NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W GDAŃSKU ul. Wały Jagiellońskie 36, 80-853 Gdańsk tel. (058) 301-82-11 fax (058) 301-13-14 NIP 583-25-68-765 Regon 000000081 P/08/097 LGD-41016-02-08 Gdańsk, dnia 17 września 2008 r. Pan Jacek Wilczewski Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańsku WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku przeprowadziła kontrolę w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Gdańsku (dalej: Ośrodek). Przedmiotem kontroli było wykonywanie w latach 2007 2008 (I półrocze) niektórych zadań z zakresu pomocy społecznej naleŝących do administracji samorządowej powiatu. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 21 sierpnia 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działalność Ośrodka w zakresie realizacji ww. zadań, mimo stwierdzonych uchybień, które nie miały jednak zasadniczego wpływu na kontrolowaną działalność, zarówno w aspekcie finansowym jak i wykonania zadań.
Formułując powyŝszą ocenę NIK uwzględniła prawidłową realizację zadań objętych kontrolą, w szczególności: 1. Ośrodek, będący jednostką organizacyjną Miasta Gdańska, realizował zadania własne gminy i zadania własne powiatu określone w art. 17 i 19 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728) za pośrednictwem wyodrębnionych w strukturze organizacyjnej Ośrodka wydziałów, filii, referatów, zespołów i samodzielnych stanowisk pracy. Zadania te wykonywane były przez 459 pracowników, w tym 221 socjalnych. Kwalifikacje pracowników socjalnych odpowiadały wymogom określonym w art. 116 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Z ustaleń kontroli wynika, Ŝe w zakresach obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień pracowników nie sprecyzowano szczegółowo zadań jakie powierzono pracownikowi do wykonania. Na podstawie wybranych losowo zakresów obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień 31 pracowników stwierdzono m.in., Ŝe do obowiązków kierownika Referatu ds. osób bezdomnych naleŝy np.: realizacja strategii rozwiązywania problemów społecznych do roku 2015 oraz realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu Ŝycia osób, rodzin i grup społecznych natomiast w zakresie obowiązków inspektora ds. obrony cywilnej ujęto realizację zadań obrony cywilnej wynikających z ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych aktów normatywnych Tak ogólne sformułowanie obowiązków pracownika utrudnia, zdaniem NIK, rozliczenie pracownika z wykonywanych zadań oraz ustalenie odpowiedzialności za ich wykonanie. 2. Wspólnie z organizacjami pozarządowymi, reprezentującymi interesy grup osób zagroŝonych wykluczeniem społecznym oraz osobami mającymi wpływ na politykę miasta, sporządzono diagnozę problemów społecznych występujących na terenie miasta Gdańska, która stanowiła podstawę określenia i uchwalenia Gdańskiej strategii rozwiązywania problemów społecznych do roku 2015. W ww. Strategii określono 8 celów głównych, cele szczegółowe i operacyjne, ustalono terminy ich realizacji, wskazano podmioty koordynujące i zaangaŝowane, określono źródła finansowania. Ośrodek uczestniczy w realizacji 8 celów głównych oraz koordynuje 4 cele główne. Jako efekt realizowanego (lata 2004 2010) i koordynowanego przez Ośrodek celu
Zbudowanie systemu działań wspomagających funkcjonowanie rodzin z grup zagroŝonych wykluczeniem społecznym naleŝy uznać objęcie szkoleniem specjalistycznym w 2007 r. 56 rodzin zastępczych, powstanie 14 rodzin zastępczych zawodowych, powrót 31 dzieci z rodzin zastępczych i placówek opiekuńczowychowawczych do rodzin biologicznych, objęcie 1038 dzieci wsparciem placówek opiekuńczo-wychowawczych. 3. Ośrodek zorganizował i prowadził w szerokim zakresie poradnictwo specjalistyczne: pedagogiczne, psychologiczne, prawne i rodzinne. Zatrudnieni w Ośrodku konsultanci poradnictwa (pedagodzy, psycholodzy i prawnicy) w 2007 r. udzielili 2.423 porad, natomiast w I półroczu 2008 r. - 1.091 porad. 4. Pozytywnie ocenia się działania podejmowane w zakresie rozwijania rodzinnych form opieki nad dzieckiem. Efektem kampanii informacyjnej prowadzonej przez Ośrodek było m.in. pozyskanie w badanym okresie 85 nowych rodzin zastępczych, utworzenie dwóch nowych placówek rodzinnych i pozyskanie jednej rodziny - kandydatów do prowadzenia placówki rodzinnej. W Gdańsku funkcjonowało 409 rodzin zastępczych, w których umieszczono 524 dzieci (stan na dzień 30 czerwca 2008 r.). PowyŜszą ocenę uzasadniają ponadto następujące działania Ośrodka: - zorganizowanie szkoleń dla rodzin zastępczych i kandydatów na rodziny zastępcze, dla kandydatów na opiekunów zastępczych i rodziców adopcyjnych oraz grup wsparcia (art. 77 ustawy o pomocy społecznej). -sprawowanie naleŝytego nadzoru nad działalnością rodzin zastępczych (wizyty zapowiedziane i niezapowiedziane, wywiady). - prawidłowe i zasadne udzielanie pomocy finansowej na częściowe pokrycie kosztów: utrzymania dziecka, na kontynuowanie nauki, na zagospodarowanie, usamodzielnienie i w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych. W 2007 r. pomoc na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka wyniosła 3.985,4 tys. zł, na kontynuowanie nauki - 833,5 tys. zł, a na zagospodarowanie - 165,9 tys. zł. Kontrola akt osobowych 66 rodzin zastępczych nie wykazała nieprawidłowości w ustalaniu wysokości pomocy pienięŝnej. Wysokość tej pomocy była zgodna z przepisami art. 78 i art. 89 ustawy o pomocy społecznej. - opracowanie i stosowanie Procedury Dziecka Krzywdzonego określającej zasady współpracy z sądami.
