w ramach projektu nr 2012-1-PL-1- LEO01-26965 pt Kompetencje kluczowe i doświadczenie zawodowe szansą na zdobycie zatrudnienia
Wstęp W ramach przygotowania grupy uczniów zakwalifikowanych do wyjazdu na miesięczną praktykę zagraniczną przeprowadzone zostały warsztaty z zakresu komunikacji interpersonalnej, asertywności, radzenia sobie w sytuacjach stresujących, współpracy zespołowej i rozwiązywania konfliktów. Głównym odniesieniem w pracy były indywidualne predyspozycje osobowościowe każdego uczestnika projektu. Każdy z uczestników przed rozpoczęciem zajęć warsztatowych otrzymał test dotyczący aktualnej samooceny w odniesieniu do udziału w projekcie. Uczestnicy wypełnili rownież kwestionariusze umiejętnosci społecznych. Na zakończenie zajęć każdy z uczestników ponownie oceniał swoje umiejetności społeczne w odniesieniu do tego czego nauczył się podczas warsztatów.
1. Grupa docelowa Grupę odbiorców stanowiły dwie grupy po 10 osob każda. Grupa I uczniowie w zawodzie technik ekonomista. Grupa II uczniowie w zawodzie technik logistyk. 2. Cel warsztatów Założeniem warsztatów było nauczenie uczestników efektywnych form komunikacji z innymi, stanie się bardziej świadomymi własnych zasobów i deficytów wspomagających, jak i ograniczających funkcjonowanie w relacjach międzyludzkich; zdobycie umiejętnośći konstruktywnego rozwiązywania problemów oraz radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Warsztaty miały rownież na celu uświadomienie uczestnikom swojej pozycji w grupie oraz utrwalenie samoświadomości w odniesieniu do konkretnych sytuacji życiowych.
3.Tematyka poszczególnych zajęć: Tematykę warsztatów podzielono na następujące bloki: Blok 1: Budowanie obrazu samego siebie samoswiadomość, autoprezentacja; Blok 2: Komunikacja interpersonalna zasady efektywnej komunikacji, konstruowanie komunikatów ja - ty, definiowwanie barier komunikacyjnych, komunikacja werbalna i niewerbalna; Blok 3: Rola grupy prawidłowe postawy I role w grupie Blok 4 : Sytuacje trudne sposoby radzenia sobie, konflikty, rozwiązywanie konfliktów,sztuka negocjacji i kompromisu. Blok 5 : Asertywność- sztuka asertywności.
4. Sposób realizacji treści zawartych w programie: Formą prowadzenia zajęć była metoda warsztatowa, ukierunkowana na optymalne zaangażowanie uczestników programu. W celu zmniejszenia dystansu i zwiększenia komfortu pracy oraz samopoczucia uczestników podczas zajęć uczestnicy siedzieli w kręgu, co sprzyjalo nawiązaniu kontaktu wzrokowego i emocjonalnego. Uczestnicy byli zapraszani do doświadczania sytuacji i praktycznego ćwiczenia proponowanych umiejętności. Podczas zajeć mieli możliwość wypowiadania się na forum oraz ćwiczenia w scenkach poznawanych technik wykorzystywanych w konstruktywnej komunikacji.
Łączny czas przeznaczony na zrealizowanie treści zawartych w blokach tematycznych wynosil 20 godzin zegarowych - po 10 godzin na każda z grup. Czas ten rozłożono na 5 spotkań, po 2 godziny każde. Podczas zajęć realizowane były założone bloki tematyczne. Treści merytoryczne poruszane w czasie trwania warsztatów były zgodne z założeniami projektu, jednak w trakcie trwania zajęć uległy nieznacznej modyfikacji przez prowadzącego zgodnie z zapotrzebowaniem uczestników. Modyfikacja ta nie wpłynęła na przebieg warsztatów i nie wyparła materiału przewidzianego programem dla poszczególnych zagadnień tematycznych. Stanowiła jedynie istotny i pozytywny element uzupełniający treści warsztatów. Dotyczyła wprowadzenia treści kulturoznawczych dotyczących Hiszpani w blok tematyczny Rola grupy- prawidłowe postawy i role w grupie
. Uczestnicy w trakcie realizowania założeń zawartych w programie nabyli umiejętności w zakresie: - rozumienia procesu komunikacji i jego składowych; - konstruowania jasnych i spójnych komunikatów dotyczących własnych stanów, oczekiwań oraz potrzeb; -definiowania typowych barier komunikacyjnych i elastycznego radzenia sobie z nimi; - unikania stosowania barier komunikacyjnych; - swobodnego wyrażania się w grupie, z poszanowaniem podmiotowości oraz granic innych jej członków; - konstruktywnego konfrontowania rozmówcy z wnoszonymi przez niego treściami oraz zachowaniami; - konstruowania jasnych i spójnych komunikatów zwrotnych dotyczących konkretnej osoby;
- zwiększenia wrażliwości na sygnały niewerbalne w interakcji i ich rozumienie; -aktywnego słuchania i parafrazowania wypowiedzi rozmówcy; - asertywnego wyrażania sprzeciwu; - asertywnego przyjmowania krytyki ze strony innych; - definiowania własnych mocnych i słabych stron; -konstruktywnego wykorzystania zasobów grupy w dążeniu do realizacji określonych i zamierzonych celów i zwiekszania efektywnosci działań grupy; - pogłębiania wglądu w siebie celem poszerzenia samoświadomości; - korzystania z zasobów grupy w kierunku zwiększenia efektywności działań;
5. Analiza grup pod wzgledęm ról grupowych i samooceny W toku prowadzonych zajęć warsztatowych trener dokonał obserwacji poszczególnych uczestników. Sami uczestnicy wyraźnie określali swoje pozycje w grupie oraz role jakie przyjmują. Samoswiadomość cech własnych oraz cech innych uczestników pozwoliła na wypracowanie w grupie umiejetności współpracy i kompromisu bez cech rywalizacji. Poniżej tabele z analizą grup ze wzgledu na samoocenę członków.
Rola Typowe cechy Pozytywne strony Możliwe słabości PRAKTYCZNY ORGANIZATOR Konserwatywny, obowiązkowy, praktyczny. Zdolności organizacyjne, zdrowy rozsądek, samokontrola. Brak plastyczności, możliwe powątpiewanie w nowe pomysły i zmiany. NATURALNY LIDER Spokojny, pewny siebie, zdyscyplinowany. Zdolności do dostrzegania potencjału tkwiącego w ludziach i silne skupienie na celach. Przeciętny jeśli chodzi o zdolności intelektualne i twórcze, brak kreatywności. CZŁOWIEK AKCJI Bardzo napięty, dynamiczny, stawiający wyzwania. Pragnienie i gotowość przezwyciężenia inercji, braku efektywności, samozadowolenia. Skłonności do prowokowania, irytacji i niepokoju. SIEWCA (człowiek idei) Indywidualista, poważny, niekonwencjonalny. Wyobraźnia, intelekt, wiedza. Bujanie w obłokach, możliwe pomijanie praktycznych szczegółów. CZŁOWIEK KONTAKTÓW Ekstrawertyk, entuzjasta ciekawy świata, komunikatywny. Zdolności do kontaktowania się z ludźmi i odkrywania tego, co nowe, umiejętność reagowania na wyzwania. Szybko traci zainteresowanie sprawą, gdy mija pierwsza fascynacja. SĘDZIA Trzeźwy, bez emocji, ostrożny. Umiejętność oceny, dyskrecja, praktyczność i niebawienie się w sentymenty. Brak mu umiejętności, inspiracji i zdolności do motywowania innych CZŁOWIEK GRUPY Zorientowany na społeczną stronę pracy, łagodny, wrażliwy Umiejętność wczuwania się w ludzi i w sytuacje, umiejętność wzbudzenia ducha grupy Brak zdecydowania w sytuacjach kryzysowych PERFEKCJONISTA Staranny, uporządkowany, sumienny, niespokojny Zdolność do doprowadzenia do skutku, perfekcjonizm Skłonność do martwienia się drobiazgami, napięcie
Rola Technik logistyk Technik ekonomista Typowe cechy Pozytywne strony PRAKTYCZNY ORGANIZATOR NATURALNY LIDER CZŁOWIEK AKCJI SIEWCA (człowiek idei) 6 /10 2/10 Konserwatywny, obowiązkowy, praktyczny. 2/10 0/10 Spokojny, pewny siebie, zdyscyplinowany. 2/10 2/10 Bardzo napięty, dynamiczny, stawiający wyzwania. 2/10 0/10 Indywidualista, poważny, niekonwencjonalny. Zdolności organizacyjne, zdrowy rozsądek, samokontrola. Zdolności do dostrzegania potencjału tkwiącego w ludziach i silne skupienie na celach. Pragnienie i gotowość przezwyciężenia inercji, braku efektywności, samozadowolenia. Wyobraźnia, intelekt, wiedza. CZŁOWIEK KONTAKTÓW 1/10 1/10 Ekstrawertyk, entuzjasta ciekawy świata, komunikatywny. Zdolności do kontaktowania się z ludźmi i odkrywania tego, co nowe, umiejętność reagowania na wyzwania. SĘDZIA 1/10 4/10 Trzeźwy, bez emocji, ostrożny. Umiejętność oceny, dyskrecja, praktyczność i niebawienie się w sentymenty. CZŁOWIEK GRUPY PERFEKCJONIST A 1/10 1/10 Zorientowany na społeczną stronę pracy, łagodny, wrażliwy 5/10 6/10 Staranny, uporządkowany, sumienny, niespokojny Umiejętność wczuwania się w ludzi i w sytuacje, umiejętność wzbudzenia ducha grupy Zdolność do doprowadzenia do skutku, perfekcjonizm
Technik logistyk : Analiza wyników uzyskanych w obu grupach: W grupie przeważają osoby potrafiące efektywnie realizować założone plany oraz zamieniać koncepcje na praktyczne działanie. Dominują praktyczni organizatorzy i perfekcjoniści. Są to osoby nastawione na konkretny efekt założonych działań oraz jak najlepsze wykonanie powierzonych zadań. Cechuje ich zrównoważenie i zdyscyplinowanie i systematyczność. 2 osoby wykazały cechy naturalnych liderów co pozwala na utrzymanie równowagi grupowej i umiejętne wykorzystanie potencjału indywidualnego każdego członka grupy. Wszyscy uczestnicy po dokonaniu samooceny zgodzili się z jej wynikami.
Technik ekonomista : Grupa zdominowana przez perfekcjonistów i sędziów ma duże możliwości efektywnego wykonywania powierzonych zadań oraz rozwiązywania sytuacji trudnych. Sędziowie wykazujący zrównoważenie, analizujący problem oraz oceniający pomysły i sugestie w sposób bezstronny i obiektywny w połączeniu z perfekcjonistami tworzyć mogą zespół zapewniający jak najwyższy standard wykonywania powierzonych zadań i obowiązków. Grupę stanowią osoby które doskonale odnajdują się w rolach jakie są im powierzane. Potrafią współpracować znajdując możliwie jak najlepsze rozwiązania i kompromisy. Wszyscy uczestnicy po dokonaniu samooceny zgodzili się z jej wynikami.
Umiejętności społeczne to pojecie używane do opisu konkretnych zachowań, które są obserwowane u ludzi w kontekscie wykorzystywania posiadanej wiedzy i zdolności stosownie do zaistniałej sytuacji społecznej. Umiejętności społeczne są przejawem zachowań które sa społecznie akceptowane oraz stanowią umiejętność powstrzymania się od zachowań nieaprobowanych. Ocena grup pod wzgledem rozwoju społecznego oraz umiejętnosci społecznych nastapiła na początku zajęć. Podczas ostatnich warsztatów dokonano weryfikacji - na ile postawy społeczne i umiejetności interakcji społecznych uległy zmianie wśrod uczestników po przeprowadzonych warsztatach.
Umiejętność Wzrost umijęjętnosći liczba osób Technik logistyk Wzrost umijęjętnosći - liczba osób Technik ekonomista 1. Znajomość własnych uczuć 5/10 4/10 2. Umiejętne wyrażanie uczuć 6/10 5/10 3.Radzenie sobie z czyimś gniewem 4/10 3/10 4. Samokontrola 6/10 5/10 5. Reagowanie na zaczepki 4/10 5/10 6.Unikanie bójek 4/10 1/10 7. Radzenie sobie z oskarżeniem 5/10 4/10 8.Radzenie sobie z presją grupy 7/10 0/10 9. Rozumienie czyichś uczuć 6/10 3/10 10. Pomaganie innym 0/10 0/10 11.Radzenie sobie ze strachem 1/10 3/10 12.Umięjętność proszenia o pomoc 3/10 4/10
Tabela uwzględnia wzrost w kontekście liczby osób które oceniły po zajęciach daną umiejętność wyżej niż na początku. Z tabeli wynika,że udział w warsztatach spowodował inną ocenę końcową własnych umiejętności społecznych wśród uczestników obu grup. Wyraźnie zaznacza się wzrost umiejętności w tych sferach, które jak deklarowali sami uczestnicy były dla nich problemowe. Niewielki wzrost obserwuje się w zakresie pomagania innym ludziom oraz radzeniu sobie ze strachem. Na podstawie tych ocen można stwierdzić,że założony program zajęć i uczestnictwo w nich podniosło kwalifikacje uczestników. Liczyć można w efekcie na bardziej świadome czerpanie z własnych zasobów i zasobów grupy, pozytywnych zmian w funkcjonowaniu społecznym, w tym również w obszarze przyszłej pracy zawodowej.
6. Warsztaty w ocenie uczestników : Technik ekonomista : -..Zajęcia bardzo mi pomogły. W małej grupie czuję,że rozmowa bardziej mnie dotyczy. Wtedy bardziej się utożsamiam z danymi sytuacjami i ich rozwiązaniami. Dzięki tym zajęciom zdałam sobie sprawę, że są inne rozwiązania problemów i staram się wprowadzić je w życie. - Zajęcia były ciekawe, nie zmarnowałem czasu, poznałem i nauczyłem się sposobów wyrażania opinii o zachowaniach innych.. - Zajęcia są pomocne i potrzebne każdemu uczniowi. Spodobał mi się pomysł rozwiązywania problemów w sposób bezkonfliktowy. Uzmysłowiłam sobie,że częściej powinnam mówić o sobie a nie o innych.. - Zajęcia z komunikacji podobały mi się i dużo dowiedziałam się o zachowaniach ludzi, radzeniu sobie z emocjami i o asertywnym zachowaniu. Atmosfera na zajęciach była przyjazna, czułam się na nich swobodnie.. - Myślę,że zajęcia które odbyliśmy bardzo pomogły mi zrozumieć siebie oraz swoje zachowanie. Dzięki tym zajęciom nauczyłam się lepiej kontaktować z ludzmi, bezkonfliktowo. Ponadto zajęcia były prowadzone bardzo ciekawie, atmosfera była przyjazna dzięki temu chętnie uczęszczałam na spotkania.
- Bardzo podobało mi się malowanie plakatów. Poznałam lepiej grupę. W szczególności osoby, które nie chodzą ze mną do klasy. Zajęcia te pomogły też w poznaniu siebie, przemyśleniu swoich zachowań, co może nam się przydać w codziennym życiu. - Bardzo fajnie spędzony czas dzięki któremu nauczyłam się wielu ciekawych rzeczy dotyczących komunikacji międzyludzkiej - Myślę,że zajęcia dały mi dużo do myślenia. Jako osoba mało asertywna zdałam sobie sprawę,że nie należy ulegać presji otoczenia i warto czasem pomyśleć także o sobie i swoich odczuciach. Zajęcia te pozwoliły mi dostrzec swoje słabości i zmotywowały mnie do pracy nad sobą. Zajęcia były ciekawie prowadzone i poruszyły tematy, które są bardzo ważne. - Zajęcia bardzo mi się spodobały,dowiedziałam się jak można komunikować ludziom kiedy nie podoba mi się ich zachowanie, jak mówić o swoich uczuciach. Zauważyłam,że powinnam popracować nad swoją asertywnością, bo jest bardzo w życiu przydatna - Zajęcia pomogły mi zrozumieć jak porozumiewać się z innymi ludzi, jak odmawiać, jak pracować w grupie. Zajęcia były fajne i przyjemne, z chęcią na nie chodziłam.
Warsztaty w ocenie uczestników : Technik logistyk : - Zajęcia dały mi wiele do myślenia...teraz w trudnych sytuacjach będę starać się o to by zrozumieć odczucia innych (innego człowieka). Pani Kasia pokazała mi różne sposoby prowadzenia rozmowy... - Zajęcia dały mi możliwość rozwoju oraz uświadomiły mi wiele rzeczy. Wniosły do mojego życia wiele nowych, przydatnych umiejętności oraz sposobów radzenia sobie z problemami - Zajęcia pokazały mi wiele aspektów życia w zupełnie innym świetle. Dowiedziałem się więcej o prawidłowym funkcjonowaniu w społeczeństwie oraz jak w sposób bezstronny i spokojny rozwiązywać problemy. - Podczas spotkań nauczyłem się pewności siebie, utrwaliłem pojęcia związane z asertywnością i pewnoscią siebie. Dowiedziałem się też dużo o mojej osobie i dzięki temu wiem kim jestem.
-..dowiedziałem się nowych rzeczy. Najbardziej podobała mi się praca w grupach. Więcej dowiedziałem o kontaktach między ludźmi, jak się lepiej komunikować. Zajęcia jak najbardziej na plus. - Zajęcia z panią pedagog dużo mi pomogły. Nauczyłem się jak reagować na niektóre sytuacje tak aby nie tracić kontroli nad sobą. Dużo mi pomogły zajęcia z asertywności i ogólnie jestem z tych zajęć zadowolony. - Zajęcia, które odbyłem zmieniły mój pogląd na pracę w grupie... Zmieniłem również zdanie na temat asertywności. Dowiedziałem się jak sobie radzić w trudnych sytuacjach