UNIWERSYTET PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNY w SIEDLCACH PROJEKT INNOWACYJNY TESTUJĄCY RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ ZAŁĄCZNIKI Siedlce, kwiecień 2013 r. Publikacja dostępna na stronie: www.innowacyjnachemia.uph.edu.pl
2 Załącznik nr 1 Zestawienie i analiza wyników ankiet Rok szkolny 2011/2012...3 Rok szkolny 2012/2013...20 Załącznik nr 2 Analiza wyników Testów WEJŚCIA/WYJŚCIA Rok szkolny 2011/2012...43 Rok szkolny 2012/2013...47 Załącznik nr 3 Kwestionariusze ucznia...52 Rok szkolny 2011/12...52 Rok szkolny 2012/13...57 Dziennik użytkownika...64 Kwestionariusz Obserwatora zajęć...65
3 Załącznik nr 1 Zestawienie i analiza wyników ankiet Rok szkolny 2011/2012 Odbiorcy (Ankieta A) - wrzesień 2011 r. Odbiorcami projektu w roku szk. 2011/2012 było 303 uczniów/uczennic z 10 klas drugich różnych szkół ponadgimnazjalnych, uczących się według starej podstawy programowej. 25% Rozkład odbiorców projektu według płci, w roku szkolnym 2011/2012 75% Do odbiorców projektu (uczniów) skierowane były dwie ankiety, zawierające pytania służące do pomiaru poszczególnych wskaźników rezultatu, a także do monitorowania przebiegu testowania. Pierwsza ankieta służyła określeniu stanu początkowego przed rozpoczęciem zajęć w CCKP, druga przeprowadzona po zakończeniu cyklu kształcenia praktycznego w danym roku szkolnym, pozwoliła obliczyć końcowe wartości wskaźników rezultatu. Badania przeprowadzone przed rozpoczęciem zajęć praktycznych, na początku etapu testowania 09-30.09.2011 r. Przedstawione poniżej informacje zebrano w wyniku realizacji badania ankietowego w formie papierowego kwestionariusza, skierowanego do odbiorców uczniów i zawierającego pytania, na które respondenci udzielali odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej ( lub ): W wyniku badania ankietowego zebrano 300 poprawnie wypełnionych kwestionariuszy ankiet. Wśród respondentów 222 osoby stanowiły kobiety, a 78 osób to mężczyźni. Pytanie A1. Czy chemia jest dla Ciebie przedmiotem trudnym? Uczniowie razem 300 170 128 Brak odpowiedzi 2 133 37 87 41 2 0 43% 1 10 Brak, 1% Brak 1% 8, 39%, 53%,, 47% 56%
4 Na pytanie 1 ponad połowa ankietowanych (56%) udzieliła odpowiedzi twierdzącej, przy czym 78% wszystkich osób tej grupy to kobiety, a 22% to mężczyźni. Chemia jest trudna dla ponad połowy ankietowanych kobiet (jako przedmiot trudny wskazało ją z nich). Wśród mężczyzn zaś za przedmiot trudny uważa ją 47% z nich. Pytanie A2. Czy sposób nauczania chemii w szkole jest atrakcyjny? Uczniowie razem 300 144 156 111 33 111 45 1 10 52% 48% 8 5 5 58% 42% Aż 52% uczniów wyraziło negatywną opinię o atrakcyjności sposobu nauczania chemii w szkole. Odpowiedzi negatywnej na powyższe pytanie udzieliła nieznacznie większa liczba mężczyzn (58%) niż kobiet (5). Pytanie A3. Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? Uczniowie razem 300 174 125 Brak odpowiedzi 1 140 34 81 44 1 0 1 10 42% 58% 8 36% 63% 56% 44% Wybór chemii jako przedmiotu maturalnego zadeklarowało 58% wszystkich uczniów. Chemię (przed przystąpieniem do zajęć praktycznych) zamierzała zdawać większa liczba kobiet (63%) niż mężczyzn (44%). Pytanie A4. Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? Uczniowie razem 300 78 221 Brak odpowiedzi 1 55 23 166 55 1 0
5 1 26% 10 8 75% 71% 74% 25% 29% Skoro prawie połowa ankietowanych (48%) zamierzała zdawać chemię na maturze, można by oczekiwać, że wybierze tę naukę również jako kierunek studiów. Tymczasem wybór taki deklarowało jedynie 26% uczniów i uczennic, przy czym chętnych do jej studiowania było więcej wśród mężczyzn (29%) niż kobiet (25%). Uczniowie, którzy deklarowali wybór chemii na maturze, jak również wybierali ją jako kierunek studiów to 26% ogółu. 32% uczniów i uczennic nie zamierzało studiować chemii pomimo jej wyboru jako przedmiotu maturalnego. TabelaZ1.1 Wybór chemii jako przedmiotu dodatkowego na maturze i jako kierunku studiów. Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? % odpowiedzi 26% 32% 42% Pytanie A5. Czy znasz nazwy i przeznaczenie szkła i sprzętu laboratoryjnego? Uczniowie razem 300 90 209 Brak odpowiedzi 1 63 27 158 51 1 0 1 10 3 8 71% 65% 7 28% 35% Na pytanie o znajomość podstawowego wyposażenia laboratorium chemicznego (szkło i sprzęt lab.) pozytywnie odpowiedziało jedynie 3 uczniów i uczennic. Zdecydowana większość (7) nie znało nazw i przeznaczenia szkła i sprzętu laboratoryjnego i jest to oczywisty dowód na rzeczywiste istnienie problemu braku lub mocno ograniczonej liczby zajęć praktycznych z przedmiotu chemia w szkołach ponadgimnazjalnych.
6 Pytanie A6. Czy potrafisz zaprojektować doświadczenie, mając do dyspozycji odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny? Uczniowie razem 300 95 205 64 31 158 47 1 10 32% 8 71% 68% 29% Podobnie jak w przypadku pytania 5 porównywalna liczba uczniów (68%) odpowiedziała, że nie potrafi zaprojektować doświadczenia, mając do dyspozycji odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny. Pytanie A7. Czy uważasz, że Twoje wiadomości z chemii wymagają pogłębienia? Uczniowie razem 300 290 10 219 71 3 7 3% 1 10 ; 1% ; 9% 8 99% 91% 97% Na pytanie o konieczność podwyższenia poziomu własnych wiadomości z zakresu chemii prawie wszyscy uczniowie (97%) odpowiedzieli twierdząco. Wynik ten obrazuje, że stan wiedzy uczniów plasuje się na zdecydowanie niskim poziomie, a sami uczniowie oceniają siebie dość nisko w kontekście posiadanych wiadomości z zakresu chemii. Pytanie A8. Czy na lekcjach chemii masz możliwość samodzielnego wykonywania doświadczeń chemicznych? Uczniowie razem 300 20 280 12 8 210 70
7 7% 1 10 8 ; 95% ; 9 93% ; 5% ; 1 Istnienie problemu braku lub mocno ograniczonej liczby zajęć praktycznych z przedmiotu chemia w szkołach ponadgimnazjalnych doskonale obrazuje przecząca odpowiedź na pytanie o możliwość samodzielnego wykonywania doświadczeń chemicznych na lekcjach chemii, co stwierdza aż 93% uczniów. Pytanie A9. Czy uważasz, że na lekcjach chemii należy wykonywać więcej eksperymentów chemicznych? Uczniowie razem 300 285 14 Brak odpowiedzi 1 211 74 10 4 1 0 5% 1 10 8 5% 5% 95% 95% 95% Pytanie A10. Czy chciałbyś, pod nadzorem nauczyciela samodzielnie wykonać prosty eksperyment chemiczny? Uczniowie razem 300 282 18 214 68 8 10 6% 1 10 ; 4% ; 13% 8 ; 96% ; 87% 94%
8 Pytanie A11. Czy samodzielne wykonywanie eksperymentów mogłoby ułatwić zrozumienie niektórych zagadnień z tego przedmiotu? Uczniowie razem 300 291 9 215 76 7 2 1 3% 10 8 ; 3% ; 3% ; 97% ; 97% 97% Pytanie A12. Czy możliwość samodzielnego wykonywania doświadczeń mogłaby przyczynić się do osiągnięcia przez Ciebie lepszych wyników z chemii? Uczniowie razem 300 286 14 212 74 10 4 5% 1 10 ; 5% ; 5% 8 ; 95% ; 95% 95% Zdecydowana większość odpowiedzi twierdzących w czterech kolejnych pytaniach (9, 10, 11, 12) jednoznacznie wskazuje, że uczniowie bardzo przychylnie odnoszą się do proponowanej, formy nauczania chemii kładącej nacisk na rolę i znaczenie udziału eksperymentu chemicznego w lekcjach chemii. Prawie wszyscy (sumarycznie powyżej 95%) w czterech rozpatrywanych przypadkach, zgodnie kobiety i mężczyźni, pozytywnie oceniają zasadność (pyt. 9, 11 i 12) oraz możliwość (pyt. 10 i 12) wykonywania eksperymentów chemicznych w ramach lekcji chemii. Odpowiedzi na pytania: 11 i 12 wskazują, że w opinii uczniów (97% osób i 95% osób) samodzielne wykonywanie eksperymentów mogłoby ułatwić zrozumienie niektórych zagadnień z chemii, a możliwość samodzielnego wykonywania doświadczeń mogłaby przyczynić się do osiągnięcia przez nich lepszych wyników z chemii i w kontekście pogłębienia wiedzy lub/i podwyższenia umiejętności praktycznych z chemii.
