Metadane scenariusza Higiena jamy ustnej 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: - zna budowę jamy ustnej, - zna ogólny plan budowy zęba i wymienia rodzaje zębów, - zna ogólne zasady profilaktyki jamy ustnej, - wie, w jaki sposób zapobiegać próchnicy zębów. b) Umiejętności Uczeń: - rozróżnia rodzaje zębów w jamie ustnej, - porównuje rodzaje uzębienia, - wskazuje pokarmy, które pomogą mu mieć zdrowe zęby. 2. Metoda i forma pracy pogadanka, pokaz, praca z tekstem 3. Środki dydaktyczne foliogramy przedstawiające budowę jamy ustnej oraz rodzaje zębów, lusterka 4. Przebieg lekcji a) Faza przygotowawcza Nawiązanie do poprzednich lekcji krótkie odpowiedzi na pytania dotyczące budowy układu pokarmowego. Przypomnienie głównych składników pokarmów i ich roli w organizmie. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji. b) Faza realizacyjna Nauczyciel prosi uczniów, by z pomocą lusterka obejrzeli wnętrze jamy ustnej, policzyli zęby w szczęce dolnej i górnej, a następnie porównali je ze schematem, który otrzymali. Schemat obrazuje rodzaje zębów i ich ułożenie w szczęce dolnej i górnej (załącznik 1).
Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Dlaczego mamy zróżnicowane zęby? Uczniowie wypełniają odpowiednią tabelę na karcie pracy. W dalszej części lekcji uczniowie, wykorzystując podręcznik, porównują uzębienie stałe z mlecznym (załącznik 2), a także analizują ogólny plan budowy zewnętrznej i wewnętrznej zęba. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jakie są przyczyny psucia się zębów? Wyjaśnia, że bakterie żyjące w jamie ustnej, odżywiają się cukrem, który prawie zawsze zostaje po posiłku i przekształcają go w kwasy. To kwasy rozpuszczają szkliwo zęba, powodując jego uszkodzenie. Ślina produkowana przez gruczoły ślinowe neutralizuje działanie kwasów, stąd też np. żucie gumy bezcukrowej ma korzystny wpływ na zęby. Nauczyciel prosi uczniów, by odpowiedzieli na pytanie: Dlaczego należy żuć gumę po posiłku nie dłużej niż 15 minut? Nauczyciel zwraca również uwagę uczniów na to, że prawidłowe odżywianie wpływa na stan uzębienia. Szczególnie duże znaczenie ma obecność w pożywieniu wapnia i fluoru, które wpływają na twardość miazgi i szkliwa zębów. Prosi uczniów, by wymienili produkty, które zawierają te pierwiastki. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę: Czy prawidłowo dbasz o zęby? (załącznik 3). Uczniowie odpowiadają na pytania ankiety i oceniają, jak dbają o zęby. c) Faza podsumowująca Uczniowie odpowiadają na pytanie: Co szkodzi naszym zębom? 5. Bibliografia 1. Biologia XXI, pod red. A. Jerzmanowskiego, WSiP, Warszawa 2000. 2. Korczak C., Biologia i higiena człowieka, WSiP, Warszawa 1998. 3. Lewiński W., Prokop J., Biologia 1. Zeszyt ćwiczeń dla gimnazjum, Operon, Rumia 1999. Źródła wykorzystanych ilustracji: Korczak C., Biologia i higiena człowieka, WSiP, Warszawa 1998, s. 45. Lewiński W., Prokop J., Biologia 1. Zeszyt ćwiczeń dla gimnazjum, Operon, Rumia 1999, s. 56. 6. Załączniki a) Kart pracy ucznia Załącznik 1. Schemat obrazuje rodzaje zębów i ich ułożenie w szczęce dolnej i górnej
Wypełnij tabelę, przyporządkowując odpowiednim rodzajom zębów ich rolę. Rodzaje zębów Siekacze Kły Zęby przedtrzonowe Zęby trzonowe Rola Rysunek 1. Załącznik 2. Porównanie uzębienia mlecznego ze stałym.
Rysunek 2. Rysunek 3. Załącznik 3. Ankieta dla uczniów Czy prawidłowo dbasz o zęby? Zaznacz wybraną odpowiedź: 1. Czy myjesz zęby po każdym posiłku? tak/nie 2. Czy szczotkujesz zęby 2 razy dziennie rano i przed snem? / tylko rano lub wieczorem? 3. Czy codziennie czyścisz zęby nicią dentystyczną lub zwykłą nitką? 4. Czy pasta, której używasz zawiera fluor? / nie wiem 5. Ile minut szczotkujesz zęby? 3 4 minuty / 1 2 minuty/ bardzo krótko / nie wiem 6. Czy codziennie wypijasz przynajmniej 2 szklanki mleka lub zjadasz jogurt, ser biały? 7. Czy codziennie zjadasz porcję owoców lub warzyw? 8. Czy w ciągu ostatnich 3 miesięcy zmieniłeś szczoteczkę? 9. Czy w ciągu roku masz zaplanowane dwie wizyty u stomatologa?
Karta odpowiedzi: 1. tak - 2 pkt., nie 0 pkt. 2. tak - 2 pkt., nie- 0 pkt., tylko rano lub tylko wieczorem - 1 pkt 3. tak - 1 pkt, nie - 0 pkt. 4. tak 2 pkt., nie - 1 pkt, nie wiem - 0 pkt. 5. 3-4 minuty - 3 pkt., 1-2 minuty - 2 pkt., bardzo krótko - 1 pkt, nie wiem - 0 pkt. 6. tak - 1 pkt, nie - 0 pkt. 7. tak - 1 pkt, nie - 0 pkt. 8. tak - 1 pkt, nie - 0 pkt. 9. tak - 1 pkt, nie - 0 pkt. Oblicz, ile punktów uzyskałeś i odpowiedz sobie na pytanie: Czy właściwie dbam o zęby? b) Zadanie domowe Opracuj ulotkę lub komiks, który zachęci Twoich kolegów do dbałości o zęby. 7. Czas trwania lekcji 45 minut 8. Uwagi do scenariusza brak