EUROPEJSKI PRZEMYSŁ TEKSTYLNY I ODZIEŻOWY OSTRZEGA PRZED CHINAMI Europejski przemysł tekstylny i odzieżowy, wspólnie z innymi członkami WTO zaakceptował 10-cio letni okres przejściowy do całkowitej liberalizacji handlu, określony w Porozumieniu Tekstylnym będącym integralną częścią rundy urugwajskiej. Okres przejściowy, który się kończy 31 grudnia 2004, miał być wykorzystany na stopniową redukcję ceł, usuwanie kontyngentów i barier poza taryfowych itp. Przystąpienie Chin do WTO w końcu 2001 roku, było ważnym wydarzeniem, gdyż włączało kraj o ogromnym potencjale produkcyjnym i rynkowym do systemu ekonomicznego dążącego do liberalizacji handlu i tworzenia w miarę równych warunków konkurencyjności. Chiny, będąc członkiem WTO i największym producentem i eksporterem wyrobów tekstylnych i odzieży, mogły korzystać od 2002 roku ze znoszenia ograniczeń handlowych. Od tego czasu uwidacznia się także bezprecedensowy wzrost chińskiego eksportu do UE w uwalnianych kategoriach produktów tekstylnych i odzieżowych. Taki rozwój wydarzeń niepokoi producentów nie tylko europejskich, gdyż niszczy konkurencję i negatywnie wpływa na rozwój gospodarczy. W dniu 14 stycznia 2004 roku odbyła się w Brukseli konferencja prasowa zorganizowana przez Europejską Organizację Odzieżowo-Tekstylną - EURATEX, której celem było opisanie tych niepokojących zjawisk i uświadomienie konieczności pilnego podjęcia kroków zapobiegawczych. Naprzeciw dziennikarzy reprezentujących główne europejskie gazety i agencje wydawnicze jak Le Soir czy Reuters, rozgłośnie radiowe i stacje telewizyjne, zasiedli reprezentanci Euratexu oraz niektórych organizacji członkowskich, m.in. także przedstawiciel Polskiej Izby Odzieżowo-Tekstylnej. Gośćmi konferencji byli reprezentanci Komisji Europejskiej oraz Parlamentu Europejskiego. Stanowisko Euratexu przedstawił prezes organizacji Filiep Libeert. Przypomniał on, iż misją Euratexu jest ochrona interesów całego przemysłu tekstylnego i odzieżowego w Unii Europejskiej, w nowych krajach członkowskich oraz krajach partnerskich. Reprezentowany, przez Euratex sektor przemysłu tekstylnego i odzieżowego UE łącznie z nowymi krajami członkowskimi oraz Turcją związaną unią celną, zatrudnia ponad 4,6 miliona osób oraz wypracowuje wartość dodaną w wysokości 71,3 miliarda euro przy obrotach 244,9 miliarda euro osiągniętych w 2002 roku. Członkostwo Chin w WTO dało chińskim producentom i eksporterom liczne nowe uprawnienia nakładając jednocześnie pewne obowiązki. Do tej pory Chiny nie spełniły zobowiązań wynikających z członkostwa w WTO. Według członków Euratexu w Chinach nadal stosuje się przeciągające się i niejasne procedury celne, wysokie ceny referencyjne arbitralnie zwiększające cło importowe, dyskryminacyjne stosowanie podatku VAT, kosztowne i złożone standardy kontroli jakości, które są bardziej surowe niż dla produktów krajowych, brak ochrony inwestycji zniechęcający firmy zagraniczne do udziału w projektach inwestycyjnych, oraz utrudnienia z dystrybucją towarów na obszarze Chin. Kraje członkowskie oczekują na szybkie i trwałe usunięcie tych barier w wymianie handlowej. Władze chińskie powinny podjąć właściwe kroki by przeciwstawić się naruszeniu praw własności intelektualnej w kraju. Ważne jest, aby chiński system legislacyjny dostosował się do Artykułu 25.1 Umowy odnoszącej się do wzorów i modeli. Pogwałcenie tych praw, z czym zwrócono się do Euratexu jest potwierdzeniem, że rzeczywistość w tej sprawie jest daleka od doskonałości. Istnieją dowody, że podrobione towary, na których znajduje się nazwa producenta, kraj pochodzenia, wzór produktu i marka, włączając nawet samo opakowanie zostały skopiowane przez chińskie firmy. Taki stan rzeczy nie może trwać, a usunięcie tych praktyk przyniesie korzyści także uczciwym firmom chińskim i ich konkurentom w Europie.
Faktem jest, że Chiny w bardzo krótkim czasie zajęły pierwsze miejsce na liście dostawców do UE tekstyliów i odzieży z eksportem, który zakończył rok 2003 na poziomie bliskim 13 miliardów euro. Jest to 29 razy więcej niż europejski export do Chin. W ostatnich latach Chiny zainwestowały ogromny kapitał w najnowocześniejszy park maszynowy. Całkowity udział procentowy chińskich inwestycji w latach 2000-2002 jest imponujący. Nikt oczywiście nie może być krytykowany za inwestowanie w nowoczesne maszyny, można jednakże zadać pytanie, w jaki sposób ich zakup został sfinansowany. Charakterystycznym, a zarazem niepokojącym zjawiskiem jest wzrost udziału Chin w eksporcie do UE w liberalizowanych kategoriach produktów tekstylnych i odzieżowych. A oto kilka przykładów wzrostu chińskiego eksportu do UE w 2002 roku: rękawiczki i rękawice z 17 do 35% bielizna tkana itp. z 16 do 33% kurtki zimowe z 15 do 55% tkaniny z włókien sztucznych z 20 do 28% ubranka dziecięce z 32 do 50% kombinezony dla kierowców z 18 do 51% ubrania robocze z 17 do 27 % Trudno ten wzrost przypisywać jedynie liberalizacji handlu. Gdyby był to czynnik podstawowy, inne państwa takie jak Indie również odnosiłyby podobne korzyści. Tak duży wzrost udziału Chin w rynku tekstylno-odzieżowym wyrządza krzywdę innym eksporterom, głównie małym i średnim przedsiębiorstwom. Jeżeli UE chciałaby nadal promować wolny obrót towarowy to obecne zachowanie Chin musi być podane poważnej analizie. Z analizy statystycznej wynika ogromny wzrost wielkości chińskiego eksportu do UE, któremu towarzyszy drastyczny spadek cen. Istnieje bardzo poważne zagrożenie dalszego gwałtownego wzrostu eksportu po całkowitym wyeliminowaniu kontyngentów, jako że obecnie Chiny wykorzystują swoje kontyngenty w ponad 95%. Czy konsument nie ma prawa do korzystania z niższych cen? Temu pytaniu należy przeciwstawić inne: czy ten sam konsument nie ma prawa do zatrudnienia w Unii Europejskiej? Czy nowe kraje członkowskie i kraje najbiedniejsze powinny być pozbawione udziału w bardziej rozwiniętych rynkach? W ostatnich dwóch miesiącach wiele pisano o amerykańskich klauzulach bezpieczeństwa. Oczywistym jest, że sytuacja w Stanach Zjednoczonych nigdy nie była identyczna jak UE. Jednakże zarówno UE jak i USA mogą optować za tekstylnymi klauzulami bezpieczeństwa. Według amerykańskich założeń mogą one obejmować maksymalny okres 12 miesięcy. Amerykanie mogą również opowiadać się za tak zwanymi horyzontalnymi klauzulami bezpieczeństwa, które mogą być wprowadzone na cztery lata. Główne różnice polegają jednak na ilości informacji, które są wymagane od przemysłu. UE wymaga, aby skargi były niemalże w formie pracy doktorskiej. Są również różnice w procesie decyzyjnym bowiem zamiast jednej administracji, UE ma Komisję plus 15 a od maja 25 krajów członkowskich. Każdy kto śledzi unijne procedury antydumpingowe zaznajomił się z tym procesem. Przedsiębiorcy unijni oczekują od europejskich władz jednoznacznej odpowiedzi na temat przyszłości przemysłu tekstylnego i odzieżowego. Pierwszy test będzie miał w miejsce w ciągu kolejnych kilku dni i będzie dotyczył tkanin filamentowych z kategorii 35. Oczekuje się, że władze ostro zareagują na oszukańczy import tkanin syntetycznych w ramach kontyngentów, określany jako tkaniny filamentowe (nie objęte kontyngentami) oraz używanie Korei 2