9 Badania przeprowadzone po zakończeniu zajęć praktycznych Odbiorcy (Ankieta B) marzec 2012 r. Przedstawione poniżej informacje zebrano w wyniku realizacji badania ankietowego w formie papierowego kwestionariusza, skierowanego do odbiorców uczniów i uczennic po zakończeniu zajęć, i zawierającego pytania, na które respondenci udzielali odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej ( lub ): W wyniku badania ankietowego zebrano 290 poprawnie wypełnionych kwestionariuszy ankiet. Wśród respondentów 218 osób stanowiły kobiety, a 72 osoby to mężczyźni. Pytanie B1. Czy po odbyciu zajęć praktycznych chemia jest dla Ciebie przedmiotem tak samo trudnym jak przed zajęciami? Uczniowie razem 290 150 140 100 50 118 22 1 10 8 54% 31% 48% 52% 46% 69% Analiza wskazuje, że na koniec realizacji zajęć praktycznych (w roku szkolnym 2011/2012) chemię jako przedmiot trudny nadal traktuje 52% ogółu odbiorców. Jednakże poziom trudności chemii dla uczniów po zakończeniu zajęć obniżył się dla blisko połowy ankietowanych (48%), co obrazuje wykres Z1.1. Czy chemia jest dla Ciebie przedmiotem trudnym? 5 3 Przed 57% Po 52% Przed 43% Po 48% 1 Wykres Z1.1. Porównanie wyników ankiet A i B, przeprowadzonych przed i po zajęciach.
10 Pytanie B2. Czy po odbyciu zajęć praktycznych chemia jest dla Ciebie przedmiotem łatwiejszym, ciekawszym jak przed zajęciami? Uczniowie razem 290 248 42 185 63 33 9 1 14% 10 8 15% 12,5% 85% 87,5% 86% Aż 86% wszystkich uczniów odpowiedziało, że po odbyciu zajęć praktycznych chemia jest dla nich przedmiotem łatwiejszym, ciekawszym jak przed zajęciami. Pytanie B3. Czy po odbyciu zajęć praktycznych Twoje zainteresowanie chemią wzrosło/jest większe? Uczniowie razem 290 219 71 166 53 52 19 1 24% 10 8 24% 26% 76% 74% 76% Wzrost zainteresowania chemią wynikający z odbycia zajęć praktycznych deklaruje 76% ankietowanych uczniów. Dla zdecydowanej większości chemia stała się przedmiotem bardziej interesującym. Pytanie B4. Czy podobały Ci się te zajęcia? Uczniowie razem 290 275 15 208 67 10 5
11 1 5% 10 5% 7% 8 95% 93% 95% Pozytywną ocenę proponowanej formy wsparcia/kształcenia wyrazili uczniowie także w pytaniu o atrakcyjność zajęć praktycznych, które podobały się aż 95% uczniów. Pytanie B5. Czy podczas wykonywania eksperymentów byłaś/eś samodzielna/y? Uczniowie razem 290 247 43 183 64 35 8 1 15% 10 16% 11% 8 84% 89% 85% Około 15% ogółu uczniów przyznało się do braku samodzielności. Bardziej samodzielni czują się mężczyźni za takich uważa się 85%. Pytanie B6. Czy na zajęciach laboratoryjnych mogłaś/eś liczyć na pomoc nauczyciela lub personelu? Uczniowie razem 290 279 11 211 68 7 4 4% 1 10 3% 6% 8 97% 94% 96%
12 W celu monitorowania przebiegu ćwiczeń laboratoryjnych (pod kątem ich organizacji, bezpieczeństwa, itp.) uczniom zadano pytanie o możliwość uzyskania pomocy ze strony nauczyciela lub personelu obsługującego zajęcia. Prawie wszyscy (96%) na pytanie powyższe odpowiedzieli twierdząco. Pytanie B7. Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? Uczniowie razem 290 157 133 124 33 94 39 1 10 46% 54% 8 43% 54% 57% 46% Wybór chemii jako przedmiotu maturalnego zadeklarowało 54% wszystkich uczniów. Chemię zamierzała zdawać większa część kobiet (57%) niż mężczyzn (46%). Pytanie B8. Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? Uczniowie razem 290 80 210 56 24 162 48 1 10 28% 8 74% 67% 72% 26% 33% Wybór chemii jako kierunku studiów zadeklarowało 28% uczniów i uczennic, przy czym chętnych do jej studiowania było więcej wśród mężczyzn (33%), niż kobiet (26%). Uczniowie, którzy deklarowali zarówno wybór chemii na maturze, jak też wybierali ją jako kierunek studiów to 26% ogółu. 28% uczniów i uczennic nie zamierzało studiować chemii pomimo jej wyboru jako przedmiotu maturalnego. Dane te zestawiono w tabeli Z1.2. Tabela Z1.2. Wybór chemii na maturze w kontekście jej wyboru jako kierunku studiów Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? % odpowiedzi 26% 28% 2% 44%
13 Porównanie odpowiedzi na pytania: Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? oraz Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? uzyskane przed (A) i po zajęciach (B) wskazuje na nieznaczny spadek liczby uczniów wybierających chemię jako przedmiot maturalny oraz na niewielki wzrost odsetka uczniów deklarujących wybór chemii jako kierunku studiów (wykres Z1.2). Widać przy tym, że w grupie mężczyzn wzrósł zarówno odsetek wybierających ją na maturze, jak też deklarujących chęć jej studiowania (wykresy Z1.3a i Z1.3b). 7 5 58% 54% Wykres Z1.2. Porównanie wyników ankiet przeprowadzonych przed i po zajęciach. 3 1 Zdający chemię na maturze 26% Przed zajeciami 58% 26% Po zajęciach 54% 28% 28% Wybierajacy chemię jako kierunek studiów i mężczyźni wybierający chemię na maturze i mężczyźni wybierający chemię jako kierunek studiów 7 5 63% 57% 44% 46% 35% 3 25% 25% 26% 29% 33% 3 15% 1 1 Przed zajeciami 63% 44% Po zajęciach 57% 46% 5% Przed zajęciami 25% 29% Po zajęciach 26% 33% a b Wykres Z1.3. Porównanie wyników ankiet A i B w grupie mężczyzn i kobiet. Pytanie B9. Czy znasz nazwy i przeznaczenie szkła i sprzętu laboratoryjnego? Uczniowie razem 290 232 58 173 59 45 13 1 10 8 21% 18% 8 79% 82%
14 Znajomość nazw i przeznaczenia szkła i sprzętu laboratoryjnego po zakończeniu zajęć zadeklarowało 8 uczniów. Przed rozpoczęciem zajęć odsetek ten wynosił 3. Pytanie B10. Czy potrafisz zaprojektować doświadczenie, mając do dyspozycji odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny? Uczniowie razem 290 208 82 149 59 69 13 1 28% 10 8 32% 18% 68% 82% tak 72% Po odbyciu zajęć, umiejętność projektowania doświadczeń zadeklarowało 72% uczniów i uczennic. Jest to ponad dwukrotny wzrost w porównaniu ze stanem początkowym (32%) Analizując odpowiedzi udzielone w ankietach A i B na dwa powyżej sformułowane pytania (wykres Z1.4) można stwierdzić, że przeprowadzone zajęcia praktyczne przyczyniły się do ponad dwukrotnego (w obu przypadkach) podwyższenia poziomu znajomości podstawowego wyposażenia pracowni chemicznej, i co z tego wynika umiejętności zaprojektowania doświadczenia chemicznego. Czy znasz nazwy i przeznaczenie szkła i sprzętu laboratoryjnego? Czy potrafisz zaprojektow ać doświadczenie, mając do dyspozycji odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny? 9 8 7 8 7 8 7 72% 68% 5 3 1 3 Przed zajeciami Po zajęciach 5 3 1 32% 28% Przed zajęciami Po zajęciach Wykres Z1.4. Porównanie wyników ankiet A i B. Pytanie B11. Czy wykonując doświadczenie potrafisz opisać obserwacje i sformułować wnioski? Uczniowie razem 290 258 32 194 64 24 8
