycznych. 12
Stanowisko do badań wytrzymałości statycznej 13
Stanowisko do badań wytrzymałości zmęczeniowej ram wózków 14
Stanowisko do badań wytrzymałości zmęczeniowej osi i kół 15
Stanowisko do badań wibracji i udarów Komora termoklimatyczna (28 m 3 ) 16
Stanowisko bezwładnościowe do badań procesów hamowania 17
Zestaw do badań kompatybilności elektromagnetycznej 18
Instytut Pojazdów Szynowych Tabor : jest jednostką organizacyjną działającą na podstawie Ustawy o instytutach badawczych z dnia 30 kwietnia 2010 r. (Dz. U. 96 poz. 618) ma status jednostki notyfikowanej (NB 1940) do Komisji Europejskiej w obszarze Dyrektywy 2008/57/WE w zakresie norm EN 45001 - EN ISO/IEC 17025 oraz EN 45011 - EN ISO/IEC 17065 jest jednostką uprawnioną (wg art. 22g ust. 9 Ustawy o transporcie kolejowym) do przeprowadzenia badań: - niezbędnych do dopuszczenia do eksploatacji pojazdów kolejowych niezgodnych z TSI na podstawie Rozporządzenia MT, B i GM z 6 listopada 2013 r. (Dz. U. poz. 1297) - koniecznych do uzyskania świadectw dopuszczenia do eksploatacji na podstawie Rozporządzenie MI i R z 13 maja 2014 r. (Dz. U. poz. 720) zgodnie z Decyzją Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego z 11.01.2016 r. 19
20
Dopuszczenia pojazdów kolejowych do eksploatacji, zgodnie z Dyrektywą 2008/57/WE w sprawie interoperacyjności systemu kolei we Wspólnocie, wymagają weryfikacji WE przeprowadzonej przez jednostki notyfikowane, w oparciu o Techniczne Specyfikacje Interoperacyjności. Oddzielnymi przepisami prawnymi (Dz. U. 2012 r. poz. 918) uregulowane zostały procedury dopuszczenia do eksploatacji pojazdów przeznaczonych do eksploatacji na liniach: metra bocznic z wąskim torem. Zgodnie z Rozporządzeniem (Dz. U. 2014 r. poz. 720) wymaganym załącznikiem do wniosku o wydanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu pojazdu jest sprawozdanie z wykonanych badań. Według stanu na koniec czerwca 2016 r. uprawnienia do tego rodzaju działania, na podstawie decyzji Prezesa UTK uzyskał Instytut Pojazdów Szynowych TABOR z Poznania. 21
Podstawą tych uprawnień są akredytacje uzyskane przez Instytut dla Ośrodka Certyfikacji Wyrobów Certyfikat Akredytacji Jednostki Certyfikującej Wyroby (AC 173) w zakresie normy PN-EN ISO/IEC 17065, ważny do 2017 r. z zakresem akredytacji podanym na stronie PCA Certyfikat Akredytacji Jednostki Inspekcyjnej (AK 024) w zakresie normy PN-EN ISO/IEC 17020, ważny do 2019 r. z zakresem akredytacji podanym na stronie PCA dla Laboratorium Badań Pojazdów Szynowych Certyfikat Akredytacji Laboratorium Badawczego (AB 744) w zakresie normy PN-EN ISO/IEC 17025, ważny do 2018 r. z zakresem akredytacji podanym na stronie PCA. 22
23
Przykłady pojazdów kolejowych, których weryfikację zgodności z TSI/badania przeprowadził Instytut Pojazdów Szynowych TABOR: - PESA: lokomotywy serii Gama 111E, e.z.t.: 13WE, 22WE, 33WE - NEWAG: lokomotywa E6ACT - FPS HCP Poznań: wagony: 156A, 158A, 159A - ZPS Warszawa: lokomotywa LM-400, pojazdy robocze: PW-260, CPS, UCS, ZTU - Stadler: e.z.t. Flirt 3 - Siemens: - metro Inspiro - lokomotywy: BR 189, ES64U4, ES64F4 - Bombardier: - lokomotywy elektr.: E186, E483, E583 - lokomotywy spalinowe: 186 PL, 285 PL - Skoda Transportation: lokomotywa 109E Laboratorium Badań Pojazdów wykonało badania wielu nowoprojektowanych pudeł dla PESA Bydgoszcz 24
Dopuszczenia typów tramwajów do eksploatacji odbywa się na podstawie innych przepisów, zarówno w odniesieniu do zakresu badań, jak i w zakresie upoważnień dla jednostek uprawionych. Zgodnie z zapisami w Ustawie Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 2013 r. poz. 1611) organem spełniającym rolę krajowego organu bezpieczeństwa w obszarze eksploatacji tramwajów jest Transportowy Dozór Techniczny. Jednostką wyznaczoną do wykonywania badań w celu homologacji i kontroli zgodności produkcji tramwaju od 19.12.2014 r. jest Instytut Pojazdów Szynowych TABOR z Poznania. 25
Tramwaje zbadane przez IPS TABOR w celu homologacji Lp. Producent Typ pojazdu Homologacja typu Rozszerzenie homologacji 1 PESA 121 NbT X 2 PESA 134 N 3 PESA 2010N wersja 2010NW 4 SOLARIS S111o X 5 PESA 2014N X 6 MODERTRANS MF02AC wariant MF16ACBD 7 PESA 122NbT wersja 122NaB 8 PESA 122NaL X 9 ZPS 4NA-DT X 10 ZPS TDD-40.00 X 11 ZPS TDK-40.00 X 12 MODERTRANS MF02AC wariant MF19AC 13 PESA 122NbT wariant 122NbT DUO 14 PESA 122NaSF 15 MODERTRANS MF20AC X (badania w trakcie) wersję 122NASF2 (badania w trakcie) 26
27
Współpraca na europejskim rynku kolejowym 28
Podsumowanie Instytut Pojazdów Szynowych TABOR jest jedynym w Polsce instytutem badawczym, kompleksowo realizującym prace związane z rozwojem oraz z badaniami pojazdów szynowych. Istnieje na rynku od 1945 roku. Wysokokwalifikowana kadra pracownicza zapewnia wysoką pozycję instytutu na rynku pojazdów szynowych. Znacząca część pojazdów szynowych eksploatowanych na polskich torach jest dziełem specjalistów Instytutu. Dbając o wysoki poziom merytoryczny prac IPS TABOR stale współpracuje z wieloma uczelniami technicznymi i innymi jednostkami naukowymi, badawczo rozwojowymi oraz utrzymuje stałe kontakty z producentami taboru szynowego w kraju i za granicą. W zasobach bibliotecznych instytutu znajduje się bogaty zbiór literatury technicznej oraz krajowych i zagranicznych periodyków naukowo-technicznych. W ramach swojej działalności IPS TABOR wydaje publikacje naukowe w dziedzinie pojazdów szynowych, a od 1975 r. kwartalnik naukowo-techniczny Pojazdy Szynowe. 29
Wydawnictwa 30
> M. Medwid: POLSKI SYSTEM TRANSPORTU KOLEJOWO-DROGOWEGO [BIMODALNEGO] TYPU TABOR > Z. Marciniak, M. Medwid: POJAZDY SZYNOWO-DROGOWE > Pod redakcją J. Madeja: TECHNIKA TABORU DROGOWO-SZYNOWEGO (BIMODALNEGO) > K. Magnucki, J. Mielniczuk,M. Ostwald: WYBRANE ZAGADNIENIA PROJEKTOWANIA POROWATYCH KONSTRUKCJI POWIERZCHNIOWYCH > W. Gąsowski, M. Sobaś: ZNACZENIE SKRAJNI BUDOWLI W PROJEKTOWANIU NOWOCZESNYCH POJAZDÓW SZYNOWYCH > W. Gąsowski, M. Sobaś: : NOWOCZESNA SKRAJNIA POJAZDÓW KOLEJOWYCH > W. Gąsowski: AERODYNAMIKA POCIĄGU > S. Bocian: INTELIGENTNE PODSYSTEMY MECHATRONICZNE W BADANIACH I STEROWANIU POJAZDÓW SZYNOWYCH > K. Magnucki, Stawecki W.: WYTRZYMAŁOŚĆ I STATECZNOŚĆ CIENKOŚCIENNYCH KONSTRUKCJI WAGONÓW OSOBOWYCH > M. Sobaś: ZAWIESZENIA I UKŁADY BIEGOWE WAGONÓW TOWAROWYCH > K. Magnucki, Stawecki W.: WYTRZYMAŁOŚĆ I STATECZNOŚĆ TRÓJKĄTA HAMULCOWEGO 31
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Kontakt: j.czerwinski@tabor.com.pl z.durzynski@tabor.com.pl