Południowej jako zainscenizowanej poczty pochodzenia niskich cen dla tkanin filamentowych. Nie jest także w interesie przemysłu unijnego ani też krajów mniej rozwiniętych, aby jeden kraj przejął tak duży udział w eksporcie w tak krótkim czasie. Byłoby to kompletnym zaprzeczeniem wszystkich wysiłków na rzecz wolnego handlu podejmowanych przez UE. Rozważając sytuację unijnego eksportu oczekuje się od władz UE zapewnienia, że posiadając właściwy produkt o właściwej cenie będzie można go sprzedać na chińskim rynku bez przeszkód i bez obawy iż zostanie on skopiowany. Komisja oraz kraje członkowskie muszą określić niezbędne działania i poinformować o nich zarówno Chiny jak i przemysł unijny na długo przed 1 stycznia 2005 r. Euratex jako reprezentacja unijnego sektora tekstylno-odzieżowego, jest gotowy do podjęcia konstruktywnego dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi w celu zdefiniowania najbardziej właściwych rozwiązań. Anna Raulin Polska Izba Odzieżowo-Tekstylna 3
Wymiana handlowa między UE a Chinami, 2000-2003 1.000 EURO EKSPORT IMPORT Rok Produkcja tekstyliów Odzież Razem Produkcja tekstyliów Odzież Razem 2000 285.975 44.552 330.527 1.980.326 7.759.200 9.739.526 2001 340.584 61.591 402.175 2.045.532 8.314.704 10.360.236 2002 352.914 63.402 416.316 2.213.779 9.186.474 11.406.253 9 miesięcy 2002 9 miesięcy 2003 9 miesięcy 2003/2002 265.147 53.148 318.295 1.717.949 7.832.271 9.550.220 292.457 58.091 350.548 1.913.795 8.317.872 10.231.667 10,30% 9,30% 10,13% 11,40% 6,20% 7,14% 4
CHIŃSKI EKSPORT TO UE ZLIBERALIZOWANE KATEGORIE PRODUKTÓW TEKSTYLNYCH I ODZIEŻY 140 000 Tony 120 000 100 000 80 000 17 EUR/Kg 16 15 14 13 60 000 12 40 000 20 000 Tony EUR/kg 11 10 9 0 cze-97 cze-98 cze-99 cze-00 cze-01 cze-02 cze-03 8 5
OBSZAR EUROPY I MORZA ŚRÓDZIEMNEGO Obroty miliardy Wartość dodana miliardy Zatrudnienie UE 15 krajów 215,7 60,6 2132670 Nowi członkowie 10 krajów 11,3 4,5 598048 UE 25 krajów 227,0 65,2 2730718 1 3 kraje kandydujące 21,9 7,4 2380197 2 EFTA 3,2 1,0 26920 3 Pozostałe kraje śródziemnomorskie 23,1 9,0 1872905 Razem (kraje UE i Basenu Morza Śródziemnego) 275,3 82,5 7010740 1 Bulgaria, Rumunia, Turcja 2 Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein, Islandia 3 Egipt, Izrael, Jordania, Liban, Moroko, Syria, Tunezja Źródło: Euratex 6
Inwestycje przemysłu maszyn włókienniczych Udział Chin w światowych dostawach 2000 2001 2002 Maszyny przędzalnicze 24,7% 22,4% 25,3% Maszyny teksturujące 52,6% 59,8% Maszyny tkackie 65,0% 71,7% Maszyny dziewiarskie 28,0% 28,7% 25,5% Źródło: Euratex 7