15 1 11% 10 11% 11% 8 89% 89% 89% Również umiejętność opisu obserwacji i formułowania wniosków przy wykonywaniu doświadczeń zadeklarowała znaczna większość uczniów - 89%. Pytanie B12. Czy wykonanie doświadczenia sprawia, że lepiej zapamiętujesz nowe wiadomości? Uczniowie razem 290 250 40 186 64 32 8 1 14% 10 15% 11% 8 85% 89% 86% Twierdząca odpowiedź na pytanie o związek wykonywania doświadczeń z lepszym zapamiętywaniem nowych wiadomości została udzielona przez 86% ogółu uczniów. Pytanie B13. Czy samodzielne wykonywanie eksperymentów pomaga Ci lepiej zrozumieć procesy chemiczne? Uczniowie razem 290 259 31 195 64 23 8 11% 1 10 11% 11% 8 89% 89% 89%
16 Dla aż 89% wszystkich odbiorców samodzielne wykonywanie eksperymentów przekłada się na lepsze zrozumienie procesów chemicznych. Pytanie B14. Czy samodzielne wykonywanie doświadczeń pozwoli Ci osiągnąć lepsze wyniki z chemii? Uczniowie razem 290 226 64 165 61 53 11 1 22% 10 8 24% 15% 76% 85% 78% 78% ogółu uczniów spodziewa się poprawy swoich wyników z chemii dzięki uczestnictwu w zajęciach praktycznych. Większe oczekiwania w tym przypadku mają mężczyźni (85%) niż kobiety (76%). Odsetek mężczyzn udzielających pozytywnej odpowiedzi na trzy powyższe i dwa następne pytania jest w każdym przypadku wyższy lub równy niż obserwowany w grupie kobiet. Pytanie B15. Czy uczestnicząc w zajęciach praktycznych w Instytucie Chemii UPH pogłębiłeś swoją wiedzę z chemii? Uczniowie razem 290 253 37 188 65 30 7 1 13% 10 14% 1 8 86% 9 87% Na pytanie Czy uczestnicząc w zajęciach praktycznych w Instytucie Chemii UPH pogłębiłeś swoją wiedzę z chemii? twierdząco odpowiedziało 87% ogółu odbiorców. Uzyskany w grupie mężczyzn 9 wynik jest nieco wyższy, niż w grupie kobiet (86%).
17 Pytanie B16. Czy wykonując samodzielnie doświadczenia podwyższyłeś swoje umiejętności z chemii? Uczniowie razem 290 256 34 190 66 28 6 1 12% 10 13% 8% 8 87% 92% 88% Samodzielne wykonywanie doświadczeń spowodowało podwyższenie umiejętności u 88% ogółu uczniów. Pozytywny wpływ samodzielnego eksperymentowania na wiedzę i umiejętności jest bardziej widoczny w grupie mężczyzn (ponad 9). Pytanie B17. Czy po odbyciu zajęć praktycznych chemia stała się dla Ciebie przedmiotem bardziej interesującym i ciekawym? Uczniowie razem 290 237 53 180 57 38 15 1 18% 10 8 17% 21% 83% 79% 82% 82% uczniów i uczennic zadeklarowało, że po zajęciach w laboratorium chemia stała się dla nich przedmiotem bardziej interesującym i ciekawym. Wśród mężczyzn odsetek ten jest nieco niższy (79%). Pytanie B18. Czy zajęcia laboratoryjne, w których samodzielnie wykonujesz eksperymenty są dla Ciebie atrakcyjną formą zdobywania wiedzy i umiejętności praktycznych? Uczniowie razem 290 272 18 202 70 16 2
18 6% 1 10 7% 3% 8 93% 97% 94% Aż 94% badanych stwierdziło, że zajęcia laboratoryjne, w których samodzielnie wykonuje się eksperymenty są atrakcyjną formą zdobywania wiedzy i umiejętności praktycznych. Wyższy wynik w grupie mężczyzn (97%) potwierdza prawidłowość zaobserwowaną przy interpretacji odpowiedzi na pytania B14 i B16. Użytkownicy (Ankieta C) kwiecień-maj 2012 r. Na końcu etapu testowania, po zakończeniu cyklu zajęć praktycznych oraz warsztatów szkoleniowych, wyjazdów edukacyjnych i spotkań z wybitnymi chemikami, jednorazowo w danym roku szkolnym, przeprowadzono także badanie ankietowe skierowane do nauczycieli (użytkowników projektu). Ankieta w formie papierowego kwestionariusza, zawierała następujące pytania, na które respondenci udzielali odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej ( lub ): Tabela Z1.3. Wyniki ankiety skierowanej do użytkowników-nauczycielek Nr pytania C1 Czy pozytywnie ocenia Pani zaproponowany program nauczania praktycznego z chemii 10 C2 Czy dodatkowe zajęcia w CCKP podniosły jakość nauczania chemii? 10 C3 Czy uczniowie chętnie uczestniczyli w zajęciach? 10 C4 Czy wśród uczniów zainteresowanie chemią wzrosło 10 C5 Czy uczniowie popełniają mniej błędów podczas rozwiązywania zadań związanych z doświadczeniami 10 a zaprojektować eksperyment C6 Czy po odbyciu chemiczny? 10 zajęć praktycznych b dobrać sprzęt i odczynniki? 10 uczniowie potrafią: c dokonać obserwacji? 10 d prawidłowo wyciągnąć wnioski? 10 C7 Czy zajęcia laboratoryjne pozytywnie wpłynęły na wyniki uczniów? 9 1 C8 Czy podczas wykonywania eksperymentów uczniowie byli samodzielni? 8 1 1 a organizacji zajęć? 10 C9 Czy zostały b przebiegu zajęć? 10 spełnione Pani c współpracy z personelem CCKP? 10 oczekiwania wobec: d efektów dydaktycznych? 10 Brak odpowiedzi
19 a Czy wyjazd był dobrze C10 Wyjazd 4 5 1 zorganizowany? edukacyjny b Czy cel wyjazdu został osiągnięty? 6 2 2 a Czy treść i sposób wygłoszenia C11 Spotkanie 3 7 wykładu był satysfakcjonujący? z wybitnym b Czy była możliwość zadawania chemikiem 8 1 1 pytań/dyskusji? C12 Który a zasady współpracy z CCKP określone z elementów w umowie ze szkołą 1 9 testowanego b zestaw ćwiczeń laboratoryjnych 3 7 rozwiązania wymaga c obsługa zajęć przez personel CCKP 1 9 zmiany/modyfikacji? d harmonogram zajęć 1 9 Na sześć pierwszych pytań padło 10 odpowiedzi twierdzących. Opinia użytkowników o pozytywnym wpływie zajęć na wyniki uczniów (9) świadczy o tym, że proponowany produkt finalny odznacza się dużą skutecznością. 8 nauczycielek zauważa samodzielność uczniów. Pozytywna opinia (10 nauczycielek) została wystawiona w odniesieniu do organizacji i przebiegu zajęć, współpracy z personelem, a także na temat efektów dydaktycznych. Świadczy to o tym, że proponowane podejście jest skuteczne, sposób organizacji zajęć praktycznych zapewnia prawidłowy ich przebieg. Analiza dodatkowych zadanych nauczycielkom pytań, mających na celu zebranie opinii na temat wyjazdów edukacyjnych i spotkań z wybitnym chemikiem pokazuje, że zdania nauczycieli były podzielone. O ile większość stwierdziła, że cel wyjazdu edukacyjnego został osiągnięty ( nauczycielek) oraz była możliwość zadawania pytań i dyskusji podczas spotkań z chemikiem (8), to już w przypadku samej organizacji, zarówno wyjazdu jak i spotkania, odpowiednio tylko i 3 nauczycielek uznało, że nie budzi ona zastrzeżeń. ma to jednak bezpośredniego wpływu na całokształt sumarycznie pozytywnie ocenionego produktu finalnego, którego wyjazdy i spotkania z chemikiem są tylko pojedynczymi elementami, będącymi dodatkową forma edukacyjną, a kwestia ich organizacji nie wiąże się z założonym dla nich przesłaniem i zawsze można będzie ją na bieżąco, według uznania użytkowników, dopracować. W pytaniu o konieczność zmiany/modyfikacji poszczególnych elementów testowanego rozwiązania 3 nauczycieli wskazało na zestaw ćwiczeń laboratoryjnych, a tylko 1 użytkowników (1 nauczycielka) zmieniłaby lub zmodyfikowała pozostałe elementy.
20 Rok szkolny 2012/2013 Odbiorcy (Ankieta A) październik 2012 r. Odbiorcami projektu w roku szk. 2012/2013 było 303 uczniów/uczennic z 10 klas pierwszych różnych szkół ponadgimnazjalnych, uczących się według nowej podstawy programowej. Rozkład odbiorców projektu według płci, w roku szkolnym 2012/2013 25% 75% Badania przeprowadzone przed rozpoczęciem zajęć praktycznych październik 2012 r. Przedstawione poniżej informacje zebrano w wyniku realizacji badania ankietowego w formie papierowego kwestionariusza, skierowanego do odbiorców uczniów i uczennic przed rozpoczęciem zajęć w roku szkolnym 2012/13 i zawierającego pytania, na które respondenci udzielali odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej ( lub ): W wyniku badania ankietowego zebrano 299 poprawnie wypełnionych kwestionariuszy ankiet. Wśród respondentów 221 osoby stanowiły kobiety, a 78 osób to mężczyźni. Pytanie A1. Czy chemia jest dla Ciebie przedmiotem trudnym? Uczniowie razem 299 142 157 100 42 121 36 1 10 53% 47% 8 ; 55% ; 46% ; 45% ; 54% Na pytanie 1 ankiety ponad połowa ankietowanych (53%) udzieliła odpowiedzi twierdzącej. Chemię za przedmiot trudny uważa większa liczba mężczyzn niż kobiet. Jest ona trudna dla nieco ponad połowy ankietowanych mężczyzn (jako trudny wskazało ją 54% z nich). Wśród kobiet, zaś za przedmiot trudny uważa ją 45% z nich. Pytanie A2. Czy sposób nauczania chemii w szkole jest atrakcyjny? Uczniowie razem 299 191 106 Brak odpowiedzi 2 138 53 81 25 2 0
21 1 Brak 1% 10 8 Brak; 1% ; 37% ; 32% 35% 64% ; 62% ; 68% Aż 64% uczniów wyraziło negatywną opinię o atrakcyjności sposobu nauczania chemii w szkole. Odpowiedzi negatywnej na powyższe pytanie udzieliła nieznacznie większa liczba mężczyzn (68%) niż kobiet (62%). Pytanie A3. Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? Uczniowie razem 299 220 78 Brak odpowiedzi 1 175 45 45 33 1 0 1 26% 10 8 ; ; 42% ; 79% ; 58% 74% Wybór chemii jako przedmiotu maturalnego zadeklarowało 74% wszystkich uczniów. Chemię (przed przystąpieniem do zajęć praktycznych) zamierzała zdawać większa liczba kobiet (79%) niż mężczyzn (58%). Pytanie A4. Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? Uczniowie razem 299 127 172 106 21 115 57 1 10 42% 8 ; 52% ; 73% 58% ; 48% ; 27%
22 Wybór chemii jako przedmiotu maturalnego deklarowało jedynie 42% uczniów i uczennic, przy czym chętnych do jej studiowania było więcej wśród kobiet (48%), niż mężczyzn (27%). Uczniowie, którzy deklarowali zarówno chęć zdawania chemii na maturze jak również (w kolejnym pytaniu) wybierali ją jako kierunek studiów to 42% ogółu. 31% uczniów i uczennic nie zamierzało studiować chemii pomimo jej wyboru jako przedmiotu maturalnego (tabela Z1.4). Tabela Z1.4. Chęć zdawania chemii na maturze w kontekście wybieralności jej jako kierunku studiów Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? % odpowiedzi 42 31 1 26 Pytanie A5. Czy znasz nazwy i przeznaczenie szkła i sprzętu laboratoryjnego? Uczniowie razem 299 180 119 134 46 87 32 1 10 8 ; 39% ; 41% ; 61% ; 59% Na pytanie o znajomość podstawowego wyposażenia laboratorium chemicznego (szkło i sprzęt lab.) pozytywnie odpowiedziało uczniów i uczennic. Pytanie A6. Czy potrafisz zaprojektować doświadczenie, mając do dyspozycji odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny? Uczniowie razem 299 135 164 98 37 123 41 1 10 55% 45% 8 ; 56% ; 53% ; 44% ; 47% Na pytanie o umiejętność zaprojektowania doświadczenia, z wykorzystaniem odczynników i sprzętu laboratoryjnego pozytywnie odpowiedziało jedynie 45% uczniów.
23 Pytanie A7. Czy uważasz, że Twoje wiadomości z chemii wymagają pogłębienia? Uczniowie razem 299 288 11 213 75 8 3 4% 1 10 ; 4% ; 4% 8 ; 96% ; 96% 96% Na pytanie o konieczność podwyższenia poziomu własnych wiadomości z zakresu chemii prawie wszyscy odbiorcy (96%), bez względu na płeć, odpowiedzieli twierdząco. Pytanie A8. Czy na lekcjach chemii masz możliwość samodzielnego wykonywania doświadczeń chemicznych? Uczniowie razem 299 75 224 57 18 164 60 25% 1 10 8 ; 74% ; 77% 75% ; 26% ; 23% O braku możliwości samodzielnego wykonywania doświadczeń chemicznych na lekcjach chemii informuje aż 75% uczniów. ma znaczących różnic w odpowiedziach uczniów i uczennic zaczynających naukę w szkole ponadgimnazjalnej. Pytania A9-A12 Pytania: 9, 10, 11 i 12 potraktowano łącznie (ze względu na kompatybilność, zarówno w kontekście ich formuły, jak też i uzyskanych na nie odpowiedzi). We wszystkich czterech przypadkach odnotowano zdecydowaną większość odpowiedzi twierdzących. znacznie wyższe oczekiwania, co do wpływu samodzielnego eksperymentowania na podniesienie poziomu kompetencji chemicznych mają kobiety.
