Ekonomia rozwoju wykład 6 Teorie handlu międzynarodowego i polityka

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ekonomia rozwoju wykład 6 Teorie handlu międzynarodowego i polityka"

Stefan Skiba
7 lat temu
Przeglądów:

1 Ekonomia rozwoju wykład 6 Teorie handlu międzynarodowego i polityka handlowa. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I

2 Krytyka tradycyjnej teorii handlu międzynarodowego Występuje potrzeba analizy założeń, na których oparta jest teoria handlu międzynarodowego: Ustalone zasoby, pełne zatrudnienie, brak mobilności międzynarodowej czynników produkcji Technologia produkcji jest ustalona i dostępna w takim samym zakresie dla wszystkich. Preferencje konsumentów są również ustalone Wewnątrz kraju występuje całkowita mobilność czynników produkcji, gospodarka krajowa jest zaś doskonale konkurencyjna Rządy krajowe nie wpływają na wymianę międzynarodową W każdym z krajów handel jest zbilansowany, a rynki gotowe są do natychmiastowego dostosowania się do zmian w relacjach cen Zyski z handlu wpływają na wzrost dobrobytu obywateli każdego z krajów.

Preferencje konsumentów są również ustalone Wewnątrz kraju występuje całkowita mobilność czynników produkcji, gospodarka krajowa jest zaś doskonale konkurencyjna Rządy krajowe nie

3 Ustalone zasoby W rzeczywistości zasoby nie są ustalone ani pod względem ilości, ani jakości. Zmianom w szczególny sposób podlegają zasoby wyjątkowo przydatne do wzrostu i rozwoju gospodarczego: Kapitał fizyczny, umiejętności menadżerskie i naukowe, zdolność do podnoszenia kwalifikacji i zdobywania nowych umiejętności prze siłę roboczą. Modele Północ-Południe, które stawiają hipotezę, że kraje wysoko rozwinięte posiadają możliwości do rozwijania nowoczesnych technologii, co sprawia, że pozostają liderami w procesie rozwoju.

menadżerskie i naukowe, zdolność do podnoszenia kwalifikacji i zdobywania nowych umiejętności prze siłę roboczą.

4 Niepełne zatrudnienie (bezrobocie), brak pełnego wykorzystania czynników produkcji, poszukiwanie renty W krajach słabo rozwiniętych występuje na szeroką skalę bezrobocie. Otwarcie gospodarki umożliwia wykorzystanie dodatkowej siły roboczej do produkcji dóbr na eksport. Zwykle, przed otwarciem na świat, zasoby były częściowo niewykorzystane, co po powstaniu nowych możliwości daje następujący obraz

Otwarcie gospodarki umożliwia wykorzystanie dodatkowej siły roboczej do produkcji dóbr na eksport.

5 Poszukiwanie nadwyŝki ilustracja

6 Międzynarodowa mobilność czynników produkcji, korporacje wielonarodowe Kapitał i wysoko wykwalifikowana siła robocza zawsze przemieszczały się między krajami. Drenaż mózgów czynnik pogarszający pozycję krajów słabo rozwiniętych. Struktura organizacji międzynarodowych ułatwia i przyspiesza procesy migracyjne.

7 Dostępność technologii dla wszystkich i podobne gusta konsumentów? Rozwój substytutów chemicznych dla wielu dóbr (bawełna, guma, itp.) Naśladownictwo produktów umożliwiające dogonienie technologiczne krajów wysoko rozwiniętych: Ograniczone przez krótszy cykl życia produktów i coraz szybszy (wykładniczy) rozwój technologii Obecnie gusta są częstokroć kreowane przez firmy za pomocą kampanii reklamowych i innych zabiegów marketingowych

) Naśladownictwo produktów umożliwiające dogonienie technologiczne krajów wysoko rozwiniętych: Ograniczone

8 Mobilność zasobów i doskonała konkurencja wewnątrz LDC? Zgodnie z założeniem kraj słabo rozwinięty jest gotów do reakcji i zmiany profilu produkcji w reakcji na zmianę cen na rynkach światowych. W rzeczywistości: rolnik uprawiający ziemię nie jest w stanie przenieść się do sektora wysokiej technologii po zmianie cen. Tradycyjna teoria ekonomii zaniedbuje (wyklucza) możliwość występowania dodatnich korzyści skali na poziomie gospodarki. Rynki są często monopolistyczne lub oligopolistyczne, co stwarza bariery wejścia i pozwala sterować cenami (podażą), a także częściowo popytem

W rzeczywistości: rolnik uprawiający ziemię nie jest w stanie przenieść się do sektora wysokiej technologii po zmianie cen.

9 Polityka rządu Instrumenty (podatki, subsydia, rozwój infrastruktury regionalnej, transfery socjalne) mogą wpływać na wyrównywanie rozwoju regionalnego. Brak jest mechanizmu regulacyjnego na poziomie międzynarodowym. Dodatkowo efekty związane z wielkim pchnięciem mogą skłaniać rządy w ramach jednego kraju do stymulowania różnic (przykład SSE).

Brak jest mechanizmu regulacyjnego na poziomie międzynarodowym.

10 ZrównowaŜony wzrost i dostęp do owoców ew. wzrostu W modelu bez przepływów kapitałowych handel jest zawsze zrównoważony (Ex=Im). W praktyce deficyty handlowe pokrywane są przepływami kapitałowymi. Wpływa to na zwiększenie dostępu do nowoczesnych technologii (wewnątrz kraju słabo rozwiniętego) zagranicznego kapitału, co w konsekwencji pogarsza długookresową pozycję konkurencyjną właścicieli kapitału krajowego. Jeśli korzyści ze sprzedaży majątku nie są inwestowane w kapitał ludzki, to w konsekwencji produkty wysokiej technologii wytwarzane są przez zagraniczną siłę roboczą, a krajowi pracownicy otrzymują płace min.

Wpływa to na zwiększenie dostępu do nowoczesnych technologii (wewnątrz kraju słabo rozwiniętego) zagranicznego kapitału, co w konsekwencji pogarsza

11 Polityka handlowa Wspieranie eksportu vs. substytucja wewnętrzna importu (czyli polityka zorientowana na zewnątrz vs. polityka zorientowana do wewnątrz). Wspieranie eksportu: Eksport produktów rolnych i surowców vs. eksport dóbr przetworzonych. Substytucja wewnętrzna importu Zapewnienie samowystarczalności rolniczej vs. hamowanie napływu dóbr przetworzonych.

12 Wspieranie eksportu Eksport surowców i produktów nieprzetworzonych, ograniczenia popytu Niewielkie elastyczności dochodowe popytu Niewielkie stopy wzrostu ludności w krajach rozwiniętych Spadek cen oznacza spadek przychodów Rozwój substytutów dla dóbr nieprzetworzonych Wspieranie sektora rolniczego w krajach rozwiniętych Eksport dóbr nieprzetworzonych, bariery podażowe Ekspansja dóbr przetworzonych, nieliczne sukcesy wiele barier Kraje rozwinięte chronią się przed importem dóbr przetworzonych za pomocą ceł i barier pozacelnych

nieprzetworzonych Wspieranie sektora rolniczego w krajach rozwiniętych Eksport dóbr nieprzetworzonych, bariery podażowe Ekspansja

13 Substytucja importu Spojrzenie do wewnątrz. Napotyka bariery w postaci akcji odwetowych Podstawą prowadzonej polityki jest wprowadzenie ceł i kwot importowych. Motywacja rozwój i ochrona raczkujących gałęzi gospodarki Zapewnienie czasu na osiągnięcie korzyści skali, zwiększenie produkcji i zmniejszenie jednostkowych kosztów wytworzenia.

