Eko-innowacje w sektorze transportowym Prof. Wojciech Suchorzewski Politechnika Warszawska i Suchorzewski Konsulting Konferencja Innowacje w przemyśle a ochrona klimatu Warszawa, 28 maja 2009
Transport największym konsumentem energii EU 27: FINAL ENERGY DEMAND BY SECTOR Żródło:4.European Energy and Transport. Trends to 2030 Update 2008. EU-27 Energy Baseline Scenario till 2030. European W. Suchorzewski, Commission 28.05.2009 - DGTREN, 2008. 2
Udział transportu w zużyciu energii w PL Udział transportu w zużyciu energii rośnie (1995 14%, 2005 21%) ] Struktura nośników energii: transport drogowy - 89% transport kolejowy - 5,6%, transport lotniczy - 5% Prawie całość energii zużywanej przez transport drogowy - ropochodna Niewielka część przewozów kolejowych - napęd spalinowy 95% energii - paliwa płynne Pozostałe 5% - energia elektryczna. W. Suchorzewski, 28.05.2009 3
Prognozy ruchu pasażerskiego mld paskm Rok 2009 2010 2020 2025 2025 Autor prognozy JB APT ITS APT JB Transport indyw. 335 25-235 364-378 130-400 570-593 Transport zbiorowy 60 90-165 155-165 55-57 Razem 395 190-390 295-555 627-648 APT Alternatywna Polityka Transportowa JB J.Burnewicz ITS Instytut Transportu Samochodowego W. Suchorzewski, 28.05.2009 4
Prognoza zużycia energii w transporcie - PL DGTREN - 2008 Miara 2000 2005 2010 2020 2030 PL Gpkm 216 244 281 383 492 PL Gtm 130 156 193 268 317 PL ktoe 9085 12087 14891 19578 21647 PL MtCO2 26 34 41 53 57 PL MJ mld 380 506 623 820 906 Żródło: European Energy and Transport. Trends to 2030 Update 2008. EU-27 Energy Baseline Scenario till 2030. European Commission - DGTREN, 2008. W. Suchorzewski, 28.05.2009 5
Prognozy zużycia energii, struktury nośników i emisji w UE 27 Podstawowe dylematy - struktura nośników dla: transportu drogowego i kolei, produkcji energii elektrycznej (ze względu na jej kluczową rolę w zasilaniu kolei) Trendy i prognozy dla transportu drogowego: udział biopaliw po okresie wzrostu do roku 2020 - stabilizacja minimalny udział energii elektrycznej, mimo wiązania nadziei z rozwojem pojazdów o tym napędzie, brak niekonwencjonalnych źródeł energii. Emisja CO 2 : transport pozostanie najpoważniejszym emitorem i jedynym sektorem, w którym emisja ta będzie wzrastać, głównie ze względu na transport drogowy i lotniczy. Nie zmieni tej tendencji przewidywany wzrost udziału biopaliw, (których produkcja pochłania znaczne ilości energii). W. Suchorzewski, 28.05.2009 6
Nośniki energii w transporcie drogowym Udział - % 2005 2010 2020 2030 Benzyna 38.4 35.2 31.4 29.3 Diesel 58.8 58.9 58.9 58.9 LPG 1,5 1,8 2,0 2,1 Biopaliwa 1,1 3,9 7,4 9,4 Gaz 0,2 0,2 0,3 0,3 Elektryczność 0 0 0 0 Żródło: European Energy and Transport. Trends to 2030 Update 2008. EU-27 Energy Baseline Scenario till 2030. European Commission - DGTREN, 2008. W. Suchorzewski, 28.05.2009 7
Transport w Alternatywnej Polityce Energetycznej 2009 wariant I (KT) - kontynuacja trendów, wariant II (ZRT) - zrównoważonego rozwoju - spowolnienia wzrostu transportochłonności i energochłonności oraz emisji CO2, aby nie przekroczył w latach 2020 i 2030 zakładanych wartości. Prognoza konsumpcji energii mld MJ (WS) KT ZRT 2005 2020 2030 2005 2020 2030 Pasażerowie 329 493 551 329 412 383 Ładunki 280 421 478 280 385 390 Razem 609 914 1029 609 797 773 W. Suchorzewski, 28.05.2009 8
Działania redukujące zużycie energii i emisje Redukcja/ograniczeniu tempa wzrostu transportochłonności (mobilności) - planowanie przestrzenne i inne działania: przeciwdziałające niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się miast i redukcji intensywności zagospodarowania, sprzyjające przemieszaniu funkcji i koncentracji funkcji w obszarach dobrze obsłużonych przez transport publiczny. Wpływ na wybór środka transportu przez: politykę motoryzacyjną, podnoszenie standardu transportu publicznego, politykę parkingową, w tym parkingi P&R (Parkuj i Jedź) opłaty za korzystanie z dróg publicznych i wjazd do wybranych obszarów, obciążanie użytkownika kosztami zewnętrznymi W. Suchorzewski, 28.05.2009 9
Działania redukujące zużycie energii przez transport Poprawa wykorzystania środków transportu przez: zaawansowane metody zarządzania transportem i ruchem promocję wspólnego użytkowania samochodu osobowego (car-pooling, lift-sharing), wspieranie rozwoju systemów dostaw ładunków (logistyka) rozwój transportu multi/intermodalnego. Postęp technologiczny w zakresie środków transportu, w tym przede wszystkim produkcji środków transportu o zwiększonej efektywności energetycznej oraz zasilanych ze źródeł energii alternatywnych w stosunku do ropy i węgla, W. Suchorzewski, 28.05.2009 10
Przykłady innowacyjnych rozwiązań AFV pojazdy o alternatywnych źródłach napędu dostępne trudności rozpowszechnienia UK 2007 - Low Carbon Vehicle Procurement programme: samochody osobowe, dostawcze i autobusy Wsparcie przez państwo Kanada: ecoauto Rebate Program - 1000 to $2000 rabatu przy kupnie samochodu efektywnego energetycznie ITS Inteligentne Systemy Transportu: Zaawansowane systemy zarządzania ruchem drogowym, lotniczym, kolejowym Elektroniczne pobieranie opłat Logistyka W. Suchorzewski, 28.05.2009 11
NICHES - New & Innovative Concepts for Helping European Transport Sustainability Obszary tematyczne i ich innowacyjne koncepcje WG 1 WG 2 WG 3 WG 4 W grupie raźniej Zarządzanie czasem i przestrzenią dla dostaw Podjęcie politycznych decyzji, stworzenie warunków do rozwoju sektora AFVs Stowarzyszenia transportowe Rowery publiczne Wewnątrz-miejskie dostawy nocne Zastosowanie biopaliw w pojazdach transportu publicznego Lokalne podatki lub opłaty Przywoływany autobus e-handel oraz dostawa do domu, schowki Wspólne zakupy AFVs Kampanie promocyjne i marketingowe W. Suchorzewski, 28.05.2009 12
WG2 Innowacyjne rozwiązania logistyczne w miastach Problemy: zatłoczenie, trudność zaopatrzenia, hałas. Rozwiązania: - zarządzanie czasem i przestrzenią dla dostaw, multi-use-lanes - wewnątrz-miejskie dostawy nocne, - dostawy do domu z użyciem schowków. W. Suchorzewski, 28.05.2009 13
WG3 ekologiczne i oszczędzające energię pojazdy Pojazdy napędzane paliwami alternatywnymi AFV - dostępne. Przeszkody w rozpowszechnieniu: brak stacji paliw, koszty, brak motywacji, informacji oraz akceptacji. Innowacje: decyzje polityczne warunki dla rozpowszechnienia pojazdów AFVs w sektorze prywatnym zastosowanie biopaliw w pojazdach TP wspólne zakupy pojazdów AFVs. W. Suchorzewski, 28.05.2009 14
Elektroniczne pobieranie opłat ETC - Electronic Toll Collection EFC - Electronic Fee Collection VES - Violation Enforcement System Największy sukces ITS!!! W Polsce zapowiadane od 1995 roku (Warszawa) i w Polityce Transportowej Państwa na lata 2006-2025). W opracowaniu studium wykonalności Konsekwencje dla projektów autostrad W. Suchorzewski, 28.05.2009 15
Podsumowanie Kontynuacja trendów - uniemożliwiłaby osiągnięcie redukcji zużycia energii i emisji CO2. Konieczne działania mające na celu zwolnienia tempa wzrostu transportochłonności (tkm) i mobilności (paskm) ograniczenie udziału wysoce energochłonnych środków transportu (transport drogowy i lotniczy) poprawę efektywności transportu postęp w technologii transportu (hardware i software) W. Suchorzewski, 28.05.2009 16