24 Pytanie A9. Czy uważasz, że na lekcjach chemii należy wykonywać więcej eksperymentów chemicznych? Uczniowie razem 299 284 15 209 75 12 3 5% 1 10 ; 5% ; 4% 8 ; 95% ; 96% 95% Pytanie A10. Czy chciałbyś, pod nadzorem nauczyciela samodzielnie wykonać prosty eksperyment chemiczny? Uczniowie razem 299 285 14 215 70 6 8 5% 1 10 8 ; 3% ; 1 ; 97% ; 9 95% Pytanie A11. Czy samodzielne wykonywanie eksperymentów mogłoby ułatwić zrozumienie niektórych zagadnień z tego przedmiotu? Uczniowie razem 299 287 12 213 74 8 4 4% 1 10 ; 4% ; 5% 8 ; 96% ; 95% 96%
25 Pytanie A12. Czy możliwość samodzielnego wykonywania doświadczeń mogłaby przyczynić się do osiągnięcia przez Ciebie lepszych wyników z chemii? Uczniowie razem 299 284 15 213 71 8 7 5% 1 10 ; 4% ; 9% 8 ; 96% ; 91% 95% Zestawienie wyników ankiety A w klasach biorących udział w projekcie w roku 2012/2013 I 1 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 58% 68% 1 52% 58% 65% 87% 3% 3% 6% 3% 42% 32% 9 48% 42% 35% 10 13% 97% 97% 94% 97% 1 II 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 61% 24% 76% 48% 36% 97% 6% 3% 3% 3% 39% 76% 10 24% 52% 64% 10 3% 94% 97% 97% 97%
26 1 III 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 23% 3% 3 27% 3 3% 23% 13% 3% 3% 77% 97% 7 73% 7 97% 77% 87% 97% 10 97% 1 IV 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 63% 3 3 53% 33% 53% 7% 73% 7% 7% 1 37% 7 7 47% 67% 47% 93% 27% 10 93% 93% 9 1 V 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 44% 41% 11% 37% 33% 59% 85% 7% 7% 4% 4% 56% 59% 89% 63% 67% 41% 10 15% 93% 93% 96% 96%
27 1 VI 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 73% 37% 33% 43% 3 43% 3% 63% 1 3% 13% 7% 27% 63% 67% 57% 7 57% 97% 37% 9 97% 87% 93% VII 1 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Brak 6% 3% 24% 15% 33% 88% 67% 73% 6% 88% 3% 6% 3% 76% 79% 64% 12% 33% 27% 94% 12% 10 97% 94% 97% 1 VIII 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 66% 1 31% 41% 7% 45% 66% 1 34% 9 69% 59% 93% 55% 10 34% 9 10 10 10
28 1 IX 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 52% 48% 9% 43% 57% 74% 91% 4% 4% 48% 52% 91% 57% 43% 26% 10 9% 10 96% 10 96% 1 X 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 27% 61% 91% 97% 36% 73% 15% 76% 12% 12% 73% 39% 9% 3% 64% 27% 85% 24% 10 88% 10 88%
29 Badania przeprowadzone po zakończeniu zajęć praktycznych marzec/kwiecień 2013 r. Odbiorcy (Ankieta B) marzec/kwiecień 2013 r. Przedstawione poniżej informacje zebrano w wyniku realizacji badania ankietowego w formie papierowego kwestionariusza, skierowanego do odbiorców uczniów i uczennic na końcu etapu testowania, po zakończeniu zajęć, i zawierającego pytania, na które respondenci udzielali odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej ( lub ): W wyniku badania ankietowego zebrano 256 poprawnie wypełnionych kwestionariuszy ankiet. Wśród respondentów 193 osób stanowiły kobiety, a 63 osoby to mężczyźni. Pytanie B1. Czy po odbyciu zajęć praktycznych chemia jest dla Ciebie przedmiotem tak samo trudnym jak przed zajęciami? Uczniowie razem 256 70 186 53 17 140 46 1 27% 10 8 ; 73% ; 73% 73% ; 27% ; 27% Dla 27% respondentów chemia pozostaje przedmiotem trudnym, mimo uczestniczenia w zajęciach praktycznych. Pytanie B2. Czy po odbyciu zajęć praktycznych chemia wydaje Ci się przedmiotem ciekawszym niż przed zajęciami? Uczniowie razem 256 244 12 187 57 6 6 5% 1 10 ; 3% ; 1 8 ; 97% ; 9 95% Dla prawie wszystkich (95%) odbiorców chemia stała się przedmiotem ciekawszym, niż przed zajęciami.
30 Pytanie B3. Czy po odbyciu zajęć praktycznych Twoje zainteresowanie chemią wzrosło/jest większe? Uczniowie razem 256 188 68 146 42 47 21 1 27% 10 8 ; 24% ; 33% ; 76% ; 67% 73% Wzrost zainteresowania chemią deklaruje identyczny odsetek osób, jak w przypadku odpowiedzi dotyczącej obniżenia stopnia trudności w nauce chemii. Można przyjąć, że ¼ uczniów biorących udział w testowaniu była zainteresowana chemią i nie uważała jej za przedmiot trudny jeszcze przed zajęciami. Pytanie B4. Czy podobały Ci się te zajęcia? Uczniowie razem 256 250 6 187 63 6 0 2% 1 10 ; 3% ; 8 ; 97% ; 10 98% 10 mężczyzn i 97% kobiet przyznało, że zajęcia w laboratorium im się podobały. (W przypadku uczniów klas II odpowiadających na identyczne pytanie w poprzednim roku testowania, mężczyźni byli bardziej krytyczni, niż kobiety.) Dwa kolejne pytania (B5 i B6) służyły monitorowaniu przebiegu zajęć pod względem trudności w samodzielnym wykonywaniu doświadczeń. Z uzyskanych odpowiedzi wynika, że uczniowie czuli się samodzielni, a w razie problemów otrzymywali niezbędną pomoc. Pytanie B5. Czy podczas wykonywania eksperymentów byłaś/eś samodzielna/y? Uczniowie razem 256 251 5 189 62 4 1
31 2% 1 10 ; 2% ; 2% 8 ; 98% ; 98% 98% Prawie wszyscy uczniowie, bez względu na płeć (98%), deklarowali samodzielność podczas wykonywania eksperymentów. Pytanie B6. Czy na zajęciach laboratoryjnych mogłaś/eś liczyć na pomoc nauczyciela lub personelu? Uczniowie razem 256 252 4 190 62 3 1 1 2% 10 ; 2% ; 2% 8 ; 98% ; 98% 98% Prawie wszyscy (98%) na pytanie o pomoc ze strony personelu odpowiedzieli pozytywnie. Pytanie B7. Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? Uczniowie razem 256 195 61 158 37 35 26 1 24% 10 ; 18% 8 ; 41% ; 82% ; 59% 76% Wybór chemii jako przedmiotu maturalnego, po zakończeniu zajęć, zadeklarowało 76% wszystkich uczniów. Chemię zamierza zdawać znacznie większy odsetek kobiet (82%) niż mężczyzn (59%).
32 Pytanie B8. Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? Uczniowie razem 256 91 165 74 17 119 46 1 10 36% 8 ; 62% ; 73% 64% ; 38% ; 27% Wybór chemii jako kierunku studiów zadeklarowało 36% uczniów i uczennic, przy czym chętnych do jej studiowania było więcej wśród kobiet (38%) niż mężczyzn (27%). Uczniowie, którzy deklarowali wybór chemii zarówno na egzaminie maturalnym, jak też kierunku studiów to 35% ogółu. Aż 42% uczniów i uczennic nie zamierzało studiować chemii pomimo jej wyboru jako przedmiotu maturalnego (tabela Z1.5). Tabela Z1.5. Wybieralność chemii na maturze i jako kierunku studiów Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów? % odpowiedzi 35% 42% 2% 21% Analiza porównawcza odpowiedzi na pytania ankiet A i B: Czy zamierzasz zdawać chemię na maturze? oraz Czy zamierzasz wybrać chemię jako kierunek studiów?, zadanych przed i po zajęciach, wskazuje na nieznaczny wzrost liczby uczniów wybierających chemię jako przedmiot maturalny oraz na niewielki spadek odsetka uczniów deklarujących wybór chemii jako kierunku studiów (wykres Z1.5). Widać przy tym, że w grupie mężczyzn odsetek wybierających ją na maturze, jak też deklarujących chęć jej studiowania, przed i po zajęciach, praktycznie nie zmienił się (wykres Z1.6). Konsekwencją wprowadzenia proponowanej w ramach produktu finalnego innowacyjnej formy kształcenia jest więc nieznaczny, ale jednak mający miejsce, wzrost popularności chemii jako przedmiotu maturalnego. 8 7 5 Wykres Z1.5. Porównanie wyników ankiet A i B. 3 1 Zdający chemię na maturze Wybierajacy chemię jako kierunek studiów Przed zajęciami 74% 42% Po zajęciach 76% 36%
33 Wybieralność chemii na maturze z podziałem na płeć 9 8 7 5 3 1 82% 79% 58% 59% Przed zajęciami 79% 58% Po zajęciach 82% 59% Wybieralność chemii jako kierunku studiów z podziałem na płeć wybierajacych Wykres Z1.6. Porównanie wyników ankiet A i B w grupie kobiet i mężczyzn. Pytanie B9. Czy znasz nazwy i przeznaczenie szkła i sprzętu laboratoryjnego? Uczniowie razem 256 224 32 172 52 21 11 5 3 1 48% 38% 27% 27% Przed zajęciami 48% 27% Po zajęciach 38% 27% 1 13% 10 ; 11% ; 17% 8 ; 89% ; 83% 87% Znajomość nazw i przeznaczenia szkła i sprzętu laboratoryjnego zadeklarowało 87% uczniów ogółem. W grupie mężczyzn odsetek odpowiedzi twierdzących jest niższy (83%). Pytanie B10. Czy potrafisz zaprojektować doświadczenie, mając do dyspozycji odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny? Uczniowie razem 256 178 78 132 46 61 17 1 10 3 8 ; 32% ; 27% ; 68% ; 73% 7 Deklaracje umiejętności projektowania doświadczeń składa 7 ogółu respondentów. W przypadku mężczyzn odsetek sięga 73% i jest o 5% wyższy, niż w grupie kobiet (odwrotnie niż w przypadku pytania B9).
34 Pytanie B11. Czy wykonując doświadczenie potrafisz opisać obserwacje i sformułować wnioski? Uczniowie razem 256 223 33 169 54 24 9 1 13% 10 8 ; 12% ; 14% ; 88% ; 86% 87% Również umiejętność opisu obserwacji i formułowania wniosków przy wykonywaniu doświadczeń zadeklarowała znaczna większość uczniów (87%). ma w tym przypadku istotnych różnic ze względu na płeć respondentów. Pytanie B12. Czy wykonanie doświadczenia sprawia, że lepiej zapamiętujesz nowe wiadomości? Uczniowie razem 256 222 34 174 48 19 15 1 13% 10 ; 1 ; 24% 8 ; 9 ; 76% 87% Pytanie 12 pokazuje wyraźnie, że uczniowie zauważają, związek utrwalenia zdobywanych wiadomości w pamięci z wykonywanym (szczególnie samodzielnie) eksperymentem chemicznym. Na pytanie to twierdząco odpowiedziało 87% ogółu uczniów, przy czym odsetek odpowiedzi twierdzących w grupie kobiet jest o 14% wyższy, niż w grupie mężczyzn. Pytanie B13. Czy samodzielne wykonywanie eksperymentów pomaga Ci lepiej zrozumieć procesy chemiczne? Uczniowie razem 256 238 18
35 182 56 11 7 1 7% 10 ; 6% ; 11% 8 ; 94% ; 89% 93% Dla aż 93% wszystkich odbiorców samodzielne wykonywanie eksperymentów przekłada się na lepsze zrozumienie procesów chemicznych. Związek między wykonaniem doświadczenia, a zrozumieniem zagadnień teoretycznych, podobnie, jak w przypadku zapamiętywania, częściej dostrzegają kobiety. Pytanie B14. Czy samodzielne wykonywanie doświadczeń pozwoli Ci osiągnąć lepsze wyniki z chemii? Uczniowie razem 256 214 42 163 51 30 12 1 16% 10 8 ; 16% ; 19% ; 84% ; 81% 84% 16% ogółu badanych nie spodziewa się poprawy ocen z chemii z powodu uczestniczenia w zajęciach praktycznych. Ten odsetek jest większy, niż odsetek osób nie dostrzegających pozytywnego wpływu zajęć praktycznych na lepsze zapamiętywanie (B12) i rozumienie (B13) zagadnień chemicznych (odpowiednio 13% i 7%). Pytanie B15. Czy uczestnicząc w zajęciach praktycznych w Instytucie Chemii UPH pogłębiłeś swoją wiedzę z chemii? Uczniowie razem 256 233 23 179 54 14 9
36 1 9% 10 ; 7% ; 14% 8 ; 93% ; 86% 91% W ocenie respondentów, uczestnictwo w zajęciach spowodowało pogłębienie wiedzy z chemii u 91% ogółu odbiorców. Chętniej przyznają to kobiety (93%), niż mężczyźni (86%). Wynik jest podobny, jak w przypadku pytań o zapamiętywanie i rozumienie (B12 i B13) Pytanie B16. Czy wykonując samodzielnie doświadczenia podwyższyłeś swoje umiejętności z chemii? Uczniowie razem 256 239 17 181 58 12 5 1 7% 10 8 ; 6% ; 8% ; 94% ; 92% 93% Samodzielne wykonywanie doświadczeń spowodowało podwyższenie umiejętności u 93% ogółu uczniów. W tym przypadku, różnice ze względu na płeć są mniej widoczne. Pytanie B17. Czy po odbyciu zajęć praktycznych chemia stała się dla Ciebie przedmiotem bardziej interesującym? Uczniowie razem 256 214 42 166 48 27 15 1 16% 10 8 ; 14% ; 24% ; 86% ; 76% 84%
37 Wzrost zainteresowania chemią wynikający z odbycia zajęć praktycznych deklaruje 73% (w pytaniu B3) oraz 84% (w pytaniu B17) ankietowanych uczniów. Pozytywną ocenę proponowanej formy wsparcia/kształcenia wyrazili uczniowie także w pytaniu o atrakcyjność zajęć praktycznych (B4), które podobały się prawie wszystkim (98%) uczniom (a wśród nich 10 mężczyzn). Pytanie B18. Czy zajęcia laboratoryjne, w których samodzielnie wykonujesz eksperymenty są dla Ciebie atrakcyjną formą zdobywania wiedzy i umiejętności praktycznych? Uczniowie razem 256 248 8 191 57 2 6 1 3% 10 ; 1% ; 1 8 ; 99% ; 9 97% Aż 97% badanych stwierdziła, że zajęcia laboratoryjne, w których samodzielnie wykonuje się eksperymenty są atrakcyjną formą zdobywania wiedzy i umiejętności praktycznych. Zestawienie wyników ankiety B w klasach biorących udział w projekcie w roku 2012/2013 I 1 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 75% 11% 18% 4% 7% 4% 64% 21% 21% 14% 14% 7% 18% 14% 4% 11% 4% 25% 89% 82% 96% 100 93% 96% 36% 79% 79% 86% 86% 93% 82% 86% 96% 89% 96%
38 1 II 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 81% 9% 25% 3% 3% 3% 84% 6% 16% 6% 9% 13% 9% 6% 25% 19% 91% 75% 97% 97% 97% 100 16% 94% 84% 94% 91% 100 88% 91% 94% 75% 100 1 III 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 36% 7% 21% 14% 11% 14% 43% 11% 32% 21% 21% 11% 14% 14% 7% 14% 64% 93% 79% 86% 89% 100 86% 57% 89% 68% 79% 79% 89% 86% 86% 93% 86% 100 1 IV 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 89% 11% 5% 58% 11% 37% 5% 11% 21% 5% 5% 5% 5% 11% 100 89% 100 100 100 95% 42% 89% 63% 95% 100 89% 79% 95% 95% 95% 95%
39 1 V 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 86% 5% 33% 5% 52% 5% 24% 14% 5% 1 5% 5% 1 5% 14% 95% 67% 100 100 100 95% 48% 95% 76% 100 86% 95% 9 95% 95% 9 95% 1 VI 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 86% 5% 45% 18% 45% 18% 32% 9% 5% 9% 18% 14% 14% 32% 14% 95% 55% 100 100 100 82% 55% 82% 68% 91% 95% 91% 82% 86% 86% 68% 100 1 VII 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 47% 6% 47% 3% 63% 97% 16% 53% 22% 19% 13% 28% 3% 16% 16% 9% 53% 94% 53% 100 97% 100 38% 3% 84% 47% 78% 81% 88% 72% 97% 84% 84% 91%
40 1 VIII 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 96% 16% 4% 24% 48% 4% 12% 4% 12% 4% 4% 8% 12% 4% 100 84% 100 100 96% 76% 52% 96% 88% 96% 88% 96% 96% 92% 100 88% 100 1 IX 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 95% 5% 1 25% 15% 1 5% 100 95% 100 100 100 100 9 75% 85% 100 100 9 100 100 100 100 1 X 10 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 59% 34% 83% 86% 21% 48% 24% 28% 1 24% 14% 7% 31% 7% 41% 100 66% 100 100 100 17% 14% 79% 52% 76% 72% 9 76% 86% 93% 69% 93%
41 Użytkownicy (Ankieta D) kwiecień 2013 r. Przeprowadzona w roku szkolnym 2012/2013 ankieta w formie papierowego kwestionariusza, zawierała następujące pytania, na które respondentki udzielały odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej ( lub ): Tabela Z1.6. Wyniki ankiety skierowanej do użytkowników-nauczycielek Nr pytania Brak D1 Czy pozytywnie ocenia Pani zaproponowany program nauczania praktycznego z chemii 10 D2 Czy dodatkowe zajęcia w CCKP podniosły jakość nauczania chemii? 10 D3 Czy uczniowie chętnie uczestniczyli w zajęciach? 10 D4 Czy wśród uczniów zainteresowanie chemią wzrosło 9 D5 Czy uczniowie popełniają mniej błędów podczas rozwiązywania zadań związanych z doświadczeniami 9 a zaprojektować eksperyment D6 Czy po odbyciu chemiczny? 9 zajęć praktycznych b dobrać sprzęt i odczynniki? 10 uczniowie potrafią: c dokonać obserwacji? 10 d prawidłowo wyciągnąć wnioski? 10 D7 Czy zajęcia laboratoryjne pozytywnie wpłynęły na wyniki uczniów? 9 1 D8 Czy podczas wykonywania eksperymentów uczniowie byli samodzielni? 10 D9 Czy uczniowie podwyższyli swoja samoocenę i wiarę we własne mozliwości? 9 1 a organizacji zajęć? 10 D10 Czy zostały b przebiegu zajęć? 10 spełnione Pani c współpracy z personelem CCKP? 10 oczekiwania wobec: d efektów dydaktycznych? 10 a Czy wyjazd był dobrze D11 Wyjazd 10 zorganizowany? edukacyjny b Czy cel wyjazdu został osiągnięty? 10 a Czy treść i sposób wygłoszenia D12 Spotkanie 4 5 1 wykładu był satysfakcjonujący? z wybitnym b Czy była możliwość zadawania chemikiem 6 3 1 pytań/dyskusji? D13 Który a zasady współpracy z CCKP określone z elementów w umowie ze szkołą 1 8 1 testowanego b zestaw ćwiczeń laboratoryjnych 2 7 1 rozwiązania wymaga c obsługa zajęć przez personel CCKP 3 6 1 zmiany/modyfikacji? d harmonogram zajęć 1 8 1 D14. Czy chciałaby a ile razy w ciągu roku szkolnego:, Pani w przyszłości 1-2 - 3-4 -2 5-6 10 kontynuować b ile klas: współpracę z CCKP? 1-3 2-4 3-2 więcej -
42 D15 Czy chciałaby Pani uczestniczyć a w ramach koła zainteresowań 8 2 wraz z uczniami w b przygotowania do matury 10 dodatkowych zajęciach w CCKP? c konkursu chemicznego 5 3 2 D16 Czy konieczne jest dodatkowe przeszkolenie nauczyciela przed udziałem w zajęciach w CCKP? a szkolenie praktyczne (wykonanie wszystkich doświadczeń wybranych dla uczniów) b przeszkolenie teoretyczne z zagadnień związanych z wybranymi doświadczeniami 5 5 3 6 1 Nauczycielki testujące produkt finalny nie miały żadnych zastrzeżeń do organizacji zajęć praktycznych. Brak spodziewanych efektów dydaktycznych (pytania D4, D5, D6, D7 i D9) sygnalizowana jest przez jedną osobę. Połowa ankietowanych nie doceniła możliwości wynikających ze spotkania młodzieży z wybitnym chemikiem (D12), za to wszystkie nauczycielki były zadowolone z wyjazdu edukacyjnego (D11). Od 1 do 3 nauczycielek wskazuje konieczność wprowadzenia modyfikacji do produktu finalnego. Wszystkie respondentki chcą kontynuować współpracę z CCKP uczestnicząc w zajęciach w ramach przygotowań do matury (D14, D15). Konieczność dodatkowego szkolenia praktycznego dostrzega zaledwie połowa ankietowanych, a większość nie widzi potrzeby szkolenia teoretycznego (D16).
43 Załącznik nr 2 Analiza wyników Testów WEJŚCIA/WYJŚCIA Rok szkolny 2011/2012 Test Wejścia, który miał na celu sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów przed przystąpieniem do realizacji zajęć laboratoryjnych w pracowniach chemicznych Uniwersytetu Przyrodniczo Humanistycznego w Siedlcach, przeprowadzono w okresie 5-9 września 2011 roku. Do testu przystąpiło 302 uczniów klas II, zarówno z liceów ogólnokształcących jak i liceów profilowanych. Klasy te ponumerowano cyframi rzymskimi, aby zapewnić ich anonimowość na potrzeby niniejszego badania ewaluacyjnego. Wśród zdających było 80 mężczyzn i 222 kobiety. Test wejścia zawierał 7 zadań, w tym 5 zadań otwartych sprawdzających znajomość nazewnictwa podstawowego sprzętu laboratoryjnego i jego wykorzystania do przeprowadzania prostych eksperymentów chemicznych oraz 2 zadania (zadanie nr 5 i 6) obejmujące treści z obowiązującej wówczas starej Podstawy Programowej dla szkół średnich, które dotyczyły zapisywania równań reakcji chemicznych oraz określania typu reakcji. Na rozwiązanie testu uczniowie mieli 25 minut. Rozwiązując poprawnie wszystkie zadania uczeń mógł zdobyć maksymalnie 21 punktów. Test wejścia był anonimowy, w związku z powyższym jego analiza nie uwzględnia procentowego udziału kobiet i mężczyzn w odpowiedziach udzielanych na poszczególne pytania testu. Liczba osób, które przystąpiły do testu - 302 Liczba osób, które zdały test powyżej 3 wyniosła 95 (31% piszących uczniów), w tym z wynikiem powyżej 5-21 osób (7% piszących). Średnia liczba punktów przypadająca na jednego ucznia wyniosła 4,88 punktu, co stanowi 23,24% maksymalnej punktacji jaką można było uzyskać z testu wejścia. Biorąc pod uwagę podział uczniów na klasy o profilu biologiczno chemicznym i ogólnym, można stwierdzić, że istnieje różnica w poziomie wiedzy na temat znajomości sprzętu i jego zastosowania (średnia liczba punktów przypadająca na jednego ucznia wyniosła 6,12 punktu w klasach biologiczno chemicznych, a 3,82 punktu w pozostałych klasach). Maksymalna liczba punktów jaką uzyskano wynosi zaledwie 16 punktów (76% możliwej do zdobycia liczby punktów) i zdobyła ją tylko jedna osoba. Test Wyjścia został przeprowadzony w dniach 18 26 kwietna 2012 roku w szkołach ponadgimnazjalnych biorących udział w projekcie. Test wyjścia miał na celu sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów po zakończeniu realizacji zajęć laboratoryjnych w pracowniach chemicznych Uniwersytetu Przyrodniczo Humanistycznego w Siedlcach. Do testu przystąpiła ta sama grupa uczniów i uczennic, która pisała test wejścia we wrześniu poprzedniego roku. Test wyjścia zawierał tyle samo zadań sprawdzających te same wiadomości i tak samo punktowanych, jak test wejścia. Fakt ten umożliwił porównanie wyników dla obu testów.
44 Liczba osób, które zdały test wyjścia powyżej 3 wyniosła 232 (78% piszących uczniów), w tym z wynikiem powyżej 5-142 osoby (47% piszących). Średnia liczba punktów przypadająca na jednego ucznia wyniosła 9,9 punktu, co stanowi 47,04 % maksymalnej punktacji jaką można było uzyskać z testu wyjścia. Biorąc pod uwagę podział uczniów na klasy o profilu biologiczno chemicznym i ogólnym, można stwierdzić, że nie ma znaczących różnic w wiedzy na temat znajomości sprzętu i jego zastosowania (średnia liczba punktów przypadająca na jednego ucznia wyniosła 10,06 punktu w klasach biologiczno chemicznych, a 9,74 punktu w pozostałych klasach). Maksymalna liczba punktów, jaką uzyskano wynosi 19 punktów (90 % możliwej do zdobycia liczby punktów) i zdobyły ją tylko dwie osoby. W porównaniu z testem wejścia wzrosła liczba osób, które uzyskały maksymalną ilość punktów z danego zadania. Największą różnicę obserwuje się w przypadku zadania 1, 5 i 7, jednocześnie zmalała liczba osób z zerową punktacją (szczególnie zadania 1, 2, 3). Tabela Z2.1. Wynik minimalny i maksymalny dla zadań testu wejścia i wyjścia. Nr zadania Liczba osób 0 pkt. za zadanie Liczba osób maksymalną pkt. za zadanie Test WEJŚCIA Test WYJŚCIA Test WEJŚCIA Test WYJŚCIA 1 7 8 0 72 2 283 40 0 22 3 15 21 2 16 4 77 17 95 103 5 108 53 4 67 6 262 213 0 5 7 63 27 28 103 W tabeli Z2.2 zestawiono ogólne wyniki obu testów: liczbę osób, które zdały test zdobywając więcej, niż 3 punktów możliwych do zdobycia, w tym liczbę osób, które osiągnęły wynik wyższy, niż 5 pkt. Porównano również średni wynik testu (średnia liczba punktów przypadających na 1 osobę) oraz maksymalny uzyskany w teście wynik. Tabela Z2.2. Wyniki ogólne testów wejścia i wyjścia. kryterium Test Wejścia - WE Test Wyjścia - WY liczba bezwzgl. odsetek liczba bezwzgl. odsetek Liczba osób, które zdały test >3 pkt. 95 osób 31% 232 osoby 78% Liczba osób, które zdały test >5 pkt. 21 osób 7% 142 osoby 47% Średnia liczba pkt./osobę 4,88 pkt. 23,24% 9,9 pkt. 47% Najwyższa liczba zdobytych punktów 16 pkt. 76% 19 pkt. 9 Test wyjścia zdało 2,4 razy więcej osób, niż test wejścia, co obrazuje poniższy rys.z2.1. Wzrosła również ponad dwukrotnie w porównaniu z testem wejścia średnia ilość zdobytych punktów, zarówno w skali ogólnej, jak też w 6 z 10 klas, co obrazuje tabela Z2.3 oraz rys. Z2.2.
45 wyniki testó WE/WY Odsetek z dających 100 90 80 70 60 50 40 30 zdany >5 zdany >3 niezdany zdany >5 zdany >3 IX VIII X I 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Średnia z testów WEJŚCIA / WYJŚCIA rok szk. 2011/2012 II III IV test WYJŚCIA test WEJŚCIA 20 10 niez dany 0 VII V Tes t WEJŚCIA Test WYJ ŚCIA Rys. Z2.1. Wyniki testów w r. szk. 2011/12 VI Rys. Z2.2. Średni wynik w klasie Tabela Z2.3. Wyniki testów Wejścia i Wyjścia w poszczególnych klasach: średnie ilości zdobytych pkt. w klasie; odsetek osób, które z testu Wyjścia osiągnęły wynik wyższy, niż średnia z testu Wejścia w danej klasie; odsetek osób, które z testu Wyjścia osiągnęły wynik przewyższający najwyższą liczbę pkt. zdobytych w danej klasie z testu Wejścia. klasa średnia klasowa z testu WEJŚCIA średnia klasowa z testu WYJŚCIA Współczynnik wzrostu średniej % osób, które z testu WYJŚCIA osiągnęły wynik wyższy, niż średnia z testu WEJŚCIA % osób, które z testu WYJŚCIA osiągnęły wynik wyższy, niż najwyższy z testu WEJŚCIA I 5,29 7,25 1,37 67,86 35,71 II 9,72 15,75 1,62 96,88 65,63 III 5,07 12,53 2,47 100 93,33 IV 3,37 11,07 3,28 96,3 59,36 V 8,54 12,69 1,49 94,44 63,89 VI 3,43 8,15 2,38 93,33 50 VII 3,06 5,58 1,82 69,23 19,23 VIII 2,97 9,34 3,14 100 75,86 IX 5,06 11,20 2,21 100 54,55 X 0,97 3,68 3,79 90,32 83,87 ogółem 4,88 9,90 2.03 91,39 60,93 Z zestawienia powyższego wynika, że w teście wyjścia ponad uczniów i uczennic z całą pewnością uzyskało wynik lepszy, niż poprzednio, a ponad 91% z bardzo dużym prawdopodobieństwem podwyższyło swój poprzedni wynik. Rysunki Z2.3 i Z2.4 pokazują rozkład wyników testu (na osi odciętych ilość zdobytych pkt.) odpowiednio dla testu Wejścia i Wyjścia. Jak widać, krzywa rozkładu częstości występowania danego wyniku dla testu wejścia przesunięta jest wyraźnie w stronę wyników niskich. W przypadku testu wyjścia krzywa rozkładu częstości występowania danego wyniku przesuwa się w kierunku wyższych punktacji, jednocześnie jest bardziej symetryczna względem wartości średniej.
46 Fakt ten świadczy o tym, że większość zdających poprawiła swój poprzedni wynik, a co za tym idzie, zwiększyła poziom wiedzy i umiejętności w badanym obszarze. Test WEJŚCIA 2011/12 30 liczba osób 25 20 15 10 X IX VIII VII VI V IV III II I 5 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 wynik testu (pkt) Rys. Z2.3. Rozkład wyników testu Wejścia 2011/2012. Test WYJŚCIA 2011/12 18 liczba osób 16 14 12 10 8 6 X IX VIII VII VI V IV III II I 4 2 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 wynik testu (pkt) Rys. Z2.4. Rozkład wyników testu Wyjścia 2011/2012.
47 Rok szkolny 2012/2013 Test Wejścia, którego celem było sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów przed przystąpieniem do realizacji zajęć laboratoryjnych w CCKP przeprowadzono w dniach 05 28 września 2012 roku w szkołach ponadgimnazjalnych biorących udział w projekcie. Do testu Wejścia przystąpiło łącznie 300 uczniów klas pierwszych szkól ponadgimnazjalnych uczący się według nowej podstawy programowej, w tym 81 mężczyzn i 219 kobiet. Test wejścia zawierał 15 zadań, w tym: zadania 1-4 (zadania otwarte), w których sprawdzano znajomość nazewnictwa podstawowego sprzętu laboratoryjnego i jego wykorzystania do przeprowadzania prostych eksperymentów chemicznych, zadania 5-8 obejmujące treści z nowej Podstawy Programowej dla szkół średnich dotyczące rodzajów mieszanin, sposobów ich rozdziału czy też podania wzorów kilku substancji chemicznych oraz zadania 9-15 test jednokrotnego wyboru. Na rozwiązanie testu uczniowie mieli 25 minut. Rozwiązując poprawnie wszystkie zadania uczeń mógł zdobyć maksymalnie 27 punktów. Liczba uczniów, którzy zdali test powyżej 5 to 57 osób (19% piszących), powyżej 3 zdało 149 osób (49,7% piszących). Średnia liczba punktów przypadająca na jednego ucznia wyniosła 8,7 punktu, co stanowi 32,4% maksymalnej punktacji, jaką można było uzyskać z testu wejścia. Maksymalna liczba punktów, jaką uzyskano wynosi 24,5 punktu (90,7% możliwej do zdobycia liczby punktów) i zdobyła ją tylko jedna osoba. Test Wyjścia został przeprowadzony w dniach 20 marca 22 kwietna 2013 roku w szkołach ponadgimnazjalnych biorących udział w projekcie. Do testu przystąpiła ta sama grupa uczniów i uczennic, która pisała test wejścia we wrześniu poprzedniego roku, z wyjątkiem 3 osób, które przerwały udział w projekcie. Wśród 297 osób zdających było 80 i 217 kobiet. Test wyjścia zawierał tyle samo zadań sprawdzających te same wiadomości i tak samo punktowanych, jak test wejścia. Liczba osób, które zdały test wyjścia powyżej 3 wyniosła 260 (87% piszących uczniów), w tym z wynikiem powyżej 5-173 osoby (58% piszących). Średnia liczba punktów przypadająca na jednego ucznia wyniosła 14,4 punktu, co stanowi 51,4% maksymalnej punktacji jaką można było uzyskać z testu wyjścia. Maksymalna liczba punktów, jaką uzyskano wynosi 25,5 punktów (91,1% maksymalnej liczby punktów). Zbiorcze wyniki obu testów podaje tabela Z2.4, Z2.5 oraz rysunki Z2.5-Z2.8, skonstruowane identycznie jak w przypadku analizy testów z roku 2011/12 W porównaniu z testem wejścia zasadniczo wzrosła liczba osób, które uzyskały maksymalną ilość punktów z danego zadania. Największą różnicę obserwuje się w przypadku zadania 3, 5, 7, 9 i 10. Jednocześnie zmalała liczba osób z zerową punktacją (najbardziej widoczne dla zadania 1-5 i 14). W tabeli Z2.5 zestawiono ogólne wyniki obu testów: liczbę osób, które zdały test zdobywając więcej, niż 3 punktów możliwych do zdobycia, w tym liczbę osób, które osiągnęły wynik wyższy, niż 5 pkt. Porównano również średni wynik testu (średnia liczba punktów przypadających na 1 osobę) oraz maksymalny uzyskany w teście wynik.