Warszawa, 07 grudnia 2015 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-O.431.18.2015 Pani Joanna Kacpura Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ostrowi Maz. ul. Sikorskiego 5 07-300 Ostrów Mazowiecka WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2015 r., poz. 525) w związku z art. 6 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. Nr 185, poz. 1092), kontrolerzy Wydziału Polityki Społecznej Oddział w Delegaturze Placówce Zamiejscowej w Ostrołęce Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, w składzie: Andrzej Jastrzębski starszy inspektor wojewódzki i Elżbieta Kalata starszy inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach 28-31 lipca i 3 sierpnia 2015 r. kontrolę problemową w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Ostrowi Mazowieckiej. Przedmiot kontroli obejmował sposób organizacji oraz realizacji przez gminę zadań zleconych z zakresu administracji rządowej wynikających z ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 114 z późn. zm.) w zakresie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. Kontrolą objęto okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia kontroli, tj. do 28 lipca 2015 r. Niniejszym, przekazuję Pani wystąpienie pokontrolne.
Wojewoda Mazowiecki ocenia pozytywnie działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ostrowi Mazowieckiej w zakresie organizacji realizacji zadań ustawy o świadczeniach rodzinnych, natomiast pozytywnie z nieprawidłowościami w zakresie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. 1. Organizacja realizacji zadania przez podmiot. W okresie objętym kontrolą zadania organu właściwego określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych wykonywali pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ostrowi Mazowieckiej: Pani Joanna Kacpura kierownik, Pani xxxxxxxxx starszy inspektor ds. świadczeń rodzinnych na podstawie udzielonych upoważnień przez Wójta Gminy Ostrów Mazowiecka, stosownie do art. 20 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych, i Pani Monika Barzał inspektor ds. świadczeń rodzinnych zgodnie z posiadanym zakresem czynności. Ustawowe zadania organu właściwego wykonywane były w Ośrodku stosownie do postanowień 6 pkt 4 Statutu Ośrodka, nadanego uchwałą Nr XXXIX/336/10 Rady Gminy Ostrów Mazowiecka z dnia 28 września 2010 r. i realizowane zgodnie z art. 20 ust. 4 ustawy i 6 ust. 1 pkt 6 Regulaminu Organizacyjnego Ośrodka z dnia 18 października 2010 r. na wyodrębnionym wieloosobowym stanowisku ds. świadczeń rodzinnych. Zwrócono natomiast uwagę, na niezgodne z postanowieniami 5 ust. 3 Instrukcji kancelaryjnej Ośrodka rejestrowanie i znakowanie spraw, co utrudniało prowadzenie kontroli. Nie były bowiem prowadzone spisy spraw, a nadany numer wynikał z prowadzonego na stanowisku ds. świadczeń rodzinnych rejestru wpływających wniosków o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. 2. Prawidłowość ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. Na podstawie rejestru prowadzonego na stanowisku ds. świadczeń rodzinnych ustalono, że w 2014 r. do Ośrodka wpłynęło 17 wniosków o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla osób, które zrezygnowały z podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, bądź zrezygnowały z zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego albo wykonywania w nim pracy, a w 2015 r. do dnia kontroli 12. Wszystkie sprawy zostały zakończone wydaniem decyzji administracyjnej przyznającej świadczenie. Od 1 stycznia 2014 roku do dnia 30 czerwca 2015 r. świadczenia pielęgnacyjne wypłacano na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 1, 47 osobom sprawującym opiekę, tj. 45 matkom i 2 ojcom. Dane te są zgodne ze sporządzonym przez Wójta Gminy Ostrów Mazowiecka sprawozdaniem rzeczowo-finansowym z wykonywania zadań z zakresu świadczeń rodzinnych za IV kwartał 2014 r. i II kwartał 2015 r. 2
Kontroli poddano 30 spraw, które zostały zakończone decyzją administracyjną przyznającą świadczenie. Decyzje w imieniu organu wydała Pani Joanna Kacpura. Na podstawie analizy dokumentów ustalono, że postępowanie w sprawach o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego każdorazowo zostało wszczęte na wniosek, którego wzór określa załącznik nr 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2013 r., poz. 3). Do wniosków dołączone były wymagane odpowiednio na podstawie 8 ust. 2 ww. rozporządzenia dokumenty. Niemniej jednak w 6 sprawach zakończonych wydaniem decyzji o nr: GOPS-SR.4303.10.2014, GOPS-SR.4303.7.2014, GOPS-SR4303.6.2014, GOPS-SR4303.8.2015, GOPS-SR4303.9.2015, GOPS-SR4303.10.2015, przyznających świadczenie pielęgnacyjne po wejściu w życie z dniem 15 maja 2014 r. przepisów art. 17b ustawy o świadczeniach rodzinnych na podstawie art. 17 ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. poz. 567), brak było oświadczenia rolnika lub małżonka rolnika o zaprzestaniu prowadzenia przez niego gospodarstwa rolnego albo wykonywania przez małżonka pracy w gospodarstwie rolnym, wymaganego przez art. 17 b. W trakcie kontroli w 3 sprawach o nr decyzji: GOPS-SR.4303.7.2014, GOPS-SR4303.9.2015, GOPS-SR4303.10.2015 akta zostały uzupełnione o powyższe oświadczenia. Ponadto w aktach znajdowały się oświadczenia osób, którym przyznano świadczenie o ich rezygnacji z podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności. Ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nastąpiło w miesięcznym terminie, zgodnie z art. 35 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U z 2013 r., poz. 267 z późn. zm.). Wypłata świadczenia nastąpiła po doręczeniu stronom decyzji zgodnie z przepisami art. 110 k.p.a. Niemniej jednak w 1 sprawie w drodze decyzji nr GOPS-ŚR.4303.13.2014 z dnia 22.01.2015 r. przyznano świadczenie pielęgnacyjne z tytułu sprawowania opieki nad osobą, której niepełnosprawność powstała po ukończeniu 25 roku życia, powołując w podstawie prawnej decyzji m.in. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13. Wyrok ten nie kreuje jednak nowego prawa do żądania świadczenia przez opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jeżeli niepełnosprawność powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia. Świadczenie to przyznano w wysokości 800 zł od 01.12.2014 r. do 31.12.2014 r., 1200 zł od 01.01.2015 r. do 31.12.2015 r. i 1300 zł od 01.01.2016 r. na czas nieokreślony. W ocenie organu kontroli przedmiotowa decyzja została wydana z rażącym naruszeniem przepisu art. 17 3
ust.1b ustawy i należy stwierdzić jej nieważność na podstawie art. 156 1 pkt 2 k.p.a. Za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne organ opłacał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 27,52% od wypłaconego świadczenia oraz składkę zdrowotną w wysokości 9% od podstawy wypłaconego świadczenia. Do dnia 30.11.2014 r. GOPS w Ostrowi Maz. wypłacał zasiłek dla opiekuna ww. dorosłej osoby niepełnosprawnej przyznany decyzją nr GOPS-ŚR.40262/757/1802/2014 z dnia 18.07.2014 r. na podstawie ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, którą Wójt Gminy Ostrów Maz. uchylił z dniem 30.11.2014 r. w drodze decyzji nr GOPS- ŚR.40262/U/757/1802/2014 z dnia 07.01.2015 r. z powodu niesprawowania opieki przez opiekuna (ojca). Jednocześnie zwrócono uwagę na powoływanie w podstawie prawnej skontrolowanych decyzji przepisów niemających zastosowania dla jej rozstrzygnięcia, w szczególności art. 32 ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Z powołanej podstawy prawnej decyzji powinny wynikać ustalone dla strony uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego, które określa art. 17 ust. 1 pkt 1-4 i ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Od 1 stycznia do dnia 30 kwietnia 2014 r. świadczenia pielęgnacyjne były przyznane i wypłacane w wysokości 620 zł miesięcznie, zgodnie z art. 1 pkt 5 lit c) ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych ustaw. Następnie, zgodnie z art. 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U z 2014 r., poz. 559), po przeprowadzeniu postępowania z urzędu zostały ustalone w wysokości: 800 zł miesięcznie w okresie od 1 maja 2014 r. do 31 grudnia 2014 r., 1200 zł miesięcznie w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r., 1300 zł miesięcznie od dnia 1 stycznia 2016 r. Jednak w jednym przypadku organ decyzją nr GOPS.40262/789/Z/1615/2014 z dnia 09.05.2014 r. zmienił decyzję nr GOPS.40262/789/1615/2014 z dnia 30.01.2014 r., w której nieprawidłowo orzekł o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego do 01.03.2015 r., tj. do dnia ważności orzeczenia o niepełnosprawności w kwocie odpowiadającej 1/30 świadczenia, podczas gdy zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia. Należy również wskazać, że decyzja GOPS.40262/789/Z/1615/2014 z dnia 09.05.2014 r. jest dotknięta wadą wymienioną w art. 156 1 pkt 3 k.p.a. w części dotyczącej okresu przyznania świadczenia, ponieważ organ ponownie orzekł 4
w tej samej sprawie. Decyzją nr GOPS.40262/789/1615/2014 z dnia 30.01.2014 r. organ przyznał bowiem świadczenie pielęgnacyjne do dnia 31.03.2015 r. Spośród skontrolowanych spraw, organ za 20 osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne opłacał składki na ubezpieczenie zdrowotne,o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 28a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U z 2015 r., poz. 581 z późn. zm.) pomimo, że nie ustalił czy osoby te niepodlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Dopiero w trakcie kontroli podjął czynności zmierzające do wyjaśnienia ich sytuacji. Oświadczenia złożone przez te osoby wykazały, że w 6 przypadkach mogły one zostać zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego przez małżonków jako członek rodziny. Osoby te zadeklarowały, że od 01.08.2015 r. małżonkowie dokonają ich zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego jako członków rodziny. Za 22 osoby Wójt Gminy Ostrów Maz. opłacał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.), ponieważ nie posiadały 25-letniego okresu ubezpieczenia. Okres za jaki powinien opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalił na podstawie informacji z ZUS w sprawie ustalenia niezbędnego okresu ubezpieczenia. Za 7 osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne organ nie opłacał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe i ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ podlegały one obowiązkowi ubezpieczenia społecznego rolników jako domownik, a 1 posiadała już 25-letni okres ubezpieczenia. Natomiast składek na ubezpieczenie zdrowotne nie opłacał za 3 osoby, które były zgłoszone do ubezpieczenia przez małżonków jako członek rodziny. Za stwierdzone nieprawidłowości odpowiedzialność ponoszą pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ostrowi Maz.: Pani Joanna Kacpura kierownik, Pani xxxxxxxxxx starszy inspektor ds. świadczeń rodzinnych i Pani xxxxxxxxxxxxx inspektor ds. świadczeń rodzinnych. Przedstawiając powyższe ustalenia zobowiązuję Panią Joannę Kacpurę kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ostrowi Mazowieckiej do podjęcia działań w celu: 1. Wydania, w przypadku stwierdzenia przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ostrołęce nieważności decyzji z dnia 22.01.2015 r. nr GOPS-ŚR.4303.13.2014, decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego od dnia 01.12.2014 r. wraz z odsetkami naliczonymi od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty. 5
2. Stwierdzenia nieważności decyzji nr GOPS.40262/789/Z/1615/2014 z dnia 09.05.2014 r., zmieniającej decyzję z dnia 30.01.2014 r. nr GOPS.40262/789/1615/2014, w części dotyczącej okresu przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. 3. Zweryfikowania przyznania świadczeń pielęgnacyjnych rolnikom lub małżonkom rolników na podstawie decyzji o nr: GOPS-SR.4303.10.2014, GOPS-SR4303.6.2014, GOPS- SR4303.8.2015, którzy nie złożyli oświadczeń odpowiednio o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego albo zaprzestaniu wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. W przypadku nieuzyskania oświadczeń, o których mowa w art. 17 b ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, podjęcia działań w celu stwierdzenia nieważności ww. decyzji. 4. Zweryfikowania opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne za osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne, czy osoby te nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu. 5. Niepowoływania w podstawie prawnej decyzji przyznających prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych niemających zastosowania dla przedmiotowego rozstrzygnięcia. 6. Rejestrowania i znakowania spraw zgodnie z obowiązującą w Ośrodku instrukcją kancelaryjną. Informuję, że na podstawie art. 48 ustawy o kontroli w administracji rządowej od wystąpienia pokontrolnego nie przysługują środki odwoławcze. Jednocześnie zobowiązuję Panią do przekazania, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, pisemnej informacji o sposobie realizacji zaleceń i wniosków pokontrolnych na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie, Wydział Polityki Społecznej Oddział w Delegaturze Placówce Zamiejscowej w Ostrołęce, ul. Gorbatowa 15, 07-410 Ostrołęka. Z up. WOJEWODY MAZOWIECKIGO Artur Subda Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: 1. Pan Waldemar Brzostek Wójt Gminy Ostrów Mazowiecka ul. Sikorskiego 5, 07-300 Ostrów Maz. 2. A/a. 6