14 Tradycyjne argumenty za stosowaniem substytucji importu Dochody dla rządu z ceł Odpowiedź na utrzymujące się deficyty na rachunku obrotów bieżących Wydaje się być środkiem ochrony przed (występującymi zagranicą) korzyściami skali, pozytywnymi efektami zewnętrznymi Chęć wzbudzenia w inwestorach zagranicznych chęci inwestowania w kraju

środkiem ochrony przed (występującymi zagranicą) korzyściami skali, pozytywnymi

15 Substytucja importu ilustracja

16 Substytucja importu struktura taryf celnych i efektywna ochrona Nominalna stawka taryfowa t = p p p, gdzie p cena uwzględniająca cło, p zaś to cena bez cła v v t Efektywna stawka ochronna = = v 1 a Uwzględnia ona: v wartość dodana na jednostkę produktu po uwzględnieniu cła, v wartość dodana w przypadku braku ochrony, a odsetek składników importowanych (bez cła) g

ochronna = = v 1 a Uwzględnia ona: v wartość dodana na jednostkę produktu po uwzględnieniu

17 Substytucja importu przykład 1 Samochód cena na rynku międzynarodowym $10 000; wartość dodana (pracy i kapitału) w kraju $2 000, koszt surowców dostępnych na rynku światowym (i importowanych bez cła) $ Nominalna ochrona 10%; Cena samochodu $ Efektywna ochrona g = = 50% 2000

dostępnych na rynku światowym (i importowanych bez cła) $8 000.

18 Substytucja importu przykład 2 Olej z orzecha kokosowego wartość dodana (pracy i kapitału) w kraju na poziomie 5% wartości (za orzechy kupione za $19 produkujemy olej za $20) Nominalna ochrona na import oleju 10%; brak ceł na surowiec. Cena oleju na rynku - $22 Efektywna ochrona 3 1 g = = 200% 1

$19 produkujemy olej za $20) Nominalna ochrona na import oleju 10%; brak

19 Substytucja importu Pięć nieoczekiwanych skutków Chronione firmy zachowują swoją technologię i strukturę nie ograniczają kosztów a ceny nie spadają. Okazało się, że głównymi beneficjentami ochrony są zagraniczne firmy, którym udało się ominąć bariery przechodząc na drugą stronę granicy. Wspieranie rozwoju młodych gałęzi gospodarki zwykle związane jest z koniecznością drogiego importu dóbr z zagranicy (zwykle przez rządy) Chęć pomocy (zwiększenia dostępności taniego kapitału) dla przemysłu prowadziła do wzrostu wartości waluty krajowej obniżając konkurencyjność eksporterów dóbr nieprzetworzonych szczególnie produktów rolnych. Ogranicza industrializację przedsiębiorcy zorientowani na rozwój i wykorzystujący produkty z gałęzi rozwijających się jako półprodukty muszą ponosić wyższe koszty zahamowanie rozwoju takich przedsięwzięć i brak konkurencyjności

Wspieranie rozwoju młodych gałęzi gospodarki zwykle związane jest z koniecznością drogiego importu dóbr z zagranicy (zwykle przez rządy) Chęć pomocy (zwiększenia dostępności taniego kapitału) dla

20 Na koniec kurs wymiany walutowej Promowanie lokalnego przemysłu (substytucja importu) doprowadza często do przewartościowania walut krajów słabo rozwiniętych Powoduje to nadwyżkę popytu na waluty obce. Celem przeciwdziałania: Kraje wykorzystują rezerwy walutowe Ograniczają możliwość wymiany Wprowadzają równoległe kursy wymiany (dla dóbr kapitałowych i dóbr luksusowych)

21 Kurs walutowy - ilustracja

22 Następny wykład

Podobne dokumenty

Handel międzynarodowy teoria, korzyści, ograniczenia. Jerzy Wilkin Wprowadzenie do ekonomii WNE UW

Handel międzynarodowy teoria, korzyści, ograniczenia Jerzy Wilkin Wprowadzenie do ekonomii WNE UW Struktura wykładu Dlaczego istnieje handel międzynarodowy? Funkcja produkcji i możliwości produkcyjne gospodarki;