5 NIK pozytywnie ocenia nadzór sprawowany przez pracowników Ośrodka nad placówkami opiekuńczo -wychowawczymi oraz ośrodkami adopcyjno-opiekuńczymi. Na terenie Gdańska (według stanu na 30 czerwca 2008 r.) funkcjonowały 3 ośrodki adopcyjno-opiekuńcze (1 publiczny i 2 niepubliczne) oraz 14 placówek opiekuńczowychowawczych (9 publicznych i 5 niepublicznych), w których przebywało łącznie 382 wychowanków. Wykonując uchwałę Rady Miasta Gdańska nr XXVI/833/04 z dnia 8 lipca 2004 r., określającą warunki częściowego lub całkowitego zwalniania rodziców z opłat za pobyt dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, Ośrodek wydał w 2007 r. 108 decyzji całkowicie zwalniających rodziców z opłat, natomiast w I półrocze 2008 r. 18 takich decyzji Podstawą wydania decyzji były: ubóstwo, niepełnosprawność, bezrobocie, bezdomność, długotrwała lub cięŝka choroba, alkoholizm, zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe. Jako pozytywne naleŝy ocenić działania Ośrodka w udzielaniu pomocy usamodzielniającym się wychowankom placówek opiekuńczo-wychowawczym. W 2007 r. z pomocy pienięŝnej (ogółem 674 tys. zł) na usamodzielnienie się, na kontynuowanie nauki, w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych i na zagospodarowanie skorzystało 272 wychowanków. Ponadto udzielono pomocy (77 wychowankom w 2007 r. oraz 55 wychowankom w I półroczu 2008 r.) w uzyskaniu zatrudnienia. Analiza wybranych losowo dokumentów 30 usamodzielniających się wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych nie wykazała nieprawidłowości w prowadzeniu tej dokumentacji. Wysokość pomocy pienięŝnej naliczona była zgodnie z przepisami art. 89 ustawy o pomocy społecznej. Z ustaleń kontroli wynika, Ŝe nie wszyscy wychowankowie wywiązywali się z zobowiązań wynikających z decyzji przyznającej taką pomoc. Stwierdzono, Ŝe z 21 wychowanków, którzy uzyskali pomoc pienięŝną na zagospodarowanie, 5 nie rozliczyło jej w ustalonym terminie jednego miesiąca (łączna kwota 23.514,00 zł). W czasie kontroli podjęto w Ośrodku działania mające na celu rozliczenie przekazanej pomocy pienięŝnej. 6 Kontrola wykazała, Ŝe do sporządzania sprawozdawczości Ośrodek posługiwał się aktualną wersją oprogramowania uŝytkowego POMOST. Sprawozdania z OU POMOST w wersji elektronicznej w 2007 r. i w I półroczu2008 r. przekazane zostały do Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.
Klienci Ośrodka mieli moŝliwość zasięgania informacji przez Internet, mogli równieŝ wypełniać i przesyłać tą drogą (o ile posiadali kwalifikowany podpis elektroniczny) właściwe druki. 7 NajwyŜsza Izba Kontroli nie wnosi uwag do obowiązującego w Ośrodku systemu kontroli wewnętrznej, nadzoru i załatwiania skarg, którego realizacja odbywa się w oparciu o uregulowania zawarte w Systemie Zarządzania Jakością Instrukcji IS- 01, Regulaminie organizacyjnym, Regulaminie przeprowadzania kontroli przez pracowników MOPS; Regulaminie organizacji przyjmowania, rozpatrywania i załatwiania skarg i wniosków; a takŝe w procedurach kontroli finansowej i obiegu dokumentów finansowo-księgowych. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1) Rozliczenie wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych z pobranej pomocy pienięŝnej na zagospodarowanie, 2) Dokonanie przeglądu zakresów obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień pracowników Ośrodka w celu uszczegółowienia zadań powierzonych im do wykonania. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź działaniach podjętych w celu ich realizacji lub przyczynach nie podjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora NIK Delegatury w Gdańsku umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków, zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. Do wiadomości: Departament Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia