Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym

Transkrypt

1 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym Wojciech Rzepka Warszawa, 19 marca 2012 r. 1

2 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym 1. Wprowadzenie 2. Prawodawstwo krajowe i unijne 3. Europejska Agencja kolejowa w 2012 r. 4. Certyfikacja krajowa i wspólnotowa 5. Realizacja projektów infrastrukuralnych i taborowych 6. Problemy w realizacji procesów certyfikacyjnych w Polsce 7. Podsumowanie 2

3 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym 1. Wprowadzenie 2. Prawodawstwo krajowe i unijne 3. Europejska Agencja kolejowa w 2012 r. 4. Certyfikacja krajowa i wspólnotowa 5. Realizacja projektów infrastrukuralnych i taborowych 6. Problemy w realizacji procesów certyfikacyjnych w Polsce 7. Podsumowanie 3

4 Kolej we Wspólnocie IDEA Wzajemne uznawanie = wzajemna akceptacja Wzajemne zaufanie CEL: raz zbadane, ocenione i dopuszczone = akceptowane wszędzie 4

5 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym 1. Wprowadzenie 2. Prawodawstwo krajowe i unijne 3. Europejska Agencja kolejowa w 2012 r. 4. Certyfikacja krajowa i wspólnotowa 5. Realizacja projektów infrastrukuralnych i taborowych 6. Problemy w realizacji procesów certyfikacyjnych w Polsce 7. Podsumowanie 5

6 Prawo Wspólnotowe dyrektywy nowego podejścia legislacyjnego w tym między innymi 3 dotyczące interoperacyjności kolei /57/WE, 2009/131/WE, 2011/18/WE i 2 dotyczące bezpieczeństwa 2004/49/WE i 2008/110/WE Dyrektywy specyfikacje TSI normy (np. CEN, CENELEC, ETSI) specyfikacje (np. GSM-R, ETCS) Dyrektywy nowego podejścia oraz uzupełniające je decyzje muszą być wdrażane przez wszystkie kraje członkowskie UE ponieważ definiują podstawy funkcjonowania jednolitego systemu oceny zgodności, co tworzy podstawy WSPÓLNEGO RYNKU 6

7 Przepisy i normy Wczoraj Dziś Umowy międzynarodowe (COTIF, AGC, AGTC, ) Specyfikacje międzynarodowe (UIC, RIV, RIC, EN standards) Przepisy krajowe, z wzajemną akceptacją lub bez TSI Normy europejskie Przepisy krajowe

8 Implementacja prawodawstwa UE w Polsce Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U nr 166, poz z późniejszymi zmianami) reguluje zasady funkcjonowania procesów oceny zgodności wyrobu ustanawia Polskie Centrum Akredytacji (PCA) do udzielania akredytacji jednostkom certyfikującym, kontrolnym (inspekcyjnym) i badawczym 8

9 Implementacja prawodawstwa UE w Polsce Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U nr 86, poz. 789 z późniejszymi zmianami) Ustanawia Prezesa UTK jako centralny organ administracji do: regulacji transportu kolejowego licencjonowania transportu kolejowego nadzoru technicznego nad eksploatacją i utrzymaniem linii kolejowych oraz pojazdów kolejowych bezpieczeństwa ruchu kolejowego 9

10 Implementacja prawodawstwa UE w Polsce Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U nr 86, poz. 789 z późniejszymi zmianami) Stan na r. Prezes UTK jako centralny organ administracji między innymi wydaje: autoryzacje, certyfikaty i świadectwa bezpieczeństwa zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji podsystemów strukturalnych, nowego lub zmodernizowanego taboru nieobjętego TSI, świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu budowli, typu urządzenia lub typu pojazdu kolejowego 10

11 Dyrektywy dotyczące interoperacyjności 2008/57/WE skonsolidowana dyrektywa o interoperacyjności przesądzająca rozszerzenie zakresu stosowania od 2012 r. na cały system kolejowy i ew. szynowe systemy miejskie; 2009/131/WE zmieniająca załącznik VII do Dyrektywy 2008/57/WE (z r.); 2011/18/WE zmieniająca załączniki II, V i VI do Dyrektywy 2008/57/WE (z r.); 11

12 Decyzje dotyczące interoperacyjności Decyzja Komisji z r. w sprawie modułów procedur oceny zgodności, przydatności do stosowania i weryfikacji WE; DECYZJA KOMISJI z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie publikacji dokumentu referencyjnego i administrowania dokumentem referencyjnym, o którym mowa w art. 27 ust. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/57/WE w sprawie interoperacyjności systemu kolei we Wspólnocie ; 12

13 Rozporządzenia dotyczące interoperacyjności Rozporządzenie Komisji (UE) NR 201/2011 z dnia 1 marca 2011 r. sprawie wzoru deklaracji zgodności z dopuszczonym typem pojazdu szynowego; Rozporządzenie Komisji (UE) NR 445/2011 z dnia 10 maja 2011 r. w sprawie systemu certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie w zakresie obejmującym wagony towarowe oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 653/2007; Zalecenie Komisji z dnia 29 marca 2011 r. w sprawie zezwoleń na dopuszczenie do eksploatacji podsystemów strukturalnych i pojazdów na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/57/WE. 13

14 Dyrektywy i inne regulacje dotyczące bezpieczeństwa DYREKTYWA 2004/49/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa kolei wspólnotowych, DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2008/110/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. zmieniająca dyrektywę 2004/49/WE w sprawie bezpieczeństwa kolei wspólnotowych, ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1158/2010 z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie wspólnej metody oceny bezpieczeństwa w odniesieniu do zgodności z wymogami dotyczącymi uzyskania kolejowych certyfikatów bezpieczeństwa, ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1169/2010 z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie wspólnej metody oceny bezpieczeństwa w odniesieniu do zgodności z wymogami dotyczącymi uzyskania kolejowych autoryzacji w zakresie bezpieczeństwa. 14

15 Dyrektywa 2008/57/WE Przepisy narodowe Mają zastosowanie do czasu osiągnięcia w Europie docelowego interoperacyjnego systemu, ponieważ ich przestrzeganie gwarantuje spełnienie przez państwo członkowskie wymagań zasadniczych. Powodem ich stosowania są: brak pełnej kompletności TSI (np. punkty otwarte, odstępstwa itd.); wymaganie odstępstw w niektórych państwach członkowskich z powodu zapewnienia kompatybilności z istniejącymi instalacjami; eksploatacja wielu różnych podsystemów przed wejściem w życie dyrektyw interoperacyjności i TSI; przypadki szczególne, jeżeli TSI nie odnoszą się do nich.

16 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym 1. Wprowadzenie 2. Prawodawstwo krajowe i unijne 3. Europejska Agencja kolejowa w 2012 r. 4. Certyfikacja krajowa i wspólnotowa 5. Realizacja projektów infrastrukuralnych i taborowych 6. Problemy w realizacji procesów certyfikacyjnych w Polsce 7. Podsumowanie 16

17 ERA w 2012 r. - ważniejsze kluczowe projekty 1. Opracowanie wytycznych dla SMS wraz z warsztatami; 2. Opracowanie kryteriów akceptowalności ryzyka (RAC); 3. Opracowanie wytycznych badania wypadków; 4. Aktualizacja wytycznych dla procesów oceny zgodności CSM; 5. Opracowanie wytycznych dla NSA nadzorowania CSM; 6. Opracowanie zasad akredytacji dla ECM, ISA, centrów szkoleniowych i laboratoriów badawczych ERTMS; 7. Opracowanie nowego systemu (ERAIL) dla badania i raportowania danych związanych z wypadkami (system będzie używany przez narodowe jednostki badające wypadki przy raportowaniu Agencji); 17

18 ERA w 2012 r. - ważniejsze kluczowe projekty 8. Wspomaganie realizacji 4 wzajemnych auditów NSA (cross-audity); 9. Ocena 4 narodowych jednostek badających wypadki kolejowe; 10.Publikacja narodowych ram prawnych autoryzacji pojazdów (dokument referencyjny); 11.Nowelizacja TSI CCS, INF, ENE, Loc&pas, PRM, NOI, SRT, OPE i TAF; 12.Zatwierdzanie przy pomocy procedury kontroli zmian dokumentów ERTMS i GSM-R; 13.Opublikowanie zaktualizowanych specyfikacji technicznych dla balisy poziom 3 włącznie z rodzajami testów; 14.Weryfikacja zasad ruchowych dla ETCS. 18

19 Ważniejsze zmiany w TSI w 2012 r. HS CR TSI CCS rozszerzenie zakresu stosowania na całą sieć kolejową HS TSI RST i CR TSI Lok&pas połączenie w jedną TSI zawierającą również wymagania dla HS i CR składów zespolonych, lokomotyw i wagonów pasażerskich (wagony towarowe pozostaną regulowane odrębną TSI), zamknięcie wielu punktów otwartych HS CR INF TSI połączenie w jedną TSI z rozszerzeniem zakresu stosowania na całą sieć kolejową, zamknięcie wielu punktów otwartych HS CR TSI ENE połączenie w jedną TSI z rozszerzeniem zakresu stosowania na całą sieć kolejową, zamknięcie wielu punktów otwartych TSI OPE harmonizacja zasad prowadzenia ruchu (zał. B), aktualizacja załączników C i D 19

20 Ważniejsze zmiany w TSI w 2012 r. TSI SRT uwzględnienie wymagań ppoż zawartych w CR TSI Lok&pas i HS TSI RST, rozszerzenie zakresu stosowania TSI PRM zamknięcie punktów otwartych, usunięcie niezgodności i niespójności, korekcja błędów i wyjaśnień (w razie potrzeby), przegląd strategii wdrażania zmian w celu doprowadzenia TSI do pełnej zgodności HS CR TSI RST NOI połączenie w jedną TSI, rozszerzenie zakresu stosowania na całą sieć kolejową, objęcie sieci 1520 mm, obniżenie wartości dopuszczalnego emitowanego hałasu TSI TAF 2 stopień nowelizacji zawierający przegląd rozdziałów 1 i 4 20

21 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym 1. Wprowadzenie 2. Prawodawstwo krajowe i unijne 3. Europejska Agencja kolejowa w 2012 r. 4. Certyfikacja krajowa i wspólnotowa 5. Realizacja projektów infrastrukuralnych i taborowych 6. Problemy w realizacji procesów certyfikacyjnych w Polsce 7. Podsumowanie 21

22 Moduły oceny zgodności w TSI DECYZJA KOMISJI z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie modułów procedur oceny zgodności, przydatności do stosowania i weryfikacji WE stosowanych w technicznych specyfikacjach interoperacyjności przyjętych na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/57/WE określa: moduły oceny zgodności dla składników interoperacyjności i podsystemów, minimalną zawartość dokumentacji technicznej, okresy ważności deklaracji i czas ich przechowywania, okresy pomiędzy auditami w nadzorze

23 Moduły oceny zgodności dla składników interoperacyjności Moduł CA wewnętrzna kontrola produkcji; deklaracja WE zgodności producenta, że wyroby są zgodne z wymaganiami dyrektywy Moduł CA 1 wewnętrzna kontrola produkcji oraz weryfikacja produktu poprzez indywidualne badanie; deklaracja WE zgodności producenta na podstawie certyfikatu WE zgodności wystawionego przez jednostkę notyfikowaną weryfikującą zgodność produkcji z projektem Moduł CA 2 wewnętrzna kontrola produkcji oraz weryfikacja produktu w przypadkowych odstępach czasu; deklaracja WE zgodności producenta na podstawie certyfikatu WE zgodności wystawionego przez jednostkę notyfikowaną weryfikującą zgodność produkcji z projektem

24 Moduły oceny zgodności dla składników interoperacyjności Moduł CB certyfikat WE zgodności, badanie typu wyrobu przez jednostkę notyfikowaną Moduł CC - producent w oparciu o wewnętrzną kontrolę produkcji deklaruje, że produkowane wyroby są zgodne z typem określonym w module CB Moduł CD - zapewnienie zgodności z typem w oparciu o system zarządzania jakością produkcji, producent mający wdrożony system zapewnienia jakości ISO 9001 deklaruje na podstawie oceny dokonanej przez jednostkę notyfikowaną, że produkuje wyroby zgodne z typem określonym w module CB

25 Moduły oceny zgodności dla składników interoperacyjności Moduł CF zgodność z typem w oparciu o weryfikację wyrobu, jednostka notyfikowana sprawdza zgodność wyrobu z typem opisanym w certyfikacie WE zgodności typu i wystawia certyfikat WE zgodności, producent wystawia na tej podstawie deklarację WE zgodności Moduł CH zgodność wyrobu w oparciu o pełny system zarządzania, producent mający wdrożony pełny system zarządzania (projekt, produkcja, kontrola ostateczna i badania) zgodnie z ISO 9001 lub nie, deklaruje na podstawie oceny dokonanej przez jednostkę notyfikowaną, że produkuje wyroby zgodne z wymaganiami TSI

26 Moduły oceny zgodności dla składników interoperacyjności Moduł CH1 - pełny system zarządzania wraz oceną projektu, jednostka notyfikowana bada projekt i system zarządzania stosowany przez producenta; producent na podstawie certyfikatu WE jednostki notyfikowanej wystawia deklarację WE zgodności Moduł CV walidacja typu poprzez badania i doświadczenia z eksploatacji (przydatność do stosowania); jednostka notyfikowana wystawia certyfikat WE przydatności do stosowania a producent deklarację WE przydatności do stosowania.

27 Kolej nowoczesnych technologii CA Wewnętrzna kontrola produkcji Deklaracja WE zgodności Moduły oceny zgodności dla składników interoperacyjności CA1 CA2 Wewnętrzna kontrola produkcji Weryfikacja produktu Certyfikat WE zgodności Deklaracja WE zgodności CC Zgodność z typem Deklaracja WE zgodności CB Badanie typu Certyfikat WE badania typu CD System zarządzania jakością produkcji QMS **) Deklaracja WE zgodności CF Weryfikacja produktu Certyfikat WE zgodności Deklaracja WE zgodności CH CH 1 Pełny system zarządzania jakością Deklaracja WE zgodności Pełny system zarządzania jakością z oceną projektu Certyfikat WE badania projektu QMS **) QMS **) Deklaracja WE zgodności CV Walidacja typu poprzez doświadczenie z eksploatacji Certyfikat WE przydatności do stosowania Deklaracja WE przydatności do stosowania *) Deklaracja WE przydatności do stosowania *) Deklaracja WE przydatności do stosowania *) Deklaracja WE przydatności do stosowania *) Deklaracja WE przydatności do stosowania *) Deklaracja WE przydatności do stosowania *) Deklaracja WE przydatności do stosowania *) Dokumenty wydawane przez NB-dokumenty wydawane przez producenta **) Akceptacja i nadzór nad systemem zarządzania jakością

28 Moduły oceny zgodności dla podsystemów Moduł SB badanie typu WE na zgodność z wymaganiami TSI i innymi przepisami WE; jednostka notyfikowana wystawia certyfikat WE weryfikacji zgodności Moduł SD weryfikacja WE produktu w oparciu o system zarządzania jakością produkcji; ocena przez jednostkę notyfikowaną, która wystawia certyfikat WE weryfikacji zgodności, a producent na tej podstawie deklarację WE weryfikacji zgodności Moduł SF weryfikacja wyrobu na zgodność z wymaganiami TSI i innymi przepisami WE; jednostka notyfikowana wystawia certyfikat WE weryfikacji zgodności, a producent na tej podstawie deklarację WE weryfikacji zgodności

29 Moduły oceny zgodności dla podsystemów Moduł SG weryfikacja produktu w oparciu o weryfikację jednostkową; jednostka notyfikowana wystawia certyfikat WE weryfikacji zgodności, Moduł SH1 weryfikacja wyrobu w oparciu o pełny system zarządzania jakością produkcji wraz z oceną projektu; ocena przez jednostkę notyfikowaną, która wystawia certyfikat WE weryfikacji zgodności, a producent na tej podstawie deklarację WE weryfikacji zgodności

30 SD System zarządzania jakością produkcji QMS *) Certyfikat weryfikacji WE SB Badanie typu SF Weryfikacja wyrobu Certyfikat weryfikacji WE SG Weryfikacja wyrobu (jednost.) Certyfikat weryfikacji WE SH 1 Pełny system zarządzania jakością wraz z oceną projektu QMS *) Certyfikat weryfikacji WE Deklaracja weryfikacji WE Deklaracja weryfikacji WE Deklaracja weryfikacji WE Deklaracja weryfikacji WE Dokumenty wystawiane przez NoBo Dokumenty wystawiane przez strony *) Akceptacja i nadzór nad systemem zarządzania jakością

31 Uczestnicy procesu oceny zgodności Zamawiający ( np. PKP PLK SA), producent lub jego upoważniony przedstawiciel mający siedzibę na terytorium WE; Jednostka Notyfikowana (certyfikująca i/lub wykonująca badania); Jednostka Upoważniona (certyfikująca i/lub wykonująca badania oraz opracowująca opinie i ekspertyzy); Laboratorium badawcze (wykonujące badania); Narodowy Organ Bezpieczeństwa (Prezes UTK).

32 Minimalne kryteria dla jednostek notyfikowanych (zał. VIII do 2008/57/WE) 1. Jednostka, jej dyrektor oraz personel odpowiedzialny za przeprowadzanie kontroli nie mogą być zaangażowani, bezpośrednio lub jako upoważnieni przedstawiciele, w projektowanie, wytwarzanie, budowę, umieszczanie na rynku lub utrzymanie składników interoperacyjności lub podsystemów lub też ich eksploatację, 2. Jednostka i personel odpowiedzialny za kontrolę muszą przeprowadzać je przy jak największym zachowaniu uczciwości zawodowej oraz jak najwyższej kompetencji technicznej, jak też muszą być wolni od wszelkich nacisków i motywacji, w szczególności o charakterze finansowym, jakie mogłyby wpływać na ich osąd oraz wyniki ich inspekcji, w szczególności ze strony osób lub grup osób, których wyniki przeprowadzonych kontroli będą dotyczyć,

33 Minimalne kryteria dla jednostek notyfikowanych (zał. VIII do 2008/57/WE) 3. Jednostka musi zatrudniać pracowników oraz posiadać środki wymagane do rzetelnej realizacji zadań technicznych i administracyjnych związanych z kontrolami; musi ona też mieć dostęp do sprzętu potrzebnego do przeprowadzenia kontroli wyjątkowych, 4. Personel odpowiedzialny za kontrolę musi: być odpowiednio wyszkolony technicznie i zawodowo, mieć wystarczającą znajomość wymogów dotyczących kontroli przez niego przeprowadzanych oraz wystarczające doświadczenie praktyczne w ich przeprowadzaniu, posiadać umiejętność sporządzania certyfikatów, rejestrów i sprawozdań stanowiących formalny zapis przeprowadzonych kontroli.

34 Minimalne kryteria dla jednostek notyfikowanych (zał. VIII do 2008/57/WE) 5. Zagwarantowana musi być niezależność pracowników odpowiedzialnych za przeprowadzanie kontroli. Żaden urzędnik nie może być wynagradzany w oparciu o ilość przeprowadzonych kontroli lub też wyników tych kontroli, 6. Jednostka musi wykupić ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, chyba że ta odpowiedzialność na mocy prawa krajowego leży po stronie państwa lub takie kontrole przeprowadzane są bezpośrednio przez to państwo członkowskie, 7. Personel jednostki jest zobowiązany do przestrzegania tajemnicy zawodowej w odniesieniu do wszystkiego, czego się dowiedział podczas wykonywania swoich funkcji.

35 Ogólne wymagania dla polskich jednostek notyfikowanych posiadanie odpowiedniego personelu i wyposażenia; niezależność i bezstronność; kompetencje techniczne w zakresie danych wyrobów i badań oraz procedur oceny zgodności potwierdzone certyfikatem akredytacji; zachowanie poufności i rzetelności zawodowej; ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej lub prawne gwarancje ponoszenia tej odpowiedzialności przez państwo; uzyskanie autoryzacji regulatora rynku (UTK)

36 Ogólne wymagania dla jednostek upoważnionych Brak wymagań dla tego typu jednostek w Polsce, ale powinny co najmniej: spełniać wymagania zał. VII do dyrektywy 2008/57/WE, a w szczególności posiadać ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej lub prawne gwarancje ponoszenia tej odpowiedzialności przez państwo; uzyskać upoważnienie regulatora rynku (UTK)

37 Ogólne wymagania dla laboratoriów badawczych Brak wymagań (poza laboratoriami notyfikowanymi) dla tego typu jednostek w Polsce, ale powinny co najmniej: spełniać wymagania zał. VII do dyrektywy 2008/57/WE, a w szczególności: posiadać kompetencje techniczne w zakresie realizowanych badań; spełniać zachowanie poufności i rzetelności zawodowej; posiadać ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej lub prawne gwarancje ponoszenia tej odpowiedzialności przez państwo; spełniać wymagania ustalone przez jednostkę notyfikowaną, na zlecenie której wykonują badania

38 Kolej nowoczesnych technologii JEDNOSTKI PROWADZĄCE BADANIA Instytuty i laboratoria kolejowe - istnieją w każdym kraju UE; - tradycyjnie są najstarszymi jednostkami wykonującymi badania dla kolei; - w Polsce rolę taką odgrywają między innymi Instytut Kolejnictwa czy Instytut Pojazdów Szynowych TABOR; Instytuty i laboratoria przemysłowe - dysponują nimi najwięksi producenci europejscy; - kosztowna, specjalistyczna aparatura umożliwia produkowanie coraz bardziej skomplikowanych wyrobów dla kolejnictwa; inne niezależne jednostki badawcze - wykonują badania, na które pozwalają możliwości kadrowe i aparaturowe

39 Certyfikacja krajowa i europejska urządzeń i podsystemów Dopuszczanie do eksploatacj w Polsce wszędzie tam, gdzie nie obowiązuje prawodawstwo UE świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu (na podstawie badań i opinii jednostki upoważnionej) wszędzie tam, gdzie obowiązuje prawodawstwo UE zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji podsystemów strukturalnych a także nowego lub zmodernizowanego taboru kolejowego lub podsystemu strukturalnego nieobjętego TSI (na podstawie deklaracji zgodności i certyfikatów zgodności wystawionych odpowiednio przez producenta/upoważnionego przedstawiciela i jednostki notyfikowane oraz, jeżeli konieczne, na podstawie krajowego certyfikatu i krajowej deklaracji weryfikacji zgodności wystawionych odpowiednio przez jednostki upoważnione i producenta/upoważnionego przedstawiciela)

40 Certyfikacja wspólnotowa wyrobów Składniki interoperacyjności Deklaracja WE zgodności Systemy i urządzenia zgodne z wymaganiami krajowymi Zezwolenia i świadectwa dopuszczenia typu Interoperacyjny podsystem Deklaracja WE weryfikacji zgodności

41 Ocena zgodności składników interoperacyjności Producent wybiera NoBo certyfikacja deklaracja WE zgodności Producent wydaje deklarację WE zgodności Rynek Jednostka notyfikowana dokonuje oceny Jednostka notyfikowana tworzy dokumentację Jednostka notyfikowana wydaje certyfikat WE zgodności załączając dokumentację Producenci Jednostki notyfikowane

42 Ocena zgodności interoperacyjnych podsystemów Jednostka kontraktująca wybiera NoBo certyfikacja deklaracja WE autoryzacja Jednostka kontraktująca wydaje deklarację WE Autoryzacja NSA Jednostka notyfikowana/upoważniona dokonuje oceny Jednostka notyfikowana/upoważniona tworzy dokumentację Producenci Jednostki kontraktujące Jednostka notyfikowana i upoważniona wydaje certyfikat weryfikacji zgodności załączając dokumentację Jednostki notyfikowane i jeżeli potrzeba upoważnione Organy bezpieczeństwa

43 Dyrektywa 2008/57/WE Świadectwo autoryzacji podsystemu

44 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym 1. Wprowadzenie 2. Prawodawstwo krajowe i unijne 3. Europejska Agencja kolejowa w 2012 r. 4. Certyfikacja krajowa i wspólnotowa 5. Realizacja projektów infrastrukuralnych i taborowych 6. Problemy w realizacji procesów certyfikacyjnych w Polsce 7. Podsumowanie 44

45 Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym Dopuszczenie realizacji procesów oceny zgodności na etapach: projektowania, budowy, końcowych prób podsystemu. Zalety: zwiększenie prawdopodobieństwa uzyskania wyrobu zgodnego z wymaganiami oraz zmniejszenie ryzyka poniesienia dużych kosztów związanych z wytworzeniem wyrobu nie spełniającego wymagań. 45

46 Ocena składników interoperacyjności (zał. A do CR TSI INF) 1. Faza projektowania i rozwoju przegląd projektu, przegląd procesu produkcji, próba typu; 2. Faza produkcji sprawdzenie jakości wyrobu (serii).

47 Ocena podsystemu (zał. B do CR TSI INF) 1. Przegląd projektu sprawdzenie poprawności wartości/parametrów pod kątem wymagań odnośnych TSI; 2. Montaż przed oddaniem do eksploatacji sprawdzenie na miejscu czy rzeczywisty wyrób jest zgodny ze stosownymi parametrami konstrukcyjnymi tuż przed oddaniem go do eksploatacji.

48 Ogólne wymagania formalno-prawne zapisane w warunkach kontraktowych realizowanych projektów Składniki interoperacyjności Deklaracje zgodności WE składnika interoperacyjności Certyfikat zgodności WE składnika interoperacyjności Elementy systemu nie będące składnikami interoperacyjności Świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego

49 Ogólne wymagania formalno-prawne zapisane w warunkach kontraktowych realizowanych projektów Procedura weryfikacji podsystemu strukturalnego w 3 etapach: Projektu ogólnego Budowy Końcowych prób podsystemu Pośrednia deklaracja weryfikacji zgodności WE podsystemu Pośredni certyfikat zgodności WE podsystemu Deklaracja weryfikacji zgodności WE podsystemu Certyfikat zgodności WE podsystemu Pełna dokumentacja przebiegu procesu oceny zgodności Wniosek o zgodę na oddanie podsystemu strukturalnego do eksploatacji

50 Uczestnicy procesu weryfikacji podsystemu strukturalnego Zamawiający (PKP PLK SA); Wykonawca; Inżynier projektu; Jednostka Notyfikowana; Jednostka Upoważniona; Narodowy Organ Bezpieczeństwa (Prezes UTK).

51 Wniosek o zgodę na oddanie podsystemu strukturalnego do eksploatacji Wykonawca (za pośrednictwem Inżyniera Projektu) Przekazuje Zamawiającemu Deklarację weryfikacji zgodności podsystemu, wraz z pełną dokumentacją przebiegu procesu zgodności Inżynier Projektu Propozycja Wniosku o zgodę na oddanie podsystemu strukturalnego do eksploatacji + pełna dokumentacja procesu zgodności Zamawiający Wniosek o zgodę na oddanie podsystemu strukturalnego do eksploatacji + pełna dokumentacja procesu zgodności Narodowy Organ Bezpieczeństwa (Prezes UTK) Zgoda na oddanie podsystemu strukturalnego do eksploatacji

52 Projekty realizowane przez PKP PLK SA będące w zaawansowanym stopniu realizacji 56 różnych projektów inwestycyjnych będących w zaawansowanym etapie realizacji; zgodnie z Dyrektywą 2008/57/WE art. 2 lit. t) i art. 9 ust. 1 lit. a) w przypadku takich projektów stosowanie wymagań specyfikacji TSI, które wchodzą w życie podczas realizacji projektu nie jest wymagane pod warunkiem notyfikowania projektów, których to dotyczy; projekty te w chwili wejścia w życie odnoszących się do nich TSI znajdowały się na tak zaawansowanym etapie realizacji, że ich modyfikacja była nie do przyjęcia z przyczyn prawnych i finansowych. Zasadnicza niezgodność projektów z przywołanymi specyfikacjami dotyczyła nie ujęcia w projektach weryfikacji zgodności podsystemów i przekazywania do eksploatacji podsystemów strukturalnych infrastruktura i energia.

53 Dokument referencyjny Zakres stosowania dokumentu referencyjnego Dokument referencyjny dotyczy wszystkich zezwoleń na dopuszczenie do eksploatacji pojazdów szynowych podlegających przepisom dyrektywy 2008/57/WE, w przypadku gdy wymagana jest zgodność z przepisami krajowymi. Zawartość krajowego dokumentu referencyjnego informacje o krajowych ramach prawnych mających zastosowanie do zezwalania na dopuszczenie pojazdów do eksploatacji Zawartość europejskiego dokumentu referencyjnego wszystkie krajowe dokumenty referencyjne, w których wyszczególniono i sklasyfikowano przepisy krajowe, po jednym dokumencie dla każdego państwa członkowskiego,. 53

54 Dopuszczanie taboru Podstawowe dokumenty Badanie typu, deklaracja zgodności z typem Autoryzacja typu, autoryzacja umieszczenia do eksploatacji 54

55 Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym Rozróżnienie Nieujętych w TSI typów budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego wchodzących w skład podsystemu strukturalnego, które posiadają świadectwo dopuszczenia do eksploatacji, Nieujętych w TSI typów budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego wchodzących w skład podsystemu strukturalnego, które nie posiadają świadectwa dopuszczenia do eksploatacji, Ujętych w TSI typów budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego wchodzących w skład podsystemu strukturalnego 55

56 Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym Rozróżnienie pojazdów kolejowych przeznaczonych do eksploatacji na: pojazdy zgodne z TSI, pojazdy niezgodne z TSI (ale tylko z tymi, które obowiązywały w dniu wydania zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji tych pojazdów 56

57 Moduły oceny zgodności dla taboru SB Badanie typu WE (bez systemu zarządzania jakością) Certyfikat WE badania typu SH1 Weryfikacja WE oparta na pełnym systemie zarządzania jakością i badaniem projektu SD Weryfikacja WE oparta na systemie zarządzania jakością w produkcji SF Weryfikacja WE oparta na weryfikacji wyrobu (bez QMS) Certyfikat WE badania projektu Certyfikat weryfikacji WE (NoBo) Deklaracja weryfikacji WE (aplikant) 57

58 Badanie typu Wymagania Projekt Ocena zgodności certyfikaty dokumentacja techniczna Wymagania TSI Wymagania krajowe Projekt wraz z pełną dokumentacją i badaniami prototypu z TSI - NoBo (SB lub SH1) z wymaganiami krajowymi - DeBo Certyfikat WE badania typu Certyfikat zgodności z wymaganiami krajowymi odpowiednia dla zgodności z TSI odpowiednia dla zgodności z wymaganiami krajowymi Inne wymagania nie związane wprost z autoryzacją Ocena ryzyka przez jednostkę oceniającą ryzyko raport jednostki oceniającej ryzyko Dokumenty definiujące typ pojazdu 58

59 Deklaracja zgodności z typem Wymagania Dokumentacja techniczna typu dla zgodności z TSI dla zgodności z wymagania mi krajowymi ocena ryzyka inne wymagania nie związane wprost z autoryzacją Produkcja i badania końcowe Produkcja i badania zgodnie z dokumentacją techniczną towarzyszącą certyfikatowi badania typu. Dokumenty te potwierdzają zgodność typu z TSI, przepisami krajowymi i z wymaganiami bezpieczeństwa Ocena zgodności zgodność z typem NoBo (SD, SF lub SH1) zgodność z typem (wym. krajowe) - DeBo certyfikaty Certyfikat weryfikacji WE Certyfikat weryfikacji z wymaganiami krajowymi dokumentacja techniczna odpowiednia dla zgodności z TSI odpowiednia dla zgodności z wymaganiami krajowymi raport jednostki oceniającej ryzyko Deklaracja weryfikacji WE Deklaracja weryfikacji krajowa Deklaracja zgodności z typem 59

60 Główne zasady przy badaniu typu i zgodności z typem Pojazd i podsystemy Kategoria pojazdu Podsystem strukturalny Tabor Urządzenia pokładowe CCS Lokomotywa Zespół trakcyjny Wagon pasażerski z kabiną sterowniczą Wagon pasażerski Wagon towarowy Zarówno badanie typu jak i deklaracja zgodności z typem muszą pokrywać wszystkie podsystemy

61 Zastosowanie TSI do nowo budowanego taboru Cały tabor wyprodukowany zgodnie z projektem opracowanym po dacie wejścia w życie stosownej TSI Tabor wprowadzony do eksploatacji po dacie rozpoczęcia stosowania stosownej TSI, z wyjątkiem przypadków, w których stosuje się Okres przejściowy (do 1 czerwca 2017 r.) Uwaga: TSI nie stosuje się do jednostek istniejącego taboru, które są już eksploatowane w sieci kolei (lub w części sieci) jednego państwa członkowskiego w czasie, gdy TSI wchodzi w życie, dopóki jednostki te nie zostaną poddane modernizacji lub odnowieniu 61

62 Okres przejściowy dla taboru Przyczyna wprowadzenia okresu przejściowego (do 1 czerwca 2017 r.) Znaczna liczba projektów i umów rozpoczętych przed datą wejścia w życie TSI nie w pełni zgodnych z TSI Okres przejściowy dotyczy : a) projektów w zaawansowanym stadium realizacji, b) umów w trakcie wykonania, c) taboru konstrukcji istniejącej. 62

63 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym 1. Wprowadzenie 2. Prawodawstwo krajowe i unijne 3. Europejska Agencja kolejowa w 2012 r. 4. Certyfikacja krajowa i wspólnotowa 5. Realizacja projektów infrastrukuralnych i taborowych 6. Problemy w realizacji procesów certyfikacyjnych w Polsce 7. Podsumowanie 63

64 Trudności certyfikacji wyrobów w Polsce Trudności w uzyskiwaniu notyfikacji: Brak ustalonych procedur akredytacji przez EA (European Cooperation Agreement) dla jednostek badawczych i oceniających podsystemy i system bezpieczeństwa (sms) stąd Procedury PCA dopuszczające udzielanie akredytacji tylko na konkretne badanie wg normy, innego dokumentu normatywnego, własnej procedury badawczej (laboratoria lub centra badawcze) lub na podstawie konkretnego programu certyfikacyjnego (jednostki certyfikujące) i tylko na podstawie przeprowadzonego w ciągu ostatniego roku badania lub certyfikacji co oznacza w praktyce nie udzielanie akredytacji na cały zakres TSI

65 Trudności certyfikacji wyrobów w Polsce Ocena SMS Nieustalone kryteria dla jednostek oceniających system zarządzania bezpieczeństwem. Rozważa się docelowo uznawanie notyfikowanych: jednostek akredytowanych; jednostek autoryzowanych przez państwo członkowskie; autoryzacja asesorów wewnętrznych po wcześniejszej ich akredytacji; autoryzacja asesorów zewnętrznych po wcześniejszej ich certyfikacji.

66 Trudności certyfikacji wyrobów w Polsce Wskazane angażowanie jednostek notyfikowanych na każdym etapie realizacji projektu, Skomplikowany wybór działania w stosunku do budowli i taboru (zgodne, niezgodne z TSI), Dylematy wyboru: ścieżek certyfikacji (krajowa, wspólnotowa), jednostki notyfikowanej, modułów oceny zgodności Brak kryteriów dla jednostek upoważnionych Ciągle istniejące błędy i niejasności w TSI

67 Wyzwania w obszarze certyfikacji podsystemów i pojazdów w transporcie kolejowym 1. Wprowadzenie 2. Prawodawstwo krajowe i unijne 3. Europejska Agencja kolejowa w 2012 r. 4. Certyfikacja krajowa i wspólnotowa 5. Realizacja projektów infrastrukuralnych i taborowych 6. Problemy w realizacji procesów certyfikacyjnych w Polsce 7. Podsumowanie 67

68 Podsumowanie dążyć do doskonalenia procesu oddawania taboru oraz modernizowanych i remontowanych linii do eksploatacji zminimalizować liczbę błędów i niejasności w TSI usprawnić funkcjonowanie zarządcy infrastruktury kolejowej w zakresie procesu decyzyjnego oraz podczas planowania i realizacji inwestycji stosować wyłącznie certyfikowane składniki interoperacyjności budować/modernizować linie kolejowe i tabor zgodnie z wymogami TSI i tym samym uzyskiwać dofinansowania z Unii Europejskiej usprawnić przeprowadzanie procesu uzyskiwania zezwoleń i świadectw autoryzacji oraz oddania podsystemu do eksploatacji ustalić kryteria dla jednostek upoważnionych (DeBo) 68

69 Dziękuję